Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 18 marca 2021 r.

1  Sąd Rejonowy w Tczewie Wydział I Cywilny

2  Przewodniczący Sędzia Dorota Słowik

Protokolant sekretarz sądowy Dagmara Wróbel

po rozpoznaniu w dniu 18 marca 2021 r. w Tczewie

na rozprawie

sprawy z powództwa (...) Spółki Akcyjnej z siedzibą w B.-

-Białej

przeciwko I. K.

o zapłatę

1  zasądza od pozwanej I. K. na rzecz powoda (...) Spółki Akcyjnej z siedzibą w B. kwotę 3.976,79 zł (trzy tysiące dziewięćset siedemdziesiąt sześć złotych siedemdziesiąt dziewięć groszy) wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od tej kwoty od dnia 24 listopada 2020 r. do dnia 18 marca 2021 r.,

2  w pozostałym zakresie powództwo oddala,

3  zasądzoną w punkcie 1. kwotę roszczenia głównego rozkłada na 80 rat, 79 pierwszych w kwotach po 50 zł (pięćdziesiąt złotych), ostatnia 80. w kwocie 26,79 zł (dwadzieścia sześć złotych siedemdziesiąt dziewięć groszy), płatnych w terminach miesięcznych, do końca każdego miesiąca, poczynając od miesiąca, w którym uprawomocni się niniejszy wyrok, z ustawowymi odsetkami za opóźnienie na wypadek opóźnienia w terminie płatności każdej raty;

4  zasądza od powoda na rzecz pozwanej kwotę 1.221 zł. (jeden tysiąc dwieście dwadzieścia jeden złotych) tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego.

Sygn. akt I C 1109/20

UZASADNIENIE

Powódka (...) Spółka Akcyjna z siedzibą w B. wniosła przeciwko I. K. pozew o zapłatę kwoty 12.105,76 zł. wraz z umownymi odsetkami za opóźnienie równymi dwukrotności wysokości odsetek ustawowych za opóźnienie naliczanymi od dnia 24 listopada 2019 r. do dnia zapłaty. Nadto wniosła o zasądzenie od pozwanego na swoją rzecz kosztów postępowania.

W uzasadnieniu powódka wskazała, że pozwana zobowiązała się poprzez podpisanie weksla z dnia 15 stycznia 2019 r. do zapłaty w dniu 23 listopada 2019 r. kwoty 12.105,76 zł. Powódka podniosła, iż wezwała pozwaną do wykupu weksla, jednakże pozwana do dnia dzisiejszego nie dokonała żadnej wpłaty. Powódka wywodziła, iż weksel został wystawiony przez pozwaną na zabezpieczenie zwrotu całej sumy z tytułu pożyczki udzielonej przez powódkę na podstawie umowy pożyczki gotówkowej nr (...) z 15 stycznia 2019 r. Powódka zaznaczyła, że wezwanie do dobrowolnego spełnienia świadczenia także okazało się bezskuteczne.

W dniu 11 sierpnia 2020 r. w sprawie o sygn. akt I Nc 4004/19 wydano nakaz zapłaty w postępowaniu upominawczym na rzecz powódki przeciwko I. K..

Pozwana I. K. w sprzeciwie od nakazu zapłaty wniosła o oddalenie powództwa i zasądzenie od powódki na rzecz pozwanej kosztów postępowania według norm przepisanych.

W uzasadnieniu pozwana wskazała, iż kwestionuje istnienie zobowiązania wobec powódki, podniosła zarzuty braku skonkretyzowania roszczenia, nieudowodnienia roszczenia, dopuszczenia się przez powódkę nieuczciwych praktyk rynkowych, abuzywności postanowień umowy, naruszenia deklaracji wekslowej. Z ostrożności procesowej w przypadku uznania ww. zarzutów za niezasadne pozwana wniosła o rozłożenie roszczenia na raty z uwagi na jej trudną sytuację życiową.

W ocenie pozwanej koszty i opłaty pożyczki zostały ustalone w sposób bezprawny oraz wbrew zasadom współżycia społecznego, mającym na celu jedynie podwojenie zysków instytucji parabankowej. Opłaty w postaci opłaty przygotowawczej, prowizji oraz kosztów (...) stanowią de facto w sposób nieadekwatny obciążają pozwaną. Pozwana otrzymała tytułem pożyczki kwotę 6.250 zł. tymczasem koszty kredytu stanowią 8.258 zł. W ocenie pożyczkobiorczyni powód przekroczył znacznie wysokość maksymalnych kosztów pozaodsetkowych.

