Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 3 grudnia 2021 r.

Sąd Okręgowy w Słupsku I Wydział Cywilny

w składzie następującym:

po rozpoznaniu w dniu 3 grudnia 2021 r. w Słupsku

po zamknięciu rozprawy, na posiedzeniu niejawnym

sprawy z powództwa J. M. i M. B.

przeciwko P. L. i M. L.

o zapłatę

1.  oddala powództwo;

2.  przyznaje kuratorowi dla pozwanych nieznanych z miejsca pobytu radcy prawnej D. W. wynagrodzenie za pełnienie czynności kuratora w wysokości po 4.320 zł (cztery tysiące trzysta dwadzieścia złotych) za każdego z pozwanych;

3.  nakazuje ściągnąć od powódki M. B. na rzecz Skarbu Państwa – Sądu Okręgowego w Słupsku 9.140 zł (dziewięć tysięcy sto czterdzieści złotych) tytułem kosztów ustanowienia kuratora.

Sygn. akt I C 130/21

UZASADNIENIE

Powodowie – J. M. i M. B. wnieśli przeciwko P. L. i M. L. pozew o zapłatę solidarnie 325.000 zł wraz z odsetkami ustawowymi od 1998 r. Na uzasadnienie wskazali, że od końca lat 90 pożyczyli pozwanym 325.000 zł, na co posiadają umowy, faktury i weksle.

Sąd uznał brak podstaw do wydania nakazu w postępowaniu nakazowym i upominawczym.

Ustanowiony na wniosek powodów kurator dla nieznanych z miejsca pobytu pozwanych w odpowiedzi na pozew wniosła o oddalenie powództwa w całości. Argumentowała przy tym, że do pozwu doręczone zostały dokumenty zawierające podpisy jedynie P. L.. Z żadnych dokumentów nie wynika więc by wskazane w pozwie kwoty pożyczała pozwana. Podniesiono również zarzut braku solidarności pozwanych oraz zarzut braku legitymacji czynnej powódki M. B., gdyż dokumenty załączone do pozwu nie zawierają podpisów powódki. Reprezentująca pozwanych kurator podniosła również zarzut przedawnienia roszczeń wynikających z weksla z 11.07.2015 r. i z oświadczenia z 11.07.2015 r. Zakwestionowała także autentyczność weksla z 11.07.2015 r. i złożonego na nim podpisu P. L.. Jednocześnie wniosła o dopuszczenie dowodu z opinii biegłego z zakresu badania pisma na okoliczność ustalenia autentyczności podpisów pozwanego na wskazanych dokumentach. Kurator zakwestionowała ponadto złożone przez powoda kserokopie dokumentów i zażądała złożenia oryginałów, a ostatecznie – podniosła zarzut przedawnienia co do pozostałych roszczeń.

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

Na żadnym ze złożonych przez J. M. dokumentów mających potwierdzać zadłużenie nie ma podpisu M. L.. Żaden z weksli których kopie złożono nie wymienia jako wierzyciela M. B..

(bezsporne)

Sąd zważył co następuje:

Powództwo nie jest zasadne.

Powodowie – J. M. i M. B. wnieśli o zapłatę kwoty 325.000 zł jako dowody przedstawiając dwa dokumenty oryginalne – weksel z dnia 11.07.2015 r. na 80.000 zł oraz oświadczenie z tej samej daty dotyczące kwoty 240.000 zł, pod którymi widnieją podpisy o treści (...). Pozostałe dokumenty, z których wynikać miały roszczenia powodów to kserokopie.

W myśl art. 6 kc ciężar udowodnienia faktu spoczywa na osobie, która z faktu tego wywodzi skutki prawne.

W niniejszej sprawie powodowie wywodzili skutki prawne z faktu udzielenia pożyczek pozwanym. Wszystkie elementy tych twierdzeń powinni więc udowodnić. Obowiązkom tym jednak nie podołali.

