Pełny tekst orzeczenia

UZASADNIENIE

Powód Z. B. pozwem z dnia 22 listopada 2011 r. domagał się od pozwanej J. M. kwoty 15.220 zł z ustawowymi odsetkami od dnia 31 sierpnia 2011 r. do dnia zapłaty oraz zwrotu kosztów procesu według norm przepisanych. Uzasadniając powództwo powód podał, że ramach prowadzonego przez siebie przedsiębiorstwa w wykonaniu umowy zawartej z pozwaną dokonał montażu klimatyzatora kanałowego C. wraz z elementami wentylacji na kwotę 17.220 zł Strony umówiły się, że pozwana zapłaci powodowi kwotę 2.000 zł przed wykonaniem montażu oraz kwotę 15.220 zł po dokonaniu montażu. Powód wykonał montaż urządzenia, a pozwana w dniu 16 lutego 2011 r. odmówiła zapłaty reszty wynagrodzenia. W związku z tym powód dokonał zabezpieczenia części klimatyzatora, a następnie w dniu 28 sierpnia 2011 r. przesłał pozwanej fakturę z dnia 12 sierpnia 2011 r. wraz z pisemnym wezwaniem do zapłaty pozostałej części wynagrodzenia. Pozwana nie spełniła żądania powoda.

Sąd Rejonowy Szczecin – Centrum w Szczecinie nakazem zapłaty w postępowaniu upominawczym z dnia 17 stycznia 2012 r. orzekł zgodnie z żądaniem pozwu oraz rozstrzygnął o kosztach postępowania.

Pozwana przed wdaniem się w spór podniosła zarzut niewłaściwości Sądu Rejonowego w Szczecinie. Zarzut ten okazał się zasadny i postanowieniem z dnia 25 maja 2012 r, sprawa została przekazana do rozpoznania Sądowi Rejonowemu w Bydgoszczy – Sądowi Gospodarczemu.

W sprzeciwie od nakazu zapłaty pozwana wniosła o oddalenie powództwa oraz o zasądzenie kosztów postępowania według norm przepisanych. W uzasadnieniu zaprzeczała, że zlecała pozwanemu montaż klimatyzatora C. oraz zarzucała, że powód nie udowodnił, że strony łączył stosunek obligacyjny, którego jedynym dowodem jest nie podpisana przez nią faktura wystawiona przez powoda.

W piśmie z dnia 20 sierpnia 2012 r. powód podtrzymał swoje dotychczasowe stanowisko i wniósł o przeprowadzenie dowodu z zeznań świadków: D. M., S. L. i Z. P. na okoliczność zlecenia przez pozwaną montażu klimatyzatora i jego tego montażu przez powoda. powód wskazał, że przez odebranie faktury pozwana potwierdziła fakt istnienia między stronami stosunku obligacyjnego.

W piśmie z dnia 12 września 2012 r, pozwana wnosiła jak dotychczas. Zaprzeczyła, że zleciła powodowi montaż klimatyzatora, podała, że nie upoważniała nikogo do zawierania w jej imieniu umowy z powodem, zaprzeczyła, że dokonała z powodem ustaleń dotyczących uznania jego roszczenia w rozmowie telefonicznej. Pozwana wskazał również, że byłym partnerem życiowym był D. K..

W piśmie z dnia 14 listopada 2012 r. powód przedłożył dokumenty przesłane przez pozwaną za pośrednictwem poczty elektronicznej należącej do D. K. w związku z zawarciem przez strony umowy montażu klimatyzatora. Wskazał przy tym, że przesłanie dokumentów obejmujących dane osobowe pozwanej oraz jej przedsiębiorstwa nie mogło mieć miejsca bez jej zgody. Nadto fakty te świadczyły, że pozwaną łączyły bliskie relacje z D. K. oraz, że przed powodem występował on w jej imieniu.

