Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 18 marca 2019 r.

Sąd Okręgowy w Warszawie, Wydział XVII Sąd Ochrony Konkurencji i Konsumentów

w składzie:

Przewodniczący: SSO Bogdan Gierzyński

Protokolant: sekretarz sądowy Wioleta Donoch

po rozpoznaniu w dniu 18 marca 2019 r. w Warszawie

na rozprawie

sprawy z odwołania A. G. prowadzącego działalność gospodarczą pod firmą (...) w R., M. G. prowadzącej działalność gospodarczą pod firmą (...) w R.

przeciwko Prezesowi Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów

o nadużywanie pozycji dominującej

na skutek odwołania powodów od decyzji Prezesa Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów z dnia 30 września 2015 r., Nr (...)

1.  uchyla zaskarżoną decyzję w całości;

2.  zasądza na rzecz A. G. od Prezesa Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów kwotę 1360 zł (jeden tysiąc trzysta sześćdziesiąt złotych ) tytułem kosztów postępowania;

3.  zasądza na rzecz M. G. od Prezesa Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów kwotę 1360 zł (jeden tysiąc trzysta sześćdziesiąt złotych) tytułem kosztów postępowania.

SSO Bogdan Gierzyński

Sygn. akt XVII AmA 5/16

UZASADNIENIE

Prezes Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów decyzją z dnia 30 września 2015 r., Nr (...):

I. na podstawie art. 10 ust. 1 i 2 ustawy z dnia 16 lutego 2007 r. o ochronie konkurencji i konsumentów (t.j. Dz.U. z 2015 r., poz. 184) oraz stosownie do art. 33 ust. 6 tej ustawy i § 4 ust. 1 rozporządzenia Prezesa Rady Ministrów z dnia 1 lipca 2009 r. w sprawie właściwości miejscowej i rzeczowej delegatur Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów (Dz.U. Nr 107, poz. 887), uznał za praktykę ograniczającą konkurencję i naruszającą zakaz określony w art. 9 ust. 1 i 2 pkt 5 ww. ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów, nadużywanie przez wspólników spółki cywilnej G. M. prowadzącą działalność gospodarczą pod nazwą (...) w R. i A. G. prowadzącego działalność gospodarczą pod nazwą (...) w R. pozycji dominującej na lokalnym rynku zarządzania dostępem do kaplicy cmentarza parafialnego Parafii (...) p.w. (...) w R., polegającej na nie udostępnianiu ww. kaplicy konkurentom ww. przedsiębiorców na rynku usług pogrzebowych, co przeciwdziała ukształtowaniu się warunków niezbędnych do powstania bądź rozwoju konkurencji na rynku świadczenia usług pogrzebowych w R. i nakazał jej zaniechanie.

II. na podstawie art. 106 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 16 lutego 2007 r. o ochronie konkurencji i konsumentów (t.j. Dz.U. z 2015 r., poz. 184) oraz stosownie do art. 33 ust. 6 tej ustawy i § 4 ust. 1 rozporządzenia Prezesa Rady Ministrów z dnia 1 lipca 2009 r. w sprawie właściwości miejscowej i rzeczowej delegatur Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów (Dz.U. Nr 107, poz. 887) za naruszenie zakazu określonego w art. 9 ust. 1 i 2 pkt 5. ww. ustawy, w zakresie opisanym w punkcie I sentencji, nakłada się kary pieniężne w następującej wysokości:

1. Na M. G. prowadzącą działalność gospodarczą w formie spółki cywilnej pod nazwą (...) w R., karę pieniężną w wysokości 9 852,00 zł (słownie: dziewięć tysięcy osiemset pięćdziesiąt dwa złotych), za zapłatę której odpowiada solidarnie z A. G. prowadzącym działalność gospodarczą pod nazwą (...) w R.,

2. Na A. G. prowadzącego działalność gospodarczą w formie spółki cywilnej pod nazwą (...) w R., karę pieniężną w wysokości 9 852,00 zł (słownie: dziewięć tysięcy osiemset pięćdziesiąt dwa złotych), za zapłatę której odpowiada solidarnie z M. G. prowadzącą działalność gospodarczą w formie spółki cywilnej pod nazwą (...) w R..

III. na podstawie art. 77 ust. 1 ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów oraz na podstawie art. 263 § 1 i art. 264 § 1 ustawy Kodeks postępowania administracyjnego (t.j. Dz.U. z 2013 r., poz. 267), w zw. z art. 83 i art. 80 ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów oraz stosowanie do § 4 ust. 1 rozporządzenia Prezesa Rady Ministrów z dnia 1 lipca 2009 r. w sprawie właściwości miejscowej i rzeczowej delegatur Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów (Dz.U. Nr 107, poz. 887) postanowił obciążyć:

1. M. G. prowadzącą działalność gospodarczą w formie spółki cywilnej pod nazwą (...) w R., kosztami postępowania w sprawie nadużycia pozycji dominującej na lokalnym rynku zarządzania dostępem do kaplicy cmentarza parafialnego Parafii (...) p.w. (...) w R. opisanego w punkcie I sentencji niniejszej decyzji w kwocie 20,40 zł (słownie: dwadzieścia złotych czterdzieści groszy) oraz zobowiązać ww. przedsiębiorcę do zwrotu Prezesowi Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów ww. kosztów postępowania w terminie 14 dni od dnia uprawomocnienia się niniejszej decyzji, za zapłatę, której odpowiada solidarnie z A. G. prowadzącym działalność gospodarczą w formie spółki cywilnej pod nazwą (...) w R..

2. A. G. prowadzącego działalność gospodarczą w formie spółki cywilnej pod nazwą (...) w R., kosztami postępowania w sprawie nadużycia pozycji dominującej na lokalnym rynku zarządzania dostępem do kaplicy cmentarza parafialnego Parafii (...) p.w. (...) w R. opisanego w punkcie I sentencji niniejszej decyzji w kwocie 20,40 zł (słownie: dwadzieścia złotych czterdzieści groszy) oraz zobowiązać ww. przedsiębiorcę do zwrotu Prezesowi Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów ww. kosztów postępowania w terminie 14 dni od dnia uprawomocnienia się niniejszej decyzji, za zapłatę, której odpowiada solidarnie z M. G. prowadzącą działalność gospodarczą w formie spółki cywilnej pod nazwą (...) w R..

W uzasadnieniu decyzji Prezes UOKiK wskazał m.in., że A. G. i M. G. posiadają status przedsiębiorcy w rozumieniu art. 4 pkt 1 in initio ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów, zatem mogą być stroną w postępowaniu antymonopolowym w sprawie naruszenia zakazu stosowania praktyk ograniczających konkurencję, w tym wskazanych w art. 9 ust. 1 i 2 ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów. Ocenie zaś podlegało działanie przedsiębiorców na rynku zarządzania dostępem do kaplicy cmentarza parafialnego Parafii (...) p.w. (...) w R., które oddziaływało pośrednio na wszystkich uczestników rynku powiązanego z rynkiem usług pogrzebowych, na którym przedsiębiorcy oferują lub zamierzają prowadzić świadczenie usług pogrzebowych na terenie R.. Jak stwierdził ponadto, zachowanie ww. przedsiębiorców miało wpływ na odbiorców korzystających z usług pogrzebowych, a zatem wszystkich mieszkańców R. mających groby rodzinne na terenie cmentarza w tej miejscowości. Ograniczone zostały tu możliwości dokonywania przez nich wyboru spośród ofert większej liczby konkurentów działających na rynku usług pogrzebowych, tj. oferty tego z nich, który ich zdaniem proponuje najlepsze warunki usługi i jest konkurencyjny cenowo. Brak konkurencji na rynku, patrząc z punktu widzenia interesów odbiorców, zawsze negatywnie oddziałuje na jakość usług i ich cenę. Stanowisko to pozostaje, w ocenie Prezesa UOKiK, aktualne również w odniesieniu do rynku zarządzania dostępem do kaplicy cmentarza parafialnego Parafii (...) p.w. (...) w R. i powiązanego z nim rynku usług pogrzebowych. Spełniona została zatem przesłanka naruszenia interesu publicznoprawnego przez A. G. i M. G., co uzasadnia ocenę ich zachowania w świetle przepisów ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów. W niniejszej sprawie Prezesa Urzędu uznał, że ma podstawy do podjęcia działań w interesie publicznym.