Zdaniem pozwanej powódka nie wykazała, że wezwała pożyczkobiorczynię do uregulowania zaległości i że dokonała wypowiedzenia umowy. Powódka nie wykazała, że wezwanie do zapłaty zostało pozwanej doręczone przed wypełnieniem weksla. Powód zgłosił jako dowód pismo zatytułowane „wypowiedzenie umowy pożyczki wraz z wezwaniem do wykupu weksla” jako potwierdzenie faktu wezwania do zapłaty, jednak do pozwu dołączył jedynie pismo z dnia 24 października 2019 r. nazwane „wypowiedzenie umowy pożyczki wraz z wezwaniem do wykupu weksla”, co stanowi sprzeczność z deklaracją wekslową. Dnia 24 października 2019 r. powód wypowiedział umowę pożyczki, mimo, że nie dowiódł skuteczności jej otrzymania przez pozwaną.

Powódka w piśmie z dnia 3 lutego 2021 r. wskazała, że dochodzi roszczenia na podstawie weksla, powódka nie miała zatem obowiązku wykazywać w pozwie treści stosunku prawnego, który weksel ten zabezpiecza. Zobowiązanie z weksla jest zobowiązaniem abstrakcyjnym. Nadto powódka podkreśliła, że zastosowała się do przepisów o limicie dotyczącym maksymalnych pozaodsetkowych kosztów kredytu. Powódka wskazała, iż na wynagrodzenie prowizyjne składa się m. in. zapłacona przez pożyczkodawcę kwota podatku dochodowego, wynagrodzenie za pośrednictwo w zawieraniu umów oraz koszt pozyskania kapitału pożyczek. Opłata przygotowawcza naliczana jest jako koszt związany z przygotowaniem umowy, w tym zgromadzeniem koniecznych dokumentów i dokonaniem weryfikacji zdolności kredytowej pożyczkobiorcy, uruchomieniem środków. W kwestii opłaty za tzw. (...), powódka podniosła, iż skorzystanie przez pozwaną z tej usługi było fakultatywne i następowało na wniosek w momencie wnioskowania o udzielenie pożyczki. Opłata z tytułu wyboru (...)jest pobierana tyko i wyłącznie od konsumentów, którzy wyrazili na to zgodę we wniosku. Usługa ta powoduje, że pożyczkobiorca ma do dyspozycji dodatkowe udogodnienia.

Pozwana w piśmie z dnia 14 listopada 2019 r. podtrzymała swoje stanowisko dotyczące obciążenia pożyczkobiorczyni nadmiernymi kosztami udzielenia pożyczki, które jej zdaniem naruszały prawa konsumenta. Nadto wskazała, że strona powodowa nie wykazała zasadności wykonania przedstawionych czynności w zakresie przygotowania i udzielenia pożyczki, jak również co do ukształtowania wartości poszczególnych rat.

Na rozprawie w dniu 18 marca 2021 r. pozwana wniosła o rozłożenie należności względem powoda na raty w wysokości po 50 zł miesięcznie.

S ąd ustalił następujący stan faktyczny:

Pozwana I. K. dnia 15 stycznia 2019 r. zawarła z powódką (...) Spółką Akcyjną w B. umowę pożyczki gotówkowej nr (...).

(okoliczno ści bezsporne, umowa- k. 19-24)

Integralną częścią umowy pożyczki była deklaracja wekslowa wystawcy weksla, w której pozwana upoważniła powódkę do wypełnienia weksla.

Mocą zawartej przez strony umowy pożyczki nr (...) powódka udzieliła pozwanej pożyczki ustalając następujące jej warunki:

2  całkowita kwota pożyczki - 6.250 zł;

3  całkowita kwota do zapłaty- 14.508 zł;

4  opłata przygotowawcza- 129 zł;

5  prowizja- 5.021 zł;

- (...) – 1.100 zł.,

6  wysokość miesięcznej raty- 403 zł;

Spłata pożyczki miała nastąpić w 36 miesięcznych ratach po 403 zł, do dnia 25 stycznia 2022 r. Pierwszą ratę należało uiścić do dnia 25 lutego 2019 r.

Celem zabezpieczenia pożyczki pożyczkobiorczyni wystawiła i przekazała pożyczkodawczyni w dniu podpisania umowy weksel in blanco, który miał zostać wypełniony w przypadku braku spłaty zobowiązania (§ 3 ust. 1 umowy).

