Pełny tekst orzeczenia

Formularz UK 2

Sygnatura akt

II AKa 219/21

Załącznik dołącza się w każdym przypadku. Podać liczbę załączników:

1

1.  CZĘŚĆ WSTĘPNA

0.11.1. Oznaczenie wyroku sądu pierwszej instancji

wyrok Sądu Okręgowego w Poznaniu z dnia 30 czerwca 2021 r. w sprawie III K 115/21

0.11.2. Podmiot wnoszący apelację

☐ oskarżyciel publiczny albo prokurator w sprawie o wydanie wyroku łącznego

☐ oskarżyciel posiłkowy

☐ oskarżyciel prywatny

☒ obrońca

☐ oskarżony albo skazany w sprawie o wydanie wyroku łącznego

☐ inny

0.11.3. Granice zaskarżenia

0.11.3.1. Kierunek i zakres zaskarżenia

☒ na korzyść

☐ na niekorzyść

☐ w całości

☒ w części

☐

co do winy

☒

co do kary

☐

co do środka karnego lub innego rozstrzygnięcia albo ustalenia

0.11.3.2. Podniesione zarzuty

Zaznaczyć zarzuty wskazane przez strony w apelacji

☐

art. 438 pkt 1 k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w zakresie kwalifikacji prawnej czynu przypisanego oskarżonemu

☐

art. 438 pkt 1a k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w innym wypadku niż wskazany
w art. 438 pkt 1 k.p.k., chyba że pomimo błędnej podstawy prawnej orzeczenie odpowiada prawu

☐

art. 438 pkt 2 k.p.k. – obraza przepisów postępowania, jeżeli mogła ona mieć wpływ na treść orzeczenia

☐

art. 438 pkt 3 k.p.k. – błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia,
jeżeli mógł on mieć wpływ na treść tego orzeczenia

☒

art. 438 pkt 4 k.p.k. – rażąca niewspółmierność kary, środka karnego, nawiązki lub niesłusznego zastosowania albo niezastosowania środka zabezpieczającego, przepadku lub innego środka

☐

art. 439 k.p.k.

☐

brak zarzutów

0.11.4. Wnioski

☐

uchylenie

☒

zmiana

2.  Ustalenie faktów w związku z dowodami przeprowadzonymi przez sąd odwoławczy

.  STANOWISKO SĄDU ODWOŁAWCZEGO WOBEC ZGŁOSZONYCH ZARZUTÓW i wniosków

Lp.

Zarzut

1.

Rażąca niewspółmierność kary orzeczonej wobec oskarżonej w wymiarze 3 lat pozbawienia wolności, w sytuacji gdy prawidłowa ocena okoliczności jej wymiaru, w szczególności wynikająca z zastosowania dyrektyw wymiaru kary, uzasadniała orzeczenie jej w niższej wysokości.

☒ zasadny

☐ częściowo zasadny

☐ niezasadny

Zwięźle o powodach uznania zarzutu za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny

Poddając analizie – przez pryzmat zawartego w apelacji obrońcy zarzutu rażącej surowości kary – kwestię prawidłowości i trafności (stanowiącego konsekwencję prawidłowego rozstrzygnięcia co do sprawstwa i winy oskarżonej) – orzeczenia o karze, Sąd odwoławczy doszedł do przekonania, iż kara pozbawienia wolności wymierzona oskarżonej w rozmiarze(...) lat – była rażąco nadmiernie surowa.

Przy miarkowaniu kary wobec oskarżonej nie sposób pominąć tego – co trafnie podkreślał apelujący, a czego nie docenił Sąd I instancji – że w chwili orzekania w niniejszej sprawie, była ona osobą ponad (...), która nie doświadczyła wcześniej izolacji w ramach wykonywania kary pozbawienia wolności. W przypadku takiej osoby perspektywa odbycia kary bezwzględnej 3 lat pozbawienia wolności, jawiła się jako oddziaływanie przekraczające swoją dolegliwością wymogi związane z funkcją poprawczą i prewencyjną ukarania. Dla oskarżonej bowiem, czynnikiem w sposób wystarczający zniechęcającym ją do ponownego wchodzenia w konflikt z prawem, będzie kara pozbawienia wolności w mniejszym rozmiarze, niż przyjął Sąd I instancji. Nadto, z uwagi na wspomniane właściwości osobiste oskarżonej, tak długa izolacja penitencjarna jawiła się jako nienależycie uwzględniająca zasadę humanitaryzmu (art. 3 k.k.).

