Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 23 czerwca 2021r.

Sąd Okręgowy w Suwałkach III Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 9 czerwca 2021r. w Suwałkach

sprawy H. B.

przeciwko Dyrektorowi Zakładu Emerytalno-Rentowego Ministerstwa Spraw Wewnętrznych w W.

o wysokość świadczeń służb mundurowych

w związku z odwołaniem H. B.

od decyzji Dyrektora Zakładu Emerytalno-Rentowego Ministerstwa Spraw Wewnętrznych w W.

z dnia 27 czerwca 2017 r. znak (...)

zmienia zaskarżoną decyzję i zobowiązuje Dyrektora Zakładu Emerytalno-Rentowego Ministerstwa Spraw Wewnętrznych i Administracji do przeliczenia, poczynając od 1 października 2017r., emerytury H. B. z pominięciem art. 15c ust. 1, 2 i 3 ustawy z dnia 18 lutego 1994r. o zaopatrzeniu emerytalnym funkcjonariuszy Policji, Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego, Agencji Wywiadu, Służby Kontrwywiadu Wojskowego, Służby Wywiadu Wojskowego, Centralnego Biura Antykorupcyjnego, Straży Granicznej, Biura Ochrony Rządu, Państwowej Straży Pożarnej, Służby Celno-Skarbowej i Służby Więziennej oraz ich rodzin (t. jedn. Dz. U. z 2016r., poz. 708 ze zm.).

UZASADNIENIE

Decyzją z 27 czerwca 2017 r. o ponownym ustaleniu wysokości emerytury, Dyrektor Zakładu Emerytalno-Rentowego Ministerstwa Spraw Wewnętrznych ponownie ustalił wysokość emerytury H. B. od 1 października 2017 r. W decyzji wskazano, że podstawę wymiaru świadczenia stanowi kwota (...)zł. Emerytura wynosi 46,48% podstawy wymiaru, a jej łączna wysokość wynosi (...)zł. Jednocześnie ogranicza się jej wysokość do (...)zł., to jest do przeciętnej emerytury ogłoszonej przez Prezesa ZUS. Tak obliczona emerytura po potrąceniu składki na ubezpieczenie zdrowotne w wysokości (...)zł i zaliczki na podatek dochodowy w kwocie (...)zł wynosi (...)złotych.

W decyzji powołano się na:

- art. 15c w związku z art. 32 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 18 lutego 1994 r. o zaopatrzeniu emerytalnym funkcjonariuszy Policji, Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego, Agencji Wywiadu, Służby Kontrwywiadu Wojskowego, Służby Wywiadu Wojskowego, Centralnego Biura Antykorupcyjnego, Straży Granicznej, Biura Ochrony Rządu, Państwowej Straży Pożarnej i Służby Więziennej oraz ich rodzin (Dz.U. z 2016 r. poz. 708, z późn. zm. dalej jako ustawa o zaopatrzeniu emerytalnym funkcjonariuszy, Ustawa 2016);

- otrzymaną z IPN informację Nr (...)z dnia 20 marca 2017 r.

Od powyższej decyzji odwołał się H. B., zarzucając naruszenie art. 2, art. 67 ust. 1 w zw. z art. 31 ust. 3, art. 30 oraz art. 47 Konstytucji RP w zw. z art. 8 Konwencji o Ochronie Praw Człowieka i Podstawowych Wolności, art. 32 ust. 1 w zw. z art. 64 ust. 1 i 2 oraz art. 67 ust. 1 Konstytucji RP w zw. z art. 1 Protokołu nr 1 do Konwencji o Ochronie Praw Człowieka i Podstawowych Wolności w zw. z art. 14 Konwencji o Ochronie Praw Człowieka i Podstawowych Wolności, art. 45 ust. 1 w zw. z art. 10 ust. 1 i 2 Konstytucji RP oraz art. 42 ust. 1 Konstytucji RP w zw. z art. 6 ust. 2 Konwencji o Ochronie Praw Człowieka i Podstawowych Wolności, art. 64 ust. 1 i 2 w zw. z art. 67 ust. 1 w zw. z art. 31 ust. 3 Konstytucji RP w zw. z art. 1 Protokołu nr 1 do Konwencji o Ochronie Praw Człowieka i Podstawowych Wolności w zw. z art. 14 Konwencji o Ochronie Praw Człowieka i Podstawowych Wolności oraz wniósł o zmianę zaskarżonej decyzji i przyznanie świadczenia emerytalnego w dotychczasowej wysokości.

