Pełny tekst orzeczenia

Formularz UK 2

Sygnatura akt

IV Ka 1474/21

Załącznik dołącza się w każdym przypadku. Podać liczbę załączników:

1.  CZĘŚĆ WSTĘPNA

0.11.1. Oznaczenie wyroku sądu pierwszej instancji

Wyrok Sądu Rejonowego w Środzie Śląskiej

0.11.2. Podmiot wnoszący apelację

☒ oskarżyciel publiczny albo prokurator w sprawie o wydanie wyroku łącznego

☐ oskarżyciel posiłkowy

☐ oskarżyciel prywatny

☒ obrońca

☐ oskarżony albo skazany w sprawie o wydanie wyroku łącznego

☐ inny

0.11.3. Granice zaskarżenia

0.11.3.1. Kierunek i zakres zaskarżenia

☒ na korzyść

☒ na niekorzyść

☒ w całości

☒ w części

☐

co do winy

☒

co do kary

☐

co do środka karnego lub innego rozstrzygnięcia albo ustalenia

0.11.3.2. Podniesione zarzuty

Zaznaczyć zarzuty wskazane przez strony w apelacji

☒

art. 438 pkt 1 k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w zakresie kwalifikacji prawnej czynu przypisanego oskarżonemu

☐

art. 438 pkt 1a k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w innym wypadku niż wskazany
w art. 438 pkt 1 k.p.k., chyba że pomimo błędnej podstawy prawnej orzeczenie odpowiada prawu

☒

art. 438 pkt 2 k.p.k. – obraza przepisów postępowania, jeżeli mogła ona mieć wpływ na treść orzeczenia

☒

art. 438 pkt 3 k.p.k. – błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia,
jeżeli mógł on mieć wpływ na treść tego orzeczenia

☒

art. 438 pkt 4 k.p.k. – rażąca niewspółmierność kary, środka karnego, nawiązki lub niesłusznego zastosowania albo niezastosowania środka zabezpieczającego, przepadku lub innego środka

☐

art. 439 k.p.k.

☐

brak zarzutów

0.11.4. Wnioski

☒

uchylenie

☒

zmiana

2.  Ustalenie faktów w związku z dowodami przeprowadzonymi przez sąd odwoławczy

0.12.1. Ustalenie faktów

0.12.1.1. Fakty uznane za udowodnione

Lp.

Oskarżony

Fakt oraz czyn, do którego fakt się odnosi

Dowód

Numer karty

0.12.1.2. Fakty uznane za nieudowodnione

Lp.

Oskarżony

Fakt oraz czyn, do którego fakt się odnosi

Dowód

Numer karty

0.12.2. Ocena dowodów

0.12.2.1. Dowody będące podstawą ustalenia faktów

Lp. faktu z pkt 2.1.1

Dowód

Zwięźle o powodach uznania dowodu

0.12.2.2. Dowody nieuwzględnione przy ustaleniu faktów
(dowody, które sąd uznał za niewiarygodne oraz niemające znaczenia dla ustalenia faktów)

Lp. faktu z pkt 2.1.1 albo 2.1.2

Dowód

Zwięźle o powodach nieuwzględnienia dowodu

.  STANOWISKO SĄDU ODWOŁAWCZEGO WOBEC ZGŁOSZONYCH ZARZUTÓW i wniosków

Lp.

Zarzut

Zarzuty apelacji prokuratora:

1.  Naruszenie prawa materialnego- art. 91 § 1 kk przez błędne przyjęcie, że zachowania oskarżonej stanowią 2 ciągi przestępstw, podczas gdy należy przyjąć, że zachowania te stanowią 3 ciągi przestępstw;

2.  Rażąca łagodność kary łącznej 1 roku pozbawienia wolności z warunkowym zawieszeniem jej wykonania na okres 3 lat próby;

3.  Naruszenie prawa materialnego- art. 72 kk poprzez nienałożenie na skazaną żadnego obowiązku, podczas gdy przepis ten obliguje sąd do nałożenia przynajmniej jednego z obowiązków;

Zarzuty apelacji obrońcy oskarżonej:

