Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

G., dnia 26 kwietnia 2019 r

Sąd Rejonowy w Gdyni, I Wydział Cywilny

Przewodniczący: SSR Sławomir Splitt

Protokolant: Jolanta Migot

po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 12 kwietnia 2019 roku

sprawy z powództwa Spółdzielni Mieszkaniowej (...) w G.

przeciwko E. R.

z udziałem Prokuratora oraz interwenienta ubocznego po stronie powodowej – Gminy M. G.

o eksmisję

I.  nakazuje pozwanemu E. R., aby opuścił, opróżnił lokal mieszkalny numer (...) przy ul. (...) klatka A w G. wraz ze wszystkimi osobami i rzeczami oraz prawami jego reprezentującymi i wydał lokal ten powodowi - Spółdzielni Mieszkaniowej (...) w G.,

II.  orzeka, że pozwanemu E. R. przysługuje uprawnienie do lokalu socjalnego;

III.  wstrzymuje wykonanie punktu I wyroku do czasu przedstawienia pozwanemu przez Gminę M. G. oferty najmu lokalu socjalnego;

IV.  odstępuje od obciążania pozwanego kosztami procesu w stosunku do powoda i interwenienta ubocznego.

Sygn. akt I C 115/18

UZASADNIENIE

Powódka Spółdzielnia Mieszkaniowa (...) w G. wniosła pozew przeciwko E. R. o nakazanie mu opuszczenia i opróżnienia lokalu mieszkalnego nr (...) położonego w G. przy ul. (...) wraz ze wszystkimi osobami i rzeczami oraz prawami jego reprezentującymi i nakazanie pozwanemu, aby lokal ten wydał powódce Spółdzielni Mieszkaniowej (...), a także zasądzenie od pozwanego na rzecz powódki kosztów procesu według norm przepisanych.

W uzasadnieniu pozwu powódka wskazała, że pozwany zajmuje lokal mieszkalny bez tytułu prawnego, albowiem przysługujące mu wraz z ówczesną małżonką A. R. spółdzielcze własnościowe prawo do lokalu mieszkalnego na podstawie przydziału nr 690/83 z dnia 1 czerwca 1983 roku wydanego dla małżonków. Małżeństwo zostało rozwiązane przez rozwód wyrokiem z dnia 4 grudnia 1997 roku. Powódka podała, że dnia 24 października 2016 roku Rada nadzorcza powódki, po ówczesnym wezwaniu pozwanego do uregulowania sytuacji prawnej spółdzielczego lokatorskiego prawa do lokalu mieszkalnego, wobec jego bezskuteczności, uchwałą nr 116/10/ (...) stwierdziła wygaśnięcie spółdzielczego lokatorskiego prawa do lokalu mieszkalnego byłych małżonków na skutek niezawiadomienia powódki, komu przypadło prawo do spółdzielczego lokatorskiego prawa do powyższego lokalu. Powódka twierdziła, że uchwała została doręczona pozwanemu dnia 9 listopada 2016 roku. Według powódki przedmiotowy lokal obecnie samodzielnie zajmuje pozwany, który gromadzi w nim nieczystości i odpady, które stanowią źródło rozprzestrzeniania się robactwa i stwarza zagrożenie sanitarno-epidemiologiczne.

(pozew – k. 3-3v.)

Interwencję uboczną po stronie powodowej zgłosiła Gmina M. G., wnosząc o uwzględnienie powództwa, nie orzekanie o prawie do lokalu socjalnego oraz zasądzenie od pozwanego na jej rzecz kosztów procesu według norm przepisanych.

Gmina M. G. podała, że nie posiada informacji, aby istniały przesłanki uzasadniające przyznanie pozwanemu lokalu socjalnego.

(interwencja – k. 41)

W toku postępowania do sprawy wstąpiła córka pozwanego – M. R. jako jego pełnomocnik procesowy.

W odpowiedzi na pozew wskazała, że pozwany od lat cierpi na chorobę psychiczną, w związku z czym korzysta z pomocy medycznej w placówce zdrowia psychicznego. Przez powyższe miał nie zdawać sobie sprawy z zagrożeń związanych z sytuacją prawną przedmiotowego lokalu. Również jego bliscy nie posiadali wiedzy w tym zakresie. Podała również, że pozwany jest samotny, a jego jedynym źródłem utrzymania jest świadczenie emerytalne, przez co spełnia on przesłanki przyznania lokalu socjalnego.

