Pełny tekst orzeczenia

WYROK ZAOCZNY

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 5 października 2021r.

Sąd Rejonowy w Kaliszu w I Wydziale Cywilnym, w składzie:

Przewodniczący: sędzia Michał Włodarek

Protokolant: st. sekr. sąd. Anna Dulas

po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w dniu 5 października 2021r. w K.

sprawy z powództwa syndyka masy upadłości (...) Centrum S.A. w upadłości z/s w W. (KRS (...))

przeciwko pozwanemu M. G. (PESEL (...))

o zapłatę

oddala powództwo w całości.

Sygn. akt I C 393/21

UZASADNIENIE

W dniu 14 grudnia 2020r. powód T. S. syndyk masy upadłości (...) Centrum S.A. w upadłości z/s w W. skierował do tut. Sądu w stosunku do pozwanego M. G. żądanie zasądzenia kwoty pieniężnej w wysokości 656,25zł wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie liczonymi od dnia 31 stycznia 2018r. do dnia zapłaty oraz kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

W uzasadnieniu pozwu powód przytoczył okoliczności wskazujące na jego legitymację czynną oraz oznaczył źródło zobowiązania, jego wysokość oraz wymagalność podając, iż dochodzone roszczenie o zapłatę opłaty jednorazowej stanowi należność wynikającą z nienależycie wykonanej umowy świadczenie usług medycznych łączącej pozwanego z powodem.

Sąd Rejonowy ustalił następujący stan faktyczny.

W dniu 22 sierpnia 2017r. miało dojść do zawarcia pomiędzy pozwanym M. G. D. B. i powodem (...) Centrum S.A. z/s w W. umowu przystąpienia do usługi (...). nr (...) według standardów i cen dla pakietu rodzinnego z miesięczną opłatą w wysokości 125,00zł.

Kontrakt miał mieć charakter terminowy, a pozwany był zobowiązany do regulowania miesięcznych opłat w wysokości właściwej dla wybranej opcji usługi.

Według treści Rozdziału II pkt 12 Zakresu świadczeń usługi (...). dla klientów (...) Centrum S.A. w przypadku zalegania przez klienta z uiszczeniem opłaty za co najmniej 2 okresy rozliczeniowe zleceniobiorca jest uprawniony do wypowiedzenia umowy w trybie natychmiastowym. W takim przypadku klient niezależnie od obowiązku uregulowania zaległych należności, zobowiązany jest do uiszczenia opłaty jednorazowej na rzecz zleceniobiorcy w wysokości 25% opłat za każdy miesiąc pozostały do końca 24-miesięcznego okresu obowiązywania umowy.

Pozwany miał posiadać zaległości w płatności za usługę.

W związku z niedotrzymaniem przez pozwanego warunków umowy powód dokonał wypowiedzenia umowy i obciążył pozwanego opłatą jednorazową w wysokości 656,25zł z terminem płatności do dnia 30 stycznia 2018r.

( nota obciążeniowa k. 11, wydruk k. 12, wezwanie do zapłaty k. 13-14, umowa k. 15, zakres świadczeń usługi k. 16-19, wypowiedzenie umowy k. 20, potwierdzenie transakcji k. 28, harmonogram płatności k. 29)

Sąd Rejonowy zważył, co następuje.

Obowiązek przedstawienia dowodów spoczywa na stronach (art. 232 kpc), a ciężar udowodnienia faktów mających dla rozstrzygnięcia sprawy istotne znaczenie (art. 227 kpc) spoczywa na stronie, która z faktów tych wywodzi skutki prawne (art. 6 kc).

Dobór dowodów należy do strony, to ona powinna wskazywać wyłącznie takie, które są dopuszczalne i wiarygodne. Rzeczą Sądu nie jest zarządzenie dochodzeń w celu uzupełnienia lub wyjaśnienia twierdzeń stron i wykrycia środków dowodowych pozwalających na ich udowodnienie ani też sąd nie jest zobowiązany do przeprowadzenia z urzędu dowodów zmierzających do wyjaśnienia okoliczności istotnych dla rozstrzygnięcia spraw.

Przepis prawa materialnego – art. 6 kc określa na czyje ryzyko idzie nieudowodnienie określonego faktu. Z kolei art. 232 kpc stanowi procesowe narzędzie za pomocą, którego strony mogą osiągnąć skutek w postaci udowodnienia dla nich korzystnych faktów istotnych z punktu widzenia dochodzonego roszczenia w znaczeniu materialnoprawnym. Art. 6 kc zawiera normę decyzyjną, pozwalającą ocenić wyniki przeprowadzonego postępowania dowodowego.