1.  Naruszenie przepisów postępowania, mające wpływ na treść wyroku, polegające na naruszeniu art. 7 kpk przez brak swobodnej oceny dowodów, prowadzącego do błędu w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia;

2.  Obraza prawa materialnego, tj. art. 271 § 1 i 3 kk w zw. z art. 297 kk w zw. z art. 286 § 1 kk poprzez jego błędne zastosowanie i jednocześnie niezastosowanie art. 193 pkt 7 ustawy o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych

☐ zasadny

☐ częściowo zasadny

☐ niezasadny

Zwięźle o powodach uznania zarzutu za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny

Wobec stwierdzenia w niniejszej sprawie bezwzględnej przesłanki odwoławczej określonej w art. 439§ 1 pkt 4 kpk bezprzedmiotowe było odniesienie się do powyższych zarzutów apelacji prokuratora i obrońcy oskarżonej. W myśl art. 436 kpk sąd może ograniczyć rozpoznanie środka odwoławczego tylko do poszczególnych uchybień, podniesionych przez stronę lub podlegających uwzględnieniu z urzędu, jeżeli rozpoznanie w tym zakresie jest wystarczające do wydania orzeczenia, a rozpoznanie pozostałych uchybień byłoby przedwczesne lub bezprzedmiotowe dla dalszego toku postępowania.

WNIOSKI

Wnioski prokuratora

W pisemnej apelacji:

Zmiana wyroku, przyjęcie trzech ciągów przestępstw i podwyższenie kary łącznej do 3 lat i 6 miesięcy pozbawienia wolności

Na rozprawie apelacyjnej:

Uchylenie wyroku i przekazanie sprawy Sądowi Okręgowemu we Wrocławiu do rozpoznania

Wnioski obrońcy oskarżonej

Zmiana wyroku przez uniewinnienie oskarżonej od wszystkich zarzucanych jej czynów

ewentualnie warunkowe umorzenie postępowania po dokonaniu zmiany kwalifikacji prawnej czynów na zagrożone karą do 5 lat pozbawienia wolności

☒ zasadny – wniosek zgłoszony przez prokuratora na rozprawie apelacyjnej

☐ częściowo zasadny

☐ niezasadny

Zwięźle o powodach uznania wniosku za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny.

Z powodów wskazanych niżej, a polegających na stwierdzeniu bezwzględnej przesłanki odwoławczej, zasadny jest jedynie wniosek prokuratora o uchylenie wyroku i przekazanie sprawy Sądowi Okręgowemu we Wrocławiu do rozpoznania.

4.  OKOLICZNOŚCI PODLEGAJĄCE UWZGLĘDNIENIU Z URZĘDU

1.

W przedmiotowej sprawie doszło do zaistnienia bezwzględnej przyczyny odwoławczej, co Sąd Odwoławczy zobligowany jest uwzględnić z urzędu, niezależnie od granic zaskarżenia i podniesionych zarzutów, jak i wpływu uchybienia na treść orzeczenia.

Doszło bowiem- wbrew dyspozycji art. 25 § 1 pkt 2 k.p.k.- do rozpoznania sprawy i wydania wyroku przez Sąd Rejonowy w Środzie Śląskiej II Wydział Karny w zakresie przestępstwa wyczerpującego znamiona m.in. art. 286 § 1 k.k. w zw. z art. art. 294 § 1 k.k., co stanowi bezwzględną przyczynę odwoławczą opisaną w art. 439 § 1 pkt 4 k.p.k., polegającą na wydaniu wyroku w sprawie przez Sąd Rejonowy, a zatem Sąd niższego rzędu, podczas gdy sprawa należy do właściwości Sądu Okręgowego, zatem Sądu wyższego rzędu.

Tytułem wstępu zważyć należy, iż o właściwości rzeczowej sądu decyduje opis czynu i jego znamiona, a nie prawidłowa bądź nieprawidłowa kwalifikacja prawna przyjęta w akcie oskarżenia lub wyroku. Zapis w art. 25 § 1 pkt 2 k.p.k., na podstawie którego w sprawach o określone występki orzeka w pierwszej instancji Sąd Okręgowy, odnosi się do konkretnych czynów wyczerpujących znamiona ustawowe przestępstw wskazanych w tym przepisie, bez względu na to, czy czyny te zostały prawidłowo zakwalifikowane i bez względu na to, czy prawidłowa kwalifikacja prawna jest w danej sprawie możliwa do przyjęcia ze względu na przepisy procesowe o charakterze gwarancyjnym, jakimi są art. 434 k.p.k. i art. 443 k.p.k.