Dyrektor Zakładu Emerytalno-Rentowego Ministerstwa Spraw Wewnętrznych i Administracji w W. wniósł o oddalenie odwołania. Na rozprawie 15 października 2019 r. organ rentowy wniósł o zawieszenie postępowania w sprawie na podstawie art. 177 § 1 pkt 3 ¹ k.p.c., z uwagi na pytanie prawne Sądu Okręgowego w Warszawie z 24 stycznia 2018 r. w sprawie sygnaturze akt XIII 1 U 326/18 do Trybunału Konstytucyjnego, a odwołujący sprzeciwił się wnioskowi o zawieszenie postępowania. Sąd Okręgowy nie uwzględnił wniosku organu rentowego w tym zakresie, uznając prawo odwołującego do rozpoznania sprawy w rozsądnym terminie.

Wyrokiem z 29.10 2019 r. Sąd Okręgowy uwzględnił odwołanie i zmienił zaskarżoną decyzję.

Pełnomocnik Dyrektora Zakładu Emerytalno-Rentowego Ministerstwa Spraw Wewnętrznych i Administracji złożył apelację od wyroku Sądu Okręgowego, zaskarżając wyrok w całości.

Apelacja została uwzględniona w tym zakresie, że zaskarżony wyrok uchylono, a sprawę przekazano Sądowi Okręgowemu do ponownego rozpoznania. W ocenie Sądu Apelacyjnego, zawartej w uzasadnieniu orzeczenia, stanowisko Sądu pierwszej instancji o braku podstaw do obniżenia H. B. wysokości świadczenia emerytalnego jest przedwczesne i niepoprzedzone żadnymi ustaleniami faktycznymi. Wydanie prawidłowego rozstrzygnięcia w sprawie wymaga przeprowadzenia postępowania dowodowego, w szczególności z uwzględnieniem zasad wyrażonych w uchwale Sądu Najwyższego - Składu Siedmiu Sędziów Sądu Najwyższego (Izba Pracy i Ubezpieczeń Społecznych) z dnia 16 września 2020 r. sygn. III UZP 1/20, wydanej już po zaskarżonym wyroku.

Po ponownym rozpoznaniu sprawy:

Sąd ustalił, co następuje:

H. B., urodzony (...), podjął pracę w Prezydium (...)w S. 10.07.1967 r. Był tam zatrudniony na podstawie umowy o pracę do 15.07.1973 r. W tym czasie odbywał zasadniczą służbę wojskową od 22.10.1968 r. do 15.10.1970 r. Następnie pracował w Urzędzie Gminy w G. (25.07.1973 r.- 31.08.1981 r.) i w Urzędzie Miasta i Gminy w S. (1.09.1981 r.- 31.08.1983 r.), na stanowisku (...).

Do służby w organach MSW został przyjęty 1.09.1983 r., po przeprowadzeniu postępowania sprawdzającego. Jak zeznał, nie ubiegał się o zatrudnienie w organach bezpieczeństwa państwa a w Milicji Obywatelskiej. Dowiedział się o przyjęciu do organów MSW dopiero, gdy dostał legitymację służbową. Pracował na stanowisku inspektora (...)w S..

Wydział(...)w S., gdzie pełnił służbę odwołujący się, prowadził postępowania przygotowawcze, śledztwa i dochodzenia. H. B. prowadził w większości sprawy gospodarcze, mniej spraw kryminalnych. Postępowania dotyczyły głównie przestępstw w zakładach pracy, wykrytych w trakcie kontroli uprawnionych służb, gdy z protokołów pokontrolnych wynikały uzasadnione podejrzenia popełnienia przestępstwa. Były też służby operacyjne, które zajmowały wykrywaniem przestępstw. Przychodziły od nich zawiadomienia, że doszło do nieprawidłowości i naczelnik wydziału decydował, czy będzie prowadzona sprawa i kto ją poprowadzi. H. B. prowadził sprawy np. o łapówkarstwo, nie brał udziału w prowokacjach czy wykrywaniu przestępstw. Tym zajmowały się służby operacyjne, które informowały naczelnika, że coś takiego zaistniało. Czasami wydział prowadził sprawy z własnej inicjatywy - na polecenie naczelnika wydziału albo prokuratury, która zlecała sprawy.

