Pełny tekst orzeczenia

UZASADNIENIE

Powód – (...) S.A. z siedzibą w B. wystąpił z pozwem o zasądzenie na jego rzecz od pozwanej O. B. kwoty 13 272,59 zł z umownymi odsetkami za opóźnienie w wysokości dwukrotności odsetek ustawowych od dnia 9 sierpnia 2020 roku do dnia zapłaty wraz z kosztami procesu. W uzasadnieniu żądania wskazał, że pozwana zobowiązała się poprzez podpisanie weksla z dnia 30 stycznia 2019 roku do zapłaty w dniu 8 sierpnia 2020 roku kwoty wskazanej w wekslu w wysokości 13 272,59 zł. Powód wezwał pozwaną do wykupu weksla, co nie nastąpiło a przed wniesieniem powództwa podjął bezskuteczną próbę pozasądowego rozwiązania sporu.

W odpowiedzi na pozew, O. B. wniosła o oddalenie powództwa w całości oraz zasądzenie na jej rzecz kosztów postępowania, w tym kosztów zastępstwa procesowego, kwestionując roszczenie co do zasady i wysokości oraz podnosząc, że dołączony do pozwu weksel jest nieważny ze względu na to, że zabezpiecza nieistniejące roszczenie, z uwagi na abuzywność zapisów umownych wynikających ze stosunku podstawowego oraz spłatę zobowiązania. Pozwana zakwestionowała także kwotę za tzw. „Twój pakiet” jako ukryte dodatkowe wynagrodzenie powoda.

Sąd ustalił:

Dnia 30 stycznia 2019 roku pozwana O. B. zawarła umowę pożyczki z (...) S.A. z siedzibą w B. o numerze (...), na podstawie której pozwana otrzymała kwotę 8 000,00 zł. Opłatę przygotowawczą (...) S.A. z siedzibą w B. ustalił w wysokości 129,00 zł zaś wynagrodzenie prowizyjne na kwotę 6 571,00 zł. (...) S.A. z siedzibą w B. wyznaczył opłatę 1 300,00 zł. tytułem przyznania pożyczkobiorcy „Twojego pakietu”. Koszty te zostały rozłożone na raty i miały być spłacane wraz z pożyczką. Oprocentowanie pożyczki było stałe i określone zostało w umowie na 9,87% w skali roku (pkt 1.2 umowy). Całkowitą kwotę do zapłaty (...) S.A. z siedzibą w B. określił na 19 440,00 zł. Spłata pożyczki następować miała w 48 miesięcznych ratach w wysokości 405,00 zł. każda, płatnych w terminach wskazanych w harmonogramie spłat pożyczki, tj. do 9 dnia każdego miesiąca. Pierwsza rata płatna była do 2 marca 2019 roku, ostatnia zaś miała być płatna do 9 lutego 2023 roku.

Stosownie do pkt 4.1 umowy pożyczki, jeśli pożyczkobiorca nie spłaci w terminie poszczególnych rat lub ich części lub innej kwoty związanej z umową niespłacona kwota staje się zadłużeniem przeterminowanym. Od każdego zadłużenia przeterminowanego pożyczkodawca nalicza odsetki za każdy dzień opóźnienia w wysokości rocznej stopy oprocentowania zadłużenia przeterminowanego równej stopie odsetek maksymalnych za opóźnienie, o których mowa w art. 481 § 2 ¹ k.c. Pożyczkodawca zastrzegł sobie prawo do wypowiedzenia umowy pożyczki z zachowaniem 30 dniowego terminu wypowiedzenia m.in. w przypadku przekraczającego 30 dni opóźnienia pożyczkobiorcy w płatności kwoty równej jednej racie, po uprzednim wezwaniu do zapłaty zaległości w terminie 7 dni od otrzymania wezwania. W takim przypadku pożyczkodawca mógł wypełnić weksel in blanco (pkt 8 umowy). W ramach „Twojego pakietu” pożyczkobiorca mógł jeden raz odroczyć termin płatności dwóch kolejnych terminów płatności rat albo obniżyć o 50% maksymalnie cztery kolejne raty, które będą spłacone w dodatkowym okresie kredytowania. Skorzystanie z tych uprawnień zostało wyłączone w przypadku opóźnienia ze spłatą którejkolwiek z rat, natomiast skorzystanie z tych uprawnień możliwe było po zapłacie co najmniej dwóch pierwszych rat, na pisemny wniosek złożony w centrali pożyczkodawcy (pkt 15 umowy).