Przenosząc powyższe uwagi na grunt przedmiotowej sprawy należy zważyć, iż już w akcie oskarżenia zarzucono oskarżonej w pkt 2 popełnienie czynu polegającego na doprowadzeniu do niekorzystnego rozporządzenia mieniem (...) Oddział (...) we W. w kwocie 233.520 zł, co winno skutkować przyjęciem w kwalifikacji prawnej przepisu art. 294 § 1 kk i tym samym skierowaniem aktu oskarżenia zgodnie z właściwością, wynikającą z treści art. 25 § 1 pkt 3 kpk, do Sądu Okręgowego we Wrocławiu. Sąd Rejonowy powinien był zbadać swoją właściwość z urzędu – zgodnie z wymogami art. 35 kpk – i przekazać sprawę sądowi właściwemu rzeczowo. Sąd ten jednak nie dostrzegł swej niewłaściwości i przeprowadził postępowanie, po którym w zaskarżonym wyroku przypisał oskarżonej - na skutek modyfikacji czynów inkryminowanych w zakresie ich opisu i kwalifikacji prawnej – 2 czyny ciągłe, zaś w składzie pierwszego z ciągów ujął m.in. wskazany wyżej czyn zakwalifikowany z art. 271 § 1 i 3 kk w zw. z art. 297 § 1 kk w zw. z art. 286 § 1 k.k. w zw. z art. 11 § 2 k.k. Nie zauważył przy tym, że wartość niekorzystnego rozporządzenia mieniem w tak przypisanym czynie wynosi 233.520 złotych, a więc stanowiła mienie znacznej wartości w rozumieniu art. 115 § 5 k.k.

Jak wskazano wyżej - w sprawach o oszustwo w stosunku do mienia znacznej wartości właściwy jest w pierwszej instancji Sąd Okręgowy, co wynika wprost z art. 25 § 1 pkt 2 k.p.k.

Sąd Rejonowy powinien zważyć na wartość niekorzystnego rozporządzenia mieniem przez pokrzywdzonego w zakresie wskazanego czynu z pkt 2 aktu oskarżenia i zorientować się, że jest to mienie znacznej wartości (niewątpliwym faktem jest, że już z aktu oskarżenia, w szczególności z opisu czynu zarzucanego oskarżonej wynikało, że jest to mienie znacznej wartości), po czym wydać postanowienie o przekazaniu sprawy na podstawie art. 35 § 1 k.p.k. w zw. z art. 25 § 1 pkt 2 k.p.k. Sądowi Okręgowemu we Wrocławiu jako sądowi pierwszej instancji. Skoro zamiast tego kontynuował proces i wydał wyrok, to orzekł w sprawie, w której właściwy był sąd wyższego rzędu, co jest rażącym naruszeniem reguł prawa karnego procesowego, stanowiącym bezwzględną przyczynę odwoławczą.