Akta osobowe odwołującego się nie zawierają materiałów dotyczących prowadzonych spraw, a IPN odmawia poszukiwania w zasobach materiałów, poza konkretnie nazwanymi. Strony nie wykazały inicjatywy dowodowej w tym zakresie, a Sąd nie posiada wiedzy, jakie dokumenty mogą dotyczyć odwołującego się i w związku z tym nie może poszukiwać ich z urzędu. Okres przechowywania akt sądowych spraw karnych już minął. Dlatego za wystarczające musi przyjąć opinie i notatki służbowe, oceniające pracę i postawę odwołującego się w okresie służby, które znajdują się w aktach osobowych. Wynika z nich pozytywna opinia o pracy, zaangażowaniu i postawie funkcjonariusza.

Istotna, w ocenie Sądu, jest zwłaszcza notatka służbowa sporządzona 21.08.1986 r. przez St. Insp. (...)w S. por. J. G. (k. 25 kat osobowych). Dotyczy ona przebiegu procesu adaptacji społeczno-zawodowej ppor. H. B. i sporządzona została przed wnioskiem o mianowanie na stanowisko (...). Wynika z niej, że przez okres trzech lat, z wyłączeniem okresu szkolenia zawodowego, samodzielnie przeprowadził siedem postępowań przygotowawczych, m.in. w sprawie usiłowania przekupstwa funkcjonariusza MO za odstąpienie od wykonania czynności służbowych, a także śledztwo w sprawie przyjmowania korzyści majątkowych przez lekarza medycyny wskazanego personalnie. Z opinii wynika, że wykonując czynności służbowe, rygorystycznie przestrzegał obowiązujących w tym zakresie regulacji prawnych. W przypadku postępowania dotyczącego lekarza, polegało ono na przesłuchiwaniu pacjentów, po analizie kart chorobowych prowadzonych przez lekarza. Postępowanie zakończyło się aktem oskarżenia wniesionym przez prokuraturę do sądu. Wszystkie postępowania prowadzone były pod nadzorem prokuratury, która następnie decydowała czy wnieść akt oskarżenia do sądu.

Istotne w sprawie jest też to, że H. B. był weryfikowany ze skutkiem pozytywnym. Nadal pracował w Milicji, a potem Policji w wydziale (...). Praca i zakres zadań nie zmieniły się. W strukturach SB był wydział(...), a w strukturach Milicji i Policji wydział (...), gdzie pracował do zawału, emerytury i renty.

Ponadto odwołujący się odbył przeszkolenie zawodowe w Studium (...)w W., które ukończył w 1985 r. Od 1.09.1986 r. mianowany został funkcjonariuszem stałym, w związku z upływem okresu służby przygotowawczej. Od 1.12.1986 r. mianowany na stanowisko (...).

Studium (...) w P., które trwało 10 miesięcy i obejmowało różne przedmioty. Zakres nauki był różny, były sprawy kryminalne, pracy operacyjnej. Po jego ukończeniu operacyjnie nie pracował, cały czas pracował procesowo. W zeznaniach wskazał, że przez okres pracy, również pracy w administracji państwowej, nie popełnił żadnego czynu, który był niegodny człowieka i nie wstydzi się swojej pracy (zeznania k. 116-117 akt).

Akta osobowe nie zawierają informacji, by odwołujący się w trakcie służby był karany dyscyplinarnie, czy też za popełnienie przestępstwa, przekroczenie uprawnień. Wręcz przeciwnie, z opinii służbowych wynika, że w pracy cechowała go kultura osobista i prawna.

Z zestawienia Zakładu Emerytalno-Rentowego MSW wynika, że następnie H. B. pełnił służbę w Policji (MO) od 1.02.1990 r. do 29.06.1997 r. Wskazany w zestawieniu łączny okres składkowy przed służbą w policji, wliczając zasadniczą służbę wojskową wyniósł 16 lat 1 miesiąc i 23 dni.