Jeżeli pożyczkobiorca nie zapłaciłby w terminie określonym w umowie raty pożyczki, a opóźnienie w płatności przekroczyłoby 30 dni, pożyczkodawca mógł wypowiedzieć umowę pożyczki z zachowaniem trzydziestodniowego terminu i wypełnić weksel po uprzednim wezwaniu pożyczkobiorcy do zapłaty zaległych rat w terminie 7 dni od otrzymania wezwania.

Pozwana uregulowała należność względem powoda w zakresie sześciu rat (po 403 zł każda). Ostatniej płatności pożyczkobiorczyni dokonała w dniu 22 lipca 2019 r.

(dowody: umowa po życzki gotówkowej nr nr (...) – k. 19-23, deklaracja wekslowa – k. 7; karta odsetek- k. 46, weksel- k. 4, harmonogram spłat- k. 24, karta klienta- k. 57).

Pismem z dnia 25 września 2019 r. powódka wezwała I. K. do zapłaty zaległych 2 rat pożyczki, wymagalnych w dniach 25 sierpnia 2019 r. i 25 września 2019 r. w łącznej wysokości 806 zł w terminie 7 dni. Powódka zaznaczyła, iż w przypadku braku wpłaty ww. kwoty w określonym terminie, umowa pożyczki nr (...) zostanie wypowiedziana i wszystkie zobowiązania z niej wynikające zostaną postawione w stan natychmiastowej wymagalności. Pożyczkodawca wskazał, że prognozowana kwota roszczenia w przypadku wypowiedzenia umowy to 12.092,94 zł. Przesyłka została doręczona 15 października 2019 r.

(dowód: ostateczne wezwanie do zapłaty- k. 47, potwierdzenie nadania przesyłki- k. 48-50, wydruk ze strony www.poczta - polska pl – k. 51)

W dniu 24 października 2019 r. powódka sporządziła adresowane do I. K. pismo stanowiące wypowiedzenie umowy pożyczki wraz z wezwaniem do wykupu weksla. W treści pisma zaznaczono, że zadłużenie wynosi 12.105,76 zł. Pożyczkodawca w piśmie zawarł wezwanie do wykupu weksla in blanco w ciągu 30 dni pod rygorem skierowania sprawy na drogę postępowania sądowego. Powódka zaznaczyła, że po upływie 30 dni, rozpocznie naliczanie odsetek umownych. Przesyłkę doręczono w dniu 13 listopada 2019 r.

(dow ód: wypowiedzenie umowy pożyczki wraz z wezwaniem do wykupu weksla- k. 5, potwierdzenie doręczenia przesyłki- k. 53-55, wydruk ze strony www.poczta - polska pl – k. 56-56v).

I. K. umowę pożyczki zawarła dobrowolnie. Pożyczkodawca nie ustalał indywidualnie poszczególnych warunków umowy z pożyczkobiorczynią, nie wyjaśniał braku konieczności wyboru opcji (...). Pozwana nie negocjowała warunków umowy i wysokości ustalonej kwoty prowizji. Pozwana nie pamięta czy otrzymała od powoda ostateczne wezwanie do zapłaty.

Pozwana od dwóch lat jest osobą bezdomną, samodzielnie prowadzi gospodarstwo domowe, nie posiada dzieci, wynajmuje pomieszczenie w lokalu należącym do znajomych, uiszczając z tego tytułu kwotę 500 zł miesięcznie. Dochód pozwanej stanowi emerytura w wysokości około 1.307,62 zł. I. K. choruje od 20 lat, wymaga przeprowadzenia kardiologicznych zabiegów operacyjnych. Na zakup leków pozwana przeznacza kwotę ok. 400 zł miesięcznie.

(dow ód: zeznania w charakterze strony pozwanej I. K.- k. 71-71v– 00:01:23-00:19:42).

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił na podstawie dokumentów zgromadzonych w aktach sprawy oraz w oparciu o fakty przyznane przez same strony. Dokumenty Sąd uznał w pełni za wiarygodne, bowiem strony nie kwestionowały ich prawdziwości.

Zeznania pozwanej złożone w charakterze strony, uznano za wiarygodne i mogące stanowić pełnowartościowy materiał dowodowy, bowiem były one spontaniczne, konsekwentne i zbieżne ze zgromadzonymi dowodami. Pozwana wskazywała na okoliczności, w których doszło do zawarcia umowy pożyczki z powodem oraz uzasadniając wniosek o rozłożenie należności na raty, opisała swój obecny stan majątkowy i zdrowotny.