Rynkiem właściwym, na którym działalność prowadzą ww. przedsiębiorcy, jest lokalny rynek zarządzania dostępem do kaplicy cmentarza parafialnego Parafii (...) p.w. (...) w R.. Rynek ten obejmuje ogół czynności związanych z utrzymaniem i udostępnianiem kaplicy cmentarnej podmiotom zainteresowanym jego wykorzystaniem w związku ze świadczonymi usługami pogrzebowymi. W ramach prowadzonej w tym zakresie działalności przedsiębiorca zarządzający kaplicą ustala czas pracy pracowników, godziny otwarcia, kolejność i czas korzystania z kaplicy, kto może z kaplicy korzystać, odpłatności, itp. Stawia zatem (pod względem finansowym, ekonomicznym i organizacyjnym) warunki korzystania z kaplicy przez świadczeniodawców usług pogrzebowych. Prezes Urzędu uznał, że w ujęciu geograficznym przedmiotowy rynek ma wymiar lokalny, albowiem kaplica cmentarna będąc urządzeniem kluczowym dla usług pogrzebowych jest związana zwyczajowo, organizacyjnie, terytorialnie i prawnie z cmentarzem parafialnym, w niniejszej sprawie cmentarzem Parafii (...) p.w. (...) w R.. Na cmentarzu tym chowani są zmarli mieszkańcy R., a powyższa kaplica jest miejscem odprawiania ceremonii pogrzebowych i wyprowadzania zwłok osób zmarłych na miejsce pochówku. Na terenie R. A. G. i M. G. są z kolei jedynymi podmiotami zarządzającymi kaplicą cmentarza parafialnego Parafii (...) p.w. (...) w R., jedynego cmentarza w tym mieście. Tylko oni wydzierżawili bowiem teren przy ww. cmentarzu od Parafii (...) p.w. (...) w R. i wybudowali na nim, po uzgodnieniu warunków budowy, kaplicę cmentarną. Kaplica ta zgodnie z obowiązującymi przepisami prawa, spełnia wymogi domu pogrzebowego, to jest posiada pomieszczenie przeznaczone do wystawiania trumien ze zwłokami lub szczątkami oraz do odprawiania ceremonii pogrzebowych oraz pomieszczenie do przechowywania zwłok przed wstawieniem, o odpowiedniej temperaturze. Fakt ten przesądza o zajmowaniu przez A. G. i M. G. pozycji dominującej (monopolistycznej) na rynku właściwym.

Jak stwierdził Prezes Urzędu, istotą zarzutu stawianego w niniejszym postępowaniu, jak wskazał Prezes UOKiK, jest nadużywanie przez A. G. i M. G. pozycji dominującej na lokalnym rynku zarządzania dostępem do kaplicy cmentarza parafialnego Parafii (...) p.w. (...) w R., polegające na nieudostępnianiu ww. kaplicy konkurentom ww. przedsiębiorców na rynku usług pogrzebowych, co przeciwdziała ukształtowaniu się warunków niezbędnych do powstania bądź rozwoju konkurencji na rynku świadczenia usług pogrzebowych w R.. W ocenie Prezesa Urzędu, przedsiębiorcy przeciwdziałają w ten sposób ukształtowaniu się warunków niezbędnych do rozwoju konkurencji na rynku świadczenia usług pogrzebowych w R. poprzez stworzenie nieuzasadnionej bariery uniemożliwiającej wykonywanie usług pogrzebowych na zlecenie mieszkańców R. innym przedsiębiorcom pogrzebowym. W okolicznościach niniejszej sprawy Prezes UOKiK uznał za bezsporne, że ww. kaplica zarządzana przez A. G. i M. G. jest niezbędna do wykonywania usług pogrzebowych. Niemożność korzystania z ww. kaplicy czyni zatem ofertę przedsiębiorcy pogrzebowego świadczącego usługi pogrzebowe niekonkurencyjną (nie budzi zainteresowania konsumenta) wobec przedsiębiorcy pogrzebowego, którego oferta zawiera element korzystania z kaplicy cmentarnej. W przedmiotowej sprawie odmowa korzystania z kaplicy cmentarnej przez konkurentów A. G. i M. G. stanowi nadużycie pozycji dominującej na lokalnym rynku zarządzania dostępem do kaplicy cmentarza parafialnego Parafii (...) p.w. (...) w R., gdyż jej celem i skutkiem jest eliminacja konkurencji z rynku świadczenia usług pogrzebowych w R..

Z uwagi na charakter praktyki ograniczającej konkurencję i stopień naruszenia interesu publicznego Prezes Urzędu uznał za zasadne nałożenie kary pieniężnej na A. G. i M. G..

W odniesieniu do wymierzonej przedsiębiorcom kary pieniężnej, podstawę obliczenia wysokości kary stanowi przychód przedsiębiorców: A. G. i M. G., którzy prowadzącą działalność gospodarczą w formie spółki cywilnej. Przychód A. G. za 2014 r. wyniósł (...) zł, przychód M. G. za 2014 r. wyniósł (...) zł. Tym samym maksymalna wysokość kary pieniężnej, jaka mogłaby być nałożona wynosi: dla A. G. wynosi (...) zł, dla M. G. (...) zł.

Ustalając wymiar kary pieniężnej Prezes Urzędu w pierwszej kolejności dokonał oceny natury stwierdzonego w niniejszej decyzji naruszenia, która determinuje wysokość kwoty bazowej kary będącej odsetkiem uzyskanych przychodów przez uczestników tego porozumienia. Prezes Urzędu uznał, że przedmiotowa praktyka, zaliczana jest do tak zwanych najcięższych ograniczeń konkurencji (hard-core restiction), stanowi bardzo poważne naruszenie prawa konkurencji, gdyż prowadzi do eliminacji konkurencji na rynku powiązanym, stąd jako podstawę do dalszego obliczania kary pieniężnej przyjął odsetek przychodu równy (...)%, co stanowi równowartość dla A. G. kwoty (...) zł, dla M. G. kwoty (...) zł.

