Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 19 marca 2014r.

Sąd Okręgowy w Elblągu Wydział IV Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie następującym:

Przewodniczący: SSO Tomasz Koronowski

Protokolant: st. sekr. sądowy Anna Tomaszewska

po rozpoznaniu w dniu 19 marca 2014r. w Elblągu na rozprawie

sprawy z odwołania W. T.

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w E.

z dnia 3 lipca 2013r. znak: (...)

o wysokość emerytury

I.  zmienia zaskarżoną decyzję w ten sposób, że przyznaje wnioskodawcy W. T. prawo do przeliczenia emerytury od dnia 10 czerwca 2013r. przy uwzględnieniu dodatkowo okresu ubezpieczenia od dnia 1 sierpnia 1994r. do dnia 31 stycznia 1995r. i przy przyjęciu wskaźnika wysokości podstawy wymiaru ustalonego z dwudziestu lat kalendarzowych, wynoszącego 30,8 %;

II.  oddala odwołanie w zakresie żądania przeliczenia emerytury z uwzględnieniem okresów ubezpieczenia od dnia 1 stycznia 1980r. do dnia 31 marca 1982r. i od dnia 1 lipca 1982r. do dnia 15 maja 1984r.;

III.  stwierdza, że organ rentowy nie ponosi odpowiedzialności za nieustalenie ostatniej okoliczności niezbędnej do wydania decyzji;

IV.  umarza postępowanie w pozostałej części.

Sygn. akt IV U 1731/13

UZASADNIENIE

Skarżący W. T. wniósł odwołanie od decyzji pozwanego Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w E. z dnia 3 lipca 2013r., znak (...) o odmowie przeliczenia emerytury. Ubezpieczony domagał się uwzględnienia przy ustalaniu wysokości świadczenia kilku okresów zatrudnienia, uznawanych przez pozwanego za nieudowodnione. W celu wykazania spornych okresów zatrudnienia, ubezpieczony wniósł o przeprowadzenie dowodu z dokumentów i zeznań świadków. Ponadto ubezpieczony domagał się przy obliczeniu świadczenia uwzględniania wysokości zarobków wynikających m.in. z legitymacji ubezpieczeniowej.

Pozwany w odpowiedzi na odwołanie wniósł o jego oddalenie wskazując, że we wniosku złożonym dnia 10 czerwca 2013r. skarżący domagał się przeliczenia stażu pracy i podstawy wymiaru emerytury. Do wniosku dołączył szereg dokumentów. W wyniku rozpoznania wniosku, zaskarżoną decyzją przy uwzględnieniu części wnioskowanych okresów przeliczono świadczenie przy przyjęciu udowodnienia 13 lat i 11 miesięcy okresów składkowych oraz 4 lat i 7 miesięcy okresów nieskładkowych (tj. 1/3 okresów składkowych). Po przeliczeniu emerytura wyniosła 496,14 zł, tj. 100 % podstawy jej wymiaru, a po waloryzacji 639,33 zł. Z uwagi na fakt, że wnioskodawca nie legitymuje się co najmniej 25 – letnim okresem ubezpieczenia, emerytura nie podlega podwyższeniu do gwarantowanej najniższej wysokości. W związku z tym nawet uwzględnienie wnioskodawcy kwestionowanych okresów pracy nie spowodowałoby podwyższenia świadczenia. Wskazano ponadto, że decyzją z dnia 14 sierpnia 2013r. odmówiono wnioskodawcy przeliczenia podstawy wymiaru emerytury, albowiem dotychczas ustalony wskaźnik wwpw jest najkorzystniejszy.

W piśmie procesowym z dnia 3 września 2013r. (k.35) pozwany uzupełnił stanowisko i wyjaśnił, że podstawa wymiaru emerytury wnioskodawcy zaskarżoną decyzją została ustalona z 7 kolejnych lat kalendarzowych z lat 1987 – 1993, tj. z podstawy wymiaru renty przyznanej w 1996r. (wskaźnik wwpw wyniósł 23,8 %). Do dnia wydania zaskarżonej decyzji odstawa wymiaru emerytury faktycznie była ustalona według wskaźnika 21,91%, co nie miało jednak wpływu na wysokość emerytury skarżącego, skoro jej wysokość została podwyższona do wysokości pobieranej renty.

