Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 23 maja 2017 r.

Sąd Apelacyjny w Katowicach

Wydział III Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

po rozpoznaniu w dniu 9 maja 2017 r. w Katowicach

sprawy z odwołania J. B. (J. B.)

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w Z.

o ustalenie ustawodawstwa właściwego

na skutek apelacji ubezpieczonego J. B.

od wyroku Sądu Okręgowego - Sądu Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w Katowicach

z dnia 14 marca 2016 r. sygn. akt XI U 3024/15

oddala apelację.

/-/ SSA G. Pietrzyk-Cyrbus /-/ SSA A. Grymel /-/ SSA L. Jachimowska

Sędzia Przewodniczący Sędzia

Sygn. akt III AUa 743/16

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 22 lipca 2015r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w
Z. stwierdził, że dla ubezpieczonego J. B. z tytułu prowadzonej działalności gospodarczej ma zastosowanie ustawodawstwo polskie od dnia 1 września 2012r.

W odwołaniu od decyzji ubezpieczony domagał się jej uchylenia i uznania, że od
dnia podjęcia pracy na Słowacji, podlega tamtejszemu ustawodawstwu względnie zwrotu akt organowi rentowemu. Ubezpieczony wskazał, że organ rentowy wydał zaskarżoną decyzję
z rażącym naruszeniem prawa unijnego. Nie zostały poczynione należyte ustalenia, jak też nie nawiązano obligatoryjnie współpracy z właściwą instytucją słowacką. Nie przeprowadzono procedury konsultacyjnej. W zaistniałej sytuacji będzie podlegał dwóm systemom ubezpieczeń. Wykonywał bowiem pracę na Słowacji zgodnie z zawartymi umowami
a legalność zatrudnienia potwierdziła przeprowadzona tam kontrola. Organ rentowy poprzestał na nieprawdziwej informacji słowackiej instytucji ubezpieczeniowej o rzekomej prawomocności decyzji, którą zaskarżył do Sądu Wojewódzkiego w Żylinie.

Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w Z. w odpowiedzi na odwołanie wniósł o jego oddalenie i zasądzenie kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych. Podniósł, że powziął wiadomość, że słowacka instytucja ubezpieczeniowa zakwestionowała podleganie przez ubezpieczonego ustawodawstwu na terenie Słowacji.
W związku z tym wydała decyzję stwierdzającą, iż dla ubezpieczonego nie powstało ubezpieczenie społeczne z tytułu zatrudnienia na Słowacji. Powyższa decyzja została utrzymana w mocy przez organ II instancji. Sprawa była rozpoznawana przez Sąd Wojewódzki w Żylinie, który odwołanie odrzucił a decyzję utrzymał w mocy. Tym samym tymczasowe słowackie ustawodawstwo dla ubezpieczonego nie zostało przyjęte.
Organ rentowy zaznaczył, że wstępnie ustalił, iż ubezpieczony podlega ustawodawstwu słowackiemu a ustalenie ma charakter tymczasowy. Słowacka instytucja ubezpieczeniowa nie podzieliła tego stanowiska po czynnościach kontrolnych. Wobec tego poinformowano ubezpieczonego o ustaleniu dla niego ustawodawstwa polskiego. Ponadto ubezpieczony nie przedstawił w toku postępowania formularza A1 potwierdzającego ustawodawstwo słowackie. Organ rentowy na poparcie swojego stanowiska przywołał przepisy prawa unijnego i ustawy systemowej.

Wyrokiem z dnia 14 marca 2016r. Sąd Okręgowy w Katowicach - Sąd Pracy
i Ubezpieczeń Społecznych w punkcie 1 oddalił odwołanie a w punkcie 2 zasądził koszty zastępstwa procesowego.