Rajcę miał apelujący obrońca także w tym zakresie, w jakim wskazał, że postawa procesowa oskarżonej, obejmująca przyznanie się do winy i złożenie wyjaśnień przydatnych dla rozstrzygnięcia sprawy, winna być potraktowana na jej korzyść w większym zakresie, niż przyjął to Sąd I instancji.

Podobnie, na większe docenienie, niż przyjęte przez Sąd I instancji – zasługiwały okoliczności dotyczące funkcjonowania oskarżonej po popełnieniu przestępstwa, obejmujące podejmowane przez nią starania w zakresie naprawienia szkody. Oskarżona bowiem na długo przez wydaniem nieprawomocnego wyroku skazującego, bo w dniu (...) r. naprawiła szkodę w części, wpłacając na rachunek (...) SA kwotę (...) zł. Jakkolwiek w zestawieniu z łączną kwotą spowodowanej szkody, obejmującej (...) zł, była to kwota stosunkowo niewielka, to jednak dla oskarżonej, uwzględniając fakt, że źródłem jej utrzymania było świadczenie emerytalne w wysokości (...) zł, jednorazowa wpłata takiej kwoty wiązać się musiała z istotnym wysiłkiem finansowym. Oskarżona – jak wskazał obrońca – podjęła też starania zaspokojenie roszczeń pokrzywdzonego poprzez spieniężenie stanowiącej jej współwłasność nieruchomości. Okoliczności te wskazywały, że oskarżona zrozumiała konieczności poniesienia konsekwencji swojego czynu, w tym konsekwencji finansowych poprzez wyrównanie szkody wyrządzonej pokrzywdzonej spółce.

Prawidłowe uwzględnienie omówionych wyżej okoliczności – którego zabrakło w rozstrzygnięciu Sądu I instancji – nakazywało orzec wobec oskarżonej karę łagodniejszą niż 3 lata pozbawienia wolności. Ukształtowanie kary w sposób znacznie odbiegający od minimalnej możliwej w przedmiotowej sprawie reakcji prawno-karnej, i to przy niedocenieniu przesłanek łagodzących, uznać należało za niesłuszne. Wystarczającą – w aspekcie represyjnego, ale także poprawczego oddziaływania na sprawcę, jak i zaspokojenia społecznej potrzeby sprawiedliwości – a zatem prawidłową reakcją prawno-karną w przedmiotowej sprawie, było wymierzenie oskarżonej kary niższej niż uczynił to Sąd I instancji, tj. kary 1 roku i 6 miesięcy pozbawienia wolności.

***

Obrońca oskarżonej nie wykazał natomiast skutecznie, jakoby w przypadku oskarżonej zaistniały podstawy do jeszcze znaczniejszego obniżenia wymiaru kary (do 1 roku pozbawienia wonności) i warunkowego zawieszenia jej wykonania. Jakkolwiek orzeczenie takie – pomimo obowiązywania w chwili orzekania przepisu art. 57b k.k. – było teoretycznie możliwe, a to w oparciu o zasadę ujętą w art. 4 § 1 k.k. – Sąd Apelacyjny nie znalazł ku temu podstaw.

