Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 20 września 2021 roku

Sąd Okręgowy w Sieradzu I Wydział Cywilny

w składzie następującym:

Przewodniczący: sędzia Tomasz Choczaj

Protokolant: Joanna Wołczyńska - Kalus

po rozpoznaniu w dniu 16 września 2021 roku w Sieradzu

na rozprawie

sprawy z powództwa A. W.

przeciwko Skarbowi Państwa - Szefowi (...) Zarządu (...)
w B.

o ochronę naturalnego środowiska człowieka

1.  zasądza od pozwanego Skarbu Państwa - Szefa (...) Zarządu (...) w B. na rzecz powódki A. W. kwotę:
a) 188 000,00 zł (sto osiemdziesiąt osiem tysięcy złotych), w tym kwotę:

- 50 000,00 zł (pięćdziesiąt tysięcy złotych) wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia 12 grudnia 2018 roku do dnia zapłaty,

- 138 000 zł (sto trzydzieści osiem tysięcy złotych) wraz
z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia 28 lipca 2021 roku do dnia zapłaty,

b)  10 317,00 zł (dziesięć tysięcy trzysta siedemnaście złotych) tytułem zwrotu kosztów procesu;

2.  oddala powództwo o odsetki ustawowe za opóźnienie w pozostałej części;

3.  nakazuje pobrać od pozwanego Skarbu Państwa - Szefa (...) Zarządu (...) w B. na rzecz Skarbu Państwa - Sądu Rejonowego w Łasku kwotę 2 966,56 zł (dwa tysiące dziewięćset sześćdziesiąt sześć złotych 56/100) tytułem brakującej części kosztów procesu.

Sygn. akt I C 225/21

UZASADNIENIE

A. W. wniosła pozew przeciwko Skarbowi Państwa - Szefowi (...) Zarządu (...) w B., w którym zażądała zasądzenia na swoją rzecz kwoty 2 500,00 zł wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie
od dnia wniesienia pozwu do dnia zapłaty - tytułem odszkodowania
za zmniejszenie wartości nieruchomości i jej walorów użytkowych oraz ograniczenie sposobu korzystania z nieruchomości z uwagi na utworzenie obszaru ograniczonego użytkowania dla lotniska wojskowego w Ł.. Powódka wniosła także o zasądzenie od pozwanego na swoją rzecz kosztów procesu.

W odpowiedzi na pozew pozwany wniósł o oddalenie powództwa w całości i zasądzenie od powódki na jego rzecz kosztów procesu.

W piśmie procesowym z 1 czerwca 2021 r. pełnomocnik powódki rozszerzył powództwo i wniósł o zasądzenie kwoty 188 000,00 zł tytułem odszkodowania
za utratę wartości nieruchomości, w tym kwoty: 50 000,00 zł wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia wniesienia pozwu do dnia zapłaty i 138 000,00 zł wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia doręczenia pozwanemu pisma rozszerzającego powództwo do dnia zapłaty.

W piśmie procesowym z 27 lipca 2021 r. pełnomocnik pozwanego wniósł
o oddalenie powództwa po jego rozszerzeniu.

Sąd Okręgowy ustalił, co następuje:

A. W. jest właścicielką nieruchomości położonej w O., gmina Ł., składającej się z działek o numerach: (...)
o powierzchni 0,6600 ha, dla której w Sądzie Rejonowym w Łasku prowadzona jest księga wieczysta (...). Ponadto powódka jest właścicielką nieruchomości położonej w O., gmina Ł., składającej się z działek o numerach (...), o powierzchni 0,8900 ha, dla której w Sądzie Rejonowym w Łasku prowadzona jest księga wieczysta (...), (dowód: umowy sprzedaży - k. 13 - 16; odpis z księgi wieczystej - k. 22 - 23; decyzja - k. 12; wypis z rejestru gruntów - k. 18 verte - 19; zaświadczenie - k. 21 - 22; opinia pisemna biegłej L. B. - koperta - k. 48) .

W dniu 25 października 2016 r. Sejmik Województwa (...) podjął nową uchwałę nr (...) w sprawie utworzenia strefy ograniczonego użytkowania, w której nastąpiło przesunięcie granic poszczególnych podobszarów oznaczonych wyodrębnionymi izoliniami, która to uchwała uchyliła jednocześnie poprzednią uchwałę w tym przedmiocie z dnia 9 lutego 2010 r.
w sprawie utworzenia obszaru ograniczonego użytkowania dla lotniska wojskowego w Ł.. Zgodnie z § 8 powołanej uchwały w obszarze ograniczonego użytkowania wprowadza się następujące ograniczenia w zakresie przeznaczenia terenu:

a) w podobszarze A:

- zakaz przeznaczania terenu pod zabudowę mieszkaniową jedno
i wielorodzinną, zagrodową i zamieszkania zbiorowego, a także mieszkaniowo- usługową,

- zakaz tworzenia terenów rekreacyjno- wypoczynkowych,

- zakaz tworzenia stref ochronnych A uzdrowisk,

- zakaz przeznaczania terenu pod budowę: szpitali, domów opieki społecznej, obiektów związanych ze stałym lub czasowym pobytem dzieci i młodzieży;

b)w podobszarze B:

- zakaz tworzenia stref ochronnych A uzdrowisk,

- zakaz przeznaczania terenu pod budowę: szpitali, domów opieki społecznej, obiektów związanych ze stałym lub czasowym pobytem dzieci i młodzieży, działających w porze nocy, (bezsporne) .

Z § 9 tej uchwały wynika, że w obszarze ograniczonego użytkowania wprowadza się następujące ograniczenia w zakresie korzystania z terenu:

a) w podobszarze A:

- zakaz budowy budynków jedno i wielorodzinnych oraz zamieszkania zbiorowego, zagrodowego, mieszkaniowo - usługowego, szpitali, domów opieki społecznej, a także obiektów związanych ze stałym lub czasowym pobytem dzieci i młodzieży,

- zakaz zmiany sposobu użytkowania obiektów budowlanych w całości lub części na budynki mieszkalne jedno- i wielorodzinne oraz zamieszkania zbiorowego, zabudowę zagrodową, mieszkaniowo- usługowe, szpitale, domy opieki społecznej, a także obiekty związane ze stałym lub czasowym pobytem dzieci i młodzieży,

- dopuszcza się rozbudowę, odbudowę oraz nadbudowę istniejących szpitali, domów opieki społecznej i obiektów związanych ze stałym lub czasowym pobytem dzieci i młodzieży,

- dopuszcza się zmianę sposobu użytkowania budynków w całości lub części na cele mieszkaniowe oraz budowę nowych budynków mieszkalnych jednorodzinnych jako towarzyszących innym funkcjom, na warunkach określonych w miejscowym planie zagospodarowania przestrzennego,
a w przypadku braku planu miejscowego, na warunkach określonych w decyzji
o warunkach zabudowy;

a) w podobszarze B:

- zakaz budowy szpitali, domów opieki społecznej, obiektów związanych ze stałym lub czasowym pobytem dzieci i młodzieży, działających w porze nocy,

- zakaz zmiany sposobu użytkowania obiektów budowlanych w całości lub części na szpitale, domy opieki społecznej oraz obiekty związane ze stałym lub czasowym pobytem dzieci i młodzieży, działających w porze nocy,

- dopuszcza się rozbudowę odbudowę oraz nadbudowę istniejących szpitali, domów opieki społecznej i obiektów związanych ze stałym lub czasowym pobytem dzieci i młodzieży, (bezsporne) .

Z § 10 powyższej uchwały wynika, że w obszarze ograniczonego użytkowania wprowadza się następujące wymagania techniczne dotyczące budynków:

a) w podobszarze A - w budynkach istniejących oraz nowoprojektowanych należy zapewnić właściwy klimat akustyczny w pomieszczeniach wymagających ochrony akustycznej, zgodnie z obowiązującymi normami, poprzez zastosowanie przegród budowlanych o odpowiedniej izolacyjności akustycznej;

b) w podobszarze B - w budynkach szpitali, domów opieki społecznej i budynkach związanych ze stałym lub czasowym pobytem dzieci i młodzieży należy zapewnić właściwy klimat akustyczny w pomieszczeniach wymagających ochrony akustycznej, zgodnie zobowiązującymi normami, poprzez zastosowanie przegród budowlanych o odpowiedniej izolacyjności akustycznej, (bezsporne) .

Przedmiotowe działki znajdują się na terenie obszaru ograniczonego użytkowania dla lotniska wojskowego w Ł. (podobszar A), na którym obowiązuje wyżej wymieniona uchwała, (bezsporne) .

Wprowadzenie uchwałą Sejmiku Województwa (...) obszaru ograniczonego użytkowania i ograniczenia związane z uciążliwością
w korzystaniu z nieruchomości przez konieczność znoszenia hałasu lotniska zmniejszyły wartość działek o numerach: 207, 208/1 i 209/1 o 129 400,00 zł,
a wartość działek o numerach (...) o 58 600,00 zł, łącznie o 188 000,00 zł, (dowód: opinia pisemna biegłej L. B. - koperta - k. 48) .

Powódka wezwała pozwanego do zapłaty w terminie 7 dni odszkodowania w wysokości 50 000,00 zł za zmniejszenie wartości powyżej opisanych nieruchomości, (dowód: pismo z dowodem nadania - k. 8 - 10) .

Pismem to pozwany otrzymał 4 grudnia 2018 r., (bezsporne) .