Biorąc pod uwagę, że rynek powiązany (rynek usług pogrzebowych) jest z reguły rynkiem konkurencyjnym w przeciwieństwie do rynku właściwego (zarządzania kaplicą cmentarną), który jest rynkiem zdominowanym, a nadużycie pozycji dominującej na rynku właściwym doprowadziło do zaniechania konkurencji na rynku powiązanym z chwilą oddania urządzenia kluczowego (kaplicy cmentarnej) do użytku, co skutkowało, że w tym okresie konsumenci nie mieli możliwości dokonywania wyboru spośród ofert większej liczby konkurentów działających na rynku usług pogrzebowych, Prezes Urzędu postanowił zwiększyć wysokość kary dla każdej ze stron postępowania o 10%. Prezes UOKiK przyjął tym samym, że kara pieniężna będzie wynosiła: dla A. G. kwotę 4.105,03 zł, dla M. G. 4.105,03 zł. Prezes Urzędu uwzględnił następnie okres trwania stwierdzonego naruszenia. Biorąc natomiast pod uwagę ramy czasowe stosowanej praktyki obejmujące okres kilku lat, czyli długotrwały okres trwania praktyki. Prezes Urzędu uznał za celowe, na tym etapie ustalania kary pieniężnej, jej podwyższenie o 100%. Tym samym kara pieniężna będzie wynosiła: dla A. G. kwotę 8.210,06 zł, dla M. G. 8.210,06 zł.

Nakładając karę pieniężną, w ramach rozpatrywania okoliczności obciążających, Prezes Urzędu wziął również pod uwagę konieczność ustalenia, czy stwierdzone w decyzji naruszenie dokonane było umyślnie czy też nieumyślnie. Okoliczności sprawy, tj. w szczególności wieloletnia działalność stron postępowania na rynku usług pogrzebowych, rozumienie znaczenia dostępności kaplicy cmentarnej dla przedsiębiorców pogrzebowych, widoczne na rynku skutki nie udostępniania kaplicy cmentarnej wskazują na umyślność działania stron postępowania. Jest to okoliczność obciążająca. Prezes Urzędu uznał, że uzasadnione jest dodatkowe podwyższenie wysokości kary każdemu z ww. przedsiębiorców o 20%.

Ustalając wysokość nałożonej na ww. przedsiębiorców kary pieniężnej, Prezes Urzędu rozważył również, czy w sprawie występują inne okoliczności łagodzące lub obciążające. Prezes Urzędu uznał, że w sprawie nie występują inne okoliczności łagodzące lub obciążające. W konsekwencji, nałożona kara pieniężna po zaokrągleniu do pełnych złotych stanowi: dla A. G. kwotę 9.852,00 zł, dla M. G. kwotę 9.852,00 zł. W ocenie Prezesa Urzędu powyższe kary pieniężne są adekwatne do stopnia naruszenia przepisów ustawy. Prezes Urzędu, kierując się potrzebą przeciwdziałania stosowaniu praktyk ograniczających konkurencję na rynku uznał, że orzeczone kary pieniężne powinny stanowić dolegliwość dla stron niniejszego postępowania. W tym przypadku kara powinna w szczególności spełnić funkcję represyjną, prewencyjną i wychowawczą, tak, aby zapobiec w przyszłości naruszeniom przepisów ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów.

Od powyższej decyzji odwołanie złożyli przedsiębiorcy A. G. i M. G. prowadzący działalność gospodarczą pod firmą: G. M. USŁUGI (...) w R., zaskarżając ją w całości.

Zaskarżonej decyzji zarzucono:

1. naruszenie przepisów postępowania mające istotny wpływ na wynik sprawy tj. art. 233 § 1 k.p.c. w zw. z art. 84 ustawy z dnia 16 lutego 2007 r. o ochronie konkurencji i konsumentów (t.j. Dz. U. z 2015 r. poz. 184) poprzez:

a) uznanie za wiarygodne oświadczeń przedsiębiorców pogrzebowych A. S. i W. B. (1) o niewykonywaniu przez nich usług pogrzebowych na terenie R. z powodu niewyrażania przez skarżących zgody na udostępnienie im kaplicy cmentarnej podczas gdy brak jest jakiegokolwiek dokumentu z którego wynikałoby, że skarżący rzekomo nie wyrażali zgody na udostępnienie im kaplicy cmentarnej, zaś z ustaleń poczynionych przez organ w uzasadnieniu zaskarżonej decyzji jednoznacznie wynika, że odbyło się spotkanie z udziałem skarżącej, W. B. (1), D. D. (1)Dyrektora Biura (...) Izby (...) w W. oraz proboszcza Parafii (...) p.w. (...) w R. w celu ustalenia warunków odpłatnego udostępniania kaplicy cmentarnej, co świadczy o tym, że skarżący zgadzali się na odpłatne udostępnianie kaplicy cmentarnej i składali w tym celu oferty odpłatnego udostępniania kaplicy cmentarnej innym przedsiębiorcom pogrzebowym;

b) uznanie za wiarygodne oświadczeń przedsiębiorców pogrzebowych A. S. i W. B. (1), że na terenie R. nie ma innych miejsc, z których byłoby możliwe wyprowadzenie zwłok na cmentarz po odprawieniu mszy świętej, podczas gdy ze znajdującego się w aktach sprawy oświadczenia Proboszcza Parafii pw. (...) J. W. (1) z Klasztoru (...) przy ul. (...) w R. z dnia 20 sierpnia 2015 r. wynika, że żadna z firm pogrzebowych działających w R. i okolicy nie złożyła propozycji obsługi pogrzebów bezpośrednio z Parafii pw. (...)i brak jest jakichkolwiek przeciwskazań do wyprowadzenia zmarłych parafian z Kościoła Parafialnego pw. (...) na cmentarz parafialny p.w. (...) w R., zaś z oświadczenia Proboszcza (...) z siedzibą przy ul. (...) w R. Księdza K. Ś. z dnia 20 sierpnia 2015 r. wynika, że brak jest obecnie po dokonaniu szeregu prac adaptacyjnych nieużytkowanej kotłowni jakichkolwiek przeszkód do wyprowadzania zmarłych parafian, a dotychczas parafianie nie zwracali się z prośbą o wykonanie ostatniej posługi;

c) wyprowadzenie z oświadczenia skarżącej złożonego w postępowaniu wyjaśniającym błędnego wniosku o nieudostępnianiu kaplicy cmentarnej innym przedsiębiorcom pogrzebowym lub osobom zlecającym innym przedsiębiorcom pogrzebowym usługi pogrzebowe podczas gdy skarżąca w swoim oświadczeniu chciała wyjaśnić, że nie udostępnia nieodpłatnie kaplicy cmentarnej, co znajduje potwierdzenie chociażby w fakcie odbycia przez skarżącą spotkania z udziałem W. B. (1), D. D. (1) Dyrektora Biura (...) Izby (...) w W. oraz proboszcza Parafii (...) p.w. (...) w R. w celu ustalenia warunków odpłatnego udostępniania kaplicy cmentarnej oraz zaplanowania kolejnych spotkań w tym przedmiocie, które nie odbyły się z uwagi na nieobecność przedsiębiorców pogrzebowych A. S. i W. B. (1) oraz znajduje potwierdzenie w fakcie wydania przez skarżących regulaminu odpłatnego korzystania z kaplicy cmentarnej;

2. błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę zaskarżonej decyzji mający istotny wpływ na jej treść polegający na przyjęciu, że nie były składane przez skarżących oferty odpłatnego udostępniania kaplicy cmentarnej innym przedsiębiorcom pogrzebowym i że skarżący nie wyrażali zgody na udostępnianie kaplicy cmentarnej działającym na terenie R. przedsiębiorcom pogrzebowym A. S. i W. B. (1), podczas gdy skarżący składali powyższym (oraz innym) przedsiębiorcom pogrzebowym ustne oferty odpłatnego udostępniania im kaplicy cmentarnej, jednakże przedmiotowe oferty były przez powyższych dwóch przedsiębiorców pogrzebowych odrzucane, wobec czego zostało zorganizowane spotkanie w 2015 r. w Probostwie Parafii (...) p.w. (...)w R. z udziałem skarżącej, W. B. (1), D. D. (1) Dyrektora Biura (...) Izby (...) w W. oraz proboszcza powyższej parafii w celu ustalenia warunków udostępniania kaplicy przycmentarnej, jednakże z powodu niestawiennictwa na przedmiotowym spotkaniu A. S. oraz niestawiennictwa na kolejnych planowanych dwóch spotkaniach W. B. (1) i A. S. oferta skarżących nie została przez nich przyjęta, co doprowadziło do wydania przez skarżących regulaminu odpłatnego korzystania z kaplicy cmentarnej, a zatem powyższe działania skarżących świadczą o tym, że nie utrudniali oni ani nie zabraniali korzystania z kaplicy cmentarnej innym przedsiębiorcom pogrzebowym działającym na rynku lokalnym obejmującym R., a także konsumentom korzystającym z usług tych przedsiębiorców pogrzebowych.