Na rozprawie w dniu 29 listopada 2012 r. pozwany oświadczył, że o montażu klimatyzatora rozmawiał wyłącznie z D. K., który podał powodowi dane pozwanej potrzebne do wystawienia faktury. Także z D. K. powód ustalał demontaż klimatyzatora, którego dokonał w jego obecności.

Wyrokiem z dnia 5 grudnia 2012 r. Sąd Rejonowy w Bydgoszczy oddalił powództwo (pkt. I) i oddalił wniosek powoda o zwrot kosztów procesu.

Powyższe rozstrzygnięcie Sąd wydał w oparciu o następujące ustalenia faktyczne.

W dniu 26 maja 2010 r. na adres powoda przesłana została informacja dotycząca zatrudnienia pozwanej w Norwegii oraz zaciągnięcia przez nią kredytu konsumenckiego. Oświadczenie podpisane było nazwiskiem pozwanej. Informacja ta pochodziła z adresu poczty elektronicznej oznaczonego jako „(...)

W dniu 16 lipca 2010 r. pozwana zarejestrowała prowadzenie działalności gospodarczej pod nazwą P. w B., której przedmiotem miała być uprawa warzyw, melonów i roślin korzeniowych oraz bulwiastych, bulwiastych także magazynowanie i przechowywanie pozostałych towarów.

Latem 2010 r. D. K., przedstawiający się jako D. M. – mąż pozwanej zlecił powodowi montaż klimatyzatora C. wraz z wentylacją w hali przeznaczonej pod uprawę boczniaków. D. K. twierdził przy tym, że działa w imieniu pozwanej. Uzgodnił on z powodem wysokość wynagrodzenia na kwotę 17.220 zł i wpłacił 2.000 zł tytułem zaliczki. Podczas trwającego dwa dni montażu pozwanej nie było na terenie hali. Nadzoru nad pracami pracowników powoda oraz odbioru dokonał D. K.. On też posiadał klucze do magazynu. Po wykonanym montażu i jego odbiorze powód nie wystawił faktury.

W następnej kolejności powód wzywał telefonicznie pozwaną do zapłaty reszty wynagrodzenia. Pozwana poinformowała powoda, że rozstała się z D. K., który porzucił ją i ich wspólne dziecko oraz, że obciążają ją liczne długi.

W dniu 21 lutego 2011 r. D. K. przesłał powodowi ze swojej skrzynki poczty elektronicznej (...); dokumenty dotyczące danych osobowych pozwanej w tym dane jej przedsiębiorstwa.. W dniu 12 sierpnia 2011 r. powód wystawił fakturę VAT nr (...) na kwotę 17.220 zł za montaż klimatyzatora C. wraz z wentylacją zawierającą dane osobowe pozwanej oraz jej przedsiębiorca jako nabywcy i powoda jako sprzedawcy. Na fakturze oznaczono zapłatę zaliczki w kwocie 2.000 zł oraz termin zapłaty wierzytelności w kwocie 15.220 zł do dnia 19 sierpnia 2011 r. Faktura nie została przez pozwaną podpisana. Wobec braku zapłaty powód wezwał pozwaną do spełnienia świadczenia. Pozwana nie spełniła żądania powoda.

Mając na uwadze powyższe Sąd I instancji uznał, że powództwo nie zasługiwało na uwzględnienie.