(odpowiedź na pozew – k. 51-52)

Pismem z dnia 19 września 2018 roku Prokurator Prokuratury Rejonowej w Gdyni zgłosił swój udział w postępowaniu.

(pismo z dnia 19.09.2018r. – k. 98)

Sąd ustalił następujący faktyczny:

Spółdzielnia Mieszkaniowa (...) w G. jest właścicielką lokalu mieszkalnego oznaczonego numerem (...) w budynku położonym przy ul. (...) w G..

(okoliczność bezsporna)

Decyzją nr (...) z dnia 1 czerwca 1983 roku przydzielono E. R. lokatorskie prawo do lokalu przy ul. (...) nr 2 na cele mieszkalne wraz ze swoją rodziną – żoną A. R. oraz dziećmi.

(okoliczność bezsporna ustalona w oparciu o: decyzję z dnia 01.06.1983r. – k. 12)

Wyrokiem Sądu Wojewódzkiego w Gdańsku z dnia 4 grudnia 1997 roku w sprawie o sygn. akt II C 2128/96 orzeczono o rozwiązaniu przez rozwód małżeństwa E. R. oraz A. R..

(okoliczność bezsporna ustalona w oparciu o: wyrok Sądu Wojewódzkiego w Gdańsku z dnia 04.12.1997r. w sprawie o sygn. akt II C 2128/16 – k. 13-14, odpis skrócony aktu małżeństwa – k. 15)

Pismem z dnia 6 października 2006 roku powódka zwróciła się do A. R. o niezwłoczne uregulowanie stanu prawnego zajmowanego przez nich lokalu mieszkalnego w związku z rozwodem. W pismach wskazano, że zgodnie z postanowieniami § 58 pkt 1 Statutu Spółdzielni oraz art. 13 ustawy z dnia 15 grudnia 2000 roku o spółdzielniach mieszkaniowych (Dz.U. z 2003r., Nr 119, poz. 1116 z późn. zm.) małżonkowie zobowiązani są w terminie jednego roku od ustania związku małżeńskiego do zawiadomienia Spółdzielni, któremu z nich przypadło spółdzielcze lokatorskie prawo do lokalu mieszkalnego lub przedstawić dowód wszczęcia postępowania sądowego o podział tego prawa.

(okoliczność bezsporna ustalona w oparciu o: pismo z dnia 06.10.2006r. – k. 18)

Powódka ponowiła zobowiązanie pismem z dnia 26 czerwca 2007 roku wyznaczając jej termin do dnia 31 sierpnia 2007 roku.

(okoliczność bezsporna ustalona w oparciu o: pismo z dnia 26.06.2007r. – k. 19)

Tożsame zobowiązanie zostało skierowane do pozwanego E. R. z zakreśleniem terminu do dnia 31 października 2008 roku.

(okoliczność bezsporna ustalona w oparciu o: pismo z dnia 15.09.2008r. – k. 20)

Powódka ponowiła zobowiązanie pozwanego do uregulowania powyższej kwestii pismem z dnia 23 października 2015 roku, wyznaczając pozwanemu 6-miesięczny termin pod rygorem podjęcia uchwały o wygaśnięciu spółdzielczego lokatorskiego prawa do przedmiotowego lokalu mieszkalnego.

(okoliczność bezsporna ustalona w oparciu o: pismo z dnia 23.10.2015r. – k. 21)

Tożsame zobowiązanie zostało ponowione w stosunku do A. R. z wyznaczeniem takiego samego terminu do wykonania zobowiązania.

(okoliczność bezsporna ustalona w oparciu o: pismo z dnia 28.10.2015r. – k. 22)

Uchwałą nr 116/10/ (...) z dnia 24 października 2016 roku powódka stwierdziła wygaśnięcie spółdzielczego lokatorskiego prawa do lokalu mieszkalnego nr (...) położonego w budynku nr (...) przy ul. (...) w G., przysługującego A. R. i E. R..

(uchwała powódki z dnia 24.10.2016r. – k. 16)

Powódka zawiadomieniem z dnia 3 listopada 2016 roku zawiadomiła pozwanego E. R. o podjętej uchwale, doręczając jej odpis, a także pouczając o prawie do złożenia pisemnego odwołania się od podjętej uchwały do Walnego Zgromadzenia w ciągu 30 dni od daty otrzymania zawiadomienia, a także prawa do obecności przy rozpatrywaniu odwołania i popierania go albo zaskarżenia uchwały do sądu w terminie sześciu tygodni od dnia doręczenia uchwały z uzasadnieniem.