W aspekcie powyższego zwrócić należy uwagę na jeszcze jedną kwestię. Dla bytu przestępstwa określonego w art. 286 § 1 k.k. (które zachowaniem swym między innymi oskarżona według zarzutu miała wyczerpać) nie jest wymagane, aby w majątku pokrzywdzonego powstała szkoda. Wprawdzie najczęściej niekorzystne rozporządzenie mieniem będzie prowadzić do spowodowania szkody, jednak nie musi być tak zawsze. Co więcej, sprawca, który działa "w celu osiągnięcia korzyści majątkowej", takiej korzyści osiągnąć wcale nie musi. Jeżeli chodzi o przepis art. 294 § 1 k.k., to stanowi on, że karze w nim określonej podlega m.in. ten, kto dopuszcza się przestępstwa określonego w art. 286 § 1 k.k. "w stosunku do mienia znacznej wartości". W przepisie tym nie ma w ogóle mowy o "szkodzie znacznej wartości" tak, jak to jest np. w wypadku przestępstwa określonego w art. 296 § 1 k.k., które odwołuje się właśnie do pojęcia "znacznej szkody majątkowej". Należy stwierdzić więc wprost, że w odniesieniu do przestępstwa oszustwa pojęcie "w stosunku do mienia znacznej wartości" odnosi się do wartości przedmiotu czynności wykonawczej (wartości mienia, którym niekorzystnie rozporządzono), a nie do wyrządzonej tym czynem rzeczywistej szkody (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 26 lutego 2019 r., IV KK 406/18). Przestępstwo opisane w art. 286 § 1 k.k. należy do tzw. przestępstw materialnych (skutkowych), przy czym owym skutkiem jest dokonanie przez pokrzywdzonego niekorzystnego rozporządzenia mieniem, czego nie należy utożsamiać z powstaniem po jego stronie szkody majątkowej, która może, ale nie musi wystąpić w konkretnym przypadku. Kluczowe zatem pozostaje zinterpretowanie znamienia dotyczącego "niekorzystności" dokonanego rozporządzenia majątkowego - w różnych, możliwych jego aspektach praktycznych. W jednym z orzeczeń Sąd Najwyższy trafnie uznał, że następstwem przyjęcia szerokiego rozumienia pojęcia "mienie" jest równie szerokie traktowanie terminu "niekorzystne rozporządzenie mieniem", zaliczając do niego wszelkie działania bądź sytuacje, które w majątku pokrzywdzonego powodują jakiekolwiek niekorzystne zmiany; dla przestępstwa oszustwa nie ma potrzeby wykazywania, że w chwili zawierania umowy sprawca nie miał zamiaru zapłacić za uzyskane świadczenie; wystarczające jest ustalenie, że pokrzywdzony nie zawarłby umowy, gdyby wiedział o okolicznościach, które były przedmiotem wprowadzenia go w błąd przez sprawcę (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 2 października 2015 r., III KK 148/15).

Podsumowując - Sąd Rejonowy wydał wyrok w sprawie należącej do właściwości Sądu Okręgowego jako Sądu pierwszej instancji. Tym samym Sąd Rejonowy dopuścił się rażącego uchybienia prawa karnego procesowego, które zgodnie z art. 439 § 1 pkt 4 kpk stanowi bezwzględną przyczynę odwoławczą - powodującą obowiązek uchylenia zaskarżonego wyroku niezależnie od granic zaskarżenia, podniesionych zarzutów oraz wpływu uchybienia na teść orzeczenia.

Dlatego też Sąd Odwoławczy nie miał podstaw do odnoszenia się do pozostałych zarzutów apelacji prokuratora, jak i apelacji obrońcy oskarżonej, mając na uwadze dyspozycję art. 436 kpk.

Zwięźle o powodach uwzględnienia okoliczności

Z przyczyn wskazanych powyżej okoliczności noszące cechy bezwzględnej przyczyny odwoławczej należało uwzględnić z urzędu.

5.  ROZSTRZYGNIĘCIE SĄDU ODWOŁAWCZEGO

0.15.1. Utrzymanie w mocy wyroku sądu pierwszej instancji

0.11.

Przedmiot utrzymania w mocy

Zwięźle o powodach utrzymania w mocy

0.15.2. Zmiana wyroku sądu pierwszej instancji

0.0.11.

Przedmiot i zakres zmiany

Zwięźle o powodach zmiany

0.15.3. Uchylenie wyroku sądu pierwszej instancji

0.15.3.1. Przyczyna, zakres i podstawa prawna uchylenia

1.1.

Bezwzględna przyczyna odwoławcza określona w art. 439 § 1 pkt 4 kpk

☒ art. 439 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia

Zaistnienie bezwzględnej przyczyny odwoławczej Sąd Odwoławczy zobligowany jest uwzględnić z urzędu, niezależnie od granic zaskarżenia i podniesionych zarzutów, jak i wpływu uchybienia na treść orzeczenia

2.1.

Konieczność przeprowadzenia na nowo przewodu w całości

☐ art. 437 § 2 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia

3.1.

Konieczność umorzenia postępowania

☐ art. 437 § 2 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia i umorzenia ze wskazaniem szczególnej podstawy prawnej umorzenia

4.1.

