Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 27 lutego 2014 r.

Sąd Apelacyjny w Łodzi, III Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

Przewodniczący: SSA Jacek Zajączkowski (spr.)

Sędziowie: SSA Iwona Szybka

SSA Dorota Rzeźniowiecka

Protokolant: sekr. sądowy Przemysław Trębacz

po rozpoznaniu w dniu 27 lutego 2014 r. w Łodzi

sprawy S. G.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych II Oddziałowi w Ł.

o emeryturę,

na skutek apelacji wnioskodawcy

od wyroku Sądu Okręgowego w Sieradzu z dnia 23 kwietnia 2013 r., sygn. akt: IV U 669/13;

oddala apelację.

Sygn. akt III AUa 994/13

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 25 stycznia 2013 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych II Oddział w Ł. odmówił S. G. prawa do emerytury na podstawie art. 184 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z FUS w związku z przepisami rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze, tj. prawa do emerytury w obniżonym wieku. Swoje rozstrzygnięcie organ rentowy uzasadnił niespełnieniem przez ubezpieczonego przesłanki uzyskania na dzień 1 stycznia 1999 r. wymaganego okresu składkowego i nieskładkowego w wymiarze co najmniej 25 lat. Uznany przez organ rentowy staż ubezpieczeniowy wyniósł 24 lata, 6 miesięcy i 6 dni.

W odwołaniu od powyższej decyzji S. G. podniósł, że gdyby organ rentowy nie zataił w jego przebiegu ubezpieczenia faktu braku stażu pracy wymaganego do uzyskania świadczenia, to on już uprzednio przedstawiłby stosowne dokumenty uzupełniające jego staż pracowniczy i nie byłoby decyzji odmownych w 2007 i 2009 roku.

W odpowiedzi na odwołanie organ rentowy wniósł o oddalenie odwołania.

Zaskarżonym wyrokiem z 23 kwietnia 2013 r. Sąd Okręgowy w Sieradzu zmienił oddalił odwołanie S. G..

Wydając zaskarżony wyrok sąd pierwszej instancji za podstawę orzeczenia przyjął następujące ustalenia faktyczne:

S. G., urodzony (...), wniosek o przyznanie świadczenia emerytalnego w obniżonym wieku złożył 17 grudnia 2012 roku. Na tenże dzień wykazał staż pracy w warunkach szczególnych w wymiarze ponad 15 lat. W chwili złożenia wniosku o emeryturę i na dzień 25 stycznia 2013 r., ubezpieczony, poprzez dokumentację rentową, wykazywał posiadanie na dzień 1 stycznia 1999 r. 24 lata, 6 miesięcy i 6 dni okresów składkowych i nieskładkowych. Brak stażu sumarycznego w rozmiarze co najmniej 25 lat na tenże czas, spowodował wydanie zaskarżonej decyzji odmownej. Jeszcze przed złożeniem odwołania, S. G. przedstawił organowi rentowemu karty obiegowe zmian w stosunku pracy i karty wynagrodzeń za okres od 16 stycznia 1973 r. do 30 kwietnia 1973 r. i od 1 grudnia 1973 r. do 11 marca 1974 r., co spowodowało uzupełnienie jego stażu do 25 lat na dzień 1 stycznia 1999 r. i przyznanie świadczenia, którego wysokości ubezpieczony już nie kwestionował. Nadto, emerytura została przyznana od 1 grudnia 2012 roku, to jest początku miesiąca złożenia wniosku.

W tak ustalonym stanie faktycznym Sąd Okręgowy uznał odwołanie ubezpieczonego od decyzji z dnia 25 stycznia 2013 r. za niezasadne argumentując, że decyzja ta została następnie skorygowana poprzez wykazanie przez ubezpieczonego wymaganego okresu składkowego i nieskładkowego w łącznym wymiarze ponad 25 lat na dzień 1 stycznia 1999 r. i wydanie w dniu 20 marca 2013 r. decyzji przyznającej świadczenie począwszy od 1 grudnia 2012 r. z wysokością, której wnioskodawca nie kwestionował. Uzasadniając swoje rozstrzygnięcie Sąd Okręgowy wskazał, że wszystkie przesłanki przyznania prawa do emerytury w obniżonym wieku emerytalnym należą do konstytutywnych, a ich niespełnienie skutkuje niemożnością nabycia prawa do emerytury, bowiem prawo do świadczeń określonych w ustawie o emeryturach i rentach z FUS powstaje z dniem spełnienia wszystkich warunków wymaganych do nabycie prawa, bo tak stanowi art. 100 tej ustawy. Sąd wskazał także na treść przepisów art. 116 ust. 1 i art. 129 ust. 1 ustawy, gdzie określono zasadę, że wszczęcie postępowania emerytalno – rentowego następuje na wniosek zainteresowanego, zaś po uwzględnieniu wniosku, wypłata świadczenia następuje od dnia powstania prawa, najwcześniej poczynając od miesiąca, w którym zgłoszono wniosek.

