Pełny tekst orzeczenia

Formularz UK 1

Sygnatura akt

II K 431/20

Jeżeli wniosek o uzasadnienie wyroku dotyczy tylko niektórych czynów lub niektórych oskarżonych, sąd może ograniczyć uzasadnienie do części wyroku objętych wnioskiem. Jeżeli wyrok został wydany w trybie art. 343, art. 343a lub art. 387 k.p.k. albo jeżeli wniosek o uzasadnienie wyroku obejmuje jedynie rozstrzygnięcie o karze i o innych konsekwencjach prawnych czynu, sąd może ograniczyć uzasadnienie do informacji zawartych w częściach 3–8 formularza.

1.  USTALENIE FAKTÓW

2.  Fakty uznane za udowodnione

Lp.

Oskarżony

Czyn przypisany oskarżonemu (ewentualnie zarzucany, jeżeli czynu nie przypisano)

1.1.1.

M. M. (1)

w dniach 23 grudnia 2019r. i 27 stycznia 2020r., w P., woj. (...), działając w krótkich odstępach czasu, z wykorzystaniem takiej samej sposobności, w pismach skierowanych do Burmistrza Miasta P. i odczytanych na sesjach Rady Miejskiej w P., znieważył R. S., wypowiadając pod jego adresem słowa sugerujące podobieństwo do zbrodniarzy hitlerowskich,

tj. o czyn z art.216§1kk w zw. z art.91§1kk

Przy każdym czynie wskazać fakty uznane za udowodnione

Dowód

Numer karty

1. Oskarżony M. M. (1) jest działaczem społecznym miasta P., który nie był zadowolony z działalności Burmistrza Miasta P. R. S. związanej z kontrolą firmy (...) w zakresie zanieczyszczania powietrza.

2. Oskarżony w pismach z dnia 27.01.2020r. i 22.12.2019r. skierowanych do Burmistrza wyrażał swoje niezadowolenie z działalności oskarżyciela prywatnego i porównywał R. S. do zbrodniarzy hitlerowskich tj. J. M. i J. G..

3. Na sesjach Rady Miasta P. w dniach 23.12.2019r. i 27.01.2020r. oskarżony publicznie odczytał powyższe pisma przez co znieważył oskarżyciela prywatnego kierując pod jego adresem słowa sugerujące podobieństwo do zbrodniarzy hitlerowskich.

4. Uprzednia niekaralność oskarżonego.

karta karna

103, 126

3.  Fakty uznane za nieudowodnione

Lp.

Oskarżony

Czyn przypisany oskarżonemu (ewentualnie zarzucany, jeżeli czynu nie przypisano)

1.2.1.

M. M. (1)

w dniu 24 lutego 2020 r. skierował do R. S. w czasie obrad sesji Rady Miasta P. pisemne i werbalne wypowiedzi, które miały na celu gorszące znieważenie i poniżenie jego osoby, a tym samym naraził go na utratę zaufania potrzebnego do zajmowanego stanowiska Burmistrza Miasta P.

- tj. o czyn z art. 212§1 kk

Przy każdym czynie wskazać fakty uznane za nieudowodnione

Dowód

Numer karty

Pomówienie i poniżenie oskarżyciela prywatnego w piśmie oczytanym na sesji w dniu 24 lutego 2020r.

skarga z dnia 23.02.2020r.

6

4.  OCENA DOWODÓW

5.  Dowody będące podstawą ustalenia faktów

Lp. faktu z pkt 1.1

Dowód

Zwięźle o powodach uznania dowodu

1.1.1

6.  Dowody nieuwzględnione przy ustaleniu faktów
(dowody, które sąd uznał za niewiarygodne oraz niemające znaczenia dla ustalenia faktów)

Lp. faktu z pkt 1.1 albo 1.2

Dowód

Zwięźle o powodach nieuwzględnienia dowodu

wyjaśnienia oskarżonego

Niewiarygodne w zakresie w jakim nie przyznaje się do popełnienia zarzucanego czynu, co w obliczu zebranego materiału dowodowego jest gołosłowne. Oskarżony w swoich wyjaśnieniach nie zaprzeczył, że użył słów znieważających wobec oskarżyciela prywatnego, dlatego nieprzyznanie się do winy stanowi wyłącznie przyjęte przez oskarżonego stanowisko w sprawie.

7.  PODSTAWA PRAWNA WYROKU

Punkt rozstrzygnięcia z wyroku

Oskarżony

☐

3.1. Podstawa prawna skazania albo warunkowego umorzenia postępowania zgodna z zarzutem

Zwięźle o powodach przyjętej kwalifikacji prawnej

☐

3.2. Podstawa prawna skazania albo warunkowego umorzenia postępowania niezgodna z zarzutem

Zwięźle o powodach przyjętej kwalifikacji prawnej

☒

3.3. Warunkowe umorzenie postępowania

Zwięzłe wyjaśnienie podstawy prawnej oraz zwięźle o powodach warunkowego umorzenia postępowania

Prywatnym aktem oskarżenia w niniejszej sprawie R. S. zarzucił M. M. (1) znieważenie i poniżenie polegające na tym, że na kolejnych sesjach Rady Miejskiej w P. skierował pisemne i werbalne wypowiedzi mające na celu gorszące znieważenie i poniżenie jego osoby, które jednocześnie naraziły go na utratę zaufania potrzebnego do zajmowania stanowiska Burmistrza Miasta P.. Sama treść zarzutu aktu oskarżenia nie zawiera wskazówek o jakie konkretnie wypowiedzi chodzi, są one jednak sprecyzowane w treści uzasadnienia (co uzasadniało uznanie, iż prywatny akt oskarżenia spełnia wymogi formalne wskazane w art. 487kpk). Wynika z niego, że odnośnie wypowiedzi na sesjach w dniach 22.12.2019r. i 27.01.2020r., to oskarżyciel dopatruje się znamion przestępstwa w wypowiedziach które dotyczyły krytycznej oceny działań oskarżyciela prywatnego w zakresie kontroli jakości powietrza w firmie (...) działającej na terenie gminy a zawierały określenia porównujące osobę oskarżyciela do zbrodniarzy hitlerowskich J. M. i J. G., zaś w przypadku wypowiedzi na sesji 24.02.2021r. w wypowiedzi zawierającej stwierdzenie, iż burmistrz oszukał mieszkańców w sprawie drona i że burmistrza łączą niejasne powiązania w właścicielka firmy (...).

Zarzucany czyn oskarżyciel zakwalifikował, jako przestępstwo zniesławienia z art.212§1kk, choć w treści zarzutu wskazał, iż stanowiły one również znieważenie oskarżyciela.

Odpowiedzialności z art.212§1kk podlega ten, kto pomawia inną osobę, grupę osób, instytucję, osobę prawną lub jednostkę organizacyjną niemającą osobowości prawnej o takie postępowanie lub właściwości, które mogą poniżyć ją w opinii publicznej lub narazić na utratę zaufania potrzebnego dla danego stanowiska, zawodu lub rodzaju działalności.

W ocenie Sądu wypowiedzi oskarżonego nie uzasadniają pociągnięcie go do odpowiedzialności za przestępstwo pomówienia, mieszczą się bowiem w granicach pozaustawowego kontratypu - prawa do krytyki. Jak przyjmuje się w orzecznictwie (vide wyrok SN z 15.09.2016 r., II KK 95/16, LEX nr 2112309) co do zasady, prawo do krytyki uprawnia przede wszystkim do wyrażania ocen, a więc twierdzeń uchylających od sprawdzenia przy pomocy kryterium prawdy i fałszu. Jeżeli zatem uczyniony zarzut poddaje się temu kryterium, to w pierwszej kolejności należy rozważyć go przez pryzmat art. 212 § 1 k.k. i art. 213 § 1 k.k. Dopiero przyjęcie, że zarzut jest nieprawdziwy, upoważnia (aktualizuje) rozważanie go na płaszczyźnie pozaustawowej konstrukcji tzw. prawa do krytyki. W ocenie Sądu wypowiedzi oskarżonego zarzucające burmistrzowi bezczynność i tolerowanie bezprawnych działań właścicielowi zakładu (...), nie polegają na prawdzie, bowiem przedłożone w sprawie dowody w postaci informacji dotyczących podejmowanych przez Urząd Miasta P. kontrolnych wobec firmy (...), czy umowy z firmą wynajmującą dron, przeczą tym twierdzeniom. Podobnie żadnego potwierdzenia w faktach nie mają sugerowane przez oskarżonego niejasne powiązania burmistrza z właścicielką firmy. Oskarżony jednak jako (...), ma pełne prawo do oceny tych działań, a zwłaszcza oceny krytycznej, skoro uważa je za niewystarczające. Podkreślić bowiem należy, iż oskarżyciel prywatny jest osobą publiczną, burmistrzem gminy, i jako osoba publiczna musi liczyć się z tym i akceptować, iż jego działania mogą być rożnie postrzegane i oceniane przez mieszkańców. Jak podkreśla się w literaturze prawniczej wtedy, gdy krytyka ta realizowana jest w piśmie o charakterze procesowym, skardze kierowanej do władz, czy zawiadomieniu o popełnieniu przestępstwa i kiedy brak podstaw do wskazania, że jedynym lub podstawowym zamiarem działania jest zniesławienie, zachowanie realizujące prawo do krytyki w ogóle pozbawione jest cechy bezprawności, a tym samym nie może być uznane za przestępstwo. Dla wyłączenia odpowiedzialności nie ma wówczas potrzeby wykazania okoliczności wymienionych w art. 213 k.k. Nie stanowią zniesławienia różnego rodzaju wypowiedzi dokonywane w ramach przysługujących jednostce uprawnień, m.in. oświadczenia składane w uzasadnieniu lub w obronie praw (np. skargi sądowe, odpowiedzi na zarzuty procesowe, zażalenia, doniesienia pokrzywdzonych o przestępstwie), jeżeli zamiarem składającego nie było naruszenie godności osobistej lub dobrego imienia, a ponadto, gdy nie przekroczył on granic rzeczywistej potrzeby” (wyrok SN z 14.03.2017 r., III KK 359/16, LEX nr 2329442). W realiach niniejszej sprawy okoliczności wyglądały jednak inaczej, bowiem oskarżony nie ograniczył się do złożenia pism do burmistrza gminy, ale publicznie je odczytał na sesjach rady miasta, zwłaszcza kwestionowane przez oskarżyciela fragmenty pism, sugerujące podobieństwo do zbrodniarzy hitlerowskich, pomimo próśb i nalegań osób obecnych na sesji, by zrezygnować z porównań do nazistów. W ocenie Sądu takie zachowanie oskarżonego, tj. te części wypowiedzi, które sugerowały podobieństwo do zbrodniarzy hitlerowskich J. M. i J. G., choć całość wypowiedzi motywowana była ochroną interesu społecznego mieszkańców gminy, to jednak przekraczały granicę rzeczywistej potrzeby, nie służyły bowiem wzmocnieniu argumentacji a ich efektem było publiczne obrażenie oskarżyciela. Zauważyć bowiem należy, iż oskarżony wypowiedzi te nie tylko zawarł w pismach, ale je odczytywał, ponawiał mimo protestów i próśb osób obecnych na sali obrad rady miejskiej. W ocenie Sądu wypowiedzi te mimo, że nie stanowią pomówienia to stanowią znieważenie oskarżyciela prywatnego. Odpowiedzialności karnej za to przestępstwo z art.216§1kk podlega ten kto znieważa inną osobę w jej obecności albo choćby pod jej nieobecność, lecz publicznie lub w zamiarze, aby zniewaga do osoby tej dotarła. Zniewagę stanowią wypowiedzi godzące w godność danej osoby, obelżywe lub ośmieszające, niedające się zracjonalizować. Ze względu na to, że zniewaga godzi w poczucie własnej wartości danej osoby, znieważenie – inaczej niż zniesławienie – może nastąpić także wtedy, gdy odbiorcą wypowiedzi o treści naruszającej cześć jest wyłącznie ta osoba” wyrok SA w Warszawie z 26.02.2018r., VI ACa 1576/16, LEX nr 2578915. Jak przyjmuje się w literaturze prawa dla oceny zachowania znieważającego najbardziej miarodajne jest kryterium mieszane, tj. obiektywno-subiektywne, uwzględniające zarówno normy społeczne, jak i stanowisko pokrzywdzonego (R.A. S., Zniewaga..., s. 150–161). Trafna jest bowiem konstatacja, że „poniżenie godności ludzkiej obrażonego będące zasadniczym czynnikiem składowym karygodnej obrazy osobistej jest samo przez się pojęciem nader luźnym i względnym, bo zależnym od stopnia kultury i uobyczajnienia, od zapatrywań i zwyczajów danego środowiska, od wzajemnego stosunku stron, od ich wrażliwości i uosobienia, od stanowiska i zawodu obrażonego (i honor zawodowy), a poniekąd nawet od okoliczności zewnętrznych miejsca i czasu – słowem od całego splotu warunków zdolnych uczynkom, słowom lub gestom nadać piętno karygodnej zniewagi. Każdorazowa ocena obelżywości zachowania się lub odezwania oskarżonego i uznania w nim znamion karygodnej zniewagi należy do sądu wyrokującego” (orzeczenie SN z 28.08.1932 r., Zb. Orz. 1932, poz. 175). W ocenie Sądu okoliczność, iż oskarżyciel prywatny pełni funkcję publiczną oznacza, iż winien bardziej niż inni obywatele liczyć się z oceną swoich działań i akceptować ten fakt (co nie oznacza, że musi ocenę tę podzielać) nie oznacza natomiast, że musi akceptować działania znieważające go, nawet wtedy, gdy stanowią element słusznego co do zasady działania zmierzającego do ochrony interesu społecznego. Określenie osoby mianem zbrodniarzy hitlerowskich, osoby pełniącej funkcję publiczną, publicznie, w obecności tej osoby i innych osób będących pracownikami urzędu gminy (a więc podwładnymi oskarżyciela) i radnymi gminy oraz innych stanowiących publiczność na S. obrad, narusza jej godność osobistą. W ocenie Sądu kultura debaty publicznej, tak powszechnie obecnie naruszana, jest wartością którą należy chronić, nawet jeśli debata ta ma skalę tylko lokalną.

Z uwagi na fakt, że znieważenie oskarżyciela prywatnego odbywało się w pismach odczytanych na dwóch sesjach rady w dniach 23.12.2019r. i 27.01.2020r. Sąd uznał, że czyny zostały popełnione przez oskarżonego w krótkich odstępach czasu i przy wykorzystaniu tej samej sposobności tj. w warunkach ciągu przestępstw z art91§1 kk.

Zgodnie z art. 66 kk. Sąd może warunkowo umorzyć postępowanie karne, jeżeli wina i społeczna szkodliwość czynu nie są znaczne, okoliczności jego popełnienia nie budzą wątpliwości, a postawa sprawcy niekaranego za przestępstwo umyślne, jego właściwości i warunki osobiste oraz dotychczasowy sposób życia uzasadniają przypuszczenie, że pomimo umorzenia postępowania będzie przestrzegał porządku prawnego, w szczególności nie popełni przestępstwa.

Stopień społecznej szkodliwości czynów, oceniany zgodnie z wytycznymi z art.115§2kk, nie jest znaczny, uwzględniwszy zwłaszcza motywację sprawcy, fakt, iż działanie oskarżonego dotyczyło osoby publicznej, a więc takiej, która z uwagi na prowadzoną działalność społeczno-polityczną musi się liczyć z krytyką. Oskarżony miał pełne prawo wyrażenie oceny pracy burmistrza, a wypowiedzi znieważające powiązane były z tą oceną. Okoliczności czynów nie budzą wątpliwości.

Oskarżony jest osobą starszą, nie był wcześniej karany, działał w społecznie uzasadnionym interesie, natomiast realizując swoją misję przekroczył granice kultury i użył sformułowań znieważających burmistrza. Skazanie, nawet na najłagodniejszą karę, mogłoby przynieść efekt odwrotny od oczekiwanego tj. zamiast zmusić oskarżonego do refleksji nad doborem słów w debacie publicznej, w ogóle go do niej zniechęcić. Zadaniem Sądu nie jest cenzurowanie wypowiedzi oskarżonego a jedynie reakcja na naruszenie godności osoby, która to wypowiedzią poczuła się dotknięta. Sąd uznał, iż warunki i właściwości osobiste pozwalają na przyjęcie pozytywnej prognozy kryminologicznej na przyszłość. Zdaniem Sądu warunkowe umorzenie postępowania karnego na minimalny okres 1 roku próby będzie dostatecznym środkiem dla osiągnięcia wobec oskarżonego celów z zakresu prewencji indywidualnej. Oskarżony winien jedynie przeprosić oskarżyciela w ten sam sposób, w jaki go obraził tj. publicznie, na sesji rady miejskiej poprzez odczytanie stosownego oświadczenia.

☐

3.4. Umorzenie postępowania

Zwięzłe wyjaśnienie podstawy prawnej oraz zwięźle o powodach umorzenia postępowania

☒

3.5. Uniewinnienie

1

M. M. (1)

Zwięzłe wyjaśnienie podstawy prawnej oraz zwięźle o powodach uniewinnienia

Wypowiedzi oskarżonego na sesji Rady Miejskiej w dniu 24 lutego 2020r. mieściły się w granicach dozwolonej krytyki, wobec powyższego nie można mu przypisać odpowiedzialności za pomówienie, natomiast nie zawierały sformułowań znieważających oskarżyciela prywatnego.

8.  KARY, ŚRODKI KARNE, PRZEPADEK, ŚRODKI KOMPENSACYJNE I
ŚRODKI ZWIĄZANE Z PODDANIEM SPRAWCY PRÓBIE

Oskarżony

Punkt rozstrzygnięcia
z wyroku

Punkt z wyroku odnoszący się
do przypisanego czynu

Przytoczyć okoliczności

M. M. (2)

na podstawie art. 63§3 kk w zw. z art. 72§1 pkt 2 kk orzeczenie obowiązku przeproszenia pokrzywdzonego

2

Przeproszenie oskarżyciela przez oskarżonego w analogicznej formie, do znieważenia, wpłynie na oskarżonego wychowawczo, a dla pokrzywdzonego będzie stanowić niejako "zadośćuczynienie" za naganne zachowanie, jakiego oskarżony wobec niego się dopuścił

9.  INNE ROZSTRZYGNIĘCIA ZAWARTE W WYROKU

Oskarżony

Punkt rozstrzygnięcia
z wyroku

Punkt z wyroku odnoszący się do przypisanego czynu

Przytoczyć okoliczności

10.  INNE ZAGADNIENIA

W tym miejscu sąd może odnieść się do innych kwestii mających znaczenie dla rozstrzygnięcia,
a niewyjaśnionych w innych częściach uzasadnienia, w tym do wyjaśnienia, dlaczego nie zastosował określonej instytucji prawa karnego, zwłaszcza w przypadku wnioskowania orzeczenia takiej instytucji przez stronę

7.  KOSZTY PROCESU

Punkt rozstrzygnięcia z wyroku

Przytoczyć okoliczności

Na podstawie art. 628 pkt 1 kpk zasądzenie od oskarżonego na rzecz oskarżyciela prywatnego kwoty 300 złotych tytułem zwrotu kosztów procesu

Zgodnie z art.628 pkt 1 kpk stosowanym poprzez art.629 kpk, koszty postępowania prywatnoskargowego, które poniósł oskarżyciel prywatny w przypadku warunkowego umorzenia postępowania sąd zasądza na rzecz oskarżyciela prywatnego

8.  PODPIS