Sąd I instancji wskazał, że zgodnie z art. 353 § 1 k.c. zobowiązanie polega na tym, że wierzyciel może żądać od dłużnika świadczenia, a dłużnik powinien świadczenie spełnić. Zobowiązanie jest to więc stosunek prawny między podmiotem uprawnionym (wierzycielem) a podmiotem zobowiązanym (dłużnikiem) którego treścią są uprawnienia wierzyciela, które sprowadzają się do możliwości żądania od dłużnika świadczenia i skorelowane z nimi obowiązki dłużnika polegające na spełnieniu tego świadczenia. W przypadku umowy o dzieło przyjmujący zamówienie zobowiązuje się do wykonania oznaczonego dzieła, a zamawiający do zapłaty wynagrodzenia. Sąd I instancji podkreślił przy tym zgodnie panującym w orzecznictwie poglądem, że zobowiązanym z tej umowy jest ten, kto umowę zawarł, a nie ten na czyje potrzeby umowa została zrealizowana. Bez względu na przyczyny, z powodu których dłużnik zaciągnął zobowiązanie i niezależnie od tego, czy wzajemne świadczenia wierzyciela wykorzystane zostały bezpośrednio przez dłużnika czy też zostały przeznaczone dla osoby trzeciej dłużnik odpowiada wobec wierzyciela za zobowiązanie własne. Wykorzystanie przez osobę trzecią w jej działalności przedmiotu świadczenia wierzyciela z jego stosunków umownych z dłużnikiem nie czyni z tej osoby dłużnika niezależnie od tego, że osoba ta zdolna byłaby zawrzeć we własnym imieniu umowę z wierzycielem i stać się jej dłużnikiem (Wyrok Sądu Najwyższego IV CK 121/02). W ocenie Sądu I instancji powód nie udowodnił, że pozwana zawarła z powodem umowę montażu klimatyzatora C. wraz wentylacją, a w konsekwencji, iż to pozwana była zobowiązana zapłacić powodowi wynagrodzenie. Nie było jedynie wątpliwości, że powód na zlecenie D. K. – ówczesnego partnera życiowego pozwanej wykonał montaż klimatyzatora z wentylacją w magazynie, w którym pozwana zamierzała prowadzić działalność gospodarczą. Sąd I instancji podkreślił, faktura VAT nr (...) stanowiąca podstawę roszczenia powoda nie została podpisana przez pozwaną. Sąd I instancji wskazał, że faktura stanowi w myśl art. 245 k.p.c. dokument prywatny, który w przeciwieństwie do dokumentu urzędowego nie korzysta z domniemania prawdziwości wskazanych nim faktów, a stanowi jedynie dowód tego, że osoba, która go podpisała, złożyła oświadczenie zawarte w dokumencie. W związku z tym dokument prywatny nie jest dowodem rzeczywistego stanu rzeczy ( tak też. Postanowienie Naczelnego Sądu Apelacyjnego II OZ 1058/10).

Zdaniem Sądu I instancji z pozostałych przedstawionych przez powoda dowodów, w tym zeznań świadków nie sposób wywieść, że D. K. został przez pozwaną umocowany do zawarcia z powodem umowy bądź legitymował się jej pełnomocnictwem ogólnym. Pozwana nie prowadziła z powodem żadnych rozmów dotyczących montażu urządzenia, jego odbioru oraz wynagrodzenia powoda. Nie była ona również obecna podczas montażu urządzenia, jego odbioru i demontażu. W ocenie Sądu I instancji faktu zawarcia przez pozwana umowy z powodem ani woli jej zawarcia nie można także wywodzić z korespondencji prowadzonej z poczty elektronicznej należącej do D. K..

Sąd I instancji nie znalazł podstawy do przyjęcia, że umowa montażu klimatyzatora C. została zawarta za zgodą pozwanej. Na powodzie spoczywał zgodnie z art. 6 k.c. ciężar udowodnienia faktów uzasadniających jego roszczenie, któremu powód nie sprostał.

Nadto Sąd I instancji podkreślił, że okoliczności przedmiotowej sprawy wskazują na rozwiązanie umowy, co uzasadnia fakt dokonania przez powoda demontażu urządzenia. Zgodnie z art. 494 k.c. strona, która rozwiązuje umowę wzajemną obowiązana jest zwrócić drugiej stronie wszystko co otrzymała od niej na mocy umowy. Od chwili rozwiązania umowa wzajemna przestaje wiązać, powyższego strony nie są już obustronnie zobowiązane do świadczeń przewidzianych w umowie. To co ewentualnie świadczyły wcześniej podlega zwrotowi. Powód mógłby się zatem powyższego ocenie Sądu I instancji domagać jedynie rozliczenia powyższego tytułu np. wartości robót pozostawionych elementów wentylacji, nie zaś wynagrodzenia powyższego umowy.