(okoliczność bezsporna ustalona w oparciu o: zawiadomienie z dnia 03.11.2016r. – k. 17)

Pozwany E. R. obecnie ma 77 lat. Pozwany utrzymuje się ze świadczenia emerytalnego w kwocie brutto 1.117,71 zł. Do emerytury przysługuje dodatek pielęgnacyjny w kwocie 215,84 zł. Do wypłaty pozostaje kwota 1.164,96 zł. Od 2012 roku objęty był rządowym programem „Pomoc Państwa w zakresie dożywiania” – gorący posiłek dziennie realizowany przez Miejski Ośrodek Pomocy Społecznej w G., z pomocy którego pozwany korzysta od 2004 roku. Pozwany samodzielnie prowadzi gospodarstwo domowe. Od wielu lat posiada zaburzenia psychiczne ze spektrum urojeń, paranoi, zaburzeń osobowości oraz syllogomanii, czego wynikiem jest nagromadzenie nieużytecznych przedmiotów, w zajmowanym przez niego mieszkaniu, co stwarza zagrożenie sanitarno-epidemiologiczne. Od 2006 roku pozwany nie leczy się psychiatrycznie. Niesystematycznie korzysta z pomocy lekarskiej, mimo że cierpi na przepuklinę jądrową, nadciśnienie tętnicze, zwyrodnienie stawów. Porusza się o kulach.

(dowód: pismo MOPS z dnia 09.03.2018r. – k. 45, pismo ZUS z dnia 14.03.2018r. – k. 56-56v., dokumentacja lekarska – k. 57-67, zeznania świadka M. R. – k. 81-81v., płyta CD – k. 83, dokumentacja lekarska – k. 100)

Sąd zważył, co następuje:

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił w całości na podstawie dowodów z dokumentów przedłożonych przez strony oraz dowodu z zeznań świadka M. R. – córki pozwanego. W ocenie Sądu powyższe dokumenty nie budzą wątpliwości co do swojej prawdziwości oraz wiarygodności, a nadto nie były kwestionowane przez żadną ze stron, zatem brak było podstaw do odmowy dania im wiary i mocy dowodowej. To samo dotyczy zeznań ww. świadka, które były spójne i szczere i znajdowały odzwierciedlenie w złożonej dokumentacji lekarskiej pozwanego, a nadto nie były kwestionowane przez żadną ze stron.

Podstawę prawną roszczenia powódki stanowi przepis art. 222 § 1 k.c., zgodnie z którym właściciel może żądać od osoby, która włada jego rzeczą, aby rzecz została mu wydana, chyba że osobie tej przysługuje skuteczne względem właściciela prawo do władania rzeczą.

Nie było kwestią sporną w sprawie, że pozwany E. R. zajmuje sporny lokal bez tytułu prawnego. W odpowiedzi na pozew przyznała to wprost jego córka, występująca w sprawie jako jego pełnomocnik. Wskazywała ona również na chorobę psychiczną pozwanego, który nie zdawał sobie sprawy z zagrożeń związanych z sytuacją prawną zajmowanego przez niego lokalu. W związku z tym Sąd na podstawie art. 59 k.p.c. zawiadomił Prokuratora Prokuratury Rejonowej w Gdyni o toczącym się postępowaniu, przedstawiając w późniejszym piśmie do Prokuratury obszerne i szczegółowe uzasadnienie, celem rozważenia wszczęcia postępowania o ubezwłasnowolnienie pozwanego. Prokurator wstąpił do sprawy, zatem należało uznać, że interes pozwanego był odpowiednio zabezpieczony.

Tak więc zgodnie z art. 11 ust. 1. ustawy z dnia 15 grudnia 2000 roku o spółdzielniach mieszkaniowych (Dz.U. Nr 30, poz. 210 ze zm. w brzmieniu obowiązującym w dniu podjęcia uchwały) spółdzielcze lokatorskie prawo do lokalu mieszkalnego wygasa z chwilą ustania członkostwa oraz w innych wypadkach określonych w niniejszym rozdziale.