Powyższy stan faktyczny częściowo jest bezsporny, bowiem Sąd ustalił
go na podstawie dokumentów przedłożonych przez strony, których wiarygodność i prawdziwość nie była przez nie kwestionowana.

Sąd ustalił utratę wartości działek powódki w oparciu o opinię biegłej
ds. wyceny nieruchomości, którą uznał za wiarygodną, albowiem jest jasna, wewnętrznie niesprzeczna oraz naukowo i logicznie uzasadniona. Opinia została sporządzona w oparciu o oględziny nieruchomości oraz o zgromadzone w aktach dowody z dokumentów - z uwzględnieniem zasad fachowej wiedzy
i doświadczenia.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Powództwo zasługuje na uwzględnienie prawie w całości.

Zgodnie z treścią art. 129 ust. 2 ustawy z 27 kwietnia 2001 r. - Prawo ochrony środowiska (tekst jedn., Dz. U. z 2020 r., poz. 1219), w związku
z ograniczeniem sposobu korzystania z nieruchomości jej właściciel może żądać odszkodowania za poniesioną szkodę.

Przesłankami wynikającej z powyższej regulacji odpowiedzialności
są: wejście w życie rozporządzenia lub aktu prawa miejscowego powodującego ograniczenie sposobu korzystania z nieruchomości, szkoda poniesiona przez właściciela nieruchomości, jej użytkownika wieczystego lub osobę, której przysługuje prawo rzeczowe do nieruchomości i związek przyczynowy między wprowadzonym ograniczeniem sposobu korzystania z nieruchomości a szkodą.

Z powyższego przepisu wynika także, iż szkodą jest także zmniejszenie wartości nieruchomości, co koresponduje z pojęciem straty w rozumieniu art. 361 § 2 k.c.

W orzecznictwie sądów powszechnych i Sądu Najwyższego utrwalił
się pogląd, z którego wynika, że przy definiowaniu obszaru ograniczonego użytkowania trzeba dostrzegać z jednej strony związane z jego utworzeniem ograniczenia w zakresie sposobu korzystania z nieruchomości, z drugiej, przyczyny, które legły u podstaw utworzenia tego obszaru. Ograniczenia
są związane z konkretną nieruchomością położoną na tym obszarze i dotyczą każdego właściciela, gdyż dopóki będzie istniał obszar ograniczonego użytkowania, dopóty będą obowiązywały wprowadzone na jego terenie ograniczenia w zakresie przeznaczenia, wymagań technicznych dotyczących budynków oraz sposobu korzystania z gruntów.

Praktycznie zawsze obszar ograniczonego użytkowania ingeruje w prawo własności i w sferę wolności właściciela, wobec czego wyszczególnienie sytuacji, w których dojdzie do utworzenia go, jest wyczerpujące i wymaga uprzedniego stwierdzenia, że zastosowanie najlepszych dostępnych metod i środków
nie doprowadziło do utrzymania dopuszczalnych warunków środowiska. Konieczność utworzenia obszaru wynika z tego, że jest to jedyny sposób uzyskania efektu w postaci ochrony zasobów środowiska, który uwzględnić powinien wyczerpanie dostępnych środków i zasadę proporcjonalności przewidzianą w art. 31 ust. 3 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej. Samo już zatem utworzenie obszaru ograniczonego użytkowania wskazuje na negatywne oddziaływanie lotniska na środowisko w stopniu wymagającym wprowadzenia ograniczeń
w wykonywaniu prawa własności. Ograniczenia te musi respektować każdy właściciel nieruchomości (patrz wyrok Sądu Najwyższego z 25 lutego 2009 r.,
II CSK 565/08, wyrok Sądu Najwyższego z 25 lutego 2009 r., II CSK 546/08, Lex 528219).

Mając powyższe na uwadze oraz zgromadzony w sprawie materiał dowodowy, zwłaszcza opinię biegłej ds. wyceny nieruchomości, należy stwierdzić, że wskutek wprowadzenia obszaru ograniczonego użytkowania powódka poniosła szkodę, która polega na ograniczeniu w sposobie korzystania z nieruchomości
i zmniejszeniu ich wartości, ponieważ znajdują się one w podobszarze A obszaru ograniczonego użytkowania wprowadzonego uchwałą Nr (...) Sejmiku Województwa (...) z 25 października 2016 r.

Mając na uwadze przepisy powoływanej wcześnie ustawy powódka
nie może dochodzić zakazania immisji hałasu przez lotnisko. Zatem
ma ograniczoną możliwość wykonywania swojego prawa własności poprzez podejmowanie działań ochronnych. Istotne w niniejszej sprawie jest również
i to, że z § 9 powyższej uchwały wynika m.in. zakaz przeznaczania terenu pod zabudowę mieszkaniową jedno i wielorodzinną, zagrodową i zamieszkania zbiorowego oraz mieszkaniowo - usługową. Zatem szkodę powódki należy badać pod kątem utraty zdolności swobodnego wykorzystania nieruchomości na te cele i oceniać pod kątem spadku jej wartości.