W związku z wnioskiem skarżącego o przeliczenie świadczenia z dnia 3 września 2013r., do którego zostały dołączone nowe dowody, decyzją z dnia 27 września 2013r. organ rentowy przeliczył emeryturę wnioskodawcy i doliczył do okresów ubezpieczenia kolejne okresy tj. od dnia 10 kwietnia 1976r. do dnia 30 kwietnia 1977r. w Rolniczej Spółdzielni Produkcyjnej (...) w P. i od dnia 1 kwietnia 1982r. do dnia 30 czerwca 1982r. w Rolniczej Spółdzielni Produkcyjnej (...) w M.. Po przeliczeniu łączny okres ubezpieczenia wnioskodawcy wzrósł do 15 lat i 3 m-cy okresów składkowych oraz 5 lat i 1 m-ca okresów nieskładkowych. W związku z tym pozwany wniósł o umorzenie postępowania w zakresie objętym decyzją zmieniającą z dnia 27 września 2013r.

W kolejnym piśmie procesowym (z dnia 23 października 2013r., k.49) pozwany wskazał, że uwzględnienie tych okresów składkowych i nieskładkowych, które uznawane są przez organ rentowy za udowodnione, jak i tych, których dodatkowego zaliczenia domagał się ubezpieczony, dawałoby sumę tych okresów wynoszącą 25 lat, 5 m-cy i 26 dni. W konsekwencji wnioskodawca w piśmie procesowym z dnia 5 listopada 2013r. (k.61) zajął stanowisko, z którego wynika, że ogranicza swoje żądanie uwzględniania kolejnych okresów zatrudnienia, poza dotąd uznanymi przez pozwanego za udowodnione, do okresów pracy u Syndyka Upadłości Przedsiębiorstwa (...) w E. w dniach od 1 sierpnia 1994r. do 31 stycznia 1995r. oraz w Spółdzielni Kółek Rolniczych w T. z siedzibą w P. w dniach od 1 stycznia 1980r. do 31 marca 1982r. i od 1 lipca 1982r. do 15 maja 1984r. Odnośnie wysokości zarobków ubezpieczony wniósł o uwzględnienie wszystkich dowodów złożonych w sprawie, a za okresy zatrudnienia, gdzie brak informacji o wysokości wynagrodzenia, skarżący domagał się przyjęcia średniej wysokości wynagrodzenia w oparciu o te zarobi, które przedstawił Sądowi i pozwanemu.

Po przeprowadzeniu postępowania dowodowego pozwany uznał za udowodniony okres zatrudnienia ubezpieczonego przez Syndyka Upadłości Przedsiębiorstwa (...) w E. w dniach od 1 sierpnia 1994r. do 31 stycznia 1995r., kwestionując nadal tylko cały okres zatrudnienia w Spółdzielni Kółek Rolniczych w T. z siedzibą w P. z uwagi na brak możliwości ustalenia dokładnego okresu tego zatrudnienia. Odnośnie wysokości emerytury przy uwzględnieniu okresów uznanych za udowodnione i wskazanego wyżej ostatecznie jedynego okresu spornego, organ rentowy wyjaśnił w piśmie procesowym z dnia 18 marca 2014r. (k.97), że wykazanie tego spornego okresu nie miałoby wpływu na wysokość świadczenia, gdyż nie jest wiadome, czy wnioskodawca był zatrudniony w (...) w ramach stosunku pracy, czy też był członkiem (...), tak jak był członkiem Rolniczej Spółdzielni Produkcyjnej (...) w M. w okresie od dnia 1 kwietnia 1982r. do dnia 30 czerwca 1982r. Wobec tego wysokość emerytury w obu wariantach, tj. przy uwzględnieniu spornego okresu pracy w P. (bądź nie) i przy przyjęciu wskaźnika wysokości podstawy wymiaru ustalonego z 20 lat kalendarzowych wynoszącego 30,8%, wynosi 859,29 zł brutto. Skarżący na rozprawie w dniu 19 marca 2014r. oświadczył, że nie kwestionuje opisanego wyniku wyliczeń organu rentowego.