Obowiązkiem powoda było przytoczenie okoliczności faktycznych, z których wywodzi roszczenie (art. 187 § 1 pkt 2 kpc) i wskazanie na dowody, których przeprowadzenie potwierdzi zasadność jego twierdzeń o faktach (art. 232 kpc i art. 6 kc), czemu nie sprostał. Zgodnie z zasadami procesu cywilnego ciężar gromadzenia materiału dowodowego spoczywa na stronach (art. 232 kpc, art. 3 kpc, art. 6 kc). Jego istota sprowadza się do ryzyka poniesienia przez stronę ujemnych konsekwencji braku wywiązania się z powinności przedstawienia dowodów. Skutkiem braku wykazania przez stronę prawdziwości twierdzeń o faktach istotnych dla sprawy jest tylko to, że twierdzenia takie zasadniczo nie będą mogły leżeć u podstaw sądowego rozstrzygnięcia. Strona, która nie udowodni przytoczonych twierdzeń, utraci korzyści, jakie uzyskałaby aktywnym działaniem (por. wyrok s.apel w Białymstoku z dnia 28 sierpnia 2014r. w sprawie o sygn. akt I ACa 286/14, opubl. LEX nr 1511625).

Trzeba wskazać, iż zaofiarowane przez powoda dowody budzą wątpliwość w zakresie możliwości czynienia na ich podstawie ustaleń faktycznych przedmiotowej sprawy oraz oceny prawnej zgłoszonego żądania.

W przedstawionych warunkach zaniechanie powoda polegające na braku dołączenia dowodów na poparcie przytaczanych okoliczności daje asumpt do uznania, iż przytoczone okoliczności budzą uzasadnione wątpliwości, w szczególności w zakresie legitymacji czynnej powoda i biernej pozwanego oraz istnienia zobowiązania, jego wysokości i wymagalności w zakresie kapitału i należności ubocznych oraz podstawy faktycznej i prawnej żądania (por. art. 471 kc, 353 kc i art. 354 § 1 kc).

Pozew jest pismem procesowym, które zawiera powództwo, tj. skierowany do sądu wniosek o udzielenie sądowej ochrony prawnej dokładnie określonemu żądaniu, uzasadnionemu i skonkretyzowanemu przytoczonymi okolicznościami faktycznymi. Żądanie pozwu jest tzw. roszczeniem formalnym (procesowym), którego treścią jest twierdzenie powoda o przysługującym mu i podlegającym ochronie prawnomaterialnym interesie.

Legitymacja procesowa wskazuje kwalifikację materialną podmiotów prowadzących spór, w tym znaczeniu, że powód jest uprawniony do występowania z żądaniem udzielenia mu ochrony prawnej w stosunku do pozwanej, a ten zobowiązany do określonego zachowania się.

W niniejszym postępowaniu powód nie wykazał, że spełnia materialnoprawną przesłankę procesu, która decyduje o dopuszczalności badania i ustalania prawdziwości jego twierdzeń, że wymieniony w powództwie stosunek prawny istnieje i co jest jego przedmiotem.

W przedmiotowym postępowaniu nie istnieje możliwości określenia, że w procesie występują w charakterze stron te podmioty, które są jednocześnie podmiotami stosunku prawnego będącego przedmiotem procesu.

Przed oceną merytoryczną sprawy Sąd zawsze z urzędu ustala czy strony występujące w procesie posiadają legitymację, jej brak zawsze skutkuje oddaleniem powództwa bez potrzeby, a dokładniej bez możliwości merytorycznej oceny roszczenia.

Już tylko z przedstawionych względów powództwo podlegało oddaleniu.

Niezależnie od powyższego stosownie do treści art. 353 § 1 kc, podstawowym obowiązkiem dłużnika jest spełnienie świadczenia. Prowadzi ono do zaspokojenia interesu wierzyciela, wskutek czego zobowiązanie wygasa.

Artykuł 354 kc określa obowiązki dłużnika w ten sposób, że oprócz treści zobowiązania rozumianej jako nakazy wyrażone w czynności prawnej stanowiącej źródło zobowiązania oraz odnoszących się do tego zobowiązania normach prawnych jego zachowanie powinno odpowiadać trzem dalszym wzorcom postępowania - celowi społeczno-gospodarczemu, zasadom współżycia społecznego, a także ewentualnie ustalonym zwyczajom, natomiast art. 355 kc określa sposób, w jaki dłużnik powinien wykonywać zobowiązanie i w tym znaczeniu stanowi swoistą kontynuację uregulowań zawartych w art. 354 kc i jednocześnie przepis ten definiuje pojęcie należytej staranności oraz ustanawia obowiązek dokładania owej staranności.

Niedostosowanie się przez dłużnika do opisanych wyżej wymagań sprawia, że dojdzie do nienależytego wykonania zobowiązania lub niewykonania całkowitego (art. 471 kc). Każda bowiem rozbieżność pomiędzy prawidłowym spełnieniem świadczenia a rzeczywistym zachowaniem się dłużnika rodzi odpowiedzialność kontraktową. Nienależyte wykonanie zobowiązania ma bowiem miejsce wtedy, gdy zachowanie dłużnika zmierzało do spełnienia świadczenia, jednak osiągnięty przez niego wynik nie spełnia wymogów świadczenia, do którego dłużnik był zobowiązany. Wskazać jednak należy, że dłużnik zawsze, bez względu na rodzaj winy, odpowiada wobec wierzyciela za uchybienia obowiązkowi dołożenia należytej staranności (art. 355 kc).

