Pełny tekst orzeczenia

POSTANOWIENIE

Dnia 12 maja 2020 roku

Sąd Apelacyjny w Gdańsku w II Wydziale Karnym w składzie:

Przewodniczący : SSA Włodzimierz Brazewicz

Protokolant: staż. Ł. J.

po rozpoznaniu w sprawie K. K.

ściganego europejskim nakazem aresztowania z dnia 24 czerwca 2019 r. wydanym przez Sąd Rejonowy w Hanowerze (Republika Federalna Niemiec)

jako podejrzanego o czyny kwalifikowane z § 223 ust. 1, § 224 ust. 1 pkt 2 i 4, § 249 ust. 1, § 250 ust. 2 pkt 1, § 22, § 23, § 25 ust. 2, § 52 i § 53 niem. k.k.,

zażalenia prokuratora

na postanowienie Sądu Okręgowego w Elblągu z dnia 20 marca 2020 r.

w przedmiocie przedłużenia stosowania tymczasowego aresztowania do dnia 30 czerwca 2020 r. do godz. 13.30

na podstawie art. 437 § 1 k.p.k.

postanawia

utrzymać w mocy zaskarżone postanowienie.

UZASADNIENIE

K. K., ścigany europejskim nakazem aresztowania z dnia 24 czerwca 2019 r. wydanym przez Sąd Rejonowy w Hanowerze (Republika Federalna Niemiec), został zatrzymany w dniu 11 grudnia 2019 r. w E., zaś postanowieniem Sądu Okręgowego w Elblągu zastosowano wobec niego środek zapobiegawczy w postaci tymczasowego aresztowania na okres 40 dni, tj. do dnia 20 stycznia 2020 r. godz. 13:30.

Następnie, Sąd Okręgowy w Elblągu, na mocy postanowienia z dnia 9 stycznia 2020 r. w sprawie II Kop 100/19, orzekł o przekazaniu ściganego K. K. na podstawie europejskiego nakazu aresztowania wydanego przez niemiecki organ sądowy – Sąd Rejonowy w Hanowerze i odmówił uwzględnienia wniosku o odroczenie wykonania orzeczenia. W toku kontroli odwoławczej, ww. orzeczenie zostało zmienione na mocy postanowienia Sądu Apelacyjnego w Gdańsku z dnia 26 lutego 2020 r., II AKz 11/20, w ten sposób, że odroczono wykonanie postanowienia Sądu Okręgowego w Elblągu z dnia 9 stycznia 2020 roku, sygnatura akt II Kop 100/19, o przekazaniu K. K. z terytorium Rzeczypospolitej Polskiej do Republiki Federalnej Niemiec na mocy europejskiego nakazu aresztowania wydanego w dniu 24 czerwca 2019 roku przez Sąd Rejonowy w Hanowerze w sprawie o sygnaturze akt 274 Gs 45/19 do czasu prawomocnego zakończeniu postępowania karnego prowadzonego przeciwko niemu na terenie Polski przez Prokuraturę Okręgową w E. w sprawie PO IV Ds. 6.2019.

Nadto, w toku rozpoznawanej sprawy tymczasowe aresztowanie ściganego było dwukrotnie przedłużane postanowieniami Sądu Okręgowego w Elblągu z dnia 16 stycznia 2020 r. i z dnia 13 lutego 2020 r. na okres, który łącznie wyniósł 100 dni.

Obecnie, zaskarżonym postanowieniem Sądu Okręgowego, tymczasowe aresztowanie ściganego zostało przedłużone na kolejny okres, tj. do dnia 30 czerwca 2020 r. do godz. 13:30.