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

W latach 1962-1967 wnioskodawca studiował na Akademii Rolniczej w S.. Pracę zawodową rozpoczął w dniu 31 sierpnia 1968r. w PGR K.. Następnie był zatrudniony w kolejnych zakładach pracy, przy czym ostatnim zakładem pracy w latach 70' XXw. była Jednostka Wojskowa Nr (...) w E., gdzie ubezpieczony był zatrudniony do dnia 1 sierpnia 1979r.

(bezsporne, ponadto dokumenty w aktach organu rentowego)

W pierwszej połowie lat 80' XXw. ubezpieczony pracował w Spółdzielni Kółek Rolniczych w T. z siedzibą w P.. Nie ma możliwości ustalenia dokładnego okresu zatrudnienia.

(dowód: zeznania świadków W. D. z rozprawy w dniu 6 listopada 2013r., C. C. i H. G. z rozprawy w dniu 13 grudnia 2013r. oraz R. B. i W. M. z rozprawy w dniu 24 lutego 2014r. i zeznania skarżącego z rozprawy w dniu 24 lutego 2014r.)

W okresie od dnia 1 kwietnia 1982r. do dnia 30 czerwca 1982r. wnioskodawca był członkiem Rolniczej Spółdzielni Produkcyjnej (...) w M.

Od 1984r. skarżący prowadził działalność gospodarczą.

W dniach od 1 sierpnia 1994r. do 31 stycznia 1995r. ubezpieczony pozostawał w zatrudnieniu przez Syndyka Upadłości Przedsiębiorstwa (...) w E..

(bezsporne, ponadto dokumenty w aktach organu rentowego i w aktach osobowych koperta k.60)

Wnioskodawca od dnia 15 kwietnia 1996r. był uprawniony do renty inwalidzkiej, a następnie renty z tytułu częściowej niezdolności do pracy na stałe. Od dnia 5 listopada 2006r. przyznana mu została emerytura w związku z ukończonym wiekiem emerytalnym. Podstawa wymiaru emerytury została ustalona z podstawy wymiaru renty i po przeliczeniu została ustalona z 7 kolejnych lat kalendarzowych z lat 1982 – 1993, wskaźnik wwpw wyniósł 23,28%. Do ustalenia wysokości emerytury uwzględniono wnioskodawcy staż pracy w wymiarze 11 lat i 2 miesiące okresów składkowych oraz 3 lata i 8 miesięcy okresów nieskładkowych.

(bezsporne, ponadto decyzja z dnia 24 stycznia 2007r. k 32 akt emerytalnych)

Sąd zważył, co następuje:

W ocenie Sądu odwołanie skarżącego okazało się po części uzasadnione, gdyż dokumenty z akt osobowych i rentowych, uzyskane już po wydaniu zaskarżonej decyzji, pozwoliły na przeliczenie świadczenia, skutkującego jego podwyższeniem.

Rozbudowana część wstępna uzasadnienia wyjaśnia zmianę stanowisk stron w toku procesu i zakreśla niezbędne do omówienia poniżej okoliczności sporne. W pozostałym zakresie przyznanie okoliczności faktycznych przez obie strony nie budziło wątpliwości, wobec czego, w świetle art. 229 kpc, nie wymagały one dowodu.