Powoda oraz pozwanego miała wiązać umowa o świadczenie usług (...).

W ramach tego kontraktu pozwany był zobowiązany do ponoszenia opłat miesięcznych w ustalonej wysokości.

Niezasadne jest żądanie powoda w zakresie dochodzenia od pozwanego zapłaty kwoty pieniężnej z tytułu opłaty jednorazowej w wysokości 656,25zł, którą należało uznać jako zastrzeżenie kary umownej.

Strony miała łączyć umowa o świadczenie usług w ramach, której pozwany był zobowiązany do ponoszenia miesięcznych opłat za utrzymanie dostępu do usług medycznych. Pozwany miał nie uiścić części opłat miesięcznych. Z tego względu powód złożył oświadczenia o wypowiedzeniu umowy i naliczył pozwanemu karę umowną w postaci opłaty jednorazowej w wysokości 656,25zł. Postanowienia regulaminów, z których powód wywodzi obowiązek zapłaty kary umownej przewidywały, że w przypadku zalegania przez klienta z uiszczeniem opłaty za co najmniej 2 okresy rozliczeniowe zleceniobiorca jest uprawniony do wypowiedzenia umowy w trybie natychmiastowym. W takim przypadku klient niezależnie od obowiązku uregulowania zaległych należności, zobowiązany jest do uiszczenia opłaty jednorazowej na rzecz zleceniobiorcy w wysokości 25% opłat za każdy miesiąc pozostały do końca 24-miesięcznego okresu obowiązywania umowy.

Należy podnieść, że obowiązek zapłaty kary umownej może być powiązany wyłącznie z niewykonaniem lub nienależytym wykonaniem zobowiązania niepieniężnego, co wynika z brzmienia art. 483 § 1 kc. Stosownie do treści tego przepisu, można zastrzec w umowie, że naprawienie szkody wynikłej z niewykonania lub nienależytego wykonania zobowiązania niepieniężnego nastąpi przez zapłatę określonej sumy (kara umowna). W ocenie Sądu, przy zastosowaniu art. 483 § 1 kc bierze się pod uwagę charakter prawny tych zobowiązań (pieniężne, niepieniężne), które należą do essentialia negotii, a nie obowiązki pochodne (dodatkowe). W niniejszej sprawie, podstawowym obowiązkiem pozwanego (i tym właśnie, z którego naruszenia powód wywodzi obowiązek zapłaty kary umownej) był obowiązek zapłaty periodycznie kwot pieniężnych za utrzymanie dostępu do usług medycznych. Nie ulega wątpliwości, że obowiązek ten ma charakter pieniężny. Wobec tego, zastrzeżenie kary umownej za jego naruszenie pozostaje w sprzeczności z art. 483 § 1 kc. Odpowiednie postanowienia umowy i regulaminu są zatem w tej części nieważne, jako sprzeczne z ustawą (art. 58 § 1 i § 3 kc).

Konkludując nie ma podstaw do przyjmowania, że wspomniana kara umowna została zastrzeżona na wypadek niewykonania świadczenia niepieniężnego. Odstąpienia od umowy nie można traktować jako niespełnienia świadczenia, tak jak samego pozostawania stroną umowy nie można traktować jako spełnienia świadczenia. Takie stanowisko powoda nie może zostać zaakceptowane, gdyż zmierza do obejścia przepisu art. 483 § 1 kc. Samo „trwanie w umowie” w okolicznościach niniejszej sprawy nie może być uznane ze świadczenie. Świadczenie definiowane jest jako zachowanie się dłużnika zgodne z treścią zobowiązania, zadośćczyniące ochronie interesu wierzyciela i polegające na daniu, czynieniu, nieczynieniu lub znoszeniu. Już z powyższej definicji wynika, że świadczenie nie może być utożsamiane z samym zobowiązaniem. To ostatnie jest bowiem konstrukcją szerszą, której świadczenie jest jednym z elementów. Sąd dostrzega, że kara umowna została zastrzeżona nie na wypadek nieuiszczenia należności za świadczone usługi, a dopiero na wypadek, gdyby z tych przyczyn umowa została rozwiązana. Nie wiadomo jednak na czym, jeśli nie na uiszczaniu comiesięcznych opłat, miałoby na gruncie analizowanej umowy polegać zachowanie czyniące zadość ochronie interesów wierzyciela. Samo trwanie w umowie, nie tylko nie służy ochronie określonych umową interesów powoda, ale w ogóle trudno o nim mówić jako o świadczeniu w jednej z czterech wymienionych postaci. W związku z tym należy stwierdzić, że sposób skonstruowania postanowienia o karze umownej wskazuje na to, że stanowi ono niedopuszczalną w polskim systemie prawa cywilnego karę umowną, zastrzeżoną na wypadek niewykonania lub nienależytego wykonania świadczeń pieniężnych. Z tego względu postanowienie to jest nieważne i to bez względu, czy pozwany zapoznał się z nim przed zawarciem umowy i czy je akceptował.

Z tych wszystkich względów orzeczono jak w sentencji wyroku.