Podnosząc powyższe zarzuty odwołujący wniósł o:

I. uchylenie w całości zaskarżonej decyzji;

II. wstrzymanie wykonania zaskarżonej decyzji w oparciu o art. 47930 k.p.c. do czasu rozstrzygnięcia niniejszej sprawy;

III. dopuszczenie i przeprowadzenie dowodu z przesłuchania skarżących - na okoliczność składania przez skarżących innym przedsiębiorcom pogrzebowym ustnych ofert odpłatnego udostępniania im kaplicy cmentarnej w R., zawarcia na stronie internetowej skarżących informacji dotyczącej możliwości odpłatnego korzystania przez innych przedsiębiorców z kaplicy cmentarnej i dodatkowo wydania przez skarżących regulaminu odpłatnego korzystania z kaplicy cmentarnej, braku zainteresowania lokalnych przedsiębiorców odpłatnym udostępnianiem kaplicy cmentarnej;

IV. dopuszczenie i przeprowadzenie dowodu z przesłuchania świadka J. G. - na okoliczność składania przez skarżących innym przedsiębiorcom pogrzebowym ustnych ofert odpłatnego udostępniania im kaplicy cmentarnej w R., zawarcia na stronie internetowej skarżących informacji dotyczącej możliwości odpłatnego korzystania przez innych przedsiębiorców z kaplicy cmentarnej i dodatkowo wydania przez skarżących regulaminu odpłatnego korzystania z kaplicy cmentarnej, braku zainteresowania lokalnych przedsiębiorców odpłatnym udostępnianiem kaplicy cmentarnej;

V. dopuszczenie i przeprowadzenie dowodu z przesłuchania świadka H. S. (1) -na okoliczność składania przez skarżących innym przedsiębiorcom pogrzebowym ustnych ofert odpłatnego udostępniania im kaplicy cmentarnej w R., zawarcia na stronie internetowej skarżących informacji dotyczącej możliwości odpłatnego korzystania przez innych przedsiębiorców z kaplicy cmentarnej i dodatkowo wydania przez skarżących regulaminu odpłatnego korzystania z kaplicy cmentarnej;

VI. dopuszczenie i przeprowadzenie dowodu z przesłuchania świadka J. S. (1) - na okoliczność składania przez skarżących innym przedsiębiorcom pogrzebowym ustnych ofert odpłatnego udostępniania im kaplicy cmentarnej w R., zawarcia na stronie internetowej skarżących informacji dotyczącej możliwości odpłatnego korzystania przez innych przedsiębiorców z kaplicy cmentarnej i dodatkowo wydania przez skarżących regulaminu odpłatnego korzystania z kaplicy cmentarnej;

VII. dopuszczenie i przeprowadzenie dowodu z przesłuchania świadka K. W. - na okoliczność składania przez skarżących innym przedsiębiorcom pogrzebowym ustnych ofert odpłatnego udostępniania im kaplicy cmentarnej w R., zawarcia na stronie internetowej skarżących informacji dotyczącej możliwości odpłatnego korzystania przez innych przedsiębiorców z kaplicy cmentarnej i dodatkowo wydania przez skarżących regulaminu odpłatnego korzystania z kaplicy cmentarnej, braku zainteresowania lokalnych przedsiębiorców odpłatnym udostępnianiem kaplicy cmentarnej;

VIII. dopuszczenie i przeprowadzenie dowodu z przesłuchania świadka T. D. - na okoliczność składania przez skarżących innym przedsiębiorcom pogrzebowym ustnych ofert odpłatnego udostępniania im kaplicy cmentarnej w R., zawarcia na stronie internetowej skarżących informacji dotyczącej możliwości odpłatnego korzystania przez innych przedsiębiorców z kaplicy cmentarnej i dodatkowo wydania przez skarżących regulaminu odpłatnego korzystania z kaplicy cmentarnej, braku zainteresowania lokalnych przedsiębiorców odpłatnym udostępnianiem kaplicy cmentarnej.

W uzasadnieniu odwołania Powodowie podnieśli, iż pozwany błędnie ustalił, że skarżący nie występowali z ofertą odpłatnego udostępnienia kaplicy cmentarnej wszystkim działającym i potencjalnym przedsiębiorcom pogrzebowym opierając się jedynie na oświadczeniach przedsiębiorców pogrzebowych A. S. i W. B. (1) i w konsekwencji uznał, że Powodowie stosowali praktykę ograniczającą konkurencję wskazaną w art. 9 ust. 1 i 2 pkt 5 ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów.

Pozwany nie przedstawił, zdaniem powodów, dowodu potwierdzającego twierdzenia przedsiębiorców pogrzebowych A. S. i W. B. (1) o niewyrażaniu przez Powodów zgody na udostępnienie im kaplicy cmentarnej, gdyż takim dowodem nie jest oświadczenie Powodów. Składając to oświadczenie Powodowie chcieli jedynie podkreślić, ze nie zgadzał się na nieodpłatne korzystanie z kaplicy cmentarnej wybudowanej z własnych środków a nie, że w ogóle nie zgadzał się na udostępnienie kaplicy cmentarnej. Dokonując oceny oświadczeń przedsiębiorców pogrzebowych A. S. i W. B. (1) Pozwany powinien mieć na uwadze, że oświadczenia konkurentów nie mogą być oświadczeniami obiektywnymi z uwagi na ich bezpośrednie zainteresowanie wynikiem niniejszej sprawy i istnieniem po ich stronie interesu ekonomicznego w negatywnym rozstrzygnięciu dla Powodów. Wskazał również, że dowodem na niewiarygodność ich oświadczeń jest sprzeczność pomiędzy ich oświadczeniami a oświadczeniami osób duchownych będących autorytetami w lokalnej społeczności oraz fakt braku ich zainteresowania spotkaniami, w celu ustalenia warunków odpłatności za korzystanie z kaplicy. Nie jest też w ich ocenie prawdziwe twierdzenie przedsiębiorców pogrzebowych A. S. i W. B. (1), że na terenie R. nie ma innych miejsc, z których można by było wyprowadzać zwłoki osób zmarłych. Na istnienie takich miejsc wskazują wypowiedzi Proboszcza Parafii pw. Św. (...) Ojca J. W. (1) z Klasztoru (...) w R. i Proboszcza Parafii (...) z siedzibą w R. Księdza K. Ś. z dnia 20 sierpnia 2015 r. Przyjmując za wiarygodne oświadczenie przedsiębiorców pogrzebowych A. S. i W. B. (1), a nie oświadczenia ww. proboszczów będących autorytetami w lokalnej społeczności, a tym samym wydając niekorzystne rozstrzygniecie dla Powodów, Pozwany naruszył w ich ocenie art. 233 § 1 k.p.c. w związku z art. 84 ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów.