S ąd zważył, co następuje:

W świetle ustalonego stanu faktycznego Sąd uznał, że żądanie pozwu zasługiwało na uwzględnienie w części.

Podstawę prawną rozstrzygnięcia w niniejszej sprawie stanowi przepis art. 720 § 1 k.c., który stanowi, że przez umowę pożyczki dający pożyczkę zobowiązuje się przenieść na własność biorącego określoną ilość pieniędzy albo rzeczy oznaczonych tylko co do gatunku, a biorący zobowiązuje się zwrócić tę samą ilość pieniędzy albo tę samą ilość rzeczy tego samego gatunku i tej samej jakości.

Umowa pożyczki zobowiązuje zatem pożyczkodawcę do przeniesienia własności przedmiotu pożyczki na pożyczkobiorcę. Samo wydanie przedmiotu pożyczki może nastąpić w dowolny sposób, byle pożyczkobiorca miał możność swobodnego dysponowania czy to pieniędzmi, czy rzeczami będącymi przedmiotem umowy. Odwrotność opisywanej sytuacji występuje przy zwrocie pożyczki. Pożyczkobiorca po upłynięciu określonego terminu jest zobowiązany zwrócić pożyczkodawcy otrzymane pieniądze/rzeczy, przy czym nie muszą to być te same pieniądze i te same rzeczy, o ile są zwracane w tej samej ilości i jakości. W braku odmiennego zastrzeżenia w odniesieniu do tych umów pożyczki, których przedmiotem są pieniądze, należy postępować stosownie do wymagań określonych zasadą nominalizmu (zob. szerz. Z. Gwalik, Komentarz do artykułu 720 Kodeksu cywilnego [w:] A. Kidyba, Kodeks cywilny. Komentarz. Tom III. Zobowiązania – część szczególna, LEX 2010).

Zgodnie z treścią art. 6 k.c., ciężar udowodnienia faktu spoczywa na osobie, która z faktu tego wywodzi skutki prawne. Przepis ten określa reguły dowodzenia, tj. przedmiot dowodu oraz osobę, na której spoczywa ciężar udowodnienia faktów mających istotne znaczenie dla rozstrzygnięcia sprawy. Zaznaczyć też trzeba, że przy rozpoznawaniu sprawy na podstawie przepisów kodeksu postępowania cywilnego rzeczą sądu nie jest zarządzenie dochodzeń w celu uzupełnienia lub wyjaśnienia twierdzeń stron i wykrycia środków dowodowych pozwalających na ich udowodnienie, ani też sąd nie jest zobowiązany do przeprowadzenia z urzędu dowodów zmierzających do wyjaśnienia okoliczności istotnych dla rozstrzygnięcia sprawy (art. 232 k.p.c.). Obowiązek przedstawienia dowodów spoczywa na stronach (art. 3 k.p.c.), a ciężar udowodnienia faktów mających dla rozstrzygnięcia sprawy istotne znaczenie (art. 227 k.p.c.) spoczywa na stronie, która z faktów tych wywodzi skutki prawne (por. wyrok Sądu Najwyższego z 17 grudnia 1996 r., sygn. akt I CKU 45/96, publ. OSNC 1997 nr 6-7 poz. 76). To strony dysponują przedmiotem postępowania i są w najwyższym stopniu zainteresowane jego wynikiem, wobec czego to na nich, co do zasady, ciąży obowiązek powoływania i przedstawiania sądowi wybranych przez siebie dowodów.

Zaprzeczenie dokonane przez stronę procesową powoduje, że istotne dla rozstrzygnięcia sprawy okoliczności stają się sporne i muszą być udowodnione. W razie ich nie udowodnienia sąd oceni je na niekorzyść strony, na której spoczywał ciężar dowodu, chyba że miał możność przekonać się o prawdziwości tych twierdzeń na innej podstawie (tak m. in. Sąd Najwyższy w postanowieniu z dnia 28 kwietnia1975 r., sygn. akt III CRN 26/75, niepublikowanym – źródło Lexis.pl nr 318425).

Pozwana przyznała, iż zawarła z powodem umowę, stanowiącą źródło żądania sformułowanego w treści pozwu. W tych okolicznościach Sąd nie miał wątpliwości, co do tego, że strony łączyła umowa pożyczki.