Decyzją z 26.06.1997 r. Zakład Emerytalno-Rentowy Ministerstwa Spraw Wewnętrznych ustalił H. B. prawo do emerytury policyjnej od daty zwolnienia, tj. 29.06.1997 r.

Decyzją z 26.06.1997 r. Zakład Emerytalno-Rentowy Ministerstwa Spraw Wewnętrznych ustalił H. B. prawo do policyjnej renty inwalidzkiej od daty zwolnienia, tj. 29.06.1997 r. z tytułu zaliczenia do drugiej grupy inwalidów.

Instytut Pamięci Narodowej – Komisja Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu Oddziałowe Archiwum IPN w B. na podstawie zapisów znajdujących się w aktach osobowych, sporządził informację o przebiegu służby i poinformował, że H. B. w okresie od 1 września 1983 r. do 31 stycznia 1990 r. pełnił służbę na rzecz totalitarnego państwa w myśl art. 13b ustawy o zaopatrzeniu emerytalnym funkcjonariuszy.

H. B. nie kwestionował sporządzonej przez IPN informacji i potwierdził, że pełnił służbę zgodnie z zapisem zawartym w informacji IPN. Odwołujący się nie kwestionował też zawartego w zaskarżonych decyzjach sposobu wyliczenia wysokości emerytury w oparciu o zakwestionowane przepisy.

Zaskarżoną decyzją z 27 czerwca 2017 r. o ponownym ustaleniu wysokości emerytury, Dyrektor Zakładu Emerytalno-Rentowego Ministerstwa Spraw Wewnętrznych ponownie ustalił wysokość emerytury H. B. od 1 października 2017 r. W decyzji wskazano, że podstawę wymiaru świadczenia stanowi kwota (...)zł. Emerytura wynosi 46,48% podstawy wymiaru, a jej łączna wysokość wynosi (...)zł. Jednocześnie ogranicza się jej wysokość do(...) zł., to jest do przeciętnej emerytury ogłoszonej przez Prezesa ZUS. Tak obliczona emerytura po potrąceniu składki na ubezpieczenie zdrowotne w wysokości (...)zł i zaliczki na podatek dochodowy w kwocie (...)zł wynosi (...)złotych.

W decyzji powołano się na:

- art. 15c w związku z art. 32 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 18 lutego 1994 r. o zaopatrzeniu emerytalnym funkcjonariuszy Policji, Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego, Agencji Wywiadu, Służby Kontrwywiadu Wojskowego, Służby Wywiadu Wojskowego, Centralnego Biura Antykorupcyjnego, Straży Granicznej, Biura Ochrony Rządu, Państwowej Straży Pożarnej i Służby Więziennej oraz ich rodzin (Dz.U. z 2016 r. poz. 708, z późn. zm. dalej jako ustawa o zaopatrzeniu emerytalnym funkcjonariuszy, Ustawa 2016);

- otrzymaną z IPN informację Nr (...)z dnia 20 marca 2017 r.

Sąd zważył, co następuje:

Na wstępie należy wskazać, że 1 stycznia 2017 r. weszła w życie ustawa z dnia 16 grudnia 2016 r. o zmianie ustawy o zaopatrzeniu emerytalnym funkcjonariuszy Policji, Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego, Agencji Wywiadu, Służby Kontrwywiadu Wojskowego, Służby Wywiadu Wojskowego, Centralnego Biura Antykorupcyjnego, Straży Granicznej, Biura Ochrony Rządu, Państwowej Straży Pożarnej i Służby Więziennej oraz ich rodzin (Dz.U. z 2016 r. poz. 2270, dalej jako ustawa o zaopatrzeniu emerytalnym funkcjonariuszy, Ustawa 2016), na mocy której wprowadzono art. 13b ustalający katalog cywilnych i wojskowych instytucji i formacji, w których służba od dnia 22 lipca 1944 r. do dnia 31 lipca 1990 r. jest uznawana za służbę na rzecz totalitarnego państwa. Ustawa zmieniająca wprowadziła także zasady ustalania wysokości policyjnej emerytury i renty inwalidzkiej nakazując stosowanie art. 15c i 22a ustawy. Przepisy te stanowią, iż w przypadku osoby, która pełniła służbę na rzecz totalitarnego państwa, o której mowa w art. 13b, i która pozostawała w służbie przed dniem 2.01.1999 r., emerytura wynosi 0% podstawy wymiaru – za każdy rok służby na rzecz totalitarnego państwa, o której mowa w art.13b i 2,6% podstawy wymiaru – za każdy rok służby lub okresów równorzędnych ze służbą, o których mowa w art.13 ust.1 pkt 1, 1a oraz 2-4. Wysokość emerytury ustalonej zgodnie z tymi przepisami nie może być wyższa niż miesięczna kwota przeciętnej emerytury wypłacanej przez Zakład Ubezpieczeń Społecznych z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, ogłoszonej przez Prezesa Zakładu Ubezpieczeń Społecznych (art. 15c).