W postanowieniu Sądu Okręgowego w Elblągu z dnia 20 marca 2020 roku określono czas stosowania tymczasowego aresztowania względem ściganego do dnia 30 czerwca 2020 roku, zastrzegając, iż stosowanie tego środka zostanie uchylone pod warunkiem wpłacenia poręczenia majątkowego w wysokości 15.000 złotych do dnia 27 lipca 2020 roku. W trakcie posiedzenia Sądu Okręgowego w Elblągu w dniu 20 marca 2020 roku również obrońca ściganego wnosił o wydanie właśnie takiego rozstrzygnięcia. Termin do złożenia poręczenia majątkowego był przez Sąd I instancji przedłużony.

Na to postanowienie Sądu Okręgowego w Elblągu z dnia 20 marca br. zażalenie złożył oskarżyciel, zarzucając zaskarżonemu orzeczeniu obrazę art. 607 k § 3 k.p.k. poprzez przedłużenie tymczasowego aresztowania ponad wynikający z 607 k § 3 k.p.k. okres 100 dni,. W konkluzji autor zażalenia wnosiło uchylenie tymczasowego aresztowania i zastosowanie w to miejsce poręczenia majątkowego w postaci 15 000 złotych

W uzasadnieniu zażalenia prokurator wskazywał, iż termin 100 dni jest bezwzględnie określoną granicą pozbawienia wolności, która w żadnym wypadku nie może zostać przekroczona.. Zdaniem autora zażalenia do innego stanowiska nie może skłaniać art. 607 o k.p.k., który pozwala na odroczenie przekazania z uwagi na inne postępowanie toczące się w kraju zatrzymania ściganego.

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje:

Zażalenie Prokuratora nie zasługiwało na uwzględnienie.

Decyzja ramowa ( obecnie dyrektywa), po jej implementacji do systemu prawnego państwa- członka UE nie stanowi samoistnego źródła prawa międzynarodowego, jest jednak istotnym materiałem służącym wykładni tego prawa.

W decyzji ramowej RADY z dnia 13 czerwca 2002 r.w sprawie europejskiego nakazu aresztowania i procedury wydawania osób między Państwami Członkowskimi (2002/584/WSiSW; Dz.U.UE L z dnia 18 lipca 2002 r.), w jej preambule wskazano, iż celem podjęcie tej decyzji ramowej jest uproszczenie i skrócenie procedur ekstradycyjnych. Ratio legis tego uregulowania należy upatrywać także w wynikających z art. 5 ust 3 Konwencji o ochronie praw człowieka i podstawowych wolności i art. 47 Karty Praw Podstawowych uregulowań, mówiących o prawie strony do rozpoznania sprawy w rozsądnym terminie . Zasada ta ma powszechną moc obwiązującą we wszystkich państwach Unii Europejskiej, co zobowiązuje te państwa do podejmowania wszelkich czynności w celu realizacji jej nie tylko w odniesieniu do postępowań prowadzonych wewnątrz poszczególnych państw członkowskich, ale również we wzajemnych relacjach międzynarodowych. Reasumując , każde państwo Unii Europejskiej jest zobowiązane podjąć wszelkie środki, które mogą przyczynić się do realizacji tego prawa w innych państwach Unii.

Europejski nakaz aresztowania jest wydawany w sytuacji, kiedy ścigany utrudniał postępowanie przygotowawcze lub sądowe w jednym z państw UE poprzez ukrywanie się przed wymiarem sprawiedliwości. Tym samym skoro za K. K. został wydany europejski nakaz aresztowania to Sąd Apelacyjny w Gdańsku czuje się zwolniony od obowiązku wykazywania obaw utrudniania postępowania karnego przez ściganego.

Orzeczenie Sądu Apelacyjnego w Krakowie z dnia 12 kwietnia 2011 roku wydane w sprawie II Akz 109/11 (LEX 1015858) na które powoływał się autor zażalenia w uzasadnienie tego dokumentu, mówiące o okresie łącznego stosowania tymczasowego aresztowania do 100 dni odnosi się do innego stanu faktycznego niż występujący w niniejszej sprawie. W sprawie Sądu Apelacyjnego w Krakowie nie zaszła konieczność odraczania przekazania ściganego z uwagi na postępowania toczące się w Polsce.