Argumentacja apelującego, mająca wskazywać na zasadność takiego orzeczenia, sprowadzała się zasadniczo do podkreślenia faktu wcześniejszej niekaralności oskarżonej za przestępstwa oraz opisu jej społecznego funkcjonowania, mającego wskazywać na brak demoralizacji. Tym samym apelujący obrońca zdawał się nie dostrzegać faktu, że – jakkolwiek oskarżona faktycznie nie była wcześniej sprawczynią przestępstw – to jednak w ramach przypisanego jej przestępstwa ciągłego, dopuściła się 722 czynów, powodujących łączną szkodę w kwocie (...) zł, a okres jej przestępczej działalności obejmował ponad (...) lat; nadto oskarżona nie zaprzestała swojego przestępczego procederu z motywacji wewnętrznej, ale kontynuowała go niemal do chwili odejścia na emeryturę. Okoliczności te nakazywały przyjąć, że niski stopień demoralizacji sprawczyni – oceniany w kontekście prognozy kryminologiczno-społecznej – nie był w tym przypadku tak niewątpliwy, jak utrzymywał obrońca. Oskarżona bowiem systematycznie, przez wiele lat oszukiwała spółkę obsługiwaną przez jej pracodawcę, nadużywając przy tym w sposób rażący zaufanie, którym darzona była w spółce, jako osoba od wielu lat świadcząca obsługę księgową.

Oznaczało to, że oskarżona wykazała się utrwalonym i poważnym lekceważeniem podstawowych zasad uczciwości, co wykluczało zasadność dawania jej szansy na resocjalizację w warunkach probacji. Dla skuteczności jej poprawy konieczne okazało się zatem poddanie jej oddziaływaniom poprawczym w warunkach izolacji, a co najmniej w ramach kary wykonywanej w warunkach dozoru elektronicznego (co z uwagi na obniżenie wymiaru kary do 1 roku i 6 miesięcy, stało się formalnie możliwe).

Za postulowanym przez apelującego dalszym łagodzeniem orzeczonej wobec oskarżonej kary i zastosowaniem środka probacyjnego, nie przemawiały też okoliczności dotyczące perspektyw realizowania przez oskarżoną obowiązku naprawienia szkody, nałożonego na nią wyrokiem skazującym. Wbrew bowiem przekonaniu apelującego, związane z wykonaniem wyroku skazującego ograniczenie faktycznych możliwości realizacji przez oskarżoną wskazanego obowiązku, nie stanowi okoliczności łagodzącej w kontekście wymiaru kary, ale jest normalnym następstwem skazania. Jakkolwiek zatem, sama chęć oskarżonej by realizować ów obowiązek była godna pochwały, to nie umniejszała wagi i społecznej szkodliwości przypisanego jej czynu w takim zakresie, by zasadnym stało się orzeczenie wobec niej kary minimalnej.

Oczywiście chybiony był przy tym argument apelującego, jakoby charakterystyka podmiotu pokrzywdzonego (będącego dużym, dobrze prosperującym przedsiębiorstwem), pozwalała na ocenę, że czyn oskarżonej wzbudzał mniejsze poczucie niesprawiedliwości. Przypomnieć należało – co trafnie uwzględnił Sąd I instancji – że oskarżona pełniła funkcję księgowej w spółce obsługującej pokrzywdzony podmiot, a zatem wykonywała usługi wymagające pełnego zaufania pracodawcy. Powodowało to, że można było od niej oczekiwać przestrzegania zasad uczciwości na wyższym poziomie, niż standardowy. Oskarżona zaś nie tylko dopuściła się nieuczciwości w obrocie, ale naruszyła wspomniane zasady w sposób rażący, działając przy tym z chęci zysku.

Okoliczności te nakazywały przyjąć, że kara orzeczona wobec oskarżonej w postulowanej w apelacji, minimalnej wysokości i to z warunkowym zawieszeniem jej wykonania, z pewnością zostałaby odbierana jako niesprawiedliwa i to zarówno z perspektywy pokrzywdzonej spółki, jak i ogółu społeczeństwa.

Wniosek

O zmianę zaskarżonego wyroku poprzez obniżenie kary i jej wymierzenie w wysokości 1 roku pozbawienia wolności z warunkowym zawieszeniem jej wykonania na okres 3 lat, bądź wymierzenie kary nieprzekraczającej 1 roku i 6 miesięcy pozbawienia wolności.

