Pełny tekst orzeczenia

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 24 maja 2021 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych I Oddział w Ł. odmówił A. S. prawa do renty rodzinnej dla małoletniej córki Z. S. po zmarłym ojcu małoletniej – R. S.. W uzasadnieniu decyzji wskazano, że zmarły w dniu 19 marca 2021 r. R. S. nie spełniał warunków do uzyskania renty z tytułu niezdolności do pracy, gdyż w dziesięcioleciu przypadającym przed datą zgonu, to jest od 19 marca 2011 r. do 18 marca 2021 r. posiadał 3 lat, 8 miesięcy i 28 dni okresów składkowych oraz 22 dni okresów nieskładkowych, natomiast na przestrzeni całego okresu ubezpieczenia posiadał łącznie 4 lata i 13 dni okresów składkowych. / decyzja k. 49 akt ZUS/

W dniu 24 czerwca 2021 r. A. S. działąjąca w imieniu małol;etniej córki – Z. S. złożyła odwołanie od powyższej decyzji wnosząc o jej zmianę i przyznanie prawa do renty rodzinnej po zmarłym. Podniosła, że nieletnia jest zaliczona do osób niepełnosprawnych od 7 września 2021 r., wymaga stałej opieki z powodu stwierdzonej cukrzycy. Wniosła nadto o uwzględnienie okresu prowadzenia przez R. S. działalności gospodarczej (od 1 lipca 2008 r. do 31 sierpnia 2008 r., od 16 grudnia 2008 r. do 30 czerwca 2012 r., od 16 lipca 2012 r. do 31 stycznia 2013 r., od 22 lutego 2013 r. do 7 stycznia 2016 r., od 21 marca 2016 r. do 30 czerwca 2016 r., od 22 lipca 2016 r. do 30 listopada 2016 r., od 10 grudnia 2016 r. do 18 czerwca 2017 r.) oraz jego pracy u D. S.. / odwołanie k. 3-4/.

Odpowiadając na odwołanie pismem z dnia 20 lipca 2021 r. organ rentowy wnosił o jego oddalenie argumentując jak w uzasadnieniu skarżonej decyzji. Wskazał, że nie uwzględnił wskazanych w odwołaniu okresów prowadzenia działalności gospodarczej, ponieważ R. S. nie opłacił za ten okres składki na ubezpieczenie emerytalno – rentowe, zaś jego okres pracy u D. S. (od 19 czerwca 2017 r. do 31 grudnia 2020 r.) został zaliczony do stażu pracy. /odpowiedź na odwołanie k. 22-23/.

Sąd Okręgowy ustalił następujący stan faktyczny:

Z. S., urodzona (...), działająca przez matkę – A. S. z wnioskiem o rentę rodzinną po zmarłym ojcu R. S. wystąpiła w dniu 29 kwietnia 2021 r. / wniosek k. 29-34 akt ZUS/

Ojciec małoletniej – R. S., urodzony (...), zmarł w dniu 19 marca 2021 r. / okoliczność bezsporna/

W dziesięcioleciu przypadającym przed datą zgonu R. S., to jest od 19 marca 2011 r. do 18 marca 2021 r. posiadał 3 lat, 8 miesięcy i 28 dni okresów składkowych przypadających:

- od 1 lipca 2012 r. do 15 lipca 2012 r.

- od 1 lutego 2013 r. do 21 lutego 2013 r.

- od 1 lipca 2016 r. do 21 lipca 2016 r.

- od 1 grudnia 2016 r. do 9 grudnia 2016 r.

- od 19 czerwca 2017 r. do 31 grudnia 2020 r. (w tym od 6 września 2018 r. do 27 września 2018 r. – okres nieskładkowy)

- od 15 lutego 2021 r. do 18 marca 2021 r.

Na przestrzeni całego okresu ubezpieczenia posiadał łącznie 4 lata i 13 dni okresów składkowych.

/ karta przebiegu zatrudnienia k 26 akt ZUS/

Za okresy od 1 lipca 2008 r. do 31 sierpnia 2008 r., od 16 grudnia 2008 r. do 30 czerwca 2012 r., od 16 lipca 2012 r. do 31 stycznia 2013 r., od 22 lutego 2013 r. do 7 stycznia 2016 r., od 21 marca 2016 r. do 30 czerwca 2016 r., od 22 lipca 2016 r. do 30 listopada 2016 r., od 10 grudnia 2016 r. do 18 czerwca 2017 r. R. S. nie odprowadzał składek na ubezpieczenie emerytalno – rentowe z tytułu prowadzonej działalności gospodarczej. Egzekucja prowadzona w tym zakresie przez organ rentowy obejmowała m.in. powyższy okres. Uznane przez ZUS okresy ubezpieczenia w wymiarze 4 lat i 13 dni okresów składkowych uwzględniają środki uzyskane z prowadzonego postępowania egzekucyjnego. /akta egzekucyjne załączone do akt sprawy/

Powyższych ustaleń Sąd Okręgowy dokonał w oparciu o powołane – niekwestionowane ostatecznie przez przedstawicielkę małoletniej – dokumenty z akt egzekucyjnych spójne z zestawieniami dokonanymi przez ZUS.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje :

Odwołanie jest niezasadne.