Od powyższego wyroku w dniu 4 lutego 2013 r. powód wywiódł apelację skarżąc go w całości i zarzucając:

1. naruszenie art. 233 § 1 k.p.c. przez uznanie, że powód nie udowodnił, iż zawarł z pozwaną umowę montażu klimatyzatora kanałowego C. z elementami wentylacji;

2. naruszenie art. 230 k.p.c. przez niezastosowanie tego przepisu w odniesieniu do twierdzeń powoda co do faktów podniesionych w piśmie z dnia 14 listopada 2012 r., co do których pozwana nie wypowiedziała się, a które zasługiwały na uznanie za przyznane przez pozwaną;

3. naruszenie art. 231 k.p.c. przez niezastosowanie tego przepisu w odniesieniu do faktu uznania przez pozwaną przed procesem roszczenia powoda;

4. sprzeczność istotnych ustaleń sądu ze zgromadzonym w sprawie materiałem dowodowym przez uznanie, że w wyniku zabezpieczenia przez powoda elementu zamontowanego klimatyzatora doszło między stronami do rozwiązania umowy.

Wskazując na powyższe powód wniósł o zmianę zaskarżonego wyroku poprzez zasądzenie od pozwanej na rzecz powoda kwoty 15.220 zł z ustawowymi odsetkami od dnia wniesienia pozwu do dnia zapłaty i zasądzenie od pozwanej na rzecz powoda zwrotu kosztów postępowania za obie instancję, ewentualnie o uchylenie tego wyroku i przekazanie sprawy do ponownego rozpatrzenia Sądowi I instancji.

W odpowiedzi na apelację z dnia 6 marca 2013 r. pozwana wniosła o oddalenie apelacji powoda.

Sąd Okręgowy zważył co następuje:

Apelacja jako nieuzasadniona podlegała oddaleniu.

Na wstępie zważyć należy, że Sąd Okręgowy w całości podzielił ustalenia faktyczne, dokonane w sprawie przez Sąd I instancji, czyniąc je podstawą swojego rozstrzygnięcia. Sąd I instancji, w wyniku prawidłowo przeprowadzonego postępowania dowodowego, ustalił wszystkie okoliczności mające znaczenie dla rozstrzygnięcia sprawy, które znajdowały odzwierciedlenie w całokształcie przedstawionego przez strony materiału dowodowego.

Nietrafiony jest zarzut naruszenia przez Sąd I instancji art. 233 § 1 k.p.c. Dokonując oceny zebranego materiału dowodowego, Sąd ten nie naruszył reguł swobodnej oceny dowodów, wyznaczonych treścią przywołanego przepisu, a w szczególności zasad logiki, wiedzy i doświadczenia życiowego. Jednocześnie na podstawie tak przeprowadzonego postępowania dowodowego i zgromadzonych dowodów, Sąd I instancji wywiódł trafne wnioski, które znajdują swoje uzasadnienie w powołanych przepisach prawa.