Powodowie wskazali również, że pozwany Prezes UOKiK wyciągnął błędne wnioski z oświadczenia Powodów, którzy nie twierdzili, że nie chcą udostępniać kaplicy cmentarnej, ale twierdzili, że chcą ją udostępniać, ale odpłatnie. O chęci odpłatnego udostępnienia kaplicy cmentarnej mają świadczyć odbyte spotkania z przedsiębiorcami pogrzebowymi A. S. i W. B. (1), którzy nie zgodzili się na ustne propozycje odpłatnego korzystania z kaplicy i nie podjęli dalszych negocjacji w tej sprawie nie stawiając się na terminy kolejnych spotkań. Błąd Pozwanego w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę zaskarżonej decyzji wskazanych w pkt la, lb, lc, co stanowi naruszenie art. 233 § 1 k.p.c. w zw. z art. 84 ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów, polegał na nieprzyjęciu faktów proponowania przez powoda odpłatnego korzystania przez przedsiębiorców pogrzebowych A. S. i W. B. (1) z kaplicy cmentarnej oraz nie uwzględnienia wydania przez Powodów regulaminu odpłatnego korzystania z kaplicy cmentarnej.

W odpowiedzi na odwołanie pozwany Prezes Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów wniósł o jego:

1) oddalenie w całości odwołania Powodów od Decyzji Nr (...) z dnia 30 września 2015 r.,

2) zasądzenie od Powodów na rzecz Pozwanego zwrotu kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego, według norm przepisanych.

Jednocześnie wniósł o oddalenie zgłoszonych w odwołaniu wniosków o przeprowadzenie dowodów z zeznań skarżących oraz 5 świadków na okoliczność składania im przez skarżących ofert odpłatnego korzystania z kaplicy cmentarnej, albowiem dowody te nie służą ustaleniu okoliczności istotnych w sprawie.

W wypadku, gdyby Sąd jednakże zadecydował o przeprowadzeniu tych dowodów pozwany wniósł o:

4) przeprowadzenie dowodów z przesłuchania:

a) D. D. (1) - Dyrektora Biura (...) Izby (...) w W.

b) Ks. kan. dr B. K. - Proboszcza Parafii (...) p.w. (...)

- oba dowody na okoliczność treści przebiegu spotkań z udziałem tych świadków, Powodów oraz przedsiębiorców pogrzebowych A. S. i W. B. (1).

Na rozprawie w dniu 4 czerwca 2018 r. pełnomocnik powoda podtrzymał dotychczasowe stanowisko w sprawie oraz zmodyfikował tezy dowodowe, wniósł o dopuszczenie i przeprowadzenie dowodu z przesłuchania świadków zawnioskowanych w odwołaniu na okoliczność, czy kiedykolwiek, którykolwiek z panów, czy to pan B., czy A. S. przeprowadzali jakiekolwiek rozmowy z którymkolwiek z tych świadków, którzy również prowadzą działalności gospodarcze w tym samym zakresie na okoliczność odmowy udostępnienia im odpłatnego kaplicy domu przedpogrzebowego w R., że nigdy w żaden sposób oni nie twierdzili do tych świadków, którzy również są w tej samej branży, w pewien sposób oni ze sobą współpracują, że do tych osób nie zwracał się ani A. S. ani W. B. (1), oni z tymi osobami nigdy nie rozmawiali na temat tego, że państwo G. nie chcą im udostępnić kaplicy przedpogrzebowej. Takiego problemu w ogóle nie było na rynku. Nigdy im w ogóle nie przedstawili takiego problemu. Ponadto wniósł o dopuszczenie i przeprowadzenie dowodu z zeznań świadka G. B. na okoliczność nieprawdziwości twierdzeń składanych przez jego ojca W. B. (1), faktycznych powodów z jakich zostały te nieprawdziwe zarzuty przez pana W. B. (1) podniesione, odpłatanego korzystania z usług przez G. B. z usług państwa G.. Jak również okoliczności, że po wydaniu niniejszej decyzji zaś już po złożeniu odwołania, a przed wyznaczeniem terminu pan G. B. zaprzeczył w rozmowie ustnej wszelkim twierdzeniom swojego ojca i przeprosił za jego zachowania państwa G.. Jednocześnie wskazał, że nie mógł tego dowodu powołać przed złożeniem odwołania, albowiem powstał on po jego złożeniu. Pełnomocnik powoda podtrzymał wniosek odnośnie przesłuchania stron.

Pełnomocnik pozwanego podtrzymał stanowisko jak w odpowiedzi na odwołanie. Wniósł o oddalenie odwołania w całości i oddalenie zgłoszonych w odwołaniu wniosków dowodowych, jak i wniosku zgłoszonego dzisiaj o przesłuchanie świadka G. B.. Podtrzymał wnioski o przesłuchanie dwóch świadków i W. B. (1), oprócz świadków zgłoszonych przez stronę powodową, na okoliczność, że dopiero w 2015 r. były rozpoczynane rozmowy, aby tę kaplicę udostępnić, to potwierdza, że kaplica wcześniej nie była udostępniana innym przedsiębiorcom.

Pełnomocnik powoda zaprzeczył tezie pozwanego. Wskazał, że z tego spotkania nie była sporządzona notatka, żaden protokół.

Sąd na rozprawie oddalił wniosek powoda o dopuszczenie dowodów z przesłuchania świadków J. G., H. S. (2), J. S. (2), K. W., T. D., na okoliczność , że A. S. i W. B. (1) nie składali ofert odplatanego udostępniania kaplicy cmentarnej w R. jako nie mających znaczenia dla rozstrzygnięcia w niniejszej sprawie. W odniesieniu do pozostałych tez, Sąd oddalił wniosek z uwagi na brak znaczenia tezy dowodowej.

Sąd dopuścił dowód z przesłuchania świadków G. B. na okoliczność twierdzenia W. B. (1) odnośnie nie udostępnienia mu kaplicy były nieprawdziwe. Ponadto dopuścił dowód z przesłuchania świadka D. D. (2) i B. K. (1) na okoliczność spotkań świadków, powodów i przedsiębiorców A. S. i W. B. (1), w trakcie których przedsiębiorcy ci otrzymali ofertę, która uniemożliwiała im prowadzenie działalności gospodarczej.

Na rozprawie w dniu 10 grudnia 2018 r. Sąd dopuścił dowód z przesłuchania świadka D. D. (3) na okoliczność treści przebiegu spotkań z udziałem tych świadków, Powodów oraz przedsiębiorców pogrzebowych A. S. i W. B. (1), tj. na okoliczność spotkań świadków, powodów i przedsiębiorców A. S. i W. B. (1) w trakcie których przedsiębiorcy ci otrzymali ofertę, która uniemożliwiała im prowadzenie działalności gospodarczej oraz dowód z przesłuchania świadka G. B. - na okoliczność twierdzenia W. B. (1) odnośnie nie udostępnienia mu kaplicy były nieprawdziwe.