Zgodnie z art. 65 ust. 1 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (tekst jednolity Dz.U z 2021 r. poz. 291) renta rodzinna przysługuje uprawnionym członkom rodziny osoby, która w chwili śmierci miała ustalone prawo do emerytury lub renty z tytułu niezdolności do pracy lub spełniała warunki wymagane do uzyskania jednego z tych świadczeń. Do renty rodzinnej, stosownie do art. 67 ust. 1 pkt 1, uprawnione jest m.in. dziecko własne.

Zgodnie z art. 24 ust. 1 cytowanej ustawy ubezpieczonym urodzonym po dniu 31 grudnia 1948 r. przysługuje emerytura po osiągnięciu wieku emerytalnego wynoszącego co najmniej 60 lat dla kobiet i co najmniej 65 lat dla mężczyzn.

Zmarły R. S. (urodzony (...)) w chwili śmierci nie miał osiągniętego wieku emerytalnego, wobec tego nie było podstaw do rozpatrywania jego uprawnień do emerytury. Zbadania natomiast wymagało czy zmarły ubezpieczony spełniał warunki wymagane do przyznania renty z tytułu niezdolności do pracy.

Przesłanki nabycia uprawnień do renty z tytułu niezdolności do pracy określa przepis art. 57 ust. 1.

Zgodnie z tym przepisem renta z tytułu niezdolności do pracy przysługuje ubezpieczonemu, który:

1)  jest niezdolny do pracy,

2)  ma wymagany okres składkowy i nieskładkowy, oraz

3)  niezdolność do pracy powstała w okresach, o których mowa w art. 6 ust. 1 pkt 1 i 2, pkt 3 lit. b, pkt 4, 6, 7 i 9, ust. 2 pkt 1, 3-8 i 9 lit. a, pkt 10 lit. a, pkt 11-12, 13 lit. a, pkt 14 lit. a i pkt 15-17 oraz art. 7 pkt 1-4, 5 lit. a, pkt 6 i 12, albo nie później niż w ciągu 18 miesięcy od ustania tych okresów.

Niezdolną do pracy w rozumieniu ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych jest osoba, która całkowicie lub częściowo utraciła zdolność do pracy zarobkowej z powodu naruszenia sprawności organizmu i nie rokuje odzyskania zdolności do pracy po przekwalifikowaniu, przy czym całkowicie niezdolną do pracy jest osoba, która utraciła zdolność do wykonywania jakiejkolwiek pracy, zaś częściowo niezdolną do pracy jest osoba, która w znacznym stopniu utraciła zdolność do pracy zgodnej z poziomem posiadanych kwalifikacji (art. 12).

Przy ocenie uprawnień do renty rodzinnej, zgodnie z art. 65 ust. 2, przyjmuje się, że osoba zmarła była całkowicie niezdolna do pracy.

Stosownie do art.58 ust.1 cytowanej ustawy warunek posiadania wymaganego okresu składkowego i nieskładkowego, w myśl art. 57 ust. 1 pkt 2, uważa się za spełniony, gdy ubezpieczony osiągnął okres składkowy i nieskładkowy wynoszący łącznie co najmniej:

1) 1 rok - jeżeli niezdolność do pracy powstała przed ukończeniem 20 lat;

2) 2 lata - jeżeli niezdolność do pracy powstała w wieku powyżej 20 do 22 lat;

3) 3 lata - jeżeli niezdolność do pracy powstała w wieku powyżej 22 do 25 lat;

4) 4 lata - jeżeli niezdolność do pracy powstała w wieku powyżej 25 do 30 lat;

5) 5 lat - jeżeli niezdolność do pracy powstała w wieku powyżej 30 lat.

W myśl art.58 ust.2 ustawy okres, o którym mowa w ust. 1 pkt 5, powinien przypadać w ciągu ostatniego dziesięciolecia przed zgłoszeniem wniosku o rentę lub przed dniem powstania niezdolności do pracy; do tego dziesięcioletniego okresu nie wlicza się okresów pobierania renty z tytułu niezdolności do pracy, renty szkoleniowej lub renty rodzinnej.

W myśl zaś art.58 ust.4 przepisu ust. 2 nie stosuje się do ubezpieczonego, który udowodnił okres składkowy, o którym mowa w art. 6, wynoszący co najmniej 25 lat dla kobiety i 30 lat dla mężczyzny oraz jest całkowicie niezdolny do pracy.

Z kolei zgodnie z art.57 ust.2 określonego w art.57 ust.1 pkt 3 warunku aby niezdolność do pracy powstała we wskazanych okresach albo nie później niż w ciągu 18 miesięcy od ich ustania nie stosuje się do ubezpieczonego, który udowodnił okres składkowy i nieskładkowy wynoszący co najmniej 20 lat dla kobiety lub 25 lat dla mężczyzny oraz jest całkowicie niezdolny do pracy.

Na podstawie art.5 ust.1 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych przy ustalaniu prawa do emerytury i renty i obliczaniu ich wysokości uwzględnia się, z zastrzeżeniem ust. 2-5, okresy składkowe, o których mowa w art. 6 oraz okresy nieskładkowe, o których mowa w art. 7. Przy czym w myśl art.5 ust.2 przy ustalaniu prawa do emerytury i renty oraz obliczaniu ich wysokości okresy nieskładkowe uwzględnia się w wymiarze nieprzekraczającym jednej trzeciej udowodnionych okresów składkowych.

Stosownie do art. 11 ustawy jeżeli okresy, o których mowa w art. 6, 7 i 10, zbiegają się w czasie, przy ustalaniu prawa do świadczeń określonych w ustawie uwzględnia się okres korzystniejszy.

Zgodnie zaś z art.116 ust.1 i 5 ustawy postępowanie w sprawach świadczeń wszczyna się na podstawie wniosku zainteresowanego, jeżeli ustawa nie stanowi inaczej. Do wniosku w sprawie przyznania świadczeń powinny być dołączone dowody uzasadniające prawo do świadczeń i ich wysokości, określone w drodze rozporządzenia przez ministra właściwego do spraw zabezpieczenia społecznego.

Z kolei w myśl ogólnych zasad postępowania cywilnego to na wnioskodawcy spoczywa ciężar udowodnienia faktów uzasadniających jego roszczenie, a na stronie pozwanej obowiązek udowodnienia okoliczności uzasadniających jej wniosek o oddalenie odwołania. Z treści art. 232 k.p.c. wynika, że strony są obowiązane wskazywać dowody dla stwierdzenia faktów, z których wywodzą skutki prawne. Powyższego nie zmienia możliwość prowadzenia przez Sąd postępowania dowodowego z urzędu.

Z ustaleń Sądu poczynionych w przedmiotowej sprawie wynika, że ojciec małoletniej wnioskodawczyni - urodzony (...) - zmarł 19 marca 2021 r.

Określony przepisem art.57 ust.1 pkt 2 w zw. z art.58 ust. 1 pkt 5 i ust. 2 wymóg posiadania minimum pięcioletniego okresu składkowego i nieskładkowego przypadającego w ciągu ostatniego dziesięciolecia poprzedzającego datę jego śmierci, to jest w okresie od 19 marca 2011 r. do 18 marca 2021 r. bezsprzecznie nie został przez niego spełniony, gdyż w okresie tym zmarły udokumentował jedynie 3 lata, 8 miesięcy i 28 dni okresów składkowych oraz 22 dni okresów nieskładkowych, natomiast na przestrzeni całego okresu ubezpieczenia posiadał łącznie 4 lata i 13 dni okresów składkowych.

Reasumując, zmarły ubezpieczony nie spełnia wszystkich warunków wymaganych do uzyskania renty z tytułu niezdolności do pracy, które to warunki muszą być spełnione łącznie. W konsekwencji brak jest podstaw prawnych do przyznania prawa do renty rodzinnej jego córce – Z. S..

W tym stanie rzeczy Sąd Okręgowy, na postawie art. 477 ¹⁴ § 1 k.p.c., oddalił odwołanie.

Powoływane przez skarżącą okoliczności dotyczące stanu zdrowia Z. S. nie mogą bezpośrednio wpływać na rozstrzygniecie przedmiotowej sprawy, w której stan zdrowia uprawnionego nie jest przesłanką decydującą o nabyciu prawa do spornego świadczenia.

Może być jednak przedmiotem wniosku zgłoszonego na podstawie art.83 powołanej ustawy, zgodnie z którym to przepisem ubezpieczonym oraz pozostałym po nich członkom rodziny, którzy wskutek szczególnych okoliczności nie spełniają warunków wymaganych w ustawie do uzyskania prawa do emerytury lub renty, nie mogą - ze względu na całkowitą niezdolność do pracy lub wiek - podjąć pracy lub działalności objętej ubezpieczeniem społecznym i nie mają niezbędnych środków utrzymania, Prezes Zakładu może przyznać w drodze wyjątku świadczenia w wysokości nieprzekraczającej odpowiednich świadczeń przewidzianych w ustawie.