☐ art. 454 § 1 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia

0.15.3.2. Zapatrywania prawne i wskazania co do dalszego postępowania

0.15.4. Inne rozstrzygnięcia zawarte w wyroku

Punkt rozstrzygnięcia z wyroku

Przytoczyć okoliczności

6.  Koszty Procesu

Punkt rozstrzygnięcia z wyroku

Przytoczyć okoliczności

7.  PODPIS

0.11.3. Granice zaskarżenia

Kolejny numer załącznika

1

Podmiot wnoszący apelację

Prokurator

Rozstrzygnięcie, brak rozstrzygnięcia albo ustalenie, którego dotyczy apelacja

- przyjęcie, że zachowania oskarżonej stanowią dwa ciągi przestępstw;

- wymierzenie oskarżonej kary łącznej 1 roku pozbawienia wolności z warunkowym zawieszeniem jej wykonania na okres 3 lat próby;

- nienałożenie na oskarżoną żadnego obowiązku określonego w art. 72 kk;

0.11.3.1. Kierunek i zakres zaskarżenia

☐ na korzyść

☒ na niekorzyść

☐ w całości

☒ w części

☐

co do winy

☒

co do kary

☐

co do środka karnego lub innego rozstrzygnięcia albo ustalenia

0.11.3.2. Podniesione zarzuty

Zaznaczyć zarzuty wskazane przez strony w apelacji

☐

art. 438 pkt 1 k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w zakresie kwalifikacji prawnej czynu przypisanego oskarżonemu

☒

art. 438 pkt 1a k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w innym wypadku niż wskazany
w art. 438 pkt 1 k.p.k., chyba że pomimo błędnej podstawy prawnej orzeczenie odpowiada prawu

☐

art. 438 pkt 2 k.p.k. – obraza przepisów postępowania, jeżeli mogła ona mieć wpływ na treść orzeczenia

☐

art. 438 pkt 3 k.p.k. – błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia,
jeżeli mógł on mieć wpływ na treść tego orzeczenia

☒

art. 438 pkt 4 k.p.k. – rażąca niewspółmierność kary, środka karnego, nawiązki lub niesłusznego zastosowania albo niezastosowania środka zabezpieczającego, przepadku lub innego środka

☐

art. 439 k.p.k.

☐

brak zarzutów

0.11.4. Wnioski

☒

Uchylenie - wniosek zgłoszony na rozprawie apelacyjnej

☒

Zmiana

0.11.3. Granice zaskarżenia

Kolejny numer załącznika

2

Podmiot wnoszący apelację

Obrońca oskarżonej

Rozstrzygnięcie, brak rozstrzygnięcia albo ustalenie, którego dotyczy apelacja

Uznanie sprawstwa i winy oskarżonej

0.11.3.1. Kierunek i zakres zaskarżenia

☒ na korzyść

☐ na niekorzyść

☒ w całości

☐ w części

☐

co do winy

☐

co do kary

☐

co do środka karnego lub innego rozstrzygnięcia albo ustalenia

0.11.3.2. Podniesione zarzuty

Zaznaczyć zarzuty wskazane przez strony w apelacji

☒

art. 438 pkt 1 k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w zakresie kwalifikacji prawnej czynu przypisanego oskarżonemu

☐

art. 438 pkt 1a k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w innym wypadku niż wskazany
w art. 438 pkt 1 k.p.k., chyba że pomimo błędnej podstawy prawnej orzeczenie odpowiada prawu

☒

art. 438 pkt 2 k.p.k. – obraza przepisów postępowania, jeżeli mogła ona mieć wpływ na treść orzeczenia

☒

art. 438 pkt 3 k.p.k. – błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia,
jeżeli mógł on mieć wpływ na treść tego orzeczenia

☐

art. 438 pkt 4 k.p.k. – rażąca niewspółmierność kary, środka karnego, nawiązki lub niesłusznego zastosowania albo niezastosowania środka zabezpieczającego, przepadku lub innego środka

☐

art. 439 k.p.k.

☐

brak zarzutów

0.11.4. Wnioski

☐

uchylenie

☒

Zmiana