Ostatecznie spór dotyczył tylko tego, czy można doliczyć skarżącemu do stażu pracy okres zatrudnienia w pierwszej połowie lat 80' XXw. w Spółdzielni Kółek Rolniczych w T. z siedzibą w P.. W tej kwestii należy wyjaśnić, że środki dowodowe w postępowaniu przed organem rentowym co do wysokości wynagrodzenia i stwierdzenia okresów zatrudnienia określa w §21 i §22 rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 11 października 2011r. w sprawie postępowania o świadczenia emerytalno-rentowe (Dz.U. Nr 237 poz. 1412). Co do wysokości wynagrodzenia są to zaświadczenia pracodawcy lub innego płatnika składek, legitymacja ubezpieczeniowa lub inny dokument, na podstawie którego można ustalić wysokość wynagrodzenia, dochodu, przychodu lub uposażenia zaświadczenia pracodawcy lub innego płatnika składek, legitymacja ubezpieczeniowa lub inny dokument, na podstawie którego można ustalić wysokość wynagrodzenia, dochodu, przychodu lub uposażenia, a za okres pracy wykonywanej w czasie pozbawienia wolności lub tymczasowego aresztowania – zaświadczenie z zakładu karnego lub aresztu śledczego. Co do okresów zatrudnienia rozporządzenie wymienia jako środki dowodowe: świadectwo pracy, zaświadczenie płatnika składek lub innego właściwego organu lub inny dokument, w tym w szczególności legitymacja ubezpieczeniowa, legitymacja służbowa, legitymacja związku zawodowego, umowa o pracę, wpis w dowodzie osobistym oraz pisma kierowane przez pracodawcę do pracownika w czasie trwania zatrudnienia, jak również (co do niektórych okresów) – zeznania świadków. W postępowaniu sądowym nie ma wprawdzie wskazanych tu ograniczeń dowodowych, jednak przyjmuje się w orzecznictwie, że wysokość wynagrodzenia albo musi być udowodniona ściśle, albo zajdzie konieczność przyjęcia, że wynagrodzenie ograniczało się do składników pewnych, wypłacanych w spornym okresie stale i w określonej wysokości (por. np. wyrok Sądu Apelacyjnego we Wrocławiu z dnia 11 stycznia 2012r. w sprawie III AUa 1414/11, LEX nr 1124829). Z kolei w braku dowodu choćby takich stałych i pewnych składników wynagrodzenia, za podstawę wymiaru składek przyjmuje się kwotę obowiązującego w tym okresie minimalnego wynagrodzenia pracowników, proporcjonalnie do okresu podlegania ubezpieczeniu i wymiaru czasu pracy, co wynika z art. 15 ust. 2a w związku z art. 174 ust. 3 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz.U. z 2013r., poz. 1440 ze zmianami, powoływanej dalej jako ustawa emerytalna).

W ocenie Sądu skarżący nie podołał obowiązkowi wykazania ani okresu, ani charakteru zatrudnienia w (...) w T. z siedzibą w P.. Wnioskodawca nie dysponuje żadnym dokumentem, w którym wskazywano by na tenże okres zatrudnienia, tym bardziej takim, w oparciu o który można by podjąć próbę ustalenia konkretnych dat rozpoczęcia i ustania tego zatrudnienia. Przy tym żaden ze świadków nie był w stanie podać choćby względnie dokładnego okresu, w którym wnioskodawca był zatrudniony w tej Spółdzielni. Sam wnioskodawca nie był w stanie wiarygodnie wyjaśnić, w jaki sposób ustalił wskazane przez siebie daty początku i końca zatrudnienia. Możliwości przyjęcia, że bezpośrednio przed rozpoczęciem i bezpośrednio po zakończeniu pracy w (...) w M. skarżący pracował w (...) w T. z siedzibą w P., z której był jakoby „wypożyczony”, przeczy choćby to, że pod koniec pracy w Spółdzielni w M. korzystał z dnia wolnego na poszukiwanie pracy (k.29). Co więcej, już w okresie znacznie krótszym od ustania omawianego zatrudnienia niż okres obecny, bo w roku 1994 (kwestionariusz osobowy w aktach osobowych koperta k.60), ubezpieczony nie pamiętał nie tylko konkretnych dat rozpoczęcia i zakończenia pracy w P., ale nawet samego faktu takiej pracy. Odnośnie charakteru zatrudnienia (umowa o pracę czy członkostwo Spółdzielni) nie zaproponowano w istocie żadnego dowodu.