Zgodnie z pkt. 8.1 umowy pożyczkodawca może wypowiedzieć umowę w przypadku, gdy opóźnienie w płatności kwoty równej jednej racie przekroczyłoby 30 dni, po uprzednim wezwaniu pożyczkobiorcy do zapłaty zaległości w terminie 7 dni od otrzymania wezwania. Pożyczkodawca zobowiązany jest do zachowania 30 dniowego okresu wypowiedzenia warunków umowy. Powódka wezwanie do zapłaty skierowała do pozwanej w dniu 25 września 2019 r. Jak wynika z karty klienta ostatniej wpłaty dokonano 22 lipca 2019 r. Nie ulega zatem wątpliwości Sądu, że pozwana na datę sporządzenia pisma zalegała z płatnością dwóch rat. Zatem wezwanie do zapłaty było zasadnym, nadto pozwaną pouczono o konsekwencjach niedokonania spłaty zaległości. Mimo to pozwana spłaty nie dokonała, wobec czego zasadnie dokonano wypowiedzenia umowy i wypełnienia weksla.

W rozpoznawanej sprawie powódka dochodziła należności na podstawie weksla. Przedstawiony przez powódkę weksel był wekslem in blanco, a zatem wekslem niezupełnym w chwili jego wystawienia. Weksel ten został wystawiony w celu zabezpieczenia wykonania przez pozwaną zobowiązania ze stosunku podstawowego – umowy pożyczki.

Wbrew stanowisku powódki, co do abstrakcyjności zobowiązania wekslowego, w takim przypadku sąd ma możliwość badania stanu faktycznego wynikającego ze stosunku podstawowego, w tym ustalenia, czy odpowiedzialność dłużnika w ramach stosunku wekslowego odpowiada rozmiarowi jego odpowiedzialności wynikającej ze stosunku podstawowego (tu umowy pożyczki). Wskazać należy, że w wyniku porozumienia osoby wręczającej weksel in blanco i jego odbiorcy ścisła więź pomiędzy zobowiązaniem wekslowym a zobowiązaniem, z którego wynika podlegająca zabezpieczeniu wierzytelność, przejawia się tym, że wierzyciel nie może z mocy weksla uzyskać w zasadzie więcej praw niż przysługuje mu w ramach stosunku, z którego wynika podlegająca zabezpieczeniu wierzytelność. Z tych przyczyn zdaniem Sądu kontrola postanowień umownych w zakresie regulacji art. 3851 – 3853 k.c. jest nie tyko uprawnieniem, ale też obowiązkiem sądu. Sąd zobowiązany jest czuwać, aby podmioty stosunków cywilnoprawnych pod przykryciem zobowiązania wekslowego nie przemycały postanowień niedozwolonych i nie wykorzystywały słabszej i często nieporadnej strony tych stosunków jakim są konsumenci. Powódka wskazywała, że pozaodsetkowe koszty kredytu określone w umowie mieszczą się w limicie określonym w art. 36a ustawy o kredycie konsumenckim, stąd nie można mówić o jakimkolwiek naruszeniu praw konsumenta. Zdaniem Sądu I instancji fakt, że koszty te są ustalone na poziomie niższym niż maksymalny pułap ustawowy nie wyłącza możliwości ich prawnej analizy także przez pryzmat innych norm prawa cywilnego w tym art. 3851 – 3853 k.c. Celem regulacji określonych w ustawie o kredycie konsumenckim jest ochrona konsumentów przed nadmiernym obciążaniem ich kosztami udzielonych kredytów, a nie przyznawanie pożyczkodawcy uprawnienia do naliczania opłat w maksymalnej przewidzianej przez tę ustawę wysokości bez względu na to czy poniósł on jakiekolwiek koszty związane z zawarciem umowy pożyczki. Tak wskazał również Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej w orzeczeniu z dnia 3 września 2020 r w sprawie C- 84/19, w uzasadnieniu wskazano, iż przepis krajowy art. 36a ustawy o kredycie konsumenckim, nie wydaje się sam w sobie określać praw i obowiązków stron, umowy, lecz poprzestaje na ograniczeniu ich swobody ustalenia pozaodsetkowych kosztów kredytu powyżej pewnego poziomu i w żaden sposób nie stoi na przeszkodzie temu, aby sąd krajowy sprawdził, czy takie ustalenie ma ewentualnie nieuczciwy charakter. Artykuł 3 ust. 1 dyrektywy Rady 93/13/EWG z dnia 5 kwietnia 1993 r. w sprawie nieuczciwych warunków w umowach konsumenckich (DZ. U. 1993, L 95, s.29) należy w ocenie TSUE interpretować w ten sposób, że warunek umowny, który nie był indywidualnie negocjowany i który obciąża konsumenta pozaodsetkowymi kosztami kredytu, w tym kosztami prowadzenia działalności gospodarczej kredytodawcy poniżej maksymalnego pułapu ustawowego może zostać uznany z nieuczciwy w rozumieniu tego przepisu. Warunki umowy, które nie były indywidualnie negocjowane mogą być uznane za nieuczciwe jeśli stoją w sprzeczności z wymogami dobrej wiary, powodują znaczną nierównowagę wynikających z umowy praw i obowiązków stron ze szkodą dla konsumenta. Znacząca nierównowaga wynikających z umowy świadczeń jak i obowiązków ze szkodą dla konsumenta ma miejsce, gdy przedsiębiora obciąża konsumenta kosztami nieproporcjonalnymi w stosunku do świadczeń i otrzymanego kredytu. Ocena co do tego, czy sytuacja taka ma miejsce należy do sądu krajowego. Trybunał wielokrotnie podkreślał, że ustalenia nieuczciwego charakteru postanowień umownych, stojących w sprzeczności z wymogami dobrej wiary można dokonać sprawdzając, czy przedsiębiorca traktujący konsumenta w sposób sprawiedliwy i słuszny mógłby racjonalnie spodziewać się, iż konsument ten przyjąłby taki warunek w drodze negocjacji indywidualnych (por. wyrok z dnia 7 listopada 2019 r., C- 419/18 i C 483/18 i przytoczone tam orzecznictwo).