Natomiast rentę inwalidzką ustaloną zgodnie z art. 22 zmniejsza się o 10% podstawy wymiaru za każdy rok służby na rzecz totalitarnego państwa, o której mowa w art. 13b (art. 22a). Ustawodawca zobowiązał też organ rentowy do wszczynania z urzędu postępowania w przedmiocie ponownego ustalenia prawa do świadczeń i wysokości świadczeń stosownie do wyżej wymienionych przepisów (art. 2 ).

Po ponownym rozpoznaniu sprawy należy wskazać, że Sąd nie wycofuje się ze swego stanowiska zawartego w uzasadnieniu uchylonego wyroku, nie widzi jednak potrzeby ponownego przytaczania zawartych tam rozważań. Po wydaniu uchylonego orzeczenia, Sąd Najwyższy w Składzie Siedmiu Sędziów (Izba Pracy i Ubezpieczeń Społecznych) w uchwale z dnia 16 września 2020 r. sygn. III UZP 1/20, wskazał jak powinno być oceniane kryterium "pełnienia służby na rzecz totalitarnego państwa”. Zgodnie z wytycznymi Sądu Apelacyjnego, przy rozpoznawaniu niniejszej sprawy należy uwzględnić zasady wyrażone we wskazanej uchwale Sądu Najwyższego

Sąd Najwyższy w uchwale III UZP 1/20 przyjął, że kryterium „służby na rzecz totalitarnego państwa” określone w art. 13b ust. 1 ustawy z dnia 18 lutego 1994 r. o zaopatrzeniu emerytalnym funkcjonariuszy Policji, Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego, Agencji Wywiadu, Służby Kontrwywiadu Wojskowego, Służby Wywiadu Wojskowego, Centralnego Biura Antykorupcyjnego, Straży Granicznej, Straży Marszałkowskiej, Służby Ochrony Państwa, Państwowej Straży Pożarnej, Służby Celno-Skarbowej i Służby Więziennej oraz ich rodzin (jednolity tekst: Dz. U. z 2020 r., poz. 723) powinno być oceniane na podstawie wszystkich okoliczności sprawy, w tym także na podstawie indywidualnych czynów i ich weryfikacji pod kątem naruszenia podstawowych praw i wolności człowieka.

Sąd Najwyższy wskazał w uzasadnieniu cytowanej uchwały, że sądu powszechnego nie wiąże informacja o przebiegu służby wydana przez IPN w trybie art. 13a ust. 1 ustawy z 1994 r. W konsekwencji w razie stosownego zarzutu przeciwko osnowie informacji, sąd jest zobowiązany do rekonstrukcji przebiegu służby w konkretnym przypadku, na podstawie wszystkich okoliczności sprawy. W szczególności na podstawie długości okresu pełnienia służby, jej historycznego umiejscowienia w okresie od 22.07.1944 r. do 31.07.1990 r., miejsca pełnienia służby, zajmowanego stanowiska (§ 59 uzasadnienia uchwały). W tym zakresie Sąd Najwyższy zwrócił uwagę na potrzebę sięgania do opinii służbowych funkcjonariuszy, uwzględniania ogólnych reguł dowodzenia: rozkładu ciężaru dowodu, dowodu prima facie, domniemań faktycznych, wynikających z informacji o przebiegu służby (§ 60). Wskazano, że przy ocenie zasadności objęcia konkretnej osoby zakresem ustawy okolicznością, której nie można pominąć jest sam fakt weryfikacji w 1990 r. (§ 92).

W ocenie Sądu Najwyższego nie każde nawiązanie stosunku prawnego w ramach służby państwowej wiąże się automatycznie z zindywidualizowanym zaangażowaniem bezpośrednio ukierunkowanym na realizowanie charakterystycznych dla ustroju tego państwa jego zadań i funkcji. Charakteru służby „na rzecz” państwa o określonym profilu ustrojowym nie przejawia ani taka aktywność, która ogranicza się do zwykłych, standardowych działań podejmowanych w służbie publicznej, to jest służbie na rzecz państwa jako takiego, bez bezpośredniego zaangażowania w realizacje specyficznych – z punktu widzenia podstaw ustrojowych – zadań i funkcji tego państwa, ani tym bardziej taka aktywność, która pozostaje w bezpośredniej opozycji do zadań i funkcji państwa totalitarnego (§ 82). W ocenie Sądu Najwyższego nie można zakładać, że każda osoba pełniąca służbę działała na rzecz totalitarnego państwa, gdyż niektóre funkcje związane były z realizacją zadań w zakresie bezpieczeństwa państwa, które są istotne w każdym jego modelu; niezależnie od tego komu była podporządkowana: służba w policji kryminalnej, ochrona granic (§ 95).

Sąd Najwyższy zwrócił uwagę na potrzebę odróżnienia osób, które kierowały organami państwa totalitarnego, angażowały się w realizację zadań i funkcji państwa totalitarnego, nękały swych obywateli także na innym polu niż styk szeroko rozumianego prawa karnego, a więc tych podmiotów, których ocena jest zdecydowanie negatywna, od osób, których postawa nie pozostawała w bezpośredniej opozycji do zadań i funkcji państwa, lecz sprowadzała się do czynności akceptowalnych i wykonywanych w każdym państwie, także demokratycznym, bez skojarzeń prowadzących do ujemnych ocen. Inaczej każdy podmiot funkcjonujący w systemie państwa w tych latach mógłby się spotkać z zarzutem, ze jego działanie, w ogólnym rozrachunku, było korzystne dla państwa totalitarnego (§ 90).

Sąd Najwyższy wskazał, że pojęcie „służby na rzecz totalitarnego państwa” sensu stricto: „powinno objąć lata 1944-1956 i wiązać się wyłącznie z miejscem pełnienia służby, o ile oczywiście nie zostaną wykazane przez zainteresowanego przesłanki z art. 15c ust. 5 ustawy z 1994 r. lub w informacji o przebiegu służby zostaną lub w informacji o przebiegu służby, wskazane zostaną okoliczności z art. 13a ust. 4 pkt 3 ustawy z 1994 r.” (§ 93). Natomiast „pojęcie sensu largo obejmie zaś okres wskazany w art. 13 b, czyli łączy w sobie cechy okresu totalitarnego i posttotalitarnego (autorytarnego) oraz pierwszego okresu transformacji, to jest od utworzenia rządu T. M.. […] tak interpretowane pojęcie zostanie ukierunkowane na funkcje, jakie pełnił i zadania, jakie podczas służby wykonywał funkcjonariusz.” (§ 94).

W rezultacie miejsce pracy i okres pełnienia służby nie może być jedynym kryterium pozbawienia prawa do zaopatrzenia emerytalnego osób, które na przykład przeszły już proces weryfikacji i pracowały czy pełniły służbę w wolnej Polsce. Sąd Najwyższy przyjął zatem w istocie, że informacja taka stanowi dowód, który nie jest jednak dowodem niepodważalnym albo dowodem wyłącznym, którym sąd byłby związany, bez możliwości jego oceny w ramach przysługującego sądowi prawa do swobodnej, choć wszechstronnej oceny dowodów (art. 233 §1 k.p.c.). Pogląd przeciwny byłby zatem dokonaniem istotnego wyłomu w kodeksowej zasadzie swobodnej oceny dowodów na rzecz legalnej oceny dowodów, i to w sprawach dotyczących niezwykle istotnej, jaką jest wysokość z reguły jedynego źródła utrzymaniu ubezpieczonego, co w zasadzie czyniłoby z IPN organ rozstrzygający spór, a z sądu organ zbędny lub firmujący jedynie ustalenia zawarte w informacji, zwłaszcza że w sprawach z zakresu ubezpieczeń społecznych i prawa pracy na gruncie art. 473 k.p.c. ukształtowało się orzecznictwo, że w postępowaniu przed sądem nie obowiązują ograniczenia dowodowe. W postępowaniu przed sądem ubezpieczeń społecznych w sprawach o świadczenia emerytalno-rentowe prowadzenie dowodu z zeznań świadków lub z przesłuchania stron nie podlega żadnym ograniczeniom. Nie może zatem ulegać wątpliwości, że pracownik albo ubezpieczony ubiegający się o świadczenie z ubezpieczenia społecznego może w postępowaniu przed sądem pracy i ubezpieczeń społecznych wszelkimi dowodami wykazywać okoliczności, od których zależą jego uprawnienia z tytułu ubezpieczenia, także wówczas, gdy z dokumentu np. zaświadczenia o zatrudnieniu, wynika co innego (por. w tym np. wyroki z 9 kwietnia 2009 r., I UK 316/08; z 6 września 1995 r., II URN 23/95; z 8 kwietnia 1999 r., II UKN 619/98; z 4 października 2007 r., I UK 111/07, a także wyroki z 2 lutego 1996 r., II URN 3/95 oraz z 25 lipca 1997 r., II UKN 186/97).

Poczynione przez Sąd po uchyleniu sprawy ustalenia opierają się w istocie na informacjach pozyskanych z akt osobowych i przesłuchania odwołującego się w charakterze strony. Wprawdzie ustalenia na temat służby odwołującego się w okresie od 1 września 1983 r. do 31 stycznia 1990 r. są dość ogólne, jednak pozyskane informacje pozwalają w ocenie Sądu na zmianę zaskarżonej decyzji. Zwłaszcza przy braku jakiejkolwiek inicjatywy dowodowej stron. W ocenie Sądu, działania odwołującego się w tym okresie nie należy kwalifikować jako służby na rzecz totalitarnego państwa. Przede wszystkim należy mieć na uwadze, że pełnił on służbę w okresie ostatnich 6 lat przed transformacją ustrojową, kiedy dekompozycja reżimu komunistycznego, mająca postępujący charakter, spowodowała, że w państwie było coraz mniej elementów totalitarnych (§ 94 uchwały). Poza tym funkcja, którą pełnił odwołujący się - (...)- związana była z realizacją zadań w zakresie bezpieczeństwa państwa, która jest istotna w każdym jego modelu, niezależnie od tego komu była podporządkowana.

W ramach takiej strategii orzekania, Sąd pomija w niniejszej sprawie przepis art. 15c i art. 22a Ustawy 2016. W sprawie nie ujawniono żadnych dowodów, aby odwołujący się uczestniczył w bezprawnych działaniach policji politycznej. Zatem Sąd orzekający nie ma normatywnych podstaw do przyjęcia odpowiedzialności odwołującego za przeszłość neutralną prawnie poza formułą odpowiedzialności zbiorowej narzuconą Ustawą 2016. Odpowiedzialność zbiorowa nie może być stosowana w państwie, które jest związane zasadą rządów prawa.

Mając na względzie fakt, iż organ rentowy nie udowodnił w procesie, aby odwołujący się uczestniczył w praktykach bezprawia „służby na rzecz totalitarnego państwa”, należy odrzucić zbiorową odpowiedzialność obywateli za przeszłość i przyjąć, iż Sąd nie może być związany ustawodawczym wymiarem sprawiedliwości. Dlatego na podstawie art. 477 ¹⁴ § 2 k.p.c. Sąd zmienił zaskarżoną decyzję. Nakaz pominięcia art. 15c oznacza konieczność przeliczenia świadczenia według zasad uprzednio obowiązujących od daty wskazanej w zaskarżonej decyzji, tj. od 1 października 2017 r.

(...)