Odnosząc się do stanu faktycznego w przedmiotowej sprawie należy wskazać, że powód nie wykazał, ze zawarł z pozwaną umowę montażu klimatyzatora C. z elementami wentylacji. Z materiału dowodowego wynika, że w tej sprawie powód kontaktował się z D. K. – ówczesnym partnerem pozwanej. D. K. posługiwał się przy tym nazwiskiem pozwanej tj. M. i podawał się za jej męża. Nie wynika z tego, że D. K. działał w imieniu pozwanej będąc przez nią umocowanym. Powód nie przedstawił dowodów, które potwierdzałyby fakt, że D. K. był umocowany przez pozwaną do działania w jej imieniu. Z całą pewnością dowodem takim nie może być przekonanie powoda, że zawiera umowę z pozwaną, które wywiódł z faktu, że D. K. posługiwał się jej nazwiskiem i podawał za jej męża. Również sam fakt, że powód przystąpił do realizacji i wykonania umowy nie przesądza, że stroną umowy była pozwana. Z zeznań świadka S. L. wynika, że to D. K. był osobą, z którą powód czynił wszystkie ustalenia dotyczące umowy, wysokości wynagrodzenia, montażu, odbioru i demontażu urządzenia. W żadnym momencie udziału w zawieraniu i realizacji umowy nie brała pozwana. Powód odniósł takie wrażenie, gdyż D. K. podał się za jej męża oraz posługiwał się jej nazwiskiem. Subiektywne przekonanie powoda, że zawarł umowę z pozwaną nie może automatycznie skutkować przyjęciem, że pozwana rzeczywiście była stroną przedmiotowej umowy. Pozwana nie uczestniczyła w pracach montażowych ani odbiorze urządzenia. Nie ustalała również wysokości należnego powodowi wynagrodzenia. Zgodnie z panującym w orzecznictwie poglądem, aby można mówić o naruszeniu art. 233 § 1 k.p.c. należy wykazać, że Sąd uchybił zasadom logicznego rozumowania lub doświadczenia życiowego. Nie jest natomiast wystarczające przekonanie strony o innej niż przyjęta przez Sąd wadze (doniosłości) poszczególnych dowodów i o ich odmiennej ocenie niż ocena dokonana przez Sąd. ( przykładowo Wyrok Sądu Apelacyjnego we Wrocławiu I ACa 111/12). Nadto należy podkreślić, że zgodnie z szerokim orzecznictwem kwestionowanie dokonanej przez sąd oceny dowodów nie może polegać jedynie na zaprezentowaniu własnych, zadowalających dla skarżącego ustaleń stanu faktycznego, dokonanych na podstawie własnej, korzystnej dla niego oceny materiału dowodowego. ( przykładowo Wyrok Sądu Apelacyjnego w Białymstoku I ACa 449/13).

Nieuzasadniony jest również zarzut naruszenia art. 230 k.p.c. poprzez jego niezastosowanie. Przepis ten stwarza możliwość uznania za przyznane faktów przytoczonych przez stronę, co do których nie wypowiedziała się strona przeciwna. Zastosowanie przepisu ustawodawca uzależnia jednak od wyników całej rozprawy. Zgodnie z poglądem wyrażonym w orzecznictwie oznacza to, że zastosowanie przepisu jest możliwe tylko wówczas, gdy wynik całej rozprawy prowadzi do jednoznacznego wniosku, że strona przeciwna nie zamierzała zaprzeczyć tym faktom ( przykładowo Wyrok Sądu Apelacyjnego w Warszawie I ACa 1229/12). Sąd musi powziąć - na podstawie wyniku całej rozprawy, czyli wszystkich okoliczności sprawy, całego materiału procesowego - przekonanie, że strona nie zamierzała i nie zamierza zaprzeczyć istnieniu faktów przytoczonych przez stronę przeciwną. W razie wątpliwości nie można stosować przepisu art. 230 k.p.c. ( przykładowo Wyrok Sądu Najwyższego II CK 293/03).

W odniesieniu do przedmiotowej sprawy nie ma wątpliwości, że pozwana konsekwentnie wnosiła o oddalenie powództwa, a następnie apelacji. Zarzucała w toku postępowania, że brak jest podstaw do przyjęcia, że zawarła ona z powodem umowę montażu klimatyzatora C. z elementami wentylacji oraz zaprzeczała, że D. K. był przez nią umocowany do zawarcia tej umowy. Nie ma zatem podstaw, by przyjąć, że pozwana przyznała fakty, które zostały przytoczone przez powodów, także przy uwzględnieniu treści art. 230 k.p.c.