Wobec powyższych rozważań Sąd przystąpił do oceny postanowień umownych.

Zgodnie z art. 3851 § 1 k.c. postanowienia umowy zawieranej z konsumentem nieuzgodnione indywidualnie nie wiążą go, jeżeli kształtują jego prawa i obowiązki w sposób sprzeczny z dobrymi obyczajami, rażąco naruszając jego interesy (niedozwolone postanowienia umowne). Nie dotyczy to postanowień określających główne świadczenia stron, w tym cenę lub wynagrodzenie, jeżeli zostały sformułowane w sposób jednoznaczny. Przez rażące naruszenie interesów konsumenta należy rozumieć przy tym nieusprawiedliwioną dysproporcję praw i obowiązków na jego niekorzyść w określonym stosunku obligacyjnym, natomiast działanie wbrew dobrym obyczajom w zakresie kształtowania treści stosunku obligacyjnego wyraża się w tworzeniu przez partnera konsumenta takich klauzul umownych, które godzą w równowagę kontraktową tego stosunku.

W kontekście powyższych regulacji, wskazać należy, że powódka dochodziła oprócz spłaty kapitału pożyczki (6.250 zł.) wraz z odsetkami również dodatkowych kosztów w postaci opłaty przygotowawczej w wysokości 129 zł, prowizji w wysokości 5.021 zł. oraz kwoty 1.100 zł z tytułu (...). Wymaga podkreślenia, iż prowizję określono na poziomie 5.021 zł, co stanowi kwotę odpowiadającą 80% udostępnionego pożyczkobiorcy kapitału. Jednocześnie z tytułu odsetek pozwana była zobowiązana do zapłaty odsetek umownych, których stopa określona została w wysokości równej odsetkom maksymalnym. W takiej sytuacji, zdaniem Sądu I instancji, prowizja zastrzeżona w umowie, z której powódka wywodziła swe żądanie, jest rażąco wygórowana. Z tego też powodu postanowienie umowne określające jej wysokość uznać należało za sprzeczne z dobrymi obyczajami i godzące w interes konsumenta. Podkreślenia wymaga, że powódka nie wskazała jakichkolwiek okoliczności, które uzasadniałyby przekonanie o racjonalności i celowości określenia prowizji właśnie na tak wysokim poziomie. W ocenie Sądu gołosłowne jest stanowisko powódki, co do tego, że prowizja stanowi częściowe koszty udzielenia i zarządzania pożyczką oraz koszty prowadzonej działalności. Powódka winna jasno wskazać, jakie podejmowane czynności, czy ponoszone koszty uzasadniają określenie prowizji na tak wysokim poziomie, jakie konkretnie koszty ponosi w związku z tą umową, a nie jedynie jakie koszty działalności ponosi w ogóle. Należy mieć na uwadze, że również w umowie powódka nie wyjaśniła pojęcia prowizji, nie wskazała, na jakich zasadach jest ona ustalana. Powódka nie wykazała też - wbrew obowiązkowi określonemu w art. 3851 § 4 k.c. - aby postanowienie umowne dotyczące prowizji zostało indywidualnie uzgodnione z pozwaną. Zdaniem Sądu specyfika sposobu zawarcia umowy pożyczki gotówkowej