Odwołać w tym miejscu należy się do orzecznictwa Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej, który w wyrok z dnia 15 marca 2017 r., w sprawie Al Chodor (C‑528/15, EU:C:2017:213, pkt 41) orzekł, że ograniczenie w korzystaniu z prawa do wolności oparte na prawie krajowym w celu określenia obiektywnych kryteriów wskazujących na istnienie ryzyka ucieczki nie są wystarczającym kryterium do oceny legalności stosowania pozbawienia wolności. Trybunał orzekł bowiem, że przepisy prawa Unii nakładają na państwa członkowskie obowiązek określenia takich obiektywnych kryteriów w wiążących przepisach o charakterze ogólnym, które tej ucieczce zapobiegną.

Z kolei w wyroku z dnia 16 lipca 2015 r., TSUE orzekł, że ogólny i bezwarunkowy obowiązek zwolnienia osoby poszukiwanej na podstawie ENA, gdy łączny okres zatrzymania osoby, której dotyczy nakaz, przekracza terminy określone w art. 17 decyzji ramowej, może ograniczyć skuteczność systemu przekazywania wprowadzonego w decyzji ramowej, a tym samym utrudniać osiągnięcie celów realizowanych przez tę decyzję. (C‑237/15 PPU, EU:C:2015:474, pkt 50).

Jak już zaznaczył Sąd Apelacyjny we wcześniejszej części niniejszego uzasadnienia poszczególne uregulowania Decyzji Ramowej w sprawie ENA posłużyć mogą jako wskazówki przy dokonywaniu wykładni przepisów krajowych związanych z tą instytucją prawną. A skoro tak, to zauważyć należy, że prawdą jest, że art. 12 zdanie drugie decyzji ramowej odnosi się do prawa wykonującego nakaz państwa członkowskiego i wyjaśnia, że tymczasowe zwolnienie zgodnie z prawem krajowym jest w każdej chwili możliwe. Jednakże takie zwolnienie zgodnie z prawem krajowym, jak wynika z brzmienia tego przepisu, następuje pod warunkiem, że właściwy organ rzeczonego państwa członkowskiego podejmie wszelkie środki, jakie uważa za niezbędne, aby zapobiec ucieczce tej osoby. Natomiast w przypadku gdy środki niepolegające na pozbawieniu wolności nie są w stanie zagwarantować możliwości przekazania, zobowiązanie do uchylenia aresztu skutkowałoby tym, że wykonujący nakaz organ sądowy nie byłby w stanie spełnić wymogu określonego w art. 17 ust. 5 decyzji ramowej. Zgodnie z tym przepisem organ sądowy ma obowiązek upewnić się, że warunki materialne niezbędne do skutecznego przekazania tej osoby pozostają spełnione .

Bezpośrednio na takie rozwiązanie wskazuje wyrok TSUE z dnia 12 lutego 2019 r. w sprawie C‑492/18 PPU Openbaar Ministeria przeciwko TC. Trybunał orzekł w tym judykacie, że decyzję ramową Rady 2002/584/WSiSW z dnia 13 czerwca 2002 r. w sprawie europejskiego nakazu aresztowania i procedury wydawania osób między państwami członkowskimi należy interpretować w ten sposób, że stoi ona na przeszkodzie przepisowi prawa krajowego takiemu jak rozpatrywany w postępowaniu głównym, przewidującemu ogólny i bezwarunkowy obowiązek zwolnienia osoby, której dotyczy wniosek, zatrzymanej na podstawie europejskiego nakazu aresztowania, po upływie terminu 90 dni od dnia jej zatrzymania ( w Polsce 100 dni), gdy istnieje bardzo poważne ryzyko ucieczki tej osoby, niedające się ograniczyć do akceptowalnego poziomu poprzez zastosowanie wobec tej osoby odpowiednich środków.

