Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 26 kwietnia 2021 r.

Sąd Rejonowy w Toruniu X Wydział Cywilny

w składzie następującym:

Przewodnicząca: SSR Katarzyna Malinowska

Protokolant: ---------------

po rozpoznaniu w dniu 26 kwietnia 2021 r. w Toruniu

na posiedzeniu niejawnym

sprawy z powództwa (...) sp. z o.o. w Z.

przeciwko (...) Bank S.A. z siedzibą w W.

o zapłatę

I. zasądza od pozwanego na rzecz powoda kwotę 3446,34 zł (trzy tysiące czterysta czterdzieści sześć złotych trzydzieści cztery grosze) z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia 25 kwietnia 2020 r. od dnia zapłaty;

II. w pozostałym zakresie powództwo oddala;

III. zasądza od powoda na rzecz pozwanego tytułem zwrotu kosztów postępowania kwotę 1528,60 zł (tysiąc pięćset dwadzieścia osiem złotych sześćdziesiąt groszy) z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia uprawomocnienia się orzeczenia do dnia zapłaty.

SSR Katarzyna Malinowska

Sygn. akt X C 2350/20upr

UZASADNIENIE

Powód (...) sp. z o.o. w Z. wniósł w dniu 16 grudnia 2020 roku pozew przeciwko pozwanemu (...) Bank S.A. w W., domagając się zasądzenia na swoją rzecz kwoty 13.290,76 zł wraz z odsetkami oraz zwrotu kosztów procesu. W uzasadnieniu powód wskazał, iż swoje roszczenie wywodzi z umowy pożyczki z dnia 13 lutego 2015 roku, którą pozwany zawarł z wierzycielami pierwotnymi. Umowa została zawarta na okres 108 miesięcy, tymczasem pożyczkobiorca zwrócił pożyczkę już po 1110 dniach. W związku z tym, po myśli art. 49 ustawy o kredycie konsumenckim, kwota prowizji oraz ubezpieczenia ustalona w umowie kredytu powinna zostać rozliczona i zwrócona pożyczkobiorcy proporcjonalnie do czasu trwania umowy. Zdaniem powoda należna bankowi kwota ubezpieczenia oraz prowizji mieści się w definicji „całkowitego kosztu kredytu” ulegającego obniżeniu o te koszty, które dotyczą okresu, o który skrócono czas obowiązywania umowy w przypadku spłaty całości kredytu przed terminem określonym w umowie. Powód wskazał, że pozwany dokonał zwrotu części prowizji, jednak nie dokonał proporcjonalnego zwrotu kosztów ubezpieczenia. Roszczenie dochodzone w pozwie z tytułu zwrotu kosztów ubezpieczenia i prowizji nabył od pierwotnych wierzycieli na podstawie umowy cesji.

Postanowieniem z dnia 12 stycznia 2021 r. Sąd Rejonowy oddalił wniosek powoda o zabezpieczenie powództwa.

W odpowiedzi na pozew pozwany wniósł o oddalenie powództwa i zasądzenie na jego rzecz kosztów postępowania. W uzasadnieniu podniósł, iż zapłacił cedentom należną kwotę z tytułu wcześniejszej spłaty kredytu. Podniósł również, że jest związany tajemnicą bankową, a cedenci nie udzielili pozwanemu zgody we właściwy sposób na udzielenie informacji, zatem nie może przekazać informacji związanych z umową kredytu. Wskazał, że umowa kredytu była związana z prowadzoną przez wierzycieli pierwotnych działalnością gospodarczą, zatem nie przysługiwał im status konsumenta, a w konsekwencji nie przysługiwało im roszczenie które następnie zbyli.

Powód w piśmie z dnia 16 lutego 2021 r. odniósł się do zarzutów podnoszonych przez pozwanego. Wskazał, iż w przedmiotowej umowie kredytu z dnia 13 lutego 2015 r. wskazano, iż kwota kredytu ma zostać przeznaczona na cele konsumpcyjne. W związku z czym brak jest podstaw aby twierdzić, że kredyt miał być związany z działalnością gospodarczą. Natomiast wraz z zawiadomieniem o cesji wierzytelności, powód przedłożył oryginał oświadczenia o zwolnieni z tajemnicy bankowej podpisany przez poprzedników prawnych powoda.

W dalszym toku postępowania strony nie zmieniły swoich stanowisk w sprawie.

Po złożeniu przez strony pism procesowych i dokumentów, Sąd uznał - mając na względzie całokształt przytoczonych twierdzeń i zgłoszonych wniosków dowodowych - że przeprowadzenie rozprawy nie jest konieczne i że sprawa może zostać rozpoznana na posiedzeniu niejawnym (art. 148 ¹ § 1 pkt 1 k.p.c.).

Sąd ustalił, co następuje:

W dniu 13 lutego 2015 r. A. R. i P. R. zawarli z (...) Bankiem S.A. w (...) umowę kredytu nr (...). Kwota kredytu wynosiła 144.574,22 zł, na którą składała się m.in. kwota 17.334,45 zł tytułem prowizji od udzielonego kredytu oraz kwota 14.847,77 zł tytułem opłaty za objęcie ubezpieczeniem grupowym na życie i zdrowie. Kredytobiorcy zobowiązali się spłacić kredyt w 108 miesięcznych ratach.

okoliczność bezsporna, a ponadto umowa kredytu, k. 10-13

Kredyt został spłacony przez A. R. i P. R. w całości 27 lutego 2018r.

Dowód: wydruk z Biuletynu (...) Kredytowej, k. 14-15v

W dniu 24 kwietnia 2020 r. pozwany dokonał zwrotu kwoty 9.740,24 zł tytułem zwrotu proporcjonalnej części prowizji. Pozwany nie dokonał zwrotu proporcjonalnej części kosztów ubezpieczenia.

Dowody: potwierdzenie transakcji, k. 19

W dniu 18 maja 2020 r. P. R. i A. R. przenieśli na rzecz powoda (...) sp. z o.o. w Z., przysługującą im w stosunku do (...) Banku S.A. w W. wierzytelność pieniężną wynikającą z umowy kredytu nr (...).

Pismem z tego samego dnia poprzednicy prawni powoda zawiadomili pozwanego o przelewie wierzytelności oraz złożyli oświadczenie o zwolnieniu z tajemnicy bankowej.

Dowód: umowa przelewu wierzytelności, k. 16-16v; zawiadomienie o przelewie wierzytelności i zwolnieniu z tajemnicy bankowej, k. 17-18

Powód pismem z dnia 9 czerwca 2020 r., zawiadomił (...) Bank S.A. w W. o cesji wierzytelności i wezwał go do zwrotu kwoty 3446,34 zł. Pozwany pismem z dnia 8 lipca 2020 r., poinformował, iż zwraca środki wyłącznie kredytobiorcom. Następnie powód pismem z dnia 31 sierpnia 2020 r. zawiadomił o cesji oraz wezwał pozwanego do zapłaty kwoty 9844,42 zł. W odpowiedzi pozwany w dniu 1 października 2020 r. skierował pismo do powoda, w którym odmówił udzielenia informacji z uwagi na ochronę tajemnicy bankowej.

Dowód: zawiadomienie o cesji wierzytelności z wezwaniem do zapłaty z dnia 9.06.2020 r., k. 20-23; pismo z dnia 08.07.2020 r., k. 24-24v; pismo z dnia 31.08.2020 r., k. 25-26; pismo z dnia 01.20.2020 r., k. 27-28v

Sąd zważył, co następuje:

Stan faktyczny w niniejszej sprawie Sąd ustalił w oparciu o dowody z dokumentów znajdujące się w aktach sprawy.

Bezsporny w sprawie był fakt zawarcia umowy pomiędzy pozwanym a kredytobiorcami. Spór pomiędzy stronami sprawdzał się do ustalenia, czy zasadne jest żądanie przez powoda zwrotu części uiszczonej prowizji oraz ubezpieczenia, proporcjonalnie do czasu, o który obowiązywanie umowy uległo skróceniu, w związku z przedterminową całkowitą spłatą pożyczki.