Pożyczka została zabezpieczona wekslem in blanco podpisanym przez pozwaną 30 stycznia 2019 roku z klauzulą „nie na zlecenie”. W deklaracji wekslowej O. B. upoważniła pożyczkodawcę do wypełnienia weksla na sumę odpowiadającą jej zadłużeniu.

/ dowód: weksel k. 4, wypowiedzenie k. 5, deklaracja wekslowa k. 7, wydruk z KRS k. 9-10, umowa pożyczki k. 20-24, harmonogram spłat k. 25, dokumenty k. 55-59 /

Pozwana O. B. zapłaciła na rzecz powoda kwotę 5 649,21 zł. tytułem zaciągniętej pożyczki, po czym zaprzestała regularnej spłaty rat. Gdy zalegała z zapłatą rat wymagalnych w dniu 9 maja 2020 roku i 9 czerwca 2020 roku, pismem z dnia 10 czerwca 2020 roku powód wezwał pozwaną do zapłaty zaległych rat pożyczki w łącznej wysokości 773,79 zł wyznaczając jej siedmiodniowy termin do zapłaty, pod rygorem wypowiedzenia umowy pożyczki, po czym, wobec nieuregulowania powyższej należności, wypełnił weksel in blanco na kwotę 13 272,59 zł wskazując datę płatności 8 sierpnia 2020 roku i miejsce zapłaty B.. Na kwotę tą składały się kwota niespłaconej pożyczki w wysokości 13 253,79 zł. oraz umowne odsetki dzienne w kwocie 18,80 zł, obliczone na podstawie pkt 4.1 umowy. Następnie pismem z dnia 10 lipca 2020 roku powód wypowiedział umowę pożyczki pozwanej wzywając O. B. do zapłaty kwoty 13 272,59 zł. w terminie 30 dni oraz zawiadomił, że wystawiony przez nią weksel in blanco został wypełniony i wezwał pozwaną do jego wykupu, wskazując, że oryginał weksla będzie dostępny do wglądu w siedzibie Spółki, która znajduje się w B..

/ dowód: karta klienta k. 55, odsetki dzienne k. 64, karta rozliczeniowa (...) k. 54, ostateczne wezwanie do zapłaty wraz z elektronicznym dokumentem wygenerowanym z systemu Poczty Polskiej k. 60-61, wypowiedzenie umowy pożyczki wraz z wezwaniem do wykupu weksla z elektronicznym dokumentem wygenerowanym z systemu Poczty Polskiej k. 62-63, odpis weksla k. 4/

Weksel nie został wykupiony.

Okoliczność bezsporna.

Sąd zważył, co następuje:

(...) S.A. z siedzibą w B. skierowane w niniejszej sprawie przeciwko pozwanej O. B. co do zasady jest uprawnione.

Stan faktyczny Sąd ustalił na podstawie przedłożonych przez powoda dokumentów, a wymienionych szczegółowo powyżej, których prawidłowość i rzetelność sporządzenia nie budziła wątpliwości.