Zgodnie z art. 13 ww. ustawy po ustaniu małżeństwa wskutek rozwodu lub po unieważnieniu małżeństwa małżonkowie powinni w terminie jednego roku zawiadomić spółdzielnię, któremu z nich przypadło spółdzielcze lokatorskie prawo do lokalu mieszkalnego, albo przedstawić dowód wszczęcia postępowania sądowego o podział tego prawa. Były małżonek niebędący członkiem spółdzielni powinien złożyć deklarację członkowską w terminie 3 miesięcy od dnia, w którym przypadło mu prawo do lokalu. Byłemu małżonkowi przysługuje roszczenie o przyjęcie w poczet członków spółdzielni (ust. 1). Jeżeli małżonkowie nie dokonają czynności, o których mowa w ust. 1, spółdzielnia wyznaczy im w tym celu dodatkowy termin, nie krótszy niż 6 miesięcy, uprzedzając o skutkach, jakie może spowodować jego niezachowanie. Po bezskutecznym upływie tego terminu spółdzielnia może podjąć uchwałę o wygaśnięciu spółdzielczego lokatorskiego prawa do lokalu (ust. 2).

Przenosząc powyższe rozważania na grunt niniejszej sprawy nie było sporu co do tego, że pozwany E. R. oraz A. R. były zobowiązywani przez powodową spółdzielnię do wywiązania się z obowiązku nałożonego na nich dyspozycją art. 13 ww. ustawy. Ponadto spółdzielnia dopełniła obowiązku dodatkowego wezwania wyżej wymienionych osób do dokonania tej czynności zakreślając dodatkowy 6-miesięczny termin. Zobowiązanie nie zostało wykonane, zatem powódce służyło prawo do podjęcia uchwały w przedmiocie wygaśnięcia spółdzielczego lokatorskiego prawa do lokalu mieszkalnego będącego przedmiotem niniejszego postępowania. Uchwała taka została podjęta dnia 24 października 2016 roku i doręczona pozwanemu, o czym świadczy fakt przedłożenia jej kopii przez reprezentującą powoda córkę M. R., która, jak już wspomniano – oświadczyła, że pozwana zajmuje lokal bez tytułu prawnego.

Z tych przyczyn Sąd uznał, iż skoro pozwanemu E. R. nie przysługuje uprawnienie do władania rzeczą, żądanie powódki nakazania pozwanemu opuszczenia, opróżnienia przedmiotowego lokalu wraz ze wszystkimi osobami i rzeczami oraz prawami jego reprezentującymi i wydania go powódce, zasługuje na uwzględnienie, o czym orzeczono na podstawie art. 222 § 1 k.c. w punkcie I. sentencji wyroku.

W konsekwencji powyższego, zadaniem sądu było ustalenie, czy pozwany spełnia przesłanki do przyznania mu lokalu socjalnego.

Zgodnie z dyspozycją przepisu art. 14 ust. 1 i ust. 3 ustawy o ochronie praw lokatorów, mieszkaniowym zasobie gminy i o zmianie kodeksu cywilnego (tekst jednolity Dz. U. z 2005r nr 31 poz. 266 z późn. zm. – w brzmieniu obowiązującym w dniu wniesienia pozwu), Sąd zobowiązany jest z urzędu badać przesłanki w zakresie orzeczenia o uprawnieniu do lokalu socjalnego wobec osób których dotyczy nakaz opróżnienia lokalu. Zgodnie z przepisem ust. 4 art. 14 ww. ustawy obowiązek przyznania takiego lokalu istnieje w przypadku: 1) kobiety w ciąży, 2) małoletniego, niepełnosprawnego w rozumieniu przepisów ustawy z dnia 29 listopada 1990 roku o pomocy społecznej lub ubezwłasnowolnionego oraz sprawującego nad taką osobą opiekę i wspólnie z nią zamieszkałą, 3) obłożnie chorych, 4) emerytów i rencistów spełniających kryteria do otrzymania świadczenia z pomocy społecznej, 5) osoby posiadającej status bezrobotnego, 6) osoby spełniającej przesłanki określone przez radę gminy w drodze uchwały – chyba że osoby te mogą zamieszkać w innym lokalu niż dotychczas używany.

Sąd uznał, iż w niniejszej sprawie nie zachodzą przesłanki do obligatoryjnego orzeczenia o uprawnieniu do otrzymania lokalu socjalnego przez pozwanego, na mocy powyższego przepisu.

Natomiast Sąd orzekł o fakultatywnym orzeczeniu w tym zakresie na podstawie art. 14 ust. 3 powyższej ustawy, zgodnie z którym Sąd, badając z urzędu, czy zachodzą przesłanki do otrzymania lokalu socjalnego, orzeka o uprawnieniu osób, o których mowa w ust. 1, biorąc pod uwagę dotychczasowy sposób korzystania przez nie z lokalu oraz ich szczególną sytuację materialną i rodzinną.