z dnia 15 stycznia 2019 r. wskazuje na brak rzeczywistego wpływu pozwanej na treść umowy pożyczki w zakresie dodatkowych opłat obciążających konsumenta w szczególności prowizji i opłaty przygotowawczej. Nie sposób przyjąć, aby w równorzędnych negocjacjach konsument zawarł umowę z tak zakreślonym zobowiązaniem prowizyjnym. Należy mieć na uwadze, że prowizja określona w umowie nie stanowi świadczenia głównego w rozumieniu art. 3851 § 1 k.c. zdanie drugie. Pojęcie „głównych świadczeń stron” należy interpretować wąsko, w nawiązaniu do elementów przedmiotowo istotnych umowy. Zgodnie zaś z art. 720 § 1 k.c., elementem przedmiotowo istotnym umowy pożyczki nie jest wynagrodzenie, a zasadniczą formę wynagrodzenia z tytułu udostępnienia kapitału stanowią odsetki naliczane od udostępnionej sumy (przewidziane zresztą w przedmiotowej umowie).

W zaistniałym stanie rzeczy, Sąd Rejonowy uznał postanowienie § 1.4 lit b) umowy z dnia 14 listopada 2018 r. za abuzywne i niewiążące (art. 3851 § 1 i 2 k.c.)

Sąd nie podzielił zarzutów pozwanej, co do tego, że ukształtowanie opłaty przygotowawczej na poziomie 129 zł. jest sprzeczne z dobrymi obyczajami i godzi w interesy konsumenta, powódka podnosiła, iż opłata ta stanowi zwrot kosztów udzielenia pożyczki, a więc przygotowania dokumentów, czynności dotyczących zweryfikowania danych klienta. W ocenie Sądu mając na uwadze powyższe, zgodnie z zasadami doświadczenia życiowego wynagrodzenia za podjęte czynności przygotowanie umowy, ustalonego w takiej wysokości, nie można uznać za nadmierne.

Nadto wbrew stanowisku powódki Sąd uznał, iż w przedmiotowej sprawie nie wykazano by postanowienia umowy dotyczące (...) były uzgodnione indywidualnie z pozwaną. Pozwana nie została poinformowana, że może podpisać umowę pożyczki bez dodatkowej opcji (...). Koszt skorzystania z opcji (...) jest wysoki i nieuzasadniony treścią umowy oraz podpisanym przez pozwaną oświadczeniem. To czy pozwana skorzysta z (...) nie wynikało z jej inicjatywy.

Mając na uwadze powyższe Sąd I instancji uznał, że zasadne jest żądanie pozwu w zakresie:

- świadczenia głównego w wysokości kwoty 6.250 zł pomniejszonej o łączną kwotę uiszczonych przez pozwaną rat w wysokości 2.418 zł;

- opłaty przygotowawczej w wysokości 129 zł

- odsetek karnych wyliczonych na kwotę 15,79 zł.

W pozostałym zakresie powództwo podlegało oddaleniu (pkt 2. wyroku).

Zasądzone w punkcie 1. wyroku roszczenie, w punkcie 3. orzeczenia Sąd rozłożył na raty. Zgodnie z art. 320 k.p.c. w szczególnie uzasadnionych wypadkach sąd może w wyroku rozłożyć na raty zasądzone świadczenie, a w sprawach o wydanie nieruchomości lub o opróżnienie pomieszczenia wyznaczyć odpowiedni termin do spełnienia tego świadczenia.