Przenosząc poczynione powyżej uwagi na grunt niniejszej sprawy stwierdzić należy, iż powody dla których nie można było niezwłocznie wykonać europejskiego nakazu aresztowania wydanego względem ściganego K. K. lezą po stronie polskiej i to właśnie polskie orany sądowe są zobowiązane do podjęcia niezbędnych i koniecznych kroków, które zapobiegną utrudnianiu postępowania lezącego u podstaw wydania ENA przez Sąd Rejonowy w Hanowerze. W ocenie Sądu I instancji takim środkiem zapobiegawczym, który uczyni zadość stosownym zobowiązaniom międzynarodowym Polski w ramach Unii Europejskiej i jednocześnie chociaż w minimalnym stopniu zapobiegną ewentualnym kolejnym ucieczkom ściganego jest poręczenie majątkowe w wysokości 15 000 złotych. Taki środek zapobiegawczy został zaakceptowany zarówno przez oskarżyciela jak i przez obrońcę ściganego. Zaakceptowanie tego środka przez obrońcę pozwala na przypuszczenie że odpowiednimi zasobami finansowymi K. K. dysponował. Pozwala to także na przypuszczenie, że pieniądze te mogły nie zostać wpłacone na skutek zażalenia oskarżyciela, który wnosił o bezwarunkowe uchylenie tymczasowego aresztowania. Taka postawa z kolei budzi obawę niewpłacenia kwoty poręczenia majątkowego także po uchyleniu tymczasowego aresztowania, co wiąże się z potencjalnym utrudnianiem osiągnięcie celów realizowanych przez wskazaną wcześniej decyzję ramową.

Tym samym Sąd Apelacyjny w Gdańsku wyraża pogląd, zgodnie z którym wymóg maksymalnego czasu stosowania tymczasowego aresztowania określony w art. 607 k § 3 k.p.k. odnosi się jedynie do wypadków, kiedy przekazanie ściganego zostaje dokonane bez żadnych zastrzeżeń co do czasu tej czynności.

Jeżeli jednak zostaje podjęta przez Sąd decyzja o odroczeniu przekazania ściganego z uwagi na powody opisane w art. 607o § 1 k.p.k., to obowiązkiem sądu jest podjęcie takich kroków , które zapobiegną dalszemu ukrywaniu się osoby ściganej europejskim nakazem aresztowania. Będą miały tutaj zastosowanie środki zapobiegawcze zarówno w postaci tymczasowego aresztowania, jak i takie które z tą dolegliwością nie są związane.

Na marginesie tylko zwrócić uwagę należy, iż odroczenie wykonania europejskiego nakazu aresztowania nastąpiło z uwagi na toczące się przeciwko K. K. postępowania przed Prokuratura Rejonową w E. w sprawie PO IV Ds.6.2019. K. K. jest do dyspozycji tej jednostki prokuratury przez okres około 6 miesięcy, a z informacji przekazanej Sądowi Apelacyjnemu w Gdańsku przez Prokuraturę Okręgową w E. wynika, iż w toczącej się tam sprawie przeciwko ściganemu do wykonania są czynności niewymagające specjalnego nakładu pracy i związane głównie z dokumentami. Poza tym, jak wynika z informacji przekazanej w trakcie posiedzenia przez oskarżyciela, w okresie od zatrzymania ściganego do dnia dzisiejszego nie wykonano żadnych czynności śledczych z jego udziałem, co pozwala przypuszczać, iż postępowanie to nie zostanie zakończone w najbliższym czasie.

Taki stan rzeczy powinien zmobilizować Sąd I instancji do stałego monitorowania postępów toczącego się przeciwko ściganemu postępowania przygotowawczego i ewentualnego rozważenia celowości podjęcia decyzji o jakiem mowa w art. 607 o § 2 k.p.k..

Takich działań wymaga opisana wcześniej zasada rozpoznania sprawy w rozsądnym terminie, obowiązujące we wszystkich państwach UE i w relacjach między tymi państwami zwłaszcza w zakresie współpracy w sprawach karnych.