Już wstępna analiza złożonych przez powoda kserokopii i dokumentów prowadzi do wniosku, że żaden z dowodów nie potwierdza udziału w transakcjach M. B. i M. L.. Brak jest więc podstaw do zasądzenia jakichkolwiek kwot na rzecz powódki i jakichkolwiek kwot od pozwanej.

Jedyne żądania, które należało dalej analizować dotyczyły roszczeń powoda J. M. od pozwanego P. L..

W zakresie weksla z dnia 11.07.2015 r. poza zarzutem nieautentyczności podpisu pozwanego (do których to wątpliwości powód się nie ustosunkował) podniesiony został zarzut przedawnienia. Zgodnie z art. 70 Prawa Wekslowego roszczenia wekslowe przeciw akceptantowi ulegają przedawnieniu z upływem lat trzech, licząc od dnia płatności wekslu. Weksel przedstawiony przez powoda nosił datę płatności 31.12.2015 r. Roszczenia z tego weksla przedawniły się więc z dniem 01.01.2019 r., gdyż pozew złożono dopiero 18.08.2020 r. Zbędne było więc badanie autentyczności podpisu na tym wekslu, skoro roszczenia z niego wynikające tak czy inaczej ulegały oddaleniu.

Powód nie złożył również, pomimo zarzutu kuratora i zobowiązania Przewodniczącej, oryginałów pozostałych dokumentów (w tym weksli), czym czynił przeszkody w przeprowadzeniu wnioskowanego dowodu z opinii biegłego. Z uwagi na nieuzasadnioną odmowę przedstawienia tych dowodów sąd, na podstawie art. 233 § 2 kpc pominął je w środkach dowodowych.

Jedynym dokumentem, który złożony został w oryginale poza wzmiankowanym wekslem było rzekome oświadczenie pozwanego z 11.07.2015 r.

Dopiero jednak na etapie ustosunkowania się do odpowiedzi na pozew powód ujawnił, że oświadczenie obejmuje roszczenia, które były już przedmiotem postępowania sądowego w 2003 r. W związku z tą informacją kurator podniósł zarzut rzeczy osądzonej i , z ostrożności procesowej, przedawnienia również i tych roszczeń.

Zarzut rzeczy osądzonej nie mógł się ostać. Co prawda akta sprawy I C (...) z powództwa J. M. przeciwko P. L. zostały już zniszczone, gdyż minął dziesięcioletni okres ich archiwizacji, lecz z zapisów w repertoriach wynika, że sprawa nie zakończyła się orzeczeniem merytorycznym (wyrokiem) lecz została umorzona. Choć powód niezmiennie twierdził, że w wyniku tego postępowania pozwany zgodził się oddać 270.000 zł (żądanie dotyczyło kwoty 226.340,10 zł, co wynika z zapisu w repertorium), to jednak nie złożył na tę okoliczność żadnych dokumentów. Brak było więc podstaw do uznania, że sprawę zakończono wyrokiem, co stworzyłoby stan sprawy osądzonej (res iudicata).

Niewątpliwie natomiast roszczenia dochodzone w 2003 r. uległy przedawnieniu. Te bowiem należności, które miałyby wynikać z weksli – przedawniły się w terminie trzech lat od dnia płatności weksla (nawet gdyby były płatne do 31.12.2003 r., to przedawnienie nastąpiłoby z dniem 01.01.2007 r.) a pozostałe, wg terminów przedawnienia ówcześnie obowiązujących tj. 10 letnich (czyli najpóźniej z dniem 01.01.2014 r.). Zgodnie bowiem z treścią art. 118 kc obowiązującą do 9 lipca 2018 r. jeżeli przepis szczególny nie stanowi inaczej, termin przedawnienia wynosi lat dziesięć, a dla roszczeń o świadczenia okresowe oraz roszczeń związanych z prowadzeniem działalności gospodarczej - trzy lata. Roszczenia powoda były więc przedawnione już w chwili zmiany ustawy, toteż w myśl art. 5 ustawy z dnia 13 kwietnia 2018 r. o zmianie ustawy Kodeks cywilny i niektórych innych ustaw, zmienione terminy przedawnienia nie miały do tych roszczeń zastosowania.