Powyższy wyrok w całości zaskarżył apelacją ubezpieczony wnosząc o jego uchylenie i przekazanie sprawy do ponownego rozpatrzenia przez Sąd Okręgowy w Sieradzu. Wyrokowi zarzucił błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę rozstrzygnięcia polegających na błędnym założeniu, że kompletny wniosek o przyznanie emerytury został złożony przez niego dopiero w roku 2012. W uzasadnieniu wskazał, że wniosek taki został przez niego złożony już w roku 2007. W złożonych wtedy dokumentach udowodnił posiadanie stażu pracy w wymiarze 24 lat, 6 miesięcy i 6 dni, a kolejne 6 miesięcy uprawdopodobnił poprzez złożone oświadczenie o zatrudnieniu w okresie od stycznia do kwietnia 1973 r. i od grudnia 1973 r. do marca 1974 r. poprzez wskazania zakładu pracy oraz przyczyny braku dokumentów dotyczących tego okresu zatrudnienia. Zarzucił, że organ rentowy nie poinformował go wtedy o możliwości udowodnienia okresu zatrudnienia zeznaniami świadków. Wskazał, że emerytura winna mu być przyznana od daty złożenia pierwszego wniosku w 2007 roku, gdyż już wtedy spełniał wszystkie wymogi jej przyznania.

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje:

Apelacja wnioskodawcy jest niezasadna, a podniesione w niej zarzuty chybione. Sąd I instancji poczynił bowiem wymagane do rozstrzygnięcia ustalenia i na ich podstawie wywiódł trafne wnioski. Zastosował także właściwe przepisy dokonując poprawnej ich interpretacji.

Z niewadliwych ustaleń Sądu Okręgowego wynika, że zaskarżona decyzja ZUS z dnia 25 stycznia 2013 r. została wywołana wnioskiem o emeryturę złożonym przez wnioskodawcę w dniu 17 grudnia 2012 r. W sprawie nie było przedmiotem sporu, że wcześniej z wnioskiem o emeryturę wnioskodawca występował trzykrotnie. Pierwszy wniosek o emeryturę górniczą, złożony już w grudniu 1995 r., ZUS załatwił decyzją odmowną z uwagi na brak wymaganego stażu pracy górniczej wykonywanej pod ziemią stale i w pełnym wymiarze czasu. Z drugim wnioskiem o przyznanie emerytury w obniżonym wieku emerytalnym S. G. wystąpił w dniu 31 lipca 2007 r. W załatwieniu tego wniosku organ rentowy decyzją z dnia 22 sierpnia 2007 r. odmówił wnioskodawcy prawa do emerytury na podstawie przepisów art. 32 i art. 46 w zw. z art. 39 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych w związku z § 8 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze uznając, że na podstawie przedłożonej dokumentacji udowodnił wprawdzie wymagany staż pracy górniczej, ale ogólnego stażu ubezpieczeniowego wykazał jedynie 24 lata. Z kolejnym wnioskiem o emeryturę górniczą wnioskodawca wystąpił 24 czerwca 2009 r. załączając do niego świadectwo pracy dokumentujące zatrudnienie w czasie od 1 września 2007 r. do 30 kwietnia 2009 r. W załatwieniu tego wniosku organ rentowy w dniu 18 sierpnia 2009 r. ponownie wydał decyzję odmowną na podstawie przepisów art. 31 i art. 46 w zw. z art. 39 ustawy uznając, że wprawdzie, że do dnia 31 grudnia 2008 r. wnioskodawca spełnił wymóg posiadania 25 lat okresów składkowych i nieskładkowych, lecz okresu pracy górniczej wykonywanej pod ziemią stale i w pełnym wymiarze czasu pracy udowodnił 3 lata, 9 miesięcy i 21 dni, co pozwalało na obniżenie wieku emerytalnego 65 lat jedynie o 1 rok i 6 miesięcy, a tym samym wnioskodawca nie spełnił przesłanki wieku emerytalnego. Decyzje ZUS wydane w toku 1995, 2007 i 2009, wobec ich nie zaskarżenia, uprawomocniły się.