☐ zasadny

☒ częściowo zasadny

☐ niezasadny

Zwięźle o powodach uznania wniosku za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny.

Apelujący obrońca oskarżonej wykazał, że kara 3 lat pozbawienia wolności, orzeczona wobec oskarżonej za przypisany jej czyn, była rażąco nadmiernie surowa.

Nie wykazał natomiast zasadności obniżenia wymiaru tej kary do 1 roku pozbawienia wolności, ani też podstaw warunkowego zawieszenia jej wykonania na okres 3 lat próby.

Stąd istniały podstawy wyłącznie do obniżenia tej kary do postulowanego we wniosku ewentualnym wymiaru 1 roku i 6 miesięcy pozbawienia wolności.

4.  OKOLICZNOŚCI PODLEGAJĄCE UWZGLĘDNIENIU Z URZĘDU

5.  ROZSTRZYGNIĘCIE SĄDU ODWOŁAWCZEGO

0.15.1. Utrzymanie w mocy wyroku sądu pierwszej instancji

0.1Pkt 2

wyroku

Przedmiot utrzymania w mocy

Zaskarżony wyrok w części, obejmującej rozstrzygnięcie w przedmiocie sprawstwa i winy oskarżonej , zawarte w pkt I części rozstrzygającej zaskarżonego wyroku oraz elementy rozstrzygnięcia w przedmiocie kary, tj.:

- orzeczenie w przedmiocie środka karnego w postaci zakazu wykonywania zawodu księgowej przez okres 5 lat, zawarte w pkt II części rozstrzygającej zaskarżonego wyroku,

- orzeczenie w przedmiocie środka kompensacyjnego w postaci obowiązku naprawienia szkody wyrządzonej przestępstwem, poprzez zapłatę na rzecz pokrzywdzonego kwoty (...)zł, zawarte w pkt III części rozstrzygającej zaskarżonego wyroku,

- orzeczenie w przedmiocie kosztów procesu, zawarte w pkt IV części rozstrzygającej zaskarżonego wyroku.

Zwięźle o powodach utrzymania w mocy

Z uwagi na to, że apelujący obrońca nie kwestionował leżącej u podstaw skazania konkluzji o wypełnieniu przez oskarżoną w sposób zawiniony ustawowych znamion przypisanego jej czynu, a Sąd I instancji nie znalazł podstaw by uczynić to z urzędu – stwierdzić należało, iż Sąd I instancji zasadnie przypisał oskarżonej sprawstwo i winę w zakresie czynu z art. 286 § 1 k.k. w zw. z art. 294 § 1 k.k. w zw. z art. 65 § 1 k.k. i w zw. z art. 12 § 1 k.k. Stąd rozstrzygnięcie w przedmiocie sprawstwa i winy oskarżonej zasługiwało na aprobatę.

Prawidłowe – w zakresie wykraczającym poza modyfikację opisaną w części 5.2 niniejszego uzasadniania – okazało się także orzeczenie w przedmiocie kary obejmujące pozostałe rozstrzygnięcia z tego zakresu, których apelujący nie kwestionował wyodrębnionym zarzutem, tj. rozstrzygnięcie co do środka karnego i kompensacyjnego. Orzeczenia te należycie uwzględniały przepisy art. 41 § 1 k.k. i art. 46 § 1 k.k., jak również ustalenia faktyczne potwierdzające sprawstwo oskarżonej w zakresie czynu popełnionego na szkodę wymienionej pokrzywdzonej spółki oraz wysokości szkody powstałej w jej majątku w wyniku przestępstwa i dotychczas niewyrównanej.

0.15.2. Zmiana wyroku sądu pierwszej instancji

0.1Pkt 1

0.1.1 wyroku

Przedmiot i zakres zmiany

Rozstrzygnięcia w przedmiocie kary zawarte w pkt I części rozstrzygającej zaskarżonego wyroku, poprzez obniżenie orzeczonej tam wobec oskarżonej H. S. kary do 1 roku i 6 miesięcy pozbawienia wolności.