Co do materialnoprawnej podstawy rozstrzygnięcia należy wyjaśnić, że jest nią art. 15 ust. 2a, 3, 4 i 6 ustawy emerytalnej, wskazujące sposób obliczenia podstawy wymiaru emerytury, w związku z art. 114 ust. 1 ustawy emerytalnej, zgodnie z którym „Prawo do świadczeń lub ich wysokość ulega ponownemu ustaleniu na wniosek osoby zainteresowanej lub z urzędu, jeżeli po uprawomocnieniu się decyzji w sprawie świadczeń zostaną przedłożone nowe dowody lub ujawniono okoliczności istniejące przed wydaniem tej decyzji, które mają wpływ na prawo do świadczeń lub na ich wysokość.” Ponieważ zaproponowano po wydaniu zaskarżonej decyzji nowe dowody, pozwalające na uwzględnienie przy obliczeniu wysokości świadczenia dodatkowo jednego z początkowo nieuznawanych przez pozwanego okresów zatrudnienia, tj. u Syndyka Upadłości Przedsiębiorstwa (...) w E., a przy tym uwzględnienie okresów zatrudnienia uznanych przez pozwanego za udowodnione w decyzji z dnia 27 września 2013r. (por. pismo procesowe pozwanego z dnia 2 października 2013r. k.35) umożliwiło przyjęcie wskaźnika wysokości podstawy wymiaru ustalonego z 20 lat kalendarzowych, wynoszącego 30,8% (niekwestionowanego przez strony), Sąd na podstawie art. 477 ¹⁴§2 kpc zmienił zaskarżoną decyzję i przyznał ubezpieczonemu wnioskowane prawo do przeliczenia emerytury z uwzględnieniem dodatkowo okresu ubezpieczenia od dnia 1 sierpnia 1994r. do dnia 31 stycznia 1995r. i przy przyjęciu wwpw, wynoszącego 30,8%. Prawo to przyznano poczynając od dnia wniosku, tj. od dnia 10 czerwca 2013r. Oznacza to, że obowiązek wypłaty skarżącemu przeliczonej emerytury dotyczy okresu od czerwca 2013r., stosownie do art. 133 ust. 1 ustawy emerytalnej. Z przepisu tego wynika bowiem, ze w razie ponownego ustalenia prawa do świadczeń lub ich wysokości, podwyższone świadczenia wypłaca się, poczynając od miesiąca, w którym powstało prawo do podwyższenia świadczeń, jednak nie wcześniej niż od miesiąca, w którym zgłoszono wniosek o ponowne rozpatrzenie sprawy (pkt I. wyroku).

Wobec nieudanej próby wykazania, że w okresach od dnia 1 stycznia 1980r. do dnia 31 marca 1982r. i od dnia 1 lipca 1982r. do dnia 15 maja 1984r. wnioskodawca był zatrudniony w (...) w T. z siedzibą w P., w tym zakresie odwołanie podlegało oddaleniu na podstawie art. 477 ¹⁴§1 kpc, gdyż w opisanej części zaskarżona decyzja odpowiada prawu (pkt II. wyroku).

Skoro przy tym dopiero dowody przedstawione po wydaniu zaskarżonej decyzji pozwoliły na częściowe uwzględnienie odwołania, na podstawie art. 118 ust. 1a i 4 a contrario ustawy emerytalnej Sąd stwierdził, że organ rentowy nie ponosi odpowiedzialności za nieustalenie ostatniej okoliczność niezbędnej do wydania decyzji (pkt III. wyroku).

W pozostałym zakresie postępowanie podlegało umorzeniu na podstawie art. 203§1 i 4 kpc w związku z art. 469 kpc oraz art. 355§1 kpc – w części, w której wnioskodawca cofnął odwołanie w piśmie procesowym z dnia 5 listopada 2013r., k.61 – i na podstawie art. 477 ¹³ kpc – w części, w której żądanie przeliczenia emerytury uwzględniono w decyzji z dnia 27 września 2013r. (pkt IV. wyroku).