Z ustaleń Sądu Okręgowego wynika nadto, że na dzień złożenia wniosku z dnia 17 grudnia 2012 r. dostępne w aktach rentowych dokumenty wykazały posiadanie na dzień 1 stycznia 1999 r. ogólnego stażu ubezpieczeniowego w wymiarze 24 lat, 6 miesięcy i 6 dni okresów składkowych i okresów uzupełniających (rola). Wcześniej złożone przez wnioskodawcę dokumenty nie dokumentowały pracy w okresie czasu od 16 stycznia 1973 r. do 30 kwietnia 1973 r. i od 1 grudnia 1973 r. do 11 marca 1974 r. Zatrudnienia w tym czasie wnioskodawca nie wskazywał także w kwestionariuszu dotyczącym okresów składkowych i nieskładkowych składanym z wnioskami o emeryturę w 1995, 2007 i 2009, co wynika z akt emerytalno – rentowych. Dopiero treść złożonych przez wnioskodawcę w dniu 22 lutego 2013 r. kart obiegowych zmian w stosunku pracy i kart wynagrodzeń dokumentujących pracę w latach 1973-1974 pozwoliła na uzupełnienie stażu do 25 lat na dzień 1 stycznia 1999 r., a tym samym podstawę do przyznania wnioskodawcy emerytury od pierwszego dnia miesiąca złożenia wniosku z dnia 17 grudnia 2012 r.

Jak słusznie zauważył Sąd pierwszej instancji, w zakresie wypłaty wszystkich świadczeń z ubezpieczeń społecznych obowiązuje ogólna reguła, wynikająca z art. 129 ust. 1 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, zgodnie z którą świadczenia wypłaca się poczynając od dnia powstania prawa do tych świadczeń, nie wcześniej jednak niż od miesiąca, w którym zgłoszono wniosek lub wydano decyzję z urzędu. Co prawda w myśl art. 100 ustawy, prawo do świadczeń określonych w ustawie powstaje z dniem spełnienia wszystkich warunków wymaganych do nabycia tego prawa, albowiem prawo do świadczenia powstaje ex lege (a nie z mocy decyzji organu rentowego) w dniu spełnienia ustawowych warunków (zob. przykładowo wyrok Sądu Najwyższego z dnia 24 stycznia 2001 r., II UKN 136/00, OSNAPiUS 2002, Nr 18, poz. 441), poza wyjątkiem z art. 100 ust. 2 powołanej ustawy (w sprawie niniejszej nieistotnym). Samo spełnienie warunków wymaganych do nabycia prawa do świadczenia nie rodzi po stronie organu rentowego zobowiązania z tytułu powstałego świadczenia, gdyż zależy to od złożenia przez zainteresowanego stosownego wniosku. Ustawa o emeryturach i rentach z FUS odróżnia bowiem moment powstania prawa (spełnienie warunków - art. 100) od momentu wypłaty świadczenia (nie wcześniej niż od miesiąca zgłoszenia wniosku lub wydania decyzji z urzędu - art. 129 ust. 1). Ogólną zasadą prawa ubezpieczeń społecznych jest bowiem wypłata świadczenia na wniosek zainteresowanego, poczynając od dnia powstania prawa do emerytury/renty (spełnienia ustawowych warunków), lecz nie wcześniej niż od miesiąca, w którym zgłoszono wniosek o świadczenie. Istotna jest zatem data wystąpienia z wnioskiem o ustalenie prawa do świadczenia. Przy czym stosownie do art. 116 ust. 5 ustawy o emeryturach i rentach z FUS do wniosku w sprawie przyznania świadczeń powinny być dołączone dowody uzasadniające prawo do świadczeń i ich wysokość. Oznacza to, że ciężar dowodu w tym zakresie spoczywa na wnioskodawcy /wyrok Sądu Najwyższego z dnia 28 marca 2001 r. sygn. II UKN 297/00; opubl. OSNP 2002/23/577, LEX nr 48122/.

W rozpoznawanej sprawie wnioskodawca z wnioskiem o ustalenie prawa do emerytury w obniżonym wieku emerytalnym 60 lat z tytułu zatrudnienia w warunkach szczególnych wystąpił w dniu 17 grudnia 2012 r., wobec czego prawidłowo organ rentowy, po wykazaniu przez ubezpieczonego wymaganego stażu w wymiarze co najmniej 25 lat okresów składkowych i nieskładkowych na dzień 1 stycznia 1999 r., decyzją z dnia 20 marca 2013 r. przyznał mu prawo do tego świadczenia od dnia złożenia wniosku tj. od 1 grudnia 2012 r. Ponieważ obowiązujące przepisy nie przewidują odstąpienia od tej zasady i możliwości przyznania świadczenia za okres wcześniejszy przed złożeniem wniosku, brak było podstaw do przyznania wnioskodawcy emerytury za okres przed 1 grudnia 2012 r. Nie ma racji ubezpieczony, że określone w art. 184 ustawy o emeryturach i rentach z FUS w związku z § 4 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. warunki przyznania emerytury w obniżonym wieku emerytalnym spełnił już w dacie składania wniosku z dnia 31 lipca 2007 r., gdyż jako osoba urodzona (...) nie spełniał wtedy przesłanki ukończonego wieku emerytalnego 60 lat.

Trafnie zatem Sąd pierwszej instancji przyjął, że zaskarżona decyzja organu rentowego jest prawidłowa. Mając powyższe na uwadze Sąd Apelacyjny na podstawie art. 385 k.p.c. orzekł jak w sentencji.