Sąd pierwszej instancji ustalił, że ubezpieczony w dniu 20 marca 2013r. złożył wniosek o ustalenie właściwego ustawodawstwa, informując o podjęciu zatrudnienia na terenie Słowacji. Do wniosku został dołączony list rejestracyjny o zarejestrowaniu w systemie ubezpieczeń słowackim FO ubezpieczonego od 1 września 2012r., zaświadczenie o zatrudnieniu wystawione przez słowackiego pracodawcę, jak również umowę o pracę zawartą
z pracodawcą słowackim (...) s.r.o. P. w C. wraz z aneksem. Z umowy tej wynikało, że ubezpieczony został zatrudniony od 1 września 2012r. na czas nieokreślony, na stanowisku promotora usług i produktów świadczonych przez pracodawcę albo klientów pracodawcy. Miejsce pracy zostało określone jako Republika Słowacka. Czas pracy strony ustaliły na 10 godzin miesięcznie a wynagrodzenie na 40 euro miesięcznie.

Z dokonanych przez Sąd Okręgowy ustaleń wynika, że organ rentowy wzywał ubezpieczonego do przedłożenia formularza A1 ostatecznie pismem z dnia 21 maja 2013r. poinformował go, że z tytułu prowadzonej działalności gospodarczej i zatrudnienia na Słowacji w zakresie ubezpieczeń społecznych podlega ustawodawstwu słowackiemu i że
to ustalenie ma charakter tymczasowy i stanie się ostateczne w ciągu dwóch miesięcy od poinformowania słowackiej instytucji, jeżeli nie zgłosi ona zastrzeżeń. O powyższym ustaleniu poinformował słowacką instytucję ubezpieczeniową. Słowacka instytucja ubezpieczeniowa pismem z dnia 30 października 2014r. poinformowała, że w sprawie ubezpieczonego została wydana decyzja wyłączająca go z ubezpieczenia społecznego na Słowacji od 1 września 2012r. Słowacka instytucja ubezpieczeniowa decyzją z dnia
2 października 2012r. jako organ I instancji orzekła, że ubezpieczony nie został od dnia
1 września 2012r. objęty ubezpieczeniem chorobowym, emerytalnym i ubezpieczeniem
na wypadek bezrobocia będąc zatrudniony u pracodawcy (...) s.r.o. P. w C.. Z kolei słowacka instytucja ubezpieczeniowa decyzją z dnia 22 stycznia 2014r. utrzymała w mocy zaskarżoną decyzję. W sprawie Decyzji Centrali ubezpieczony złożył pozew do Sądu Wojewódzkiego w Żylinie a postępowanie sądowe nie zostało prawomocnie ukończone.

Pismem z 3 lutego 2015r. organ rentowy zwrócił się do słowackiej instytucji ubezpieczeniowej w B. o udzielenie informacji, czy wobec ubezpieczonego J. B. w związku z odwołaniem od decyzji nr (...) postępowanie sądowe zostało prawomocnie zakończone. W odpowiedzi poinformowano, że słowacka instytucja ubezpieczeniowa jak organ odwoławczy odwołanie pracownika J. B. z dnia
25 listopada 2013r. oraz pracodawcy (...) z dnia 15 listopada 2013r. odrzuciła, a decyzję Socjalnej Poistovny Oddział C. utrzymała w mocy. Decyzja z dnia 22 stycznia 2014r., nr (...) uprawomocniła się 4 lutego 2014r.

Organ rentowy pismem z dnia 18 maja 2015r. poinformował ubezpieczonego,
że słowacka instytucja właściwa nie przyjęła określenia właściwego ustawodawstwa w zakresie zabezpieczenia społecznego od 1 września 2012r. wydając decyzję o niepowstaniu obowiązkowego ubezpieczenia na terenie Słowacji, a złożone odwołania zostały prawomocnie odrzucone. Odwołujący domagał się ustalenia, że podlega ustawodawstwu słowackiemu.

Zaskarżoną decyzją z dnia 22 lipca 2015r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w Z. stwierdził, że dla ubezpieczonego z tytułu prowadzonej działalności gospodarczej zastosowanie ma ustawodawstwo polskie od dnia 1 września 2012r. Odwołujący pod
nazwą Przedsiębiorstwo Produkcyjno - Handlowo - Usługowe (...), od 1 kwietnia 2009r. prowadzi działalność gospodarczą w Polsce w zakresie pozostała sprzedaż detaliczna prowadzona poza siecią sklepową, straganami i targowiskami.