Podstawą zastosowania powyższego przepisu jest wyłącznie uznanie Sądu, że szczególnie uzasadnione wypadki zachodzą. Uprawnienie to przysługuje w sytuacjach, gdy ze względu na stan rodzinny lub majątkowy strony zobowiązanej bezzwłocznie spełnienie przez nią świadczenia byłoby nadmiernie utrudnione lub narażałoby ją na niepowetowaną szkodę. Chodzi więc o wyznaczenie takiego terminu, który z jednej strony mógłby umożliwić pozwanemu wykonanie orzeczenia w sposób dla niego najmniej dotkliwy i nie narażający na nadmierne straty. Termin ten musi jednakże z drugiej strony uwzględnić słuszne interesy powoda i nie narażać go na dalsze szkody (por. wyrok Sądu Apelacyjnego w Łodzi z dnia 10 sierpnia 2015 r., I ACa 186/15, LEX nr 1797171).

Zdaniem Sądu sytuacja życiowa oraz materialna pozwanej uzasadniała rozłożenie zasądzonego świadczenia na raty. Z zeznań pozwanej wynika bowiem, iż w chwili obecnej jest ona w niekorzystnej sytuacji życiowej. Pozwana zamieszkuje w lokalu stanowiącym własność znajomych, jest osobą starszą i schorowaną, a jej jedyny dochód stanowi niewielkiej wysokości emerytura. Tytułem najmu pomieszczenia pozwana płaci około 500 zł. czynszu. Pozwana wymaga przeprowadzenia u niej operacji kardiologicznej, na leki comiesięcznie przeznacza kwotę ok. 400 zł. Sąd rozkładając zasądzone roszczenie na raty miał na uwadze fakt, iż w sytuacji, w jakiej znajduje się pozwana spłata całości kwoty dochodzonej pozwem stanowiłaby dla niej nadmierne obciążenie. Kwoty poszczególnych rat zostały przez Sąd określone w takiej wysokości, aby pozwana miała realną możliwość jej spłaty, co leży również w interesie powoda.

Zważyć nadto należy, iż rozkładając zasądzone świadczenie na raty Sąd zasądził także żądane odsetki za okres do dnia wydania wyroku, co jest zgodne ze stanowiskiem Sądu Najwyższego wyrażonym w uchwale składu siedmiu sędziów, stanowiącym zasadę prawną z dnia 22 września 1970 r. (III PZP 11/70, OSNC 1971/4/61, LEX nr 1158). W uchwale tej wskazał nadto Sąd, iż rozłożenie zasądzonego świadczenia na raty ma ten skutek, że wierzycielowi nie przysługują odsetki od ratalnych świadczeń za okres od daty wyroku do dnia płatności poszczególnych rat. Choć powodowi należeć będą się odsetki w przypadku zwłoki w zapłacie poszczególnych rat przez pozwanego, o czym Sąd zgodnie z art. 481 k.c. orzekł w punkcie 3. wyroku.

W myśl art. 481 § 1 k.c. jeżeli dłużnik opóźnia się ze spełnieniem świadczenia pieniężnego wierzyciel może żądać odsetek za czas opóźnienia, chociażby nie poniósł żadnej szkody i chociażby opóźnienie było następstwem okoliczności, za które dłużnik odpowiedzialności nie ponosi.

O kosztach procesu Sąd orzekł na podstawie art. 100 zd.1 k.p.c. rozliczając je stosunkowo. Powódka w trakcie procesu poniosła koszty: opłaty od pozwu w kwocie 750 zł, opłaty skarbowej od pełnomocnictwa w wysokości 17 zł oraz kwotę 3.600 zł. tytułem kosztów zastępstwa procesowego. Pozwana zaś poniosła koszt zastępstwa procesowego i opłatę skarbową od pełnomocnictwa, co łącznie stanowi kwotę 3.617 zł. O wynagrodzeniu pełnomocników stron Sąd orzekał w oparciu o § 2 pkt 5 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 roku w sprawie opłat za czynności radców prawnych, (Dz. U. z 2015 r. poz. 1804 ze zm.), a o wysokości opłaty od pełnomocnictwa na podstawie załącznika do ustawy z dnia 16 listopada 2006 roku „o opłacie skarbowej” (tekst jedn. Dz.U. z 2016 poz. 1827).

Powódka wygrała proces w 30 %, pozwana zaś w 70%. Dokonując rozliczeń poniesionych przez strony kosztów procesu z uwzględnieniem stosunku wygrania i przegrania procesu, Sąd w pkt 4. procesu zasądził od powódki na rzecz pozwanej kwotę 1.221 zł. (4.367 zł. x 30%=1310,10 zł.; 3.617 zł. x 70 % = 2531,90 zł.; 2.531,90 zł.– 1.310,10 zł. = 1.221,80 zł) tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego.