Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 10 kwietnia 2014 roku

Sąd Okręgowy w Kielcach IX Wydział Karny-Odwoławczy w składzie:

Przewodniczący: SSO Aleksandra Babilon- Domagała (spr.)

Sędziowie: SSO Lidia Rogala

SSO Krzysztof Sajtyna

Protokolant: protokolant sądowy Anna Wołowiec - Piłat

przy udziale Prokuratora Prokuratury Okręgowej w Kielcach Andrzeja Kędziory

po rozpoznaniu w dniu 10 kwietnia 2014 roku

sprawy T. K.

oskarżonego o przestępstwo z art.207 § 1 kk

na skutek apelacji wniesionej przez obrońcę oskarżonego

od wyroku Sądu Rejonowego w Ostrowcu Świętokrzyskim

z dnia 28 listopada 2013 roku sygn. akt II K 977/12

I.  zmienia zaskarżony wyrok w ten sposób, że w opisie czynu w miejsce słów „córką P. A.” przyjmuje słowa „jej małoletnią córką P. A. pozostającą z T. K. w stosunku zależności”;

II.  w pozostałej części zaskarżony wyrok utrzymuje w mocy;

III.  zasądza od Skarbu Państwa kwoty po 516,60 (pięćset szesnaście 60/100) złotych na rzecz:

- adw. R. J. tytułem wynagrodzenia za obronę z urzędu świadczoną oskarżonemu w postępowaniu odwoławczym;

- adw. O. M. (1) tytułem wynagrodzenia za pełnienie obowiązku kuratora pokrzywdzonych w postępowaniu odwoławczym;

IV. zwalnia oskarżonego od zapłaty na rzecz Skarbu Państw kosztów

sądowych za postępowanie odwoławcze.

sygn. akt IX Ka 310/14

UZASADNIENIE

T. K. oskarżony został o to, że w okresie od bliżej nieustalonego dnia i miesiąca 2004 roku do 9 maja 2012 roku w O. , w woj. (...), znęcał się fizycznie i psychicznie nad żoną M. K. (1), córką P. A. oraz małoletnim synem P. K. w ten sposób, że będąc pod wpływem alkoholu, a także będąc trzeźwym wszczynał bezpodstawne awantury domowe, podczas których ubliżał wymienionym pokrzywdzonym słowami powszechnie uznanymi za obelżywe, groził pozbawieniem życia przy czym groźby te wzbudziły u pokrzywdzonych uzasadnioną obawę, że zostaną spełnione, ograniczał dostęp do mediów zmuszał do opuszczenia miejsca zamieszkania, a także utrudniał wypoczynek dzienny i nocny poprzez głośne zachowanie, naruszał nietykalność cielesną pokrzywdzonych w ten sposób, że szarpał ich za odzież, popychał to jest o przestępstwo z art. 107 § 1 kk.

Sąd Rejonowy w Kielcach wyrokiem z dnia 28 listopada 2013r., sygn. akt II K 977/12 orzekł, co następuje:

I.  oskarżonego T. K. uznał za winnego popełnienia zarzucanego mu aktem oskarżenia czynu, z tym ustaleniem, iż przestępne działanie miało miejsce w okresie bliżej nieustalonego dnia i miesiąca 2008 roku do dnia 9 maja 2012 roku i zakwalifikował powyższe jako występek z art. 207 § 1 kk, a na podstawie art. 207 § 1 kk skazał go na karę 5 miesięcy pozbawienia wolności;

II.  na podstawie art. 69 §1 i 2 kk w zw. z art. 70 § 1 pkt. l kk orzeczoną powyżej karę pozbawienia wolności warunkowo zawiesił oskarżonemu T. K. na okres próby 2 lat;

III.  na podstawie art. 73 § 1 kk oskarżonego T. K. w okresie próby oddał pod dozór kuratora;

IV.  zasądził od Skarbu Państwa na rzecz Kancelarii Adwokackiej adwokata R. J. kwotę 1062,72 złotych tytułem zwrotu kosztów obrony ustanowionej z urzędu;

V.  zasądził od Skarbu Państwa na rzecz Kancelarii Adwokacki adwokata O. M. (2) kwotę (...),56 tytułem zwrotu wynagrodzenia ustanowionego w sprawie kuratora;

VI.  na podstawie art. 624 § 1 kpk zasądził od oskarżonego T. K. na rzecz Skarbu Państwa kwotę 1000 złotych tytułem częściowego obciążenia go kosztami sądowym zwalniając go w pozostałej części od ich uiszczenia.

Wyrok powyższy w całości zaskarżył obrońca oskarżonego. Zaskarżonemu wyrokowi zarzucił;

I.  na podstawie art. 438 pkt 3 kpk błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę rozstrzygnięcia, który miał istotny wpływ na treść orzeczenia, a polegający na przyjęciu przez Sąd I Instancji, że oskarżony T. K. swoim zachowaniem wyczerpał znamiona przestępstwa stypizowanego w art. 207 § 1 kk podczas gdy materiał dowodowy sprawy nie pozwala na przyjęcie, że zachowanie oskarżonego wypełniało znamiona znęcania z art. 207 § 1 kk, lecz odpowiadało co najwyżej wzajemnym kłótniom małżeńskim oraz co istotne nie tylko świadkowie zawnioskowani przez oskarżonego, ale i świadkowie oskarżenia, w tym sami pokrzywdzeni w zeznaniach swych wykluczają sprawstwo oskarżonego i co znamienne pomimo że wszyscy świadkowie, w tym pokrzywdzeni wykluczają, by oskarżony nadużywał alkoholu, Sąd przyjmuje w opisie czynu, że zarzucanego czynu dopuszczał się także pod jego wpływem;

II.  na podstawie art. 438 pkt 2 kpk naruszenie przepisów postępowania mające wpływ na treść wyroku, a mianowicie art. 2 § 2 kpk i art. 7 kpk, które to uchybienie polega na dowolnej, a nie swobodnej ocenie materiału dowodowego, w tym zeznań pokrzywdzonej M. K. (1) oraz świadków P. A. i P. K., którym Sąd daje wiarę w całości, gdy twierdzą, że oskarżony znęcał się nad pokrzywdzonymi podczas gdy zeznania te są niespójne, niejasne i pozostają w sprzeczności z wskazaniami wiedzy i doświadczenia życiowego, a nadto aktualne zachowanie pokrzywdzonych (zamieszkanie P. A. z oskarżonym, częste odwiedziny oskarżonego przez syna) świadczą o tym, że nie mogło dojść do znęcania, gdyż tak nie zachowują się rzeczywiste ofiary tego przestępstwa;

III.  na podstawie art. 438 pkt 2 kpk naruszenie przepisów postępowania mającą wpływ na treść wyroku, a mianowicie art. 413 § 2 kpk, poprzez przyjęcie opisu czynu sprzecznego z ustaleniami faktycznymi dokonanymi w uzasadnieniu wyroku

Podnosząc powyższe zarzuty obrońca oskarżonego wniósł o zmianę powyższego wyroku i uniewinnienie oskarżonego T. K. od zarzucanego mu czynu, ewentualnie o uchylenie zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania Sądowi I Instancji. Ponadto wniósł o zasądzenie kosztów pomocy prawnej udzielonej z urzędu według norm przepisanych za obie instancje i oświadczył, że koszty te nie zostały pokryte choćby w części.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja obrońcy oskarżonego okazała się jedynie o tyle skuteczna o ile doprowadziła do zmiany zaskarżonego orzeczenia w zakresie opisu czynu przypisanego oskarżonemu. Wskazać należy jednak, iż zmiana ta nie wynikała z zarzutów podniesionych w apelacji.

Odnosząc się natomiast do podniesionych przez obrońcę oskarżonego zarzutów stwierdzić należy, iż są one niezasadne i nie zasługują na uwzględnienie.

Kontrolna analiza przedmiotowej sprawy dokonana przez Sąd Okręgowy w pełni potwierdziła prawidłowość ustaleń faktycznych dokonanych przez Sąd Rejonowy. Przeprowadzona przez Sąd I instancji analiza przedmiotowej sprawy jest obiektywna, logiczna i wyczerpująca. Opiera się na weryfikacji kompletnego materiału dowodowego dokonanej w oparciu o zasadę swobodnej oceny przy uwzględnieniu zasad prawidłowego rozumowania oraz wskazań wiedzy i doświadczenia życiowego. Zgromadzony materiał dowodowy w pełni potwierdza byt przypisanego oskarżonemu czynu. W sposób precyzyjny Sąd I instancji wskazał na jakich dowodach się opierał oraz z jakich przyczyn poszczególne dowody, w całości bądź też w części uznał za wiarygodne, a innym przymiotu tego odmówił. Za w pełni prawidłową uznać należy dokonaną przez Sąd Rejonowy ocenę prawno – karną działania oskarżonego T. K..

W żaden sposób nie można uznać, iż w przedmiotowej sprawie doszło do błędu w ustaleniach faktycznych. Podnoszone przez obrońcę oskarżonego zarzuty w żaden sposób nie podważają analizy dokonanej przez Sąd Rejonowy. Sprowadzają się one jedynie do nieuzasadnionego kwestionowania dokonanej oceny zeznań świadków i wyjaśnień oskarżonego i opierają się na jednostronnej i pozbawionej logiki argumentacji oraz na szerokich rozważaniach teoretyczno –prawnych oderwanych od realiów niniejszej sprawy.

Sąd Rejonowy w sposób jak najbardziej trafny wskazał, iż na wiarygodność zasługują zeznania pokrzywdzonych M. K. (1), P. A. oraz P. K.. albowiem są one spójne i konsekwentne. Ponadto w sposób prawidłowy zaakcentowany został fakt, iż zeznania pokrzywdzonych znajdowały potwierdzenie w relacjach innych świadków tj. A. M., A. K. (2), funkcjonariuszy policji D. C., D. Ł., P. B., M. K. (2), J. M., P. M. oraz M. D., czy też pracowników socjalnych M. S., A. G. oraz L. K., którzy mimo, iż nie byli bezpośrednimi obserwatorami zachowania oskarżonego to jednak ich relacje, oparte na uzyskanych od stron zdarzeń informacjach, korelowały z zeznaniami pokrzywdzonych. Ponadto wyżej wymienieni świadkowie w swoich zeznaniach wskazali cechy zachowania oskarżonego, które zaobserwowali mając z nim bezpośrednią styczność, które również odzwierciedlają relacje pokrzywdzonych. Brak jest jakichkolwiek podstaw do kwestionowani wiarygodności wymienionych świadków. Ich relacje są obiektywne. Świadkowie ci nie mieli żadnego interesu w jakimkolwiek obciążaniu oskarżonego.

Bezpodstawne są zarzuty obrońcy oskarżonego jakoby Sąd Rejonowy dopuścił się błędu w ustaleniach faktycznych przyjmując, iż dopuszczał się podsądny poszczególnych zachowań także pod wpływem alkoholu, podczas gdy świadkowie wykluczają aby oskarżony nadużywał alkoholu. Takie twierdzenie skarżącego jest pozbawione logiki. Sąd Rejonowy również nie stwierdził, iżby oskarżony nadużywał alkoholu, a jedynie, iż oskarżony w niektórych wypadkach dopuszczał się swych niezgodnych z prawem zachowań znajdując się pod wpływem alkoholu. Zeznający w sprawie świadkowie, których relacje obdarzono wiarygodnością, rzeczywiście nie wskazywali, że oskarżony nadużywał alkoholu, niemniej jednak w żaden sposób nie twierdzili aby alkoholu w ogóle nie spożywał. Przeciwnie natomiast wskazywali w sposób jednoznaczny, iż cześć krytycznych zachowań była podejmowana przez oskarżonego będącego pod działaniem alkoholu, co więcej sam podsądny pytany o zajście z udziałem dzieci w łazience, wskazywał, że przebiegu nie pamięta gdyż był wówczas pod wpływem alkoholu. W tym tez zakresie nie ma żadnej rozbieżności pomiędzy opisem czynu przypisanego oskarżonemu a ustaleniami faktycznymi zaprezentowanymi w pisemnym uzasadnieniu wyroku. Nie zasługuje na uwzględnienie także twierdzenie skarżącego odnośnie braku w opisie czynu precyzyjnego wskazania sposobu i okoliczności czynu w stosunku do każdego pokrzywdzonego. Z jednoznacznych ustaleń faktycznych wynika, iż zachowania oskarżonego były tożsame w stosunku do każdego z pokrzywdzonych. Nie było więc potrzeby, dla dokonania prawidłowego opisu czynu, rozdzielania tegoż opisu co do każdego z pokrzywdzonych. Twierdzenia skarżącego w tym zakresie są całkowicie gołosłowne.

Nie można zgodzić się także ze stwierdzeniem skarżącego, iż w przedmiotowej sprawie nie doszło do znęcania fizycznego ze strony oskarżonego. Podstawą takiego wniosku obrońcy oskarżonego jest brak śladów pobicia lub uderzeń u pokrzywdzonych. Stanowisko takie jest kompletnie niezrozumiałe. Wynika z niego, iż dla obrońcy oskarżonego do znęcania się fizycznego dochodzi tylko w tedy, gdy zaistnieją u pokrzywdzonych wyraźne obrażenia. Stanowisko takie jest nie do zaakceptowania. Pokrzywdzeni w swoich, zasadnie uznanych za wiarygodne, zeznaniach, w sposób jednoznaczny wskazali, iż stosowana wobec nich przemoc polegała na szarpaniu za ubrania czy też popychaniu. Takie działania oskarżonego nie mogły zostać ocenione inaczej niż jako znęcanie się fizyczne.

Nieuzasadnione jest twierdzenie obrońcy oskarżonego, iż pokrzywdzona M. K. (1) nie pozostawała w jakimkolwiek stopniu uzależniona od oskarżonego, albowiem była ona niezależna finansowo (miała pracę) i lokalowo (mogła wyprowadzić się do matki). Uniezależnienie nie sprowadza się bowiem do prostego, w ocenie skarżącego, wyprowadzenia się przez pokrzywdzoną. Nie dostrzega bowiem skarżący złożoności problemu. Zwrócić należy uwagę, iż pokrzywdzona i oskarżony zamieszkiwali we wspólnym domu. Wyprowadzenie się pokrzywdzonej byłoby jedynie ucieczką, która wprowadzałaby wiele utrudnień i niedogodności w życiu pokrzywdzonej i ewidentnie pogarszałaby jej egzystencję. Stosunek zależności od sprawcy (...) zachodzi wówczas, gdy pokrzywdzony nie jest zdolny z własnej woli przeciwstawić się znęcaniu i znosi je z obawy przed pogorszeniem swoich dotychczasowych warunków życiowych (por. uchwała SN z 9.06.1976r. sygn. akt VI KZP 13/75).

Nie można jak sugeruje skarżący doszukiwać się w działaniu pokrzywdzonej M. K. (1) prowokacji w celu uzyskania wyroku rozwodowego z winy oskarżonego. Na kwestię tą zwrócił uwagę już Sąd Rejonowy. Zasadnie wskazał, iż inicjatorem powództwa o rozwód, jeszcze przed wszczęciem postępowania w niniejszej sprawie był oskarżony. Ponadto zaznaczyć należy, iż inicjatorem wszczęcia postępowania w sprawie znęcania się nie był sama pokrzywdzona. Zawiadomienie o podejrzeniu popełnienia przestępstwa złożone zostało bowiem przez Zespół (...) ds. Przeciwdziałania Przemocy w Rodzinie w O.. Taka sytuacja w sposób logiczny przeczy twierdzeniom o jakiejkolwiek chęci uzyskania przez M. K. (1) korzystnej sytuacji w sprawie o rozwód.

W tym miejscu zaznaczyć należy, iż nie podważa także wiarygodności pokrzywdzonej M. K. (1) fakt, iż do ujawnienia znęcania się przez oskarżonego, trwającego od 2008r., doszło dopiero roku 2012. Pokrzywdzona, jak wynika z prawidłowych ustaleń fatycznych, prezentował bowiem postawę w której skrywała ona sytuacje do jakich dochodziło w jej domu. Postawa taka nie jest niczym nietypowym. Wielokrotnie bowiem ofiary znęcania, do którego dochodzi w kręgu rodzinnym, starają się takie fakty ukrywać, bądź to z uwagi na to, że jest to dla nich sytuacja wstydliwa bądź, to w obawie przed eskalacją przemocy. Ponadto nie bez znaczenia ma także postawa oskarżonego prezentowana na zewnątrz tj. poza środowiskiem rodzinnym. W postawie tej oskarżony odbierany był w sposób jak najbardziej poprawny i nie wskazujący na jego działania wobec rodziny. Niemniej jednak taka postawa oskarżonego w żaden sposób nie wyklucza bytu przypisanego mu czynu.

Zwrócić należy przy tym uwagę na wnioski płynące z opinii sądowo – psychologicznej oraz sądowo – psychiatrycznej dotyczących oskarżonego, z których jednoznacznie wynika, iż występujący u oskarżonego niedosłuch powoduje zaburzenia osobowości w postaci homilopatii. Z opinii biegłych wynika, iż oskarżony w sferze zawodowej radzi sobie dobrze, a wyraźne trudności przejawia w rolach rodzinnych.

Nie można również zaakceptować twierdzenia skarżącego, iż postąpienia oskarżonego podejmowane były w trosce o wychowanie dzieci. W sposób ewidentny przeczy temu skala i rodzaj zachowań oskarżonego, których w żaden sposób nie można zaakceptować jako jakichkolwiek działań wychowawczych.

Nieudolna i bezpodstawna jest próba zdyskredytowania wiarygodności zeznań świadka P. A. poprzez przedłożenie dokumentacji, z której miałoby wynikać, że jako osoba niepełnoletnia spożywała alkohol, czy też spotykała się ze starszymi mężczyznami, bądź też poprzez wskazanie, iż toczyło się przeciwko niej postępowanie karne. Przedłożone zdjęcia w żaden sposób nie

uprawdopodabniają wskazywanych okoliczności, a tym bardziej ani przedłożone zdjęcia ani też fakt, iż toczyło się przeciwko P. A. postępowanie karne nie podważają zeznań świadka ani też nie usprawiedliwiają zachowania oskarżonego. Nie neguje bytu przypisanego oskarżonemu czynu także fakt, iż pokrzywdzona P. A. wyprowadził się od matki i zamieszkała w domu zajmowanym przez oskarżonego. Obecna sytuacja pozostaje poza zakresem przypisanego oskarżonemu czynu. Zamieszkanie P. A. wraz z oskarżonym nie daje podstaw do stwierdzenia, iż nie zachowuje się tak ofiara przestępstwa. Pokrzywdzona ma prawo zamieszkiwać w domu zajmowanym przez oskarżonego i chce z tego korzystać. Jej postawa może świadczyć o obecnej poprawie stosunków z oskarżonym lub też o chęci przeciwstawienia mu się, zwłaszcza, że wymieniona jest aktualnie osobą dorosłą. W żadnym razie nie można wyciągnąć jednak wniosku, iż postawa P. A. świadczy, iż oskarżony nie popełnił przypisanego mu czynu.

Nie zaprzecza także bytowi czynu przypisanego oskarżonemu fakt, iż jak podnosi skarżący, oskarżony T. K. jest odwiedzany przez swojego syna. Podkreślić należy, iż powyższe obrazuje jedynie aktualną sytuację w stosunkach oskarżonego z synem. Nie bez znaczenia dla chęci utrzymywania kontaktów z oskarżonym pozostaje okoliczność, iż pokrzywdzonego P. K. łączą z oskarżonym więzi rodzinne. Ponadto P. K. wychowywał się w lokalnym środowisku, z którym zapewne także chciałby utrzymywać kontakty.

Sąd Okręgowy dostrzegł potrzebę zmiany zaskarżonego orzeczenia w zakresie opisu czynu przypisanego oskarżonemu T. K.. W opisie tym znalazło się bowiem niewłaściwe określenie statusu jaki posiadała w sprawie pokrzywdzona P. A.. Sąd Rejonowy przyjął, iż oskarżony znęcał się psychicznie i fizycznie między innymi nad córką P. A.. Z prawidłowych ustaleń faktycznych dokonanych przez Sąd Rejonowy wynika jednie, iż P. A. jest córką M. K. (1) z poprzedniego związku. Nie jest ona więc córką oskarżonego. Nie łączą ją z oskarżonym więzi rodzicielskie ani też więzi wynikające z przysposobienia.

W związku z tym oraz w związku z faktem, iż w okresie przypisanego oskarżonemu czynu pokrzywdzona Partycja A. była w świetle prawa osobą małoletnią jak i pozostawała z oskarżonym w stosunku zależności, należało zmienić opis czynu przyjmując, iż oskarżony znęcał się psychicznie i fizycznie nad córką M. K. (3). W opisie czynu zwrot „córką P. A.” należało więc zmienić na sformułowanie „jej małoletnią córką P. A. pozostającą z T. K. w stosunku zależności”, co też Sąd Okręgowy uczynił.

Sąd Okręgowy w pełni zaakceptował stanowisko Sądu Rejonowego odnośnie wymiaru kar orzeczonych wobec oskarżonego T. K..

W sposób adekwatny orzeczona kara 5 miesięcy pozbawienia wolności z warunkowym zawieszeniem jej wykonania na okres próby 2 lat uwzględnia znaczny stopień społecznej szkodliwości czynu oraz znaczny stopień winy oskarżonego.

Sąd Rejonowy orzekając o karze nie pominął żadnej z okoliczności jakie rzutują na jej wymiar. W pełni zasadne jest także stanowisko Sądu Rejonowego w zakresie zastosowania wobec oskarżonego środka probacyjnego w postaci warunkowego zawieszenia wykonania kary.

W sposób uzasadniony Sąd Rejonowy wskazał w tym zakresie na dotychczasową niekaralność oskarżonego. Z okoliczności sprawy nie wynika aby oskarżony był osobą zdemoralizowaną, a więc orzeczenie kary z warunkowym zawieszeniem jej wykonania będzie wystarczające dla osiągnięcia jej celów, a przede wszystkim dla realizacji celu zapobiegawczego.

Zastosowanie 2 – letniego okresu próby pozwoli na skuteczne oddziaływanie kary i weryfikację realizacji jej celów.

W pełni zasadnie w celu wzmocnienia wychowawczego oddziaływania kary orzeczono o oddaniu oskarżonego w okresie próby pod dozór kuratora.

Mając na uwadze powyższe okoliczności Sąd Okręgowy na podstawie art. 437 § 1 kpk i art. 456 kpk orzekł jak w wyroku.

O kosztach postępowania odwoławczego Sąd Okręgowy orzekł na podstawie art. 624 § 1 kpk. O wynagrodzeniu adwokata oraz kuratora pokrzywdzonych Sąd Okręgowy orzekł na podstawie § 14 ust 2 i § 2 ust 3 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002r. w sprawie opłat za czynności adwokackie oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu.

SSO L. Rogala SSO A. Babilon – Domagała SSO K. Sajtyna