Zwięźle o powodach zmiany

Wadliwe okazało się rozstrzygnięcie Sądu I instancji w zakresie kary pozbawienia wolności orzeczonej wobec oskarżonej w pkt I części rozstrzygającej zaskarżonego wyroku, za przypisany jej czyn wypełniający znamiona z art. 286 § 1 k.k. w zw. z art. 294 § 1 k.k. w zw. z art. 65 § 1 k.k. i w zw. z art. 12 § 1 k.k. Jak omówiono to powyżej, w ramach odniesienia do podniesionego w apelacji zarzutu rażącej niewspółmierności kary, Sąd Apelacyjny co do zasady – tj. samej konstatacji, że wymierzona oskarżonej kara (...) lat pozbawienia wolności była rażąco nadmiernie surowa – podzielił stanowisko apelującego obrońcy. Sąd Apelacyjny – jakkolwiek nie uwzględnił wniosku podstawowego apelacji obrońcy – to jednak zgodził się ze stanowiskiem apelacji, wyrażonym w ramach wniosku ewentualnego, że w przypadku oskarżonej adekwatną i wystarczającą karą będzie kara obniżona do 1 roku i 6 miesięcy pozbawienia wolności.

Uwzględniając to, Sąd Apelacyjny zmienił zawarte w zaskarżonym wyroku orzeczenie o karze, obniżając wymierzona oskarżonej karę do 1 roku i 6 miesięcy pozbawienia wolności.

6.  Koszty Procesu

Punkt rozstrzygnięcia z wyroku

Przytoczyć okoliczności

0.3Pkt 3 wyroku

Pkt 4 wyroku

Orzekając o kosztach procesu za postępowanie odwoławcze Sąd Apelacyjny uwzględnił wynik sprawy, a zatem to, że apelacja obrońcy oskarżonej została uwzględniona jedynie w niewielkim zakresie, co do wniosku zgłoszonego w niej jako ewentualny. Brak zatem było podstaw do obciążenia kosztami procesu Skarbu Państwa, a koszty te na ogólnych zasadach ponosiła oskarżona, od której pochodził środek odwoławczy (art. 636 § 1 k.p.k.).

Wobec powyższego, uwzględniając przy tym fakt, że w toku postępowania odwoławczego, w tym na rozprawie w dniu (...), oskarżyciel posiłkowy (...) S.A. z siedzibą w K., korzystał z pomocy prawnej pełnomocniczki ustanowionej z wyboru, na podstawie przepisów art. 627 § 1 k.p.k. w zw. z art. 636 § 1 k.p.k. i art. 616 § 1 pkt 2 k.p.k. oraz § 11 ust. 2 pkt 5 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych (Dz.U. 2018.265 t.j.), od oskarżonej zasądzono na rzecz oskarżyciela posiłkowego zwrot wydatków poniesionych z tytułu ustanowienia pełnomocnika w tymże postępowaniu, w kwocie 1200 zł.

Jednakże, mając na względzie przepisy art. 624 § 1 k.p.k. i art. 634 k.p.k., Sąd Apelacyjny zwolnił oskarżoną od obowiązku ponoszenia kosztów sądowych, należnych od niej Skarbowi Państwa.

Uwzględniono przy tym sytuację majątkową oskarżonej i jej możliwości zarobkowe, w tym perspektywę odbywania kary izolacyjnej, co nakazywało przyjąć, że pokrycie tychże kosztów byłoby dla niej zbyt uciążliwe.

Zwolnieniem powyższym, na podstawie art. 17 ust. 1 ustawy z dnia 23 czerwca 1973 r. o kosztach sądowych w sprawach karnych (Dz.U.1983.49.223 ze zmian.), objęto także należną od oskarżonej co do zasady opłatę za obie instancje od obniżonej kary pozbawienia wolności.

7.  PODPIS

I. P. P. G. M. K.