Świadek D. D. (3) zeznał, że państwo G. pobudowali na terenie cmentarza kaplicę za własne pieniądze, a W. B. (2) chciał z kolei z tej kaplicy korzystać i nie mógł się z państwem G. dogadać w tej kwestii. W związku z tym odbyło się spotkanie z księdzem, który był proboszczem cmentarza parafialnego, na którym ta kaplica się znajduje. Strony nie doszły do porozumienia. Dopóki kaplicy nie było, to wyprowadzenia w mieście odbywały się dla zakładów pogrzebowych z kościołów parafialnych, po czym osoby zmarłe były odprowadzane na cmentarz i chowane. Z chwilą kiedy państwo G. wybudowali kaplicę, zaczęli te wyprowadzenia prowadzić bezpośrednio z niej. Wolę korzystania z tej kaplicy miał również pan B.. Państwo G. podnosili, że ponieśli całkowity koszt pobudowania, zrobili to własnym sumptem i dlatego uważają, że oni powinni z tego korzystać, zgodnie z prawem własności. Z kolei twierdzili, że pan B. może świadczyć usługi pogrzebowe na terenie R. poprzez wyprowadzenia tak jak dotychczas z kościołów i to nie wpływa na jego działalność jako przedsiębiorcy pogrzebowego.

G. B. zeznał na rozprawie, że w tej chwili on kieruję firmą dlatego, że ojciec jest w podeszłym wieku. U Państwa G. w chłodni korzystał z usług ubierania, które zlecał G.. Nie korzystał z pomieszczeń, G. wystawiali fakturę za tę usługę. Wiosną, kilka razy, w tym roku (2018 r.), korzystał z usług. Formalnie działalność gospodarcza ojca dalej istnieje w B., z R. się wycofał, ponieważ to nie było rentowne, gdyż państwo G. rządzą. Nie znal szczegółów rozmów ojca z G..

Sąd Okręgowy w Warszawie – Sąd Ochrony Konkurencji i Konsumentów ustalił następujący stan faktyczny:

A. G. i M. G. prowadzą działalność gospodarczą w formie spółki cywilnej pod nazwą (...) z siedzibą w R.. Umowa spółki cywilnej (...) została zawarta w dniu 2 stycznia 1996 r. Przedmiotem działalności ww. spółki jest prowadzenie zakładu pogrzebowego. Ponadto świadczą oni usługi pogrzebowe i usługi cmentarne oraz zarządzają kaplica cmentarną jedynego cmentarza na terenie R.. W zakresie prowadzonej przez nich działalności gospodarczej przeważającą działalność gospodarczą stanowią pogrzeby i działalność pokrewna. /k. 111-113 akt adm./

M. G. jest wpisana do Centralnej Ewidencji i Informacji o Działalności Gospodarczej, a z wpisu wynika, że działalność gospodarczą rozpoczęła w dniu 15 listopada 2004 r. (faktycznie zgodnie z oświadczeniem pełnomocnika stron działalność gospodarczą prowadzi od 1996 r.) Natomiast A. G. został wpisany do Centralnej Ewidencji i Informacji o Działalności Gospodarczej z datą rozpoczęcia działalności gospodarczej w dniu 15 listopada 1990 r. /k. 48 i k. 49 akt adm./

Na terenie R. jest jeden cmentarz zarządzany przez Parafię (...) p.w. (...) z siedzibą w R.. W 2002 r. R. przekazała Parafii (...) p.w. (...) z siedzibą w R. około 2,5 ha terenu przylegającego do cmentarza na poszerzenie powierzchni cmentarza. /k. 6-8, k. 9, k. 21, k. 35 akt adm./

W 2008 r. Parafia Rzymskokatolicka p.w. (...) z siedzibą w R. wydzierżawiła, z ww. przekazanego terenu, A. G. i M. G. nieruchomość niezabudowaną o powierzchni 0,1267 ha pod budowę kaplicy cmentarnej. /k. 17-20, k. 98-101 akt adm./

W 2009 r. zostało wydane przez Starostę (...) w R. pozwolenie dla A. G. i M. G. na budowę na ww. działce domu pogrzebowego. Starostwo Powiatowe w R. w uzasadnieniu ww. decyzji wskazało, iż realizacja tego przedsięwzięcia jest zgodna z obowiązującym miejscowym planem zagospodarowania przestrzennego miasta R.. /k. 22-24 akt adm./

W 2010 r. oddano do użytku kaplicę cmentarną – dom pogrzebowy. Jak wynika z opisu projektu budowlanego ww. kaplica cmentarna spełnia wszystkie wymagania domu pogrzebowego wskazane w art. 5 ust. 2 ustawy z 31 stycznia 1959 r. o cmentarzach i chowaniu zmarłych (tekst jednolity: Dz. U. z 2011 r. Nr 118, poz. 687 - dalej zwanej: ustawą o cmentarzach i chowaniu zmarłych) i § 3 i § 4 rozporządzenia Ministra Zdrowia z dnia 23 marca 2011 r. w sprawie sposobu przechowywania zwłok i szczątków (Dz.U. Nr 75, poz. 405 – dalej zwanej: „rozporządzeniem w sprawie sposobu przechowywania zwłok i szczątków”). Kaplica ta pełni rolę kaplicy cmentarz parafialnego Parafii (...) p.w. (...). /k. 45, k. 96 akt adm./

Zgodnie z art. 5 ust. 2 ustawy o cmentarzach i chowaniu zmarłych na każdym cmentarzu powinien być dom przedpogrzebowy lub kostnica, które służą:

1) do składania ciał osób zmarłych do czasu ich pochowania;

2) do wykonywania oględzin zwłok ludzkich dla celów sądowo-lekarskich, sanitarnych oraz policyjnych;

3) do wykonywania innych czynności związanych z chowaniem zwłok.

Natomiast jak wynika z rozporządzenia w sprawie sposobu przechowywania zwłok i szczątków dom przedpogrzebowy lub kostnica na terenie cmentarza powinny znajdować się w wydzielonej jego części, z bezpośrednim dojazdem do bramy cmentarza i powinny posiadać pomieszczenia przeznaczone:

1) do wystawiania trumien ze zwłokami lub szczątkami oraz do odprawiania ceremonii pogrzebowych;

2) na trumny ze zwłokami lub szczątkami oczekujące na wystawienie;

3) do przechowywania sprzętu związanego z ceremonią pogrzebową;

4) do przechowywania sprzętu porządkowego oraz środków do mycia i dezynfekcji pomieszczeń, wyposażone w instalację ciepłej i zimnej wody oraz instalację kanalizacyjną.

Dom przedpogrzebowy powinien ponadto posiadać pomieszczenia:

1) przeznaczone do przechowywania zwłok i szczątków;

2) ze stołem ze stali nierdzewnej przeznaczone do przygotowywania zwłok do pochówku;

3) przeznaczone do mycia i dezynfekcji mat wykorzystywanych przy ekshumacji oraz do przechowywania skrzyń, w których transportowane są zwłoki i szczątki, jak również do przechowywania sprzętu porządkowego oraz sprzętu do mycia i dezynfekcji pomieszczeń;

4) socjalne dla pracowników zatrudnionych przy przygotowywaniu zwłok i ich pochówku.

Pomieszczenia, o których mowa w ust. 3 ww. przepisu, powinny być wyposażone w instalację ciepłej i zimnej wody oraz instalację kanalizacyjną. W domu przedpogrzebowym i kostnicy, albo w ich bezpośrednim sąsiedztwie, powinien znajdować się co najmniej jeden ogólnodostępny ustęp. Dom przedpogrzebowy i kostnica powinny zostać zabezpieczone przed dostępem zwierząt, w szczególności gryzoni i owadów. Pomieszczenie przeznaczone do przechowywania zwłok i szczątków powinno być wyposażone w urządzenie do stałego pomiaru temperatury. Pomieszczenie przeznaczone do wystawiania trumien ze zwłokami lub szczątkami oraz do odprawiania ceremonii pogrzebowych powinno być wyraźnie oddzielone od pozostałych pomieszczeń. Pomieszczenie przeznaczone do przygotowywania zwłok do pochówku powinno posiadać wentylację, a ściany, posadzki i urządzenia powinny być łatwo zmywalne, nienasiąkliwe, gładkie i nieśliskie oraz odporne na działanie produktów dezynfekujących. Ponadto pomieszczenie to powinno posiadać chłodnię lub urządzenie chłodnicze, zapewniające stałą temperaturę przechowywania zwłok i szczątków, nie wyższą niż 4°C. Po zakończeniu prac związanych z przygotowywaniem zwłok do pochówku użyte sprzęty, narzędzia i materiały powinny zostać dokładnie umyte lub wyprane oraz zdezynfekowane (§ 3 ww. rozporządzenia). Ponadto zwłoki lub szczątki złożone w domu przedpogrzebowym powinny być przechowywane w pomieszczeniu przeznaczonym do przechowywania zwłok i szczątków, w temperaturze nie wyższej niż 10°C (§ 4 ww. rozporządzenia).

Kaplica cmentarna stanowi miejsce ceremonii religijnych i świeckich związanych z pogrzebem, miejsce wyprowadzenia zwłok osób zmarłych na cmentarz, jak również stanowi miejsce gromadzenia się uczestników pogrzebów.

Na terenie R. poza A. G. i M. G. usługi pogrzebowe oferują: A. S. i W. B. (1). A. S. prowadzi działalność gospodarczą pod nazwą (...) Przedsiębiorstwo (...) i na terenie R. posiada filię przy ul. (...). Natomiast W. B. (1) prowadzi działalność gospodarczą w R. przy ul (...) pod nazwą Zakład (...) W. B. (1). Jak wynika z ich oświadczeń od momentu otwarcia kaplicy cmentarnej nie wykonali oni usługi pogrzebowej na terenie R. gdyż A. G. i M. G. nie wyrazili zgody na udostępnienie im kaplicy cmentarnej. Twierdzą oni również, że na terenie R. nie ma innych miejsc, z których byłoby możliwe wyprowadzenie zwłok na cmentarz po odprawieniu mszy świętej. Fakt ten potwierdziła M. G., która w postępowaniu wyjaśniającym oświadczyła, że kaplica nie jest udostępniana innym przedsiębiorcom pogrzebowym lub osobom zlecającym innym przedsiębiorcom pogrzebowym usługi pogrzebowe.

Zgodnie z ustaleniami miejskiego planu zagospodarowania przestrzennego miasta R. zatwierdzonego uchwałą NR (...) Rady Miejskiej w R. z dnia 30 marca 2000 r. nie przewiduje on możliwości wybudowania kolejnego domu pogrzebowego w pobliżu cmentarza. /k. 27-28, k. 29-33 akt adm./

Poza ww. kapicą w szpitalu(...) w R. jest kaplica szpitalna - miejsce odbierania zwłok osób zmarłych w szpitalu. Jednak obiekt ten nie jest typową kaplicą, gdyż poza symbolem religijnym – krzyżem nie posiada innych elementów wyposażenia kaplicy, oraz nie spełnia wymogów domu pogrzebowego lub kostnicy w rozumieniu przepisów rozporządzenia w sprawie sposobu przechowywania zwłok i szczątków. /k. 15, k. 25 akt adm./

Ponadto, w kościołach na terenie R. nie ma możliwości przechowywania zwłok osób zmarłych. Jednocześnie, jak Prezes Urzędu ustalił, ze strony mieszkańców R. nie było zgłoszone zapotrzebowanie na wyprowadzenia zwłok z kościoła i przejście ulicami miasta w kondukcie żałobnym. Zgodnie z obowiązującym przepisami prawa (ustawy o ruchu drogowym i ustaw dotyczących stosunku Państwa do poszczególnych kościołów) poprowadzenie konduktu żałobnego ulicami miasta nie wymaga uzgodnienia, w zakresie bezpieczeństwa ruchu drogowego, z właściwymi organami administracji rządowej lub samorządowej jeżeli kondukt pogrzebowy odbywa się stosownie do miejscowego zwyczaju. Miejscowy zwyczaj nie odnosi się tylko do miejscowości, w której odbywa się pogrzeb, ale wiąże się także z lokalizacją kościoła lub kaplicy oraz ze zwyczajem parafialnym.

W 2014 r. na terenie cmentarza Parafialnego Parafii (...) p.w. (...) w R. miały miejsce 224 pochówki (pogrzeby) wśród nich 2 pochówki niekatolickie, z tego 213 pochówków (pogrzebów) wykonali A. G. i M. G.. Kto wykonał pozostałych 11 pochówków (pogrzebów) A. G. i M. G. nie potrafili wskazać. /k. 36, k. 37, k. 44v akt adm./

W 2015 r. w Probostwie Parafii (...) p.w. (...) w R. odbyło się spotkanie z udziałem M. G. W. B. (1), D. D. (1) Dyrektora Biura (...) Izby (...) w W. oraz proboszcza ww. parafii w celu ustalenia warunków odpłatnego udostępniania kaplicy przycmentarnej (domu pogrzebowego). Spotkanie nie zakończyło się porozumieniem lub innymi ustaleniami dotyczącymi zasad korzystania z ww. kaplicy. Były planowane jeszcze dwa spotkania ale nie doszło do nich z powodu niestawiennictwa W. B. (1). Ze spotkania tego nie sporządzono żadnych protokołów lub innych informacji o treści spotkania. /k. 83, k. 89 akt adm./

Przychód A. G. wspólnika spółki cywilnej (...) z siedzibą w R. za 2014 r. wyniósł (...) zł. /k. 58-64, k. 71-74 akt adm./

Przychód M. G. wspólnika spółki cywilnej (...) z siedzibą w R. za 2014 r. wyniósł (...) zł. /k. 52-57, k. 65-70, k. 75-77 akt adm./

Powyższy stan faktyczny został ustalony w oparciu o dowody z dokumentów zgromadzonych w postępowaniu administracyjnym, które nie były przez żadną ze stron niniejszego postępowania kwestionowane.

Sąd Okręgowy w Warszawie – Sąd Ochrony Konkurencji i Konsumentów zważył co następuje.

Powód w odwołaniu zarzucił dokonanie błędnych ustaleń co doprowadziło do uznania, że naruszył on przepis art.9 ust. 1 i 2 pkt 5 ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów, a więc w istocie także naruszenie tego przepisu poprzez niewłaściwe zastosowanie.

Zgodnie powyższym przepisami zakazane jest nadużywanie pozycji dominującej na rynku właściwym przez jednego lub kilku przedsiębiorców. Nadużywanie pozycji dominującej polega w szczególności na przeciwdziałaniu ukształtowaniu się warunków niezbędnych do powstania bądź rozwoju konkurencji.

Warunkiem koniecznym naruszenia art. 9 ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów jest posiadanie przez przedsiębiorcę pozycji dominującej, w rozumieniu art. 4 pkt 10 tej ustawy, na rynku właściwym. Stosowanie tego przepisu każdorazowo wymaga zatem uprzedniego wyznaczenia rynku właściwego i ustalenia, że przedsiębiorca dysponuje siłą (władzą) rynkową wystarczającą dla ograniczenia konkurencji lub eksploatowania pozycji rynkowej kosztem innych uczestników obrotu.

W myśl art. 4 pkt 9 ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów pod pojęciem rynku właściwego - rozumie się przez to rynek towarów, które ze względu na ich przeznaczenie, cenę oraz właściwości, w tym jakość, są uznawane przez ich nabywców za substytuty oraz są oferowane na obszarze, na którym, ze względu na ich rodzaj i właściwości, istnienie barier dostępu do rynku, preferencje konsumentów, znaczące różnice cen i koszty transportu, panują zbliżone warunki konkurencji.

W zaskarżonej decyzji Prezes UOKiK ustalił, że powodowie posiadają pozycje dominująca na „lokalnym rynku zarządzania dostępem do kaplicy cmentarza parafialnego Parafii (...) p.w. (...)”.

W ocenie Sądu brak jest podstaw do uznania, że opisany powyżej rynek właściwy istnieje, gdyż nie zostało wykazane, aby zarządzanie dostępem do kaplicy cmentarza parafialnego było oferowane na obszarze R. lub jej części, a więc był produktem oferowanym na rynku właściwym. Powodowie sprawują wprawdzie władztwo na przedmiotową kaplicą, które jednak nie wynika z pozycji rynkowej, lecz przysługujących im praw dzierżawców z mocy umowy z dnia 1.07.2008 r. (k-98-100 akt adm.). Należy przy tym zwrócić uwagę, że przedmiotowy obiekt, dzierżawiony przez powodów, ma szereg funkcji, gdyż znajduje się w nim oprócz kaplicy również dom przedpogrzebowy i chłodnia do przechowywania zwłok, a także pomieszczenia biurowe.

Powodowie jako dzierżawcy kaplicy, funkcjonują więc na kilku rynkach właściwych w tym na rynku udostępniania pomieszczeń na potrzeby pogrzebowe w obrządku (...).

Jak wynika z wyjaśnień powodów złożonych w toku postępowania administracyjnego (k-45 akt. adm.) jak równie zeznań świadka B. K. ( k-83) oraz strony M. G. (k-84), ceremonie pogrzebowe w obrządku (...) odbywają się na terenie R., zgodnie z wolą żałobników, w:

⚫

Kościele p.w. (...) ((...));

⚫

Kościele p.w. (...) ((...));

⚫

Kościele p.w.(...)((...));

⚫

Kaplicy przy ul. (...) ((...)).

Kaplica, której dysponentami są powodowie jest zatem jednym z miejsc wykorzystywanych do ceremonii pogrzebowych.

Jest faktem powszechnie znanym, że na wybór miejsca takiej ceremonii ma wpływ światopogląd osoby zmarłej, a w szczególności wyznawana przez nią religia, gdyż wiążą się z tym czynności obrządku wynikające z kanonu danej religii. Uwzględniając powyższe uwarunkowanie należy uznać, że wymienione wyżej trzy kościoły (...) stwarzają, co najmniej takie same możliwości przeprowadzenia obrządku pogrzebowego jak dzierżawiona prze powodów kaplica. Nie przesądza to samo w sobie o ich substytutywności w rozumieniu art. 4 pkt 9 ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów. Należy jednak mieć na względzie, że ceremonie pogrzebowe w obrządku (...) odbywają się we wszystkich 5 miejscach, a Prezes UOKiK nie wykazał istnienia żadnych barier w wyborze dokonywanym przez konsumentów. Wymienione miejsca znajdują w odległości do 30 minut drogi wolnym krokiem i nie ma żadnych istotnych przeszkód, aby odbywały się tam ceremonie pogrzebowe nawet w tym samym czasie.

W świetle powyższego, brak jest podstaw do uznania, że możliwość dysponowania przez powodów kaplicą daje im pozycję dominującą. Wprawdzie ceremonie pogrzebowe odbywają się częściej w kaplicach niż w innych wymienionych miejscach, jednak oznacza to, że przedsiębiorca ją dzierżawiący ma możliwości działania w znacznym zakresie niezależnie od konkurentów, kontrahentów oraz konsumentów.

Prezes UOKiK nie ustalił także przyczyn i okoliczności nieudostępnienia kaplicy G.. Zaskarżona decyzja nie zawiera nawet ustaleń udostępnienia czego wymieniony przedsiębiorca się domagał (kaplicy, domu pogrzebowego, chłodni), w jakim zakresie i na jakich warunkach.

Z zeznań stron oraz św. B. K. (k-83) i św. D. D. (k-77) wynika, że W. B. (1) domagał się dostępu do całego obiektu, bez ograniczeń i bez odpłatności. Żądanie takie nie miało żadnego uzasadnienia. Powodowie jako dzierżawcy mieli prawo określić warunki udostępnienia poszczególnych obiektów, a także domagać się za to stosownego wynagrodzenia szczególnie, że jako dzierżawcy sami wnoszą opłaty na rzecz właściciela nieruchomości, a także ponoszą koszty utrzymania całego obiektu.

Pozwany nie dokonał żadnych ustaleń w zakresie przyczyn niedojścia do porozumienia pomiędzy powodami a W. B. (1), a w szczególności aby odmowa taka miała charakter dyskryminacyjny. Fakt uczestnictwa w rozmowach z tym przedsiębiorca w obecności ks. B. K. (1) (proboszcza parafii) potwierdza stanowisko powodów, że ich odmowa udostępnienia kaplicy nie mała charakteru bezwzględnego i wynikała z braku porozumienia co do warunków. Nie wykazano zaś aby warunki stawiane przez powodów były nadmierne lub nieuzasadnione okolicznościami. W ocenie Sądu, takimi warunkami nie były ani żądanie odpłatności, co do zasady (wysokość odpłatności nie była przedmiotem rozmów), ani respektowania terminów wynikających z ceremonii pogrzebowych wcześniej zaplanowanych.

Niezależnie od powyższego, Prezes UOKiK nie wykazał również związku pomiędzy działaniem/zaniechaniem powodów a powstaniem lub rozwojem konkurencji. Powodowie zaprzeczają aby prowadzili rozmowy w sprawie udostępnienia kaplicy A. S., który nie ma żadnej potrzeby korzystania z pozostałych pomieszczeń obiektu, gdyż dysponuje własną chłodnią. Z chłodni należącej do powodów korzystał za to G. B., który nie był zainteresowany udostępnieniem kaplicy. Ten ostatni przedsiębiorca zeznał jako świadek (k-78), że zaprzestał świadczenia usług na terenie R. z powodu ich nieopłacalności, a nie braku dostępu do kaplicy.

W świetle powyższych okoliczności brak było podstaw do uznania, że powodowie naruszyli zakaz określony art.9 ust. 1 i 2 pkt 5 ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów, a tym samym do nałożenia kary pieniężnej na podstawie art. 106 ust. 1 pkt 1 tej ustawy.

Z powyższych względów zaskarżoną decyzję należało uchylić na podstawie art.479 ^31a § 3 k.p.c.

O kosztach postępowania orzeczono stosownie do wyniku sporu, zasądzając na rzecz powoda koszty postępowania w tym koszty zastępstwa procesowego według norm przepisanych (art. 98 k.p.c.)

SSO B. Gierzyński