W tak ustalonym stanie faktycznym Sąd Okręgowy uznał, że odwołanie ubezpieczonego nie zasługiwało na uwzględnienie. Podniósł, iż bezspornym w sprawie
jest, że ubezpieczony poza prowadzeniem działalności gospodarczej w Polsce, gdzie bezsprzecznie ma miejsce zamieszkania w okresie objętym sporem miał wykonywać pracę najemną na terenie Republiki Słowackiej.

Zdaniem Sądu w sytuacji wejścia w stosunki transgraniczne ubezpieczenia istotne staje się ustalenie, któremu w tym przypadku wchodzących w rachubę ustawodawstw dwóch państw członkowskich z zakresu ubezpieczeń społecznych ubezpieczony podlega. Odnosząc się do spornej kwestii Sąd Okręgowy podniósł, że kluczowe znaczenie mają uprzednie decyzje właściwej instytucji słowackiej. Wynika z nich niewątpliwie, że od 1 września 2012r. z tytułu pracy najemnej na Słowacji ubezpieczony nie podlega ubezpieczeniu społecznemu
w tym kraju. Decyzja ta w świetle informacji słowackiej instytucji ubezpieczeniowej stała się prawomocna. Zmiana zaskarżonej decyzji w kierunku oczekiwanym przez ubezpieczonego oznaczałaby, że nie podlegałaby ubezpieczeniu w żadnym państwie. Stosunek pracy powstały pomiędzy ubezpieczonym a pracodawcą słowackim (...) s.r.o. odnośnie tego czy był marginalny, czy faktycznie istniał podlegał ocenie słowackiej instytucji ubezpieczeniowej. Sąd orzekający w sprawie nie jest uprawniony do oceny charakteru zatrudnienia z tytułu wykonywania pracy najemnej przez ubezpieczonego na Słowacji i nie może podważać decyzji kompetentnej instytucji ubezpieczeniowej słowackiej, bez względu jakimi
motywami kierowała się w ocenie skarżącego wydając nieprzychylną decyzję dla niego. Przeprowadzenie takiej oceny jest kwestionowane w orzecznictwie sądowym (vide: Sąd Apelacyjny w Katowicach wyrok z dnia 9 kwietnia 2015r., sygn. akt III AUa 775/14; wyrok Sądu Najwyższego z dnia 6 czerwca 2013r., sygn. akt II UK 333/12, OSNP z 2014r., nr 3,
poz. 147).

Dokonując kwalifikacji prawnej Sąd Okręgowy wskazał, że przepisy prawa unijnego to jest rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 883/2004 z dnia 29 kwietnia 2004r. oraz rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 987/2009 z dnia
16 września 2009r., ustanawiają procedury zmierzające do koordynacji i wymiany informacji bezpośrednio pomiędzy instytucjami poszczególnych państw w przypadkach wykonywania działalności i pracy najemnej w co najmniej dwóch państwach członkowskich. Organ rentowy ani sądy nie mogą bowiem powodować sytuacji w której osoba prowadząca działalność i wykonująca pracę najemną w różnych państwach członkowskich Unii, nie będzie podlegała żadnemu ustawodawstwu lub że będzie podlegała ustawodawstwu więcej niż jednego państwa. Dlatego podstawowe znaczenie w niniejszej sprawie ma ustalenie, że słowacka instytucja ubezpieczeniowa prawomocną decyzją wyłączyła z ubezpieczenia społecznego
w Republice Słowackiej z tytułu pracy wykonywanej na rzecz pracodawcy słowackiego (...) s.r.o. od 1 września 2012r.

W ocenie Sądu pierwszej instancji okoliczności tej powodującej zmianę sytuacji ubezpieczonego nie można było pominąć. Nie jest bowiem kwestionowane, że faktycznie prowadzi działalność gospodarczą pozarolniczą na terenie Polski od 1 kwietnia 2009r. Skoro wyłączony jest z ubezpieczenia społecznego z tytułu pracy najemnej w Republice Słowackiej przez uprawnioną i kompetentną instytucję ubezpieczeniową tego państwa, to zgodnie z art. 6 ust 1 pkt 5 ustawy systemowej podlega obowiązkowo ubezpieczeniu społecznemu w Polsce.