Reasumując, wskutek uszczuplenia zakresu i sposobu dotychczasowego korzystania z nieruchomości oraz zmuszenia do zmiany dotychczasowego
jej przeznaczenia, co wynika z utworzenia obszaru ograniczonego użytkowania, w obrębie którego usytuowana są działki powódki, doznała ona szkody obejmującej obniżenie wartości nieruchomości. W tym miejscu należy dodać także, że nieruchomość jest dobrem inwestycyjnym i o ile nie jest wyłączona spod obrotu podlega regułom rynkowym, a jej wartość jest weryfikowana przez wolny rynek, niezależnie od tego czy właściciel zamierza ją zbyć, czy też nie poczynił
w tym zakresie żadnych kroków (patrz wyroki Sądu Apelacyjnego w Poznaniu:
z 30 września 2009 r., I ACa 484/09, Lex 756606 i z 17 czerwca 2010 r., I ACa 772/09, Lex 756717). Zatem do zakresu szkody podlegającej naprawieniu
na podstawie art. 129 ust. 2 cytowanej wcześniej ustawy należy obniżenie wartości nieruchomości wynikające z faktu, że jej właściciel będzie zmuszony znosić dopuszczalne na tym obszarze immisje, np. hałas (patrz wyrok Sądu Apelacyjnego w Poznaniu z 18 listopada 2010 r., I ACa 884/10, Lex 756735). Działki powódki znajdują się w pobliżu lotniska wojskowego w Ł., zatem hałas wytwarzany przez samoloty negatywnie postrzegany jest przez potencjalnych nabywców. Z opinii biegłej ds. wyceny nieruchomości wynika, że zainteresowanie nabyciem nieruchomości w okolicach lotniska w obszarze ograniczonego użytkowania spadło, a potencjalni nabywcy mogą być skłonni do ich kupna
za niższą cenę. Dlatego Sąd ustalił za biegłą, że wartość rynkowa obu nieruchomości uległa obniżeniu o łączną kwotę 188 000,00 zł i orzekł, jak w pkt 1 a wyroku, na podstawie art. 129 ust. 2 ustawy z 27 kwietnia 2001 r. - Prawo ochrony środowiska (tekst jedn., Dz. U. z 2020 r., poz. 1219).

O odsetkach ustawowych za opóźnienie Sąd orzekł na podstawie art. 481
§ 1 k.c. W tym miejscu należy zwrócić uwagę na to, że pozew został nadany
4 grudnia 2018 r., jednakże od 4 grudnia 2018 r. pozwanemu biegł termin
do zapłaty kwoty 50 000,00 zł, wyznaczony przez powódkę w piśmie z 3 grudnia 2018 r. Zatem 11 grudnia 2018 r. roszczenie o zapłatę tej kwoty stało
się wymagalne, a od 12 grudnia 2018 r. pozwany pozostała w zwłoce. Natomiast odsetki ustawowe za opóźnienie od kwoty 138 000,00 zł biegną od dnia 28 lipca 2021 r., gdyż w dniu 27 lipca 2021 r. pozwany wniósł o oddalenie powództwa
po jego rozszerzeniu, zatem od dnia następnego pozostawał w zwłoce.

Mając powyższe na uwadze Sąd powództwo o odsetki ustawowe
za opóźnienie w pozostałej części oddalił, o czym orzekł, jak w pkt 2 wyroku.

O kosztach procesu należnych powódce Sąd orzekł, jak w pkt 1 b wyroku,
na podstawie art. 98 k.p.c., gdyż pozwany przegrał sprawę prawie w całości.
Na zasądzoną kwotę składa się opłata stosunkowa od pierwotnego pozwu
w wysokości 125,00 zł, opłata stosunkowa od rozszerzonego powództwa
w wysokości 9 275,00 zł, opłata skarbowa od pełnomocnictwa w wysokości 17,00 zł i wynagrodzenie pełnomocnika w wysokości 900,00 zł, ustalone na podstawie § 2 pkt 3 w zw. z § 19 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości
z 22 października 2015 roku w sprawie opłat za czynności adwokackie (Dz. U.
z 2015 r., poz. 1800 ze zm.)

O brakujących kosztach procesu Sąd orzekł, jak w pkt 3 wyroku,
na podstawie art. 113 ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych (tekst jedn., Dz. U. z 2020 roku, poz. 755) w zw. z art. 98 k.p.c. Brakujące koszty procesu dotyczą kwoty 2 966,56 zł, która została tymczasowo wydatkowana z środków budżetowych Skarbu Państwa - Sądu Rejonowego w Łasku na pokrycie kosztów opinii biegłej ds. wyceny nieruchomości.