Dokumenty przedłożone przez powoda w pełni uwiarygadniają jego roszczenie. Nadto pozwana w odpowiedzi na pozew kwestionując roszczenie co do zasady i wysokości, nie twierdziła przy tym, że wszystko zostało uiszczone ani nie przedłożyła żadnych dowodów wpłat. Zarzuciła, że dołączony do pozwu weksel jest nieważny ze względu na to, że zabezpiecza nieistniejące roszczenie, z uwagi na abuzywność zapisów umownych wynikających ze stosunku podstawowego. Podnosiła, że spłaciła zobowiązanie, gdyż większa część kwoty pozostałej rzekomo do spłaty wynika z klauzul niedozwolonych zawartych w umowie pożyczki, podczas gdy – jak wynika z dokumentów przedłożonych przez powoda, O. B. tytułem zaciągniętej pożyczki zapłaciła powodowi jedynie kwotę 5 649,21 zł., a zatem mniej niż zostało wypłacone przez powoda na jej konto w dniu 30 stycznia 2019 roku.

Okolicznością bezsporną w niniejszej sprawie jest fakt zawarcia przez pozwaną O. B. z (...) S.A. z siedzibą w B., umowy pożyczki nr (...) na kwotę 8 000,00 zł., której zabezpieczenie stanowił weksel in blanco „nie na zlecenie”, podpisany przez pozwaną. Nie ulega również wątpliwości, że pozwana zaprzestała regularnej spłaty rat zaciągniętej pożyczki co skutkowało wypowiedzeniem tej umowy, a w dalszej konsekwencji wypełnieniem weksla na kwotę 13 272,59 zł.

Natomiast spór w niniejszej sprawie sprowadzał się do oceny ważności weksla oraz samej umowy pożyczki, która według pozwanej zawierała klauzule niedozwolone.

W pierwszej kolejności zauważyć należy, że powód dochodził należności na podstawie weksla in blanco wystawionego w celu zabezpieczenia zobowiązania ze stosunku podstawowego. W takim przypadku sąd ma możliwość badania stanu faktycznego wynikającego ze stosunku podstawowego, w tym czy odpowiedzialność dłużnika w ramach stosunku wekslowego odpowiada rozmiarowi jego odpowiedzialności wynikającej ze stosunku podstawowego (tu umowy pożyczki). Możliwość podnoszenia przez wystawcę zarzutów ze stosunku podstawowego w takiej sytuacji wynika z art. 10 prawa wekslowego, zgodnie z którym jeżeli weksel, niezupełny w chwili wystawienia, uzupełniony został niezgodnie z zawartym porozumieniem, nie można wobec posiadacza zasłaniać się zarzutem, że nie zastosowano się do tego porozumienia, chyba że posiadacz nabył weksel w złej wierze albo przy nabyciu dopuścił się rażącego niedbalstwa. Źródłem zobowiązania wekslowego jest umowa dochodząca do skutku przez wydanie weksla lub jego zwrócenie posiadaczowi. Samo więc wystawienie weksla nie wystarcza do powstania zobowiązania wystawcy wobec remitenta, lecz potrzebna jest jeszcze umowa między wystawcą a remitentem dochodząca do skutku przez wydanie przez wystawcę weksla remitentowi. W razie nieistnienia lub nieprawidłowości stosunku podstawowego dłużnikowi wekslowemu przyznaje się wobec kontrahenta tylko zarzut nienależnego świadczenia, a gdy sumę wekslową już zapłacił - roszczenie o zwrot nienależnego świadczenia. Weksel in blanco może być środkiem zabezpieczenia wierzytelności wynikających z różnorodnych stosunków prawnych. Wystawiony jako własny i wręczony w związku z zawarciem umowy kredytowej, prowadzi do powstania zobowiązania wekslowego wystawcy, powinien być jednak przez kredytodawcę wypełniony zgodnie z zawartym porozumieniem. Powstałe zobowiązanie wekslowe ma charakter samodzielny i abstrakcyjny, a więc niezależny od podstawy prawnej, która spowodowała jego zaciągnięcie. Jeżeli posiadaczem weksla jest remitent, czyli pierwszy wierzyciel, przysługują mu dwa roszczenia - ze stosunku podstawowego (kauzalnego) oraz z weksla. Wybór między nimi należy do wierzyciela, który może tylko raz uzyskać zaspokojenie swojej wierzytelności.

Zawarta natomiast pomiędzy stronami umowa, określona jako umowa pożyczki, pod względem prawnym stanowi kredyt konsumencki w rozumieniu ustawy z dnia 12 maja 2011 roku o kredycie konsumenckim. Zgodnie bowiem z art. 3 ust. 1 ustawy z dnia 12 maja 2011 roku o kredycie konsumenckim przez umowę o kredyt konsumenckie rozumie się umowę o kredyt w wysokości nie większej niż 255.550 złotych albo równowartość tej kwoty w walucie innej niż waluta polska, który kredytodawca w zakresie swojej działalności udziela lub daje przyrzeczenie udzielenia konsumentowi. Za umowę o kredyt konsumencki uważa się w szczególności umowę pożyczki (art. 3 ust. 2 pkt 1). Umowa o kredyt konsumencki winna zostać zawarta w formie pisemnej. Umowa powinna być sformułowana w sposób jednoznaczny i zrozumiały (art. 29 ust. 1 i 3). Treść umowy o kredyt konsumencki została uregulowana w art. 30 ust. 1 ustawy, zgodnie z którym umowa powinna określać m.in. rzeczywistą roczną stopę oprocentowania oraz całkowitą kwotę do zapłaty przez konsumenta ustaloną w dniu zawarcia umowy o kredyt konsumencki wraz z podaniem wszystkich założeń, przyjętych do jej obliczenia (pkt 7), informację o innych kosztach, które konsument zobowiązany jest ponieść w związku z umową o kredyt konsumencki, w szczególności opłatach, prowizjach, marżach oraz kosztach usług dodatkowych, jeżeli są znane kredytodawcy oraz warunki na jakich koszty te mogą ulec zmianie (pkt 10), skutki braku płatności (pkt 12), sposób zabezpieczenia i ubezpieczenia spłaty kredytu, jeżeli umowa je przewiduje (pkt 14). Zawarta pomiędzy stronami umowa pożyczki spełniała powyższe wymogi i nakładała na pożyczkobiorcę obowiązek zwrotu pożyczonej kwoty. Zgromadzony w sprawie materiał dowodowy nie dostarczył dowodów wywiązania się przez pożyczkobiorcę z warunków umowy. Poza sporem było, że pozwana spłaciła jedynie kwotę 5 649,21 zł., po czym zaprzestała spłat, a do dopłaty pozostało 13 253,79 zł. Powód naliczył pozwanej odsetki za opóźnienie spłaty poszczególnych rat w kwocie 18,80 zł. Zatem ostateczne zadłużenie pozwanej wyniosło 13 272,59 zł. ( 13 253,79 zł. + 18,80 zł. = 13 272,59 zł. ).

Wobec twierdzeń pozwanej, która zarzuciła, że całość kwoty pozostałej rzekomo do spłaty wynika z klauzul niedozwolonych zawartych w umowie pożyczki, a dotyczących obowiązku uiszczenia opłaty przygotowawczej, wynagrodzenia prowizyjnego oraz opłaty za tzw. (...), należało zatem zbadać, czy umowa pożyczki – jak twierdzi pozwana - zawiera klauzule niedozwolone. Niewątpliwie bowiem kontrola sądu postanowień umownych w zakresie regulacji art. 385 ¹ – 385 ³ k.c. jest uprawnieniem i obowiązkiem sądu, albowiem przepisy o niedozwolonych postanowieniach umownych zostały wprowadzone do Kodeksu cywilnego w ramach implementacji dyrektywy 93/13/EWG w sprawie nieuczciwych warunków w umowach konsumenckich. Kompetencja sądu do zbadania z urzędu tego, czy klauzula w umowie jest postanowieniem nieuczciwym, stanowi w tej sytuacji zarówno środek do realizacji celu określonego w art. 5 dyrektywy, to znaczy uniemożliwia związania konsumenta nieuczciwym postanowieniem, jak i przyczynienia się do osiągnięcia celu art. 7 ww. dyrektywy, ponieważ przeprowadzenie przez sąd z urzędu takiej oceny może działać jako czynnik odstraszający oraz przyczynić się do zapobiegania nieuczciwym warunkom w umowach zawieranych pomiędzy konsumentami a sprzedawcami lub dostawcami.