Odnosząc się do podnoszonej przez ubezpieczonego kwestii postępowania odwoławczego przed sądami powszechnymi na Słowacji od decyzji wyłączających go z ubezpieczenia społecznego w tym państwie, Sąd Okręgowy wskazał, że na datę wydania zaskarżonej decyzji ubezpieczony bezsprzecznie był wyłączony z ubezpieczeń społecznych. W sprawach z zakresu ubezpieczeń społecznych Sąd bierze pod uwagę stan z chwili wydania zaskarżonej decyzji a reguła wyrażona w art. 316 § 1 k.p.c. nakazująca uwzględniać stan z daty wyrokowania doznaje wyjątku (vide: wyrok Sądu Najwyższego z dnia 3 grudnia 2014r., II UK 76/14, LEX nr 1777882). Bezsprzecznie zaś na datę wydania decyzji ubezpieczony był wyłączony prawomocnymi decyzjami z systemu ubezpieczeń na Słowacji. W niniejszym postępowaniu ubezpieczony nie wykazał aby sytuacja ta uległa zmianie. Nadto pomimo stosownego wezwania ubezpieczony nie przedstawił żadnych dokumentów na okoliczność sądowego postępowania w Republice Słowackiej i jego przedmiotu. Poprzestał jedynie na stwierdzeniu, że złożył apelację do Sądu Najwyższego Republiki Słowackiej w B. jako Sądu II instancji od wyroku Sądu w Żylinie.

Mając powyższe na uwadze Sąd Okręgowy na podstawie art. 477 ¹⁴ § 1 k.p.c. orzekł jak w sentencji.

Wyrok apelacją zaskarżył ubezpieczony zarzucając:

I. rażące naruszenie przepisów postępowania, a to art. 379 pkt 5 k.p.c. w związku z art. 477 ¹¹ § 2 k.p.c. poprzez prowadzenie postępowania dotkniętego nieważnością poprzez niewezwanie pracodawcy odwołującego się spółki (...) s.r.o. jako zainteresowanego podczas
gdy w sprawach z zakresu ubezpieczeń społecznych stronami postępowania są ubezpieczony, inna osoba której praw i obowiązków dotyczy zaskarżona decyzja, organ rentowy i zainteresowany, a zainteresowanym jest zgodnie z paragrafem drugim art. 477 ¹¹ k.p.c.
ten, czyje prawa lub obowiązki zależą od rozstrzygnięcia sprawy, zatem pracodawca odwołującego, się jako zobowiązany do opłacania składek na ubezpieczenie społeczne
i zdrowotne do słowackich instytucji właściwych z uwagi na zatrudnienie odwołującego na podstawie umowy o pracę winien brać udział bezwzględnie w postępowaniu przed Sądem pierwszej instancji,

II. rażące naruszenie prawa materialnego mające wpływ na treść wydanego wyroku a to
art. 13 ust. 3 rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 883/2004 z dnia
29 kwietnia 2004r. w sprawie koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego (Dz. U. L 200 z 7 czerwca 2004r.) zawierającego normę kolizyjną wskazującą na ustawodawstwo właściwe dla ubezpieczenia społecznego osoby normalnie wykonującej pracę najemną i pracę na własnych rachunek w różnych państwach członkowskich Unii, przez co wyłączona jest możliwość ustalenia prawa właściwego dla tego stosunku prawnego w inny sposób niż wskazany przez normę dotyczącą koordynacji ubezpieczeń społecznych, to oznacza, że organ rentowy miał bezwzględny obowiązek ustalić dla ubezpieczonego ustawodawstwo słowackie od dnia 1 września 2012r. a Sąd pierwszej instancji utrzymał ten stan niezgodny z prawem,

III. rażące naruszenie prawa materialnego mające wpływ na treść wydanego wyroku, a to
art. 16 ust. 2 rozporządzenia wykonawczego poprzez podtrzymanie przez Sąd pierwszej instancji decyzji organu ubezpieczeniowego, która w swej treści nie uwzględnia treści art. 13 rozporządzenia nr 883/2004 oraz art. 14 rozporządzenia nr 987/2009, a zatem nie może być kwalifikowana jako decyzja w ogóle,

IV. rażące naruszenie prawa materialnego mające wpływ na treść wydanego wyroku a to
art. 5 rozporządzenia nr 987/2009 poprzez:

1.  nieuwzględnienie nadanego ubezpieczonemu numeru ubezpieczenia rodne cislo w dokumencie registracny list FO podczas gdy Sąd miejsca zamieszkania nie może
tej okoliczności zignorować, istnienie bowiem tytułu ubezpieczenia społecznego
za granicą wyklucza dokonywanie ustaleń przeciwko dowodowi ubezpieczenia społecznego w innym państwie,

2.  nieuwzględnienie wydanego dla odwołującego przez słowacką instytucję właściwą poświadczenia S1 z dnia 27 kwietnia 2015r. przesądzającego o ubezpieczeniu zdrowotnym i ustawodawstwie słowackim w tym zakresie z tytułu zawartej umowy
o pracę i tym samym doprowadzanie do niedopuszczalnego dualizmu ustawodawstw
i podporządkowanie odwołującego się ustawodawstwu polskiemu i ubezpieczeniom społecznym z tytułu prowadzonej działalności gospodarczej, podczas gdy z tytułu zawartej umowy o pracę ubezpieczony podlega ustawodawstwu słowackiemu
i ubezpieczeniom zdrowotnym,

V. rażące naruszenie prawa materialnego mające wpływ na treść wydanego wyroku a to
art. 11 ust. 3 lit. a rozporządzenia nr 883/2004 poprzez jego niewłaściwe zastosowanie podczas gdy przepis ten nie miał zastosowania w niniejszej sprawie ponieważ odwołujący, się wykonuje nie tylko pracę na własny rachunek w Polsce ale także od dnia 1 września 2012r. pracę najemną na Słowacji niemającą charakteru marginalnego w związku z tym zastosowanie do niego ma wyłącznie art. 13 ust 3 rozporządzenia nr 883/2004,

VI. rażące naruszenie prawa materialnego mające wpływ na treść wydanego wyroku,
a to art. 11 ust. 1 rozporządzenia nr 883/2004 poprzez jego niewłaściwe niezastosowanie
i doprowadzenie w rezultacie do sytuacji w której wbrew przepisom rozporządzenia odwołujący się podlega w tym samym czasie ustawodawstwu dwóch różnych państw członkowskich,

VII. rażące naruszenie przepisów postępowania, a to art. 1 ust. 2 lit. c w związku z art. 5
ust. 1, art. 6 i art. 16 rozporządzenia wykonawczego poprzez podtrzymanie ustalenia ustawodawstwa polskiego i usankcjonowanie zaniechania podjęcia współpracy między instytucjami bez jednoczesnego powzięcia uzasadnionych wątpliwości w myśl art. 5 ust. 2 rozporządzenia wykonawczego, co doprowadziło do zaniechania uskutecznienia w pełnym zakresie procedury dialogu i koncyliacji określonej w art. 6 i art. 16 rozporządzenia wykonawczego, jak i w postanowieniach decyzji nr A1 Komisji Administracyjnej z dnia
12 czerwca 2009r. w sprawie ustanowienia procedury dialogu i koncyliacji w zakresie ważności dokumentów, określenia ustawodawstwa właściwego oraz udzielenia świadczeń z mocy rozporządzenia podstawowego w szczególności braku prawomocnej decyzji z uwagi
na toczące się w Krajskim Sudzie w Żylinie podstępowanie odwoławcze pod sygn. Sp. zn. 20Scud/21/2014 i apelacyjne,

VIII. naruszenia przepisów postępowania mających wpływ na treść zaskarżonego wyroku a to art. 233 k.p.c. poprzez przekroczenie granic swobodnej oceny dowodów i błędną ocenę mocy i wiarygodności materiału dowodowego a w szczególności:

1.  wydanie zaskarżonego wyroku w sytuacji, gdy ubezpieczony winien podlegać od dnia zawarcia umowy o pracę to jest od dnia 1 września 2012r. ustawodawstwu słowackiemu,

2.  błędne ustalenie stanu faktycznego poprzez przyjęcie, że dowody przedstawione
przez ubezpieczonego nie świadczą o wykonywaniu pracy niemającej charakteru marginalnego, podczas gdy pracodawca sporządzone raporty ocenił jako prawidłowe i wypłacił na ich podstawie wynagrodzenie,

3.  przyjęcie twierdzeń organu rentowego i słowackiej instytucji ubezpieczeniowej
o nieprawidłowościach w funkcjonowaniu zatrudniającej odwołującego się spółki podczas gdy jedynymi dokumentami mającymi jakiekolwiek znaczenie dla tej kwestii są protokoły z kontroli przeprowadzonej przez słowacką instytucję ubezpieczeniową
i słowacką Inspekcję Pracy, w których nie stwierdzono żadnych nieprawidłowości
a w szczególności nie stwierdzono istnienia okoliczności na podstawie
których kwestionuje się rzeczywistość prowadzenia przez spółkę (...) s.r.o. przedsiębiorstwa,

4.  oparcie zaskarżonego rozstrzygnięcia na informacji pochodzącej od słowackiej instytucji ubezpieczeniowej i organu rentowego o rzekomej pozorności działalności pracodawcy, a co za tym idzie; fikcyjności wykonywanej pracy, podczas gdy informacja taka nie ma podstaw prawnych i nie jest prawomocna, a także oparcie zaskarżonego wyroku na rzekomych wynikach z kontroli przeprowadzonych przez słowacką instytucję ubezpieczeniową i słowacki Inspektorat Pracy, podczas gdy z protokołów nie wynikają twierdzenia podnoszone przez słowacką instytucję miejsca świadczenia pracy, a poza tym kontrola przeprowadzona w spółce (...) s.r.o. prowadzona była od dnia 26 lutego 2013r. do dnia 6 marca 2013r. i nie obejmowała całego okresu zatrudnienia ubezpieczonego,

5.  wydanie zaskarżonego wyroku mimo braku współpracy między instytucjami właściwymi, ponieważ słowacka instytucja ubezpieczeniowa wydała decyzję mimo braku współpracy między instytucjami właściwymi z naruszeniem przepisów unijnych o koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego, która do tego nie jest prawomocna bowiem ubezpieczony zaskarżył tę decyzję słowackiej instytucji do Sądu słowackiego - gdzie w Krajskim Sądzie w Żylinie obecnie toczy się postępowanie odwoławczego pod sygn. Sp. zn. 20Scud/21/2014 i apelacyjne.

Powołując się na powyższe zarzuty apelujący domagał się zmiany zaskarżonego wyroku i uwzględnienie odwołania. Ewentualnie, apelujący wniósł o uchylenie zaskarżonego wyroku Sądu Okręgowego i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania organowi rentowy oraz o zasądzenie od organu rentowego wniesionej opłaty sądowej od apelacji.

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje:

Apelacja ubezpieczonego jest bezzasadna.

Bezzasadny jest zarzut nieważności oparty na przepisie art. 379 pkt 5 k.p.c.
Zgodnie z art. 477 ¹¹ § 1 k.p.c. stronami są ubezpieczony, osoba odwołująca się od orzeczenia wojewódzkiego zespoły do spraw orzekania o niepełnosprawności, inna osoba, której praw
i obowiązków dotyczy zaskarżona decyzja, organ, rentowy, wojewódzki zespół do spraw orzekania o niepełnosprawności i zainteresowany. Zgodnie z § 2 cytowanego przepisu zainteresowanym jest ten, czyje prawa lub obowiązki zależą od rozstrzygnięcia sprawy. Apelujący zarzucił, że pracodawca ubezpieczonego na terenie Słowacji, spółka (...) s.r.o. powinna być wezwana do udziału w sprawie w charakterze zainteresowanego.

W ocenie Sądu Apelacyjnego stanowisko skarżącego jest bezzasadne.

Przedmiotem postępowania w sprawie była ocena decyzji stwierdzającej, że
wobec ubezpieczonego z tytułu prowadzonej działalności w Polsce ma zastosowanie ustawodawstwo polskie, a więc prawa i obowiązki spółki (...) s.r.o. nie zależą od przedmiotu tego postępowania. Pracodawca zatrudniający ubezpieczonego za granicą nie jest zainteresowanym w sprawie z odwołania ubezpieczonego przeciwko organowi rentowemu
o wydanie zaświadczenia o podleganiu ubezpieczeniom społecznym, przy czym powyższego nie zmienia sytuacja, w której kwestionowana jest ważność umowy przez niego zawartej (vide: postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 23 marca 2017r., sygn. akt I UK 227/16).

Sprawa dotycząca podleganiu ustawodawstwu właściwego państwa jest sprawą, rozstrzyganą w pierwszej fazie przez dwie instytucje ubezpieczenia społecznego. Na terenie Słowacji uczestnikami postępowania są płatnik, ubezpieczony i słowacki organ rentowy. Objęcie ubezpieczeniem w Polsce jest następstwem wyłączenia danej osoby spod ustawodawstwa państwa, w którym wykonywana jest praca najemna i objęcie ubezpieczeniem na terenie Polski w związku z prowadzoną działalnością gospodarczą.
Wobec tego pracodawca słowacki nie może być stroną tego postępowania, jako że w żaden sposób nie dotyczy ono jego praw i obowiązków (vide: wyrok Sądu Apelacyjnego w Szczecinie z dnia 19 maja 2016r., sygn. akt III AUa 910/15, Legalis 1504911).

Nie są trafne pozostałe zarzuty apelującego w sytuacji, gdy bezspornym jest, iż
wszedł on w stosunki o charakterze transgranicznym. Koordynacja systemów zabezpieczenia społecznego państw członkowskich Unii Europejskiej opiera się na zasadzie zgodnie z
którą osoby przemieszczające się na terytorium Unii podlegają systemowi zabezpieczenia tylko jednego państwa członkowskiego (art. 11 rozporządzenia parlamentu Europejskiego i
Rady (WE) nr 883/2004 z dnia 29 kwietnia 2004r. w sprawie koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego (Dz. U. UE L z 2004r. nr 166, poz. 1 z dnia 30 kwietnia 20014r.). Zasada ta ma zapobiec wystąpieniu zbiegu mających zastosowanie przepisów ustawodawstw krajowych oraz komplikacji, które mogłyby z tego wyniknąć (pkt 15 preambuły do rozporządzenia nr 883/2204).

W okolicznościach rozpoznawanej sprawy, zasadą, która mogła mieć zastosowanie przy wyborze jednego z dwóch ustawodawstw z zakresu zabezpieczenia społecznego, jest zasada koordynacji przewidziana w art. 13 ust. 3 rozporządzenia Parlamentu Europejskiego
i Rady (WE) nr 883/2004 w sprawie koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego. Zgodnie z tym przepisem, osoba która normalnie wykonuje pracę najemną i pracę
na własny rachunek w różnych państwach członkowskich, podlega ustawodawstwu
państwa członkowskiego, w którym wykonuje pracę najemną. W celu zastosowania tej
zasady regulacje unijne określają procedurę postępowania wyznaczonych instytucji ubezpieczeniowych zainteresowanych państw członkowskich. Procedurę tę reguluje art. 16 rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 987/2009 z dnia 16 września 2009r. dotyczącego wykonywania rozporządzenia nr 883/2004 w sprawie koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego (DZ. U. UE L z 2009r. nr 284, poz. 1 z dnia
30 października 2009r.). Wbrew twierdzeniom apelującego prawidłowo Sąd pierwszej instancji przyjął, że organ rentowy wyczerpał powyższą procedurę ustalając, dla ubezpieczonego od dnia 1 września 2012r. ustawodawstwo polskie.