Zgodnie z art. 49 ust. 1 ustawy z dnia 12 maja 2011 roku o kredycie konsumenckim (t.j. Dz.U. z 2019 r. poz. 1083) w przypadku spłaty całości kredytu przed terminem określonym w umowie, całkowity koszt kredytu ulega obniżeniu o te koszty, które dotyczą okresu, o który skrócono czas obowiązywania umowy, chociażby konsument poniósł je przed tą spłatą. Przepis ten stanowi implementację treści art. 16 ust. 1 Dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady 2008/48/WE z dnia 23 kwietnia 2008 r. w sprawie umów o kredyt konsumencki (Dz.Urz.UE.L Nr 133, str. 66, dalej „Dyrektywa 2008/48/WE”), zgodnie z którym konsument ma prawo w każdym czasie spłacić w całości lub w części swoje zobowiązania wynikające z umowy o kredyt i w takich przypadkach jest on uprawniony do uzyskania obniżki całkowitego kosztu kredytu, na którą składają się odsetki i koszty przypadające na pozostały okres obowiązywania umowy.

Zgodnie z art. 5 pkt 6 ustawy o kredycie konsumenckim na całkowity koszt kredytu składają się wszelkie koszty, które konsument jest zobowiązany ponieść w związku z umową o kredyt, w szczególności: odsetki, opłaty, prowizje, podatki i marże, jeżeli są znane kredytodawcy oraz koszty usług dodatkowych, w szczególności ubezpieczeń - z wyjątkiem kosztów opłat notarialnych ponoszonych przez konsumenta. Jednak po myśli art. 49 ust. 1 ww. ustawy całkowity koszt kredytu ulega obniżeniu jedynie o koszty, które dotyczą okresu, o który skrócono czas obowiązywania umowy, chociażby konsument poniósł je przed tą spłatą. Literalne brzmienie art. 49 ust. 1 ustawy o kredycie konsumenckim przewiduje, że w razie wcześniejszej spłaty kredytu obniżeniu ulega właśnie całkowity koszt kredytu. Przepis ten nie wyłącza przedmiotowo możliwości obniżenia żadnego z rodzajów kosztów określonych w art. 5 pkt 6 ustawy. Po drugie, należy podkreślić, że brak jest definicji legalnej pojęcia „prowizja”, nie ma zatem podstaw do automatycznego przyjęcia, że jest ona ustalana za każdym razem w oderwaniu od okresu, na który została zawarta umowa. Niejednokrotnie zdarza się, że pod pojęciem „prowizji” kryją się dodatkowe koszty, którymi pożyczkodawcy obciążają konsumentów na wypadek niespłacenia pożyczki w terminie.

W tym miejscu należy przytoczyć wyrok Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej z dnia 11 września 2019 roku wydany w sprawie C‑383/18 mającej za przedmiot wniosek o wydanie, na podstawie art. 267 (...), orzeczenia w trybie prejudycjalnym, złożony przez Sąd Rejonowy Lublin‑Wschód w L. z siedzibą w Ś. (Polska) postanowieniem z dnia 28 maja 2018 r., które wpłynęło do Trybunału w dniu 11 czerwca 2018 r., dotyczącej wykładni art. 16 ust. 1 Dyrektywy 2008/48/WE. W orzeczeniu tym Trybunał stwierdził, że art.16 ust. 1 ww. Dyrektywy należy interpretować w ten sposób, że prawo konsumenta do obniżki całkowitego kosztu kredytu w przypadku wcześniejszej spłaty kredytu obejmuje wszystkie koszty, które zostały nałożone na konsumenta. (...) stanął na stanowisku, iż art. 16 ust. 1 Dyrektywy 2008/48/WE należy interpretować w taki sposób, aby wykładnia ta pozwalała na ochronę interesów konsumenta, jak również gwarantowała równowagę stron. W wypadku wcześniejszej spłaty kredytu kredytodawca ponownie mógłby dysponować zwróconą kwotą w celu udzielenia nowego kredytu i w ten sposób zyskać nową prowizję. Ponadto, odmienne rozwiązanie mogłoby doprowadzić do praktyki, w ramach której kredytodawcy stosowaliby koszty jedynie formalnie niezależne od okresu obowiązywania umowy o kredyt, tak aby uniknąć sytuacji, w której będzie ich dotyczyła obniżka całkowitego kosztu kredytu. Gdyby bowiem obniżenie kredytu mogło ograniczyć się do uwzględnienia jedynie kosztów przedstawionych przez kredytodawcę jako zależne od okresu obowiązywania umowy, skuteczność prawa konsumenta do obniżki całkowitego kosztu kredytu byłaby osłabiona, ponieważ – jak wskazał Rzecznik Generalny w pkt 54 opinii – wysokość i podział kosztów są określane jednostronnie przez bank, a rozliczenie kosztów może obejmować pewną marżę zysku. Ponadto, jak podkreślił Rzecznik Generalny w pkt 53 i 55 opinii, zakres swobody działania, jakim dysponują instytucje kredytowe w swoich rozliczeniach i organizacji wewnętrznej, w praktyce bardzo utrudnia określenie przez konsumenta lub sąd kosztów obiektywnie związanych z okresem obowiązywania umowy.