Nie ulega wątpliwości, że pozwany jest w szczególnie trudnej sytuacji majątkowej i zdrowotnej, z której nie do końca nawet zdaje sobie sprawę. Jest on bowiem osobą dotkniętą zaburzeniami psychicznymi w postaci urojeń, paranoi, zaburzeń osobowości i syllogomanii. Skutkiem tych współtowarzyszących pozwanemu zaburzeń jest znaczne utrudnienie w jego codziennych funkcjonowaniu, przejawiające się przede wszystkim fizycznym ograniczeniem sfery życiowej i narażeniem na działanie czynników chorobotwórczych w postaci zakażeń z powodu zanieczyszczeń, znajdujących się w jego mieszkaniu. Poza tym pozwany cierpi na nadciśnienie tętnicze, przepuklinę jądrową, zwyrodnienie stawów oraz porusza się o kulach. Zaburzenia psychiczne powodują, że pozwany nie korzysta z pomocy lekarskiej w takim stopniu, w jakim wydaje się to konieczne. Pozwany osiąga również niewielki dochód ze świadczenia emerytalnego. Bez wątpienia pozwany jest osobą wymagającą szczególnej opieki – przede wszystkim leczenia psychiatrycznego.

Całokształt sytuacji zdrowotnej i majątkowej pozwanego w sposób nie budzący wątpliwości i zgodny ze społecznym poczuciem sprawiedliwości przemawia za przyznaniem pozwanemu uprawnienia do lokalu socjalnego, o czym na podstawie art. 14 ust. 3 ww. ustawy orzeczono w punkcie II. wyroku.

Rozstrzygnięcie zawarte w punkcie III. wyroku Sąd oparł na treści art. 14 ust. 6 ustawy o ochronie praw lokatorów, zgodnie z którym orzekając o uprawnieniu do otrzymania lokalu socjalnego, sąd nakazuje wstrzymanie wykonania opróżnienia lokalu do czasu złożenia przez gminę oferty zawarcia umowy najmu lokalu socjalnego.

O kosztach postępowania Sąd orzekł w punkcie IV. wyroku na podstawie art. 102 k.p.c., odstępując od obciążania pozwanego kosztami procesu. Zważyć należy, iż nieskonkretyzowanie w tym przepisie „wypadków szczególnie uzasadnionych” oznacza, że to sądowi rozstrzygającemu sprawę została pozostawiona ocena, czy całokształt okoliczności pozwala na uznanie, że zachodzi szczególnie uzasadniony wypadek, przemawiający za nieobciążaniem strony przegrywającej spór kosztami procesu w całości lub w części. Takie stanowisko znajduje również potwierdzenie w orzecznictwie. W wyroku z dnia 02 października 2015 roku o sygn. I ACa 2058/14 (LEX nr 1820933) Sąd Apelacyjny w Warszawie stwierdził, że sposób skorzystania z przepisu art. 102 k.p.c. jest suwerennym uprawnieniem jurysdykcyjnym sądu orzekającego i do jego oceny należy przesądzenie, czy wystąpił szczególnie uzasadniony wypadek, który uzasadnia odstąpienie, a jeśli tak, to w jakim zakresie, od generalnej zasady obciążenia kosztami procesu strony przegrywającej spór. Ustalenie, czy w danych okolicznościach zachodzą "wypadki szczególnie uzasadnione", ustawodawca pozostawia swobodnej ocenie sądu, która następuje niezależnie od przyznanego zwolnienia od kosztów sądowych. Zgodnie natomiast ze stanowiskiem Sądu Najwyższego zawartym w postanowieniu z dnia 22 lutego 2011r. II PZ 1/11 (LEX nr 852550) trudna sytuacja życiowa, majątkowa, zdrowotna, osobista, która uniemożliwia pokrycie przez stronę kosztów procesu należnych przeciwnikowi, należy do okoliczności uzasadniających odstąpienie od zasady wyrażonej w art. 98 § 1 k.p.c. Dokonując tej oceny sąd orzekający winien kierować się własnym poczuciem sprawiedliwości, a podważenie oceny tego sądu wymaga wykazania że jest ona wadliwa. W ocenie Sądu poniesienia przez pozwanego kosztów procesu pogorszyłoby i tak już trudna sytuację majątkową pozwanego. Z uwagi na przesłanki warunkujące przyznanie pozwanemu lokalu socjalnego, opisane powyżej – zdaniem Sądu – sytuacja osobista, zdrowotna i majątkowa pozwanego w pełni uzasadnia skorzystanie z dobrodziejstwa określonego w art. 102 k.p.c.