Zarzutu przedawnienia powód nie kwestionował. Przeciwnie – twierdził wprost, że z uwagi na przedawnienie roszczeń zgłaszanych w sprawie I C (...) wystąpił z nowym pozwem. Argumentacja ta nie jest zrozumiała, gdyż skutek przedawnienia określony w art. 117 § 2 kc polega na tym, że po upływie terminu przedawnienia ten, przeciwko komu przysługuje roszczenie, może uchylić się od jego zaspokojenia. Nie może w tej sytuacji być skuteczne ponowne złożenie pozwu, gdyż pozwani mogą w każdej sprawie po upływie terminu przedawnienia uchylić się od zaspokojenia przedawnionych roszczeń. Nie ulega też wątpliwości, że zarzut taki może złożyć kurator dla nieznanych z miejsca pobytu. Jak bowiem wynika z ugruntowanego orzecznictwa - ma on podejmować za stronę, której miejsce pobytu nie jest znane, czynności niezbędne dla obrony jej praw (tak (...) - wyrok SN - Izba Pracy z dnia 12-12-2017). Kurator procesowy jest uprawniony do podejmowania za reprezentowaną przez niego stronę wszelkich niezbędnych czynności procesowych, niezbędnych do zapewnienia tej stronie obrony. Kurator procesowy jest umocowany do składania oraz przyjmowania wszelkich oświadczeń woli w imieniu reprezentowanej strony (…) mających charakter procesowy ((...) - wyrok SA G.z dnia 07-09-2017). Bez wątpienia zarzut przedawnienia czy też zarzuty braku legitymacji czynnej i biernej służą do obrony praw pozwanych i mają charakter procesowy.

Konkludując – powództwo M. B. oddalono z uwagi na jej brak legitymacji czynnej – nie udowodniła bowiem że była stroną jakichkolwiek czynności z pozwanymi na podstawie art. 6 kc a contrario. Powództwo przeciwko M. L. oddalono z uwagi na brak legitymacji biernej z tego samego powodu (nie była stroną czynności na których oparto pozew). Czynności natomiast dokonywane pomiędzy J. M. a P. L. nie zostały udowodnione co do zasady ani co do wysokości z uwagi na brak oryginałów dokumentów i zakwestionowanie kopii przez kuratora pozwanych oraz ze względu na przedawnienie ewentualnych roszczeń na podstawie art. 70 prawa wekslowego i art. 118 kc.

Wobec powyższego orzeczono jak w punkcie 1 wyroku.

O kosztach należnych kuratorowi dla nieznanych z miejsca pobytu orzeczono w punkcie 2 wyroku na podstawie § 1 Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 9 marca 2018 r. w sprawie określenia wysokości wynagrodzenia i zwrotu wydatków poniesionych przez kuratorów ustanowionych przez strony w sprawie cywilnej w związku z § 2 pkt 7 Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych. Stawka minimalna opłat za czynności radców prawnych przy wartości przedmiotu sporu 325.000 zł wynosi 10.800 zł, stąd 40% tej stawki to 4320 zł. Kurator reprezentowała oboje pozwanych, a zarzuty jakie w ich imieniu składała nie były tożsame i wymagały analizy odmiennych okoliczności prawnych, toteż zasadne było przyznanie kuratorowi wynagrodzenia za czynności podejmowane za każdego z nich z osobna.

W punkcie 3 orzeczono na podstawie art. 113 ustawy z dnia 28 lipca 2005 r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych o kosztach poniesionych tymczasowo przez Skarb Państwa w związku z ustanowieniem kuratora na wniosek powodów. Łącznie na koszty kuratora złożyło się jego wynagrodzenie (2 x 4320 zł) oraz koszt ogłoszeń w Monitorze Sądowym i Gospodarczym (500 zł).