Według (...) co podkreślił również sąd odsyłający - ograniczenie możliwości obniżenia całkowitego kosztu kredytu jedynie do kosztów wyraźnie związanych z okresem obowiązywania umowy, pociągałoby za sobą ryzyko, że konsument zostanie obciążony wyższymi jednorazowymi płatnościami w chwili zawarcia umowy o kredyt, ponieważ kredytodawca mógłby próbować ograniczyć do minimum koszty zależne od okresu obowiązywania umowy.

Powyższa interpretacja nie narusza przy tym interesów kredytodawców. Fakt włączenia kosztów, które nie zależą od okresu obowiązywania umowy, do obniżki całkowitego kosztu kredytu nie może w sposób nieproporcjonalny działać na niekorzyść kredytodawcy. Należy bowiem przypomnieć, że jego interesy są uwzględniane w drodze, po pierwsze, art. 16 ust. 2 dyrektywy (...), który przewiduje prawo kredytodawcy do otrzymania rekompensaty za ewentualne koszty bezpośrednio związane z przedterminową spłatą kredytu, oraz po drugie, art. 16 ust. 4 tej dyrektywy, który przyznaje państwom członkowskim dodatkową możliwość zapewnienia, aby rekompensata była dostosowana do warunków kredytu i warunków rynkowych dla ochrony interesów kredytodawcy.

Należy również zauważyć, że w przypadku wcześniejszej spłaty kredytu kredytodawca wcześniej odzyskuje pożyczoną sumę, która jest wówczas dostępna do celów ewentualnego zawarcia nowej umowy o kredyt. Niewątpliwie możliwość wcześniejszego dysponowania pożyczonym kapitałem jest dla pożyczkodawcy korzystna.

Kompetencja do dokonania przez (...) wiążącej wykładni omawianej Dyrektywy wynika z treści art. 267 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej (wersja skonsolidowana Dz.Urz. UE C 202 z 2016 r., s. 47 dalej (...)). Zgodnie z jego treścią Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej jest właściwy do orzekania w trybie prejudycjalnym o wykładni Traktatów oraz o ważności i wykładni aktów przyjętych przez instytucje, organy lub jednostki organizacyjne Unii, co oznacza, że dokonana przez Trybunał wykładnia wspomnianych aktów ma charakter wiążący. Jeżeli zatem (...) dokonał wykładni konkretnego przepisu prawa unijnego, np. zawartego w dyrektywie, przesądzając, który z dwóch lub więcej potencjalnie wchodzących w grę sposobów rozumienia tego przepisu uważa za prawidłowy to taki sam sposób interpretacji powinien być przyjmowany w później wydawanych wyrokach sądów krajowych, w których znajdzie zastosowanie ten przepis (zob. uchwała Sądu Najwyższego z dnia 12 grudnia 2019 roku, sygn. akt III CZP 45/19, Biul. SN 2019 nr 11-12).

Na nieuwzględnienie zasługiwał zarzut pozwanego, iż poprzednikom prawnym powoda nie przysługiwał status konsumenta bowiem prowadzili działalność gospodarczą. Należy wskazać, że fakt, iż spór dotyczy przedsiębiorcy – nabywcy wierzytelności przysługującej konsumentowi, nie stoi na przeszkodzie stosowania reżimu ustawy o kredycie konsumenckim, ani dyrektywy (...), bowiem zakres zastosowania w/w przepisów nie zależy od tożsamości stron procesu, lecz statusu stron umowy o kredyt konsumencki (w rozumieniu art. 3 ust. 2 ustawy o kredycie konsumenckim), na co wskazał (...) w uzasadnieniu wyroku sprawie C‑383/18. Poprzednicy prawni powoda A. R. i P. R. zawarli umowę kredytu konsolidacyjnego jako konsumenci, na sfinansowanie potrzeb konsumpcyjnych kredytobiorcy, nadto pozwany nie wykazał by zawarta umowa miała związek z prowadzoną działalności gospodarczą.

Uznając zatem roszczenie powoda za zasadne w zakresie dotyczącym zwrotu części prowizji, uwzględniając mechanizm redukcji prowizji zaproponowany przez powoda, Sąd zasądził od pozwanego na rzecz powoda 3446,34 zł. Kwota prowizji za udzielenie kredytu została bowiem ustalona w wysokości 17.334,45zł. Pożyczka została zawarta na okres 3294 dni, przy czym została spłacona już w 1110 dniu. Po dokonaniu proporcjonalnego podziału kwota 11.493,15 zł podlega zwrotowi z racji spłaty pożyczki przed terminem określonym w umowie. Pozwany uiścił na rzecz kredytobiorców kwotę 9740,24 zł tytułem zwrotu prowizji, zatem do rozliczenia pozostała kwota 3446,34 zł, którą to zasądzono na rzecz powoda w punkcie I. sentencji wyroku.

Sąd uwzględnił natomiast zarzut pozwanego co do braku uprawnienia powoda do otrzymania zwrotu dochodzonej części składki ubezpieczeniowej.

Zgodnie z art. 813 k.c. składkę oblicza się za czas trwania odpowiedzialności ubezpieczyciela. W przypadku wygaśnięcia stosunku ubezpieczenia przed upływem okresu na jaki została zawarta umowa, ubezpieczającemu przysługuje zwrot składki za okres niewykorzystanej ochrony ubezpieczeniowej .

W niniejszej sprawie kredytobiorcy zawierając umowę kredytu w dniu 13 lutego 2015 r. jednocześnie zobligowali się do uiszczenia jednorazowej składki ubezpieczeniowej w wysokości 14.847,77 zł i objęcia ich ubezpieczeniem. Ochrona ubezpieczeniowa nie obejmowała jednak całego okresu trwania umowy tj. 108 miesięcy. Ubezpieczenie zawarte w ramach (...) obejmowało okres pierwszych 12 miesięcy trwania umowy kredytowej. Z powyższego jasno wynika, iż ochrona ubezpieczeniowa kredytobiorcy trwała do 13 lutego 2016 r. (12 miesięcy). Umowa kredytu została zaś spłacona całkowicie w dniu 27 lutego 2018 r., a więc po upływie 12 miesięcy, w chwili gdy ubezpieczenie już nie obowiązywało. Okres ubezpieczenia kredytobiorcy nie uległ więc skróceniu. Roszczenie powoda z tego tytułu jest bezzasadne.

Mając powyższe na uwadze Sąd w punkcie II. sentencji wyroku oddalił powództwo w tej części.

O kosztach procesu Sąd orzekł jak w punkcie III sentencji wyroku na podstawie art. 100 zd. 1 in fine k.p.c. w zw. z art. 98 § 1 i 3 k.p.c. w zw. z art. 99 k.p.c. stosunkowo rozdzielając je zgodnie z zasadą odpowiedzialności za wynik sprawy. W niniejszej sprawie do niezbędnych kosztów procesu poniesionych przez powoda należy zaliczyć koszty zastępstwa procesowego w kwocie 3600 zł wraz z opłatą skarbową od pełnomocnictwa w kwocie 17 zł oraz opłatę sądową od pozwu w wysokości 750 zł tj. łącznie 4367 zł. Z kolei pozwany poniósł niezbędne koszty procesu, do których zaliczyć należy koszty zastępstwa procesowego w kwocie 3600 zł. Powód wygrał sprawę w 26 %, natomiast pozwany wygrał sprawę w 74 %, zatem po wzajemnym potrąceniu, tym samym z poniesionych przez pozwanego kosztów należał się mu zwrot od powoda kwoty 1528,60 zł.