Wstępne ustalenie ustawodawstwa dla ubezpieczonego miało miejsce przez
organ rentowy, który w dniu 21 maja 2013r. poinformował ubezpieczonego, że podlega
on ustawodawstwu słowackiemu, a ustalenie ma charakter tymczasowy. Słowacka instytucja ubezpieczeniowa po przeprowadzonych czynnościach kontrolnych nie podzieliła tego stanowiska wskazując, że dla ubezpieczonego nie powstało ustawodawstwo słowackie
w zakresie ubezpieczenia społecznego. Wobec powyższego pismem z dnia 18 maja 2015r. poinformowano ubezpieczonego o ustaleniu dla niego ustawodawstwa polskiego. Zgodnie z art. 16 ust 3 wskazanego rozporządzenia tymczasowe ustawodawstwo stało się ostateczne
po upływie 2 miesięcy. Wbrew zarzutom apelującego, w niniejszej sprawie nie ma zatem zastosowania przepis art. 13 ust. 3 rozporządzenia nr 883/2004, nie zachodzi konkurencja tytułów ubezpieczenia społecznego.

Wyniki postępowania uzgodnieniowego z właściwą instytucją słowacką stanowiły podstawę wydania zaskarżonej decyzji stwierdzającej, że w okresie od 1 września 2012r. właściwym ustawodawstwem w zakresie ubezpieczeń jest ustawodawstwo polskie. Odnosząc się do pozostałych nietrafnych zarzutów ubezpieczonego stwierdzić należy, że prawidłowo Sąd pierwszej instancji nie uwzględnił wystawienia ubezpieczonemu numeru ubezpieczenia rodne cislo w dokumencie registracny list FO. W zakresie poświadczenia
S1 stwierdzić należy, że samo jego uzyskanie nie potwierdza, iż instytucja słowacka uznała, że faktycznie zastosowanie winno mieć ustawodawstwo słowackie.

Pozostałe zarzuty nie zasługują na uwzględnienie, tym bardziej, że skoro ubezpieczony swoją pretensję wywodzi z powołanych przepisów prawa unijnego, to z mocy art. 232 k.p.c. w zw. z art. 227 k.p.c., jest zobligowany do wykazania przesłanek uzasadniających ustalenie, jako właściwego, ustawodawstwa słowackiego. Koniecznym było zatem udowodnienie faktycznego wykonywania pracy na terenie Słowacji, potwierdzonej formularzem E101/A1, aby roszczenie ubezpieczonego mogło być zaspokojone.
Bowiem, warunkiem uwzględnienia okresów ubezpieczenia w innym państwie członkowskim na podstawie art. 45 i 48 rozporządzenia Rady (EWG) nr 1408/71 z dnia 14 czerwca
1971r. w sprawie stosowania systemów zabezpieczenia społecznego do pracowników najemnych, osób prowadzących działalność na własny rachunek i do członków ich
rodzin przemieszczających się we Wspólnocie, jest przedstawienie dowodu podlegania ubezpieczeniu społecznemu z tytułu zatrudnienia wystawionego przez zagraniczną instytucję ubezpieczeniową (vide: wyrok Sądu Najwyższego z dnia 23 listopada 2012r., sygn. akt
II UK 103/12, OSNP 2013/19-20/238).

Tymczasem ubezpieczony nie uzyskał z właściwej słowackiej instytucji ubezpieczeniowej potwierdzenia podlegania ustawodawstwu słowackiemu na druku A1.

Bez znaczenia pozostaje podnoszona przez skarżącego okoliczność toczącego
się sporu przeciwko słowackiej instytucji ubezpieczeniowej o podleganie ubezpieczeniom społecznym na terenie Słowacji. W razie ewentualnego uwzględnienia żądania ubezpieczonego i wystawienia stosownego formularza, skarżący może wystąpić o wznowienie postępowania zakończonego prawomocnym wyrokiem w sprawie o ustalenie ustawodawstwa właściwego.

Naprowadzone wyżej okoliczności, zdaniem Sądu drugiej instancji, czynią uprawnioną konstatację, iż posiadanie umowy o pracę zawartej ze słowackim pracodawcą bez
wykazania rzeczywistego wykonywania pracy na terenie Słowacji, nie uzasadnia stwierdzenia podlegania słowackiemu systemowi ubezpieczenia społecznego, co zasadnie wskazał
Sąd Okręgowy.

Mając powyższe na uwadze, Sąd Apelacyjny po myśli art. 385 k.p.c. orzekł, jak
w sentencji.

/-/ SSA G. Pietrzyk-Cyrbus /-/ SSA A. Grymel /-/ SSA L. Jachimowska

Sędzia Przewodniczący Sędzia

MP