Sąd uznał za nietrafiony zarzut naruszenia art. 231 k.p.c. poprzez jego niezastosowanie. Zgodnie z poglądem panującym w orzecznictwie orzeczenie sądu może być oparte na konstrukcji domniemania faktycznego z art. 231 k.p.c. tylko wówczas gdy domniemanie stanowi wniosek logicznie i zgodnie z zasadami doświadczenia życiowego wynikający z prawidłowo ustalonych faktów stanowiących jego przesłanki ( przykładowo Wyrok Sądu Apelacyjnego w Warszawie VI ACa 1103/12).

W przedmiotowej sprawie nie można przyjąć, że z faktu wystawienia i doręczenia pozwanej faktury oraz jej niezakwestionowania przez pozwaną wynika uznanie przez pozwaną roszczenia powoda. Pozwana nie podpisała doręczonej jej faktury. Trudno zatem twierdzić, że sam fakt odebrania przez pozwaną zaadresowanej do niej korespondencji może być podstawa domniemania, że uznała ona roszczenie powoda, tym bardziej, że w momencie, w którym pozwana dokonywała odbioru nie znała ona jeszcze zawartości przesyłki. Podnoszone przez powoda domniemanie nie znajduje potwierdzenia w pozostałej części zgromadzonego materiału dowodowego. W szczególności nie sposób założyć, że samo przekonanie powoda o tym, że pozwana uznała jego roszczenie wystarcza, by przyjąć, że do uznania roszczenia faktycznie doszło. Przeciwnie, zachowanie pozwanej świadczy o tym, że nie zgadzała się ona z roszczeniem powoda oraz kwestionowała sam fakt zawarcia przez nią umowy z powodem.

Odnosząc się do zarzutu sprzeczności istotnych ustaleń sądu ze zgromadzonym w sprawie materiałem dowodowym przez uznanie, że w wyniku zabezpieczenia przez powoda elementu zamontowanego klimatyzatora doszło między stronami do rozwiązania umowy Sąd uznał, że zarzut ten nie jest uzasadniony. Powód dokonał demontażu zewnętrznego elementu zamontowanego klimatyzatora, w obecności D. K., który w ocenie powoda reprezentował pozwaną. Demontaż był uzgodniony przez powoda i D. K., działającego w ocenie powoda w imieniu pozwanej. Znalazło to potwierdzenie w zeznaniach świadka S. L.. Tym samym rację ma Sąd I instancji, że takie zachowanie może być poczytane za rozwiązanie umowy wzajemnej, na co wskazuje przede wszystkim zgoda na demontaż urządzenia. Rozwiązanie umowy skutkuje zatem koniecznością zwrotu tego, co strony świadczyły sobie wcześniej. W tym miejscu wypada również nadmienić, że sam pozwany w piśmie z dnia 28 sierpnia 2011 r. złożył oświadczenie, iż w przypadku bezskutecznego upływu terminu należy traktować umowę jako rozwiązaną ze skutkiem natychmiastowym (k-8). Rozwiązanie umowy skutkuje zatem koniecznością zwrotu tego, co strony świadczyły sobie wcześniej. Tym samym powód nie może domagać się zapłaty reszty wynagrodzenia z tytuły umowy, skoro umowa wzajemna, będąca podstawą domagania się tego wynagrodzenia uległa rozwiązaniu. Mógłby się on natomiast domagać, jak słusznie wskazał Sąd I instancji rozliczenia z tytułu wartości robót pozostawionych elementów wentylacji. Te uwagi należy jednak traktować jako nie mające istotnego znaczenia dla oceny zaskarżonego wyroku. Jak wcześniej zostało ustalone u podstaw oddalenia powództwa było nie zawarcie umowy. Skoro więc umowa nie została zawarta zbędne było jej ocenianie pod kątem skuteczności jej rozwiązania.

Mając na uwadze powyższe Sąd, na podstawie art. 385 k.p.c. orzekł jak w sentencji.