Całkowity koszt pożyczki to wszelkie koszty, które konsument jest zobowiązany ponieść w związku z umową pożyczki, w szczególności: odsetki, opłaty, prowizje, podatki i marże, jeżeli są znane pożyczkodawcy, oraz koszty usług dodatkowych w przypadku, gdy ich poniesienie jest niezbędne do uzyskania pożyczki.

W myśl art. 385 ¹ § 1 kc postanowienia umowy zawieranej z konsumentem nie uzgodnione indywidualnie nie wiążą go, jeżeli kształtują jego prawa i obowiązki w sposób sprzeczny z dobrymi obyczajami, rażąco naruszając jego interesy (niedozwolone postanowienia umowne). Nie dotyczy to postanowień określających główne świadczenia stron, w tym cenę lub wynagrodzenie, jeżeli zostały sformułowane w sposób jednoznaczny. Zgodnie z treścią tego przepisu, do uznania danego postanowienia umownego za niedozwolone i wyeliminowania go z praktyki stosowania, konieczne jest stwierdzenie łącznego występowania czterech przesłanek, a mianowicie tego, że: postanowienie nie zostało uzgodnione indywidualnie, ukształtowane w ten sposób prawa i obowiązki stron pozostają w sprzeczności z dobrymi obyczajami, powyższe prawa i obowiązki rażąco naruszają interesy konsumenta, postanowienie umowy nie dotyczy sformułowanych w sposób jednoznaczny głównych świadczeń stron.

Za nie uzgodnione indywidualnie ustawodawca określił te postanowienia umowy, na których treść konsument nie miał rzeczywistego wpływu. W szczególności odnosi się to do postanowień umowy przejętych z wzorca umowy zaproponowanego konsumentowi przez kontrahenta ( art. 385 ¹ § 3 kc). Ciężar dowodu, że postanowienie zostało uzgodnione indywidualnie, spoczywa na tym, kto się na to powołuje ( art. 385 ¹ § 4 kc). Powód okoliczności tej nie wykazał. Specyfika sposobu zawarcia przedmiotowej umowy pożyczki z dnia 23 maja 2018 roku zarazem jednoznacznie wskazuje na brak rzeczywistego wpływu konsumenta na treść umowy pożyczki. Konsument nie miał zatem wpływu na treść postanowienia pkt 1.4 a) b) i c) umowy i nie było ono z nim uzgadniane (okoliczności przeciwnej powód nie wykazał). Przedmiotowe postanowienia nie dotyczą także głównych świadczeń stron, gdyż należą do nich tylko takie elementy konstrukcyjne umowy, bez których uzgodnienia nie doszłoby do jej zawarcia ( essentialia negotii).

W tej sytuacji w dalszej kolejności należało rozstrzygnąć, czy postanowienia umowy, a dokładnie pkt 1.4 a) b) c) kształtują prawa i obowiązki w sposób sprzeczny z dobrymi obyczajami, rażąco naruszając interesy konsumenta. W ocenie Sądu odpowiedź jest negatywna, bowiem umowa jasno określa wysokość opłaty przygotowawczej, prowizji i opłaty za „Twój pakiet”, sposób spłaty, jak również precyzuje zasady korzystania z „Twojego pakietu”. Nie tworzy stanu swobody, dowolności czy uznaniowości powoda, co mogłoby zagrażać prawom pozwanej. Powodowa spółka podała prawdziwe informacje o całkowitym koszcie pożyczki, całkowitej kwocie do zapłaty przez konsumenta oraz wysokości rzeczywistej rocznej stopy oprocentowania. Dane te zostały jednoznacznie określone w chwili zawierania umowy. Powódka spełniła więc obowiązek informowania konsumentów o oferowanym i sprzedawanym towarze (także pożyczce czy kredycie), zaś pozwana nie została wprowadzona w błąd nierzetelną informacją, miała dzięki temu możliwość porównania podobnych ofert, znajdujących się w danym czasie na rynku. Nie ma zatem podstaw, aby uznać, że postanowienia te naruszają istotnie interesy konsumenta. Od konsumenta, decydującego się na zawarcie umowy należy wymagać również odpowiedniego poziomu staranności i rozwagi. W niniejszej sprawie brak było jakichkolwiek podstaw, aby przyjąć, że powód, zawierając z pozwaną przedmiotową umowę, wykorzystał jej niewiedzę lub naiwność, zmierzał do dezinformacji, czy też wywołał jej błędne przekonanie co do wysokości spłaty.

Reasumując, na podstawie dokumentów dołączonych do akt Sąd ocenił, że zawarte w umowie stron postanowienia dotyczące opłaty przygotowawczej, wynagrodzenia prowizyjnego oraz kwoty za tzw. „Twój pakiet” nie spełniają przesłanek abuzywności, w konsekwencji nie są one wyłączone z umowy i wiążą pozwaną. Sąd nie znalazł też podstaw do zakwestionowania kwoty zadłużenia wyliczonej przez stronę powodową na 13 272,59 zł., uznając, że wysokość żądanego roszczenia jest zgodna z przepisami. P. koszty pożyczki zawartej przez strony nie naruszały ustawy o kredycie konsumenckim, a zatem nie można było uznać, iż pozostają w sprzeczności z prawem czy zasadami współżycia społecznego, albo że naruszają interes pozwanej. Powód świadczy usługi polegające na udzielaniu pożyczek i kredytów. Skoro pozwana zdecydowała się na zaciągnięcie kredytu musi go spłacić wraz z kosztami, bowiem postanowienia umowne zgodnie z zasadą pacta sunt servanda, wiążą strony.

Dlatego też mając powyższe ustalenia i rozważania na względzie Sąd na podstawie przepisu art. 471 k.c. zasądził od pozwanej O. B. na rzecz powoda (...) S.A. z siedzibą w B. kwotę 13 272,59 zł. z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia 9 sierpnia 2020 roku do dnia zapłaty.

Sąd oddalił powództwo (...) S.A. z siedzibą w B. w zakresie dochodzonych pozwem umownych odsetek za opóźnienie od kwoty zadłużenia w wysokości dwukrotności odsetek ustawowych, bowiem roszczenie powoda oparte zostało na wekslu pozwanej O. B. a nie na postanowieniach umowy pożyczki nr (...) z dnia 30 stycznia 2019 roku. ( art. 48 ust. 2 ustawy Prawo wekslowe ). Powód natomiast przedłożył weksel, na którym brak jest zastrzeżeń odnośnie odsetek. W tej sytuacji przysługują mu odsetki ustawowe za opóźnienie.

Rozstrzygnięcie w zakresie kosztów postępowania uzasadnione jest treścią przepisów art. 100 k.p.c. i 108 k.p.c. Powód jedynie nieznacznie przegrał sprawę, dlatego Sąd wyłożył na pozwaną obowiązek zwrotu powodowi całości poniesionych przez niego kosztów procesu, na które składał się zwrot uiszczonej przez powoda opłaty od pozwu w wysokości 750,00 zł. i wydatków poniesionych w związku ze złożeniem do akt sprawy dokumentu pełnomocnictwa procesowego ( 17,00 zł. ) oraz zwrot kosztów zastępstwa procesowego powoda przez pełnomocnika będącego radcą prawnym. ( 3 600, 00 zł. ), ustalona w wysokości stawki minimalnej przewidzianej w § 2 pkt 5 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych.