Pełny tekst orzeczenia

Formularz UK 2

Sygnatura akt

II AKa 17/22

Załącznik dołącza się w każdym przypadku. Podać liczbę załączników:

1

1.  CZĘŚĆ WSTĘPNA

1.1.  Oznaczenie wyroku sądu pierwszej instancji

Wyrok Sądu Okręgowego w P. z dnia (...)

1.2.  Podmiot wnoszący apelację

☐ oskarżyciel publiczny albo prokurator w sprawie o wydanie wyroku łącznego

☐ oskarżyciel posiłkowy

☐ oskarżyciel prywatny

☐ obrońca

☐ oskarżony albo skazany w sprawie o wydanie wyroku łącznego

☒ inny

1.3.  Granice zaskarżenia

1.1.1.  Kierunek i zakres zaskarżenia

☒ na korzyść

☐ na niekorzyść

☐ w całości

☒ w części

☐

co do winy

☐

co do kary

☒

co do środka karnego lub innego rozstrzygnięcia albo ustalenia

1.1.2.  Podniesione zarzuty

Zaznaczyć zarzuty wskazane przez strony w apelacji

☐

art. 438 pkt 1 k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w zakresie kwalifikacji prawnej czynu przypisanego oskarżonemu

☒

art. 438 pkt 1a k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w innym wypadku niż wskazany
w art. 438 pkt 1 k.p.k., chyba że pomimo błędnej podstawy prawnej orzeczenie odpowiada prawu

☒

art. 438 pkt 2 k.p.k. – obraza przepisów postępowania, jeżeli mogła ona mieć wpływ na treść orzeczenia

☒

art. 438 pkt 3 k.p.k. – błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia,
jeżeli mógł on mieć wpływ na treść tego orzeczenia

☐

art. 438 pkt 4 k.p.k. – rażąca niewspółmierność kary, środka karnego, nawiązki lub niesłusznego zastosowania albo niezastosowania środka zabezpieczającego, przepadku lub innego środka

☐

art. 439 k.p.k.

☐

brak zarzutów

1.4.  Wnioski

☐

uchylenie

☒

Zmiana

2.  Ustalenie faktów w związku z dowodami
przeprowadzonymi przez sąd odwoławczy

1.5.  Ustalenie faktów

1.1.3.  Fakty uznane za udowodnione

Lp.

Oskarżony

Fakt oraz czyn, do którego fakt się odnosi

Dowód

Numer karty

2.1.1.1.

1.1.4.  Fakty uznane za nieudowodnione

Lp.

Oskarżony

Fakt oraz czyn, do którego fakt się odnosi

Dowód

Numer karty

2.1.2.1.

1.6.  Ocena dowodów

1.1.5.  Dowody będące podstawą ustalenia faktów

Lp. faktu z pkt 2.1.1

Dowód

Zwięźle o powodach uznania dowodu

1.1.6.  Dowody nieuwzględnione przy ustaleniu faktów
(dowody, które sąd uznał za niewiarygodne oraz niemające znaczenia dla ustalenia faktów)

Lp. faktu z pkt 2.1.1 albo 2.1.2

Dowód

Zwięźle o powodach nieuwzględnienia dowodu

3.  STANOWISKO SĄDU ODWOŁAWCZEGO WOBEC ZGŁOSZONYCH ZARZUTÓW i wniosków

Lp.

Zarzut

3.1.

Pełnomocnik wnioskodawczyni podniósł następujące zarzuty:

1.  Błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę wyroku, mający wpływ na jego treść, polegający na niedostatecznym uwzględnieniu rozmiaru krzywdy B. B. oraz nie wzięcie pod uwagę wszystkich okoliczności mających wpływ na jej wymiar, w tym takich zdarzeń, które potęgowały krzywdę moralną, pomimo tego, że ze zgromadzonego materiału dowodowego wynika odmienny stan faktyczny;

2.  Obrazę przepisów postępowania, która mogła mieć wpływ na treść orzeczenia, tj. art. 7 k.p.k. polegającą na dowolnej ocenie dowodu z opinii biegłego sądowego- psychologa W. Ł., w tym całkowitym pominięciu faktu zakwestionowania treści opinii przez pełnomocnika wnioskodawczyni oraz braku jakiegokolwiek odniesienia się do tych zarzutów w treści uzasadnienia wyroku;

3.  Obrazę prawa procesowego, która miała wpływ na treść wyroku, tj. art. 410 k.p.k. poprzez pominięcie w trakcie wyrokowania całokształtu okoliczności ujawnionych w toku rozprawy, w tym w szczególności opinii biegłej z zakresu psychologii, psychologii dziecięcej, psychologii rodzinnej mgr J. S. sporządzonej na potrzeby sprawy o sygn. akt (...) prowadzonej przez Sąd Okręgowy w Ł.;

4.  Obrazę prawa procesowego, która miała wpływ na treść wyroku, tj. art. 7 k.p.k. polegającą na dowolnej ocenie dowodów i wyciągnięcie z materiału dowodowego zgromadzonego w sprawie wniosków sprzecznych z zasadami logicznego rozumowania, doświadczenia życiowego i wskazaniami wiedzy, a w konsekwencji błędne przyjęcie, że zasądzona kwotą zadośćuczynienia jest kwotą odpowiednią;

5.  Obrazę przepisów prawa materialnego, tj. art 481 § 1 k.c. poprzez jego niezastosowanie i nieprzyznanie od zasądzonej sumy odsetek ustawowych za opóźnienie, liczonych od dnia uprawomocnienia się wyroku do dnia zapłaty, pomimo iż takie żądanie zostało zgłoszone we wniosku inicjującym postępowanie.

☐ zasadny

☒ częściowo zasadny

☐ niezasadny

Zwięźle o powodach uznania zarzutu za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny

Na uwzględnienie zasługiwał zarzut ostatni, oznaczony numerem 5 w apelacji. Pozostałe zarzuty podniesione przez pełnomocnika nie zasługują na uwzględnienie.

Na wstępie, dla wyczyszczenia niejako przedpola, zauważyć należy, że Sąd Okręgowy w zaskarżonym wyroku za podstawę zasądzonej kwoty przyjął art. 8 ust. 1 ustawy z dnia 23 lutego 1991 r. o uznaniu za nieważne orzeczeń wydanych wobec osób represjonowanych za działalność na rzecz niepodległego bytu P., mimo iż zarówno z treści wniosku, jak i z samej istoty naprowadzonych w sprawie okoliczności jednoznacznie wynika, że podstawą prawną dochodzonego roszczenia był ponad wszelką wątpliwość art. 8b ust. 1 tejże ustawy. Poza tym, z części rozstrzygającej de facto nie wynika ani to z jakiego tytułu stosowana kwota została zasądzona, ani też na czyją rzecz, a wręcz można by odnieść wrażenie, że beneficjentem ma być B. E., a nie wnioskodawczyni B. B.. Nadto w punkcie 4 Sąd Okręgowy zasądził koszty zastępstwa procesowego na rzecz pełnomocnika radcy prawnej A. B. (ustanowionej z wyboru!) zamiast na rzecz wnioskodawczyni B. B.. Takie rozstrzygnięcie ewidentnie narusza interes strony, na rzecz której przedmiotowe postępowanie toczyło się, a której pełnomocnik był jedynie reprezentantem. Błąd ten winien dostrzec sam pełnomocnik, tak jak i wcześniej wymienione błędy, i wnieść o dokonanie stosownych zmian - kierując się interesem swojej mocodawczyni, ale tego nie uczynił. Uczynił to Sąd Apelacyjny z urzędu – mając na uwadze treść art. 440 k.p.k., gdyż rażąco niesprawiedliwym dla wnioskodawczyni byłoby utrzymanie w mocy zaskarżonego wyroku we wskazanym zakresie.

Przechodząc do podniesionych przez pełnomocnika zarzutów, należy zauważyć co następuje.

Po pierwsze, jak już to wskazano, zasadny okazał się zarzut oznaczony numerem 5 w apelacji, tj. obrazy art. 481 § 1 k.c. Argumentacja zawarta w uzasadnieniu apelacji jest w tym zakresie w pełni przekonująca. Dlatego też Sąd Apelacyjny, uwzględniając ten zarzut, zmienił zaskarżony wyrok w ten sposób, że w miejsce zapisu „wraz z ustawowymi odsetkami od dnia uprawomocnienia się wyroku do dnia zapłaty” przyjął zapis „wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia uprawomocnienia się wyroku do dnia zapłaty”.

Po drugie, jeżeli chodzi o zarzuty oznaczony numerami 1 i 4 w apelacji, które ściśle się ze sobą łączą, podkreślić trzeba, że Sąd Okręgowy kształtując wysokość zadośćuczynienia miał na uwadze wszystkie istotne okoliczności sprawy i żadnej z nich nie pominął, a co więcej, każdej z nich nadał odpowiednią rangę i wagę. Znalazło to swój wyraz w uzasadnieniu zaskarżonego wyroku. Zbędnym powielaniem byłoby przytaczanie okoliczności, którymi kierował się Sąd Okręgowy i to tym bardziej, że skarżący w apelacji sam cytuje obszerne fragmenty wypowiedzi Sądu I instancji. Mało tego, pełnomocnik przyznaje wprost, że Sąd Okręgowy „dostrzegł ogrom krzywdy doznanej przez B. B.”, a jedynie uważa, iż Sąd ten „nie wykazał dlaczego wnioskodawczyni nie zasługuje na pełne zadośćuczynienie”. Z tą ostatnią konstatację nie zgadza się Sąd Apelacyjny. Tym „pełnym zadośćuczynieniem” jest bowiem kwota zasądzona w zaskarżonym wyroku. Zdaniem Sądu Apelacyjnego, wysokość zasądzonego zadośćuczynienia jest adekwatne do realiów analizowanego przypadku. Warto zauważyć, że za każdy miesiąc pobytu z matką w więzieniu, w tym w okresie gdy matka pozostawała w ciąży, zasądzono na rzecz B. B. po 10 000 złotych zadośćuczynienia – łącznie 100 000 złotych. Podnosząc analizowane zarzuty skarżący ograniczył się w rzeczywistości do samych ogólników, które stanowią li tylko polemikę ze stanowiskiem Sądu Okręgowego i to całkowicie nieprzekonywującą. Apelujący przedstawił po prostu własną, subiektywną ocenę „pełnej kwoty zadośćuczynienia” i nie wykazał, aby Sąd I instancji dopuścił jakiegokolwiek błędu, czy to w postaci błędu dowolności (ustalenie faktu, który z zebranych dowodów nie wynikał), czy też w postaci błędu braku (nie ustalenia faktu, który ze zgromadzonych dowodów wynikał). Jeżeli chodzi o zarzut obrazy art. 7 k.p.k., to przypomnieć wypada, żee dokonana przez Sąd I instancji ocena dowodów pozostaje pod ochrona tego przepisu wtedy, gdy:

a) jest poprzedzona ujawnieniem w toku rozprawy głównej całokształtu okoliczności sprawy (art. 410 k.p.k.) i to w sposób podyktowany obowiązkiem dochodzenia prawdy (art. 2 § 2 k.p.k.),

b) stanowi wynik rozważenia wszystkich okoliczności przemawiających zarówno na korzyść, jak i na niekorzyść strony (art. 4 k.p.k.),

c) jest wyczerpująco i logicznie - z uwzględnieniem wskazań wiedzy i doświadczenia życiowego - uargumentowana w uzasadnieniu wyroku (art. 424 § 1 i 2 k.p.k.) – zob. m.in.: wyrok SN z dnia 16 grudnia 1974 roku, Rw 618/74, Lex nr 18945, wyrok SN z dnia 4 lipca 1995 roku, II KRN 72/95, Lex nr 162495, postanowienie SN z dnia 18 stycznia 2007 roku, III KK 271/06, Lex nr 459451.

Idąc dalej, zarzut obrazy przepisu art. 7 k.p.k. może okazać się skuteczny, tylko wówczas gdy jego autor wskaże, na czym konkretnie polegało przekroczenie granic swobodnej oceny, tj. wykaże, ocena których dowodów kłóciła się z zasadami doświadczenia życiowego lub była wbrew wskazaniom wiedzy względnie była sprzeczna z regułami logicznego rozumowania. Nie czyni zadość powyższym wymogom dokonanie przez apelującego własnej wybiórczej oceny dowodów i poczynienie w środku odwoławczym w oparciu o taką ocenę własnych ustaleń. W przekonaniu Sądu Apelacyjnego, taki właśnie charakter, tj. ogólnikowy, polemiczny i charakteryzujący się „wybiórczością” oceny ma podniesiony przez pełnomocnika zarzut obrazy art. 7 k.p.k.

Uwzględniając przytoczone okoliczności, stwierdzić należy, że orzeczone zaskarżonym wyrokiem zadośćuczynienie z jednej strony stanowi odpowiednio odczuwalną wartość ekonomiczną, a z drugiej strony utrzymane jest w rozsądnych i sprawiedliwych granicach, odpowiadających aktualnym warunkom. Co też istotne, właśnie w tej wysokości odzwierciedla ono indywidualne cechy konkretnego wypadku, jaki związany jest z B. B.. Na marginesie można jedynie zaznaczyć, że kwota jakiej domaga się skarżący jest znacznie wygórowana, jak słusznie zauważył to Sąd Okręgowy, a z kolej określenie w apelacji zasądzonego zaskarżonym wyrokiem zadośćuczynienia mianem „symbolicznego” jest oderwane od realów sprawy.

Po trzecie, jeżeli chodzi o zarzut oznaczony w apelacji numerem 2, to nie jest prawdą, że Sąd Okręgowy dokonał dowolnej oceny opinii biegłego psychologa sądowego W. Ł. oraz aby „pominął fakt zakwestionowania” tej opinii przez pełnomocnika wnioskodawczyni. W uzasadnieniu zaskarżonego wyroku Sąd Okręgowy wyraźnie wskazał, że pełnomocnik zakwestionował przedmiotową opinię, ale zarazem podkreślił, iż nie zgadza się ze stanowiskiem pełnomocnika. Uznał opinię biegłego za pełnowartościowy materiał dowodowy z uwagi na jej fachowość i rzetelność. Nadto Sąd I instancji wskazał na doświadczenie biegłego w dziedzinie, w której wydał opinię. Sąd Apelacyjny w pełni zgadza się z Sądem Okręgowym. Opinia biegłego jest pełna, jasna i nie zawiera sprzeczności. W rezultacie – kierując się treścią art. 201 k.p.k. – nie ma podstaw do dopuszczenia dowodu z opinii uzupełniającej, czy też z nowej opinii. I w tym przypadku argumenty skarżącego mają wyłącznie polemiczny charakter. Biegły logicznie i przekonująco umotywował swoje końcowe wnioski, a apelujący nie wzruszył ich trafności.

Po czwarte, jeżeli chodzi o zarzut oznaczony w apelacji numerem 3, to opinia mgr J. S. jest opinią wydaną w zgoła innej sprawie, która toczyła się przed Sądem Okręgowym w Ł.. Nie jest to opinia wydana w rozpatrywanej tu sprawie. Nie można jej zatem traktować jako opinii biegłego w znaczeniu procesowym. Opinią, która została wydana przez biegłego powołanego w tym charakterze na potrzeby niniejszej sprawy jest wspomniana już opinia biegłego W. Ł., która jako pełna, jasna i nie zawierająca sprzeczności stała się podstawą poczynionych ustaleń faktycznych. Podkreślić jednocześnie trzeba, że opinia mgr J. S. odnosi się do mających charakter indywidualny, unikatowy okoliczności danego przypadku, a poza tym wskazano w niej na okoliczności powszechnie znane i będące naturalnym następstwem traumy związanej z pobytem dziecka w warunkach izolacji więziennej. Wywody te w niczym nie zmieniają ocen i ustaleń poczynionych w rozpatrywanej tu sprawie.

Mając powyższe na uwadze, Sąd Apelacyjny:

1)  zmienił zaskarżony wyrok w ten sposób, że:

a)  za podstawę prawną zasądzonego zadośćuczynienia w miejsce art. 8 ust. 1 przyjął art. 8b ust. 1 ustawy z dnia 23 lutego 1991 r. o uznaniu za nieważne orzeczeń wydanych wobec osób represjonowanych za działalność na rzecz niepodległego bytu P. (tj. Dz.U. z 2021 r. poz. 1693),

b)  ustalił, że zadośćuczynienie zostało zasądzone na rzecz wnioskodawczyni B. B. za 303 dni jej pobytu wraz z matką B. E. w więzieniu, w tym w okresie, gdy matka pozostawała z nią w ciąży, tj. w okresie tymczasowego aresztowania i odbywania kary pozbawienia wolności w sprawie (...) w P.,

c)  w miejsce zapisu „wraz z ustawowymi odsetkami od dnia uprawomocnienia się wyroku do dnia zapłaty” przyjął zapis „wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia uprawomocnienia się wyroku do dnia zapłaty”,

d)  ustalił, iż kwota określona w punkcie 4 jest zasądzona na rzecz wnioskodawczyni B. B., a nie na rzecz radcy prawnej A. B.;

2)  utrzymał w mocy zaskarżony wyrok w pozostałym zakresie.

Wniosek

Skarżący wniósł o zmianę zaskarżonego wyroku poprzez zasądzenie na rzecz wnioskodawczyni dalszej kwoty w wysokości 1 679 551,12 zł tytułem zadośćuczynienia za doznaną krzywdę wraz z ustawowymi odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia uprawomocnienia się wyroku do dnia zapłaty.

☐ zasadny

☒ częściowo zasadny

☐ niezasadny

Zwięźle o powodach uznania wniosku za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny.

Zasadny okazał się jedynie wniosek związany z odsetkami, ponieważ w tym zakresie zasadny okazał się zarzut podniesiony w apelacji. Pozostałe wnioski nie zasługiwały na uwzględnienie, gdyż niezasadne były skorelowane z nimi zarzuty, o czym była mowa wyżej i zbędne byłoby powtarzanie tego samego tutaj.

4.  OKOLICZNOŚCI PODLEGAJĄCE UWZGLĘDNIENIU Z URZĘDU

4.1.

Zwięźle o powodach uwzględnienia okoliczności

5.  ROZSTRZYGNIĘCIE SĄDU ODWOŁAWCZEGO

1.7.  Utrzymanie w mocy wyroku sądu pierwszej instancji

5.1.1.

Przedmiot utrzymania w mocy

Utrzymano zaskarżony wyrok w mocy co do wysokości zasądzonego zadośćuczynienia i oddalenia wniosku w pozostałym zakresie.

Zwięźle o powodach utrzymania w mocy

Powody, które zdecydowały o utrzymaniu w mocy zaskarżonego wyroku w wymienionym zakresie zostały przytoczone przy okazji omówienia apelacji pełnomocnika wnioskodawcy i zbędnym powielaniem byłoby ich powtarzanie w tym miejscu.

1.8.  Zmiana wyroku sądu pierwszej instancji

5.2.1.

Przedmiot i zakres zmiany

Sąd Apelacyjny zmienił zaskarżony wyrok w ten sposób, że:

a)  za podstawę prawną zasądzonego zadośćuczynienia w miejsce art. 8 ust. 1 przyjął art. 8b ust. 1 ustawy z dnia 23 lutego 1991 r. o uznaniu za nieważne orzeczeń wydanych wobec osób represjonowanych za działalność na rzecz niepodległego bytu P. (tj. Dz.U. z 2021 r. poz. 1693),

b)  ustalił, że zadośćuczynienie zostało zasądzone na rzecz wnioskodawczyni B. B. za 303 dni jej pobytu wraz z matką B. E. w więzieniu, w tym w okresie, gdy matka pozostawała z nią w ciąży, tj. w okresie tymczasowego aresztowania i odbywania kary pozbawienia wolności w sprawie (...) w P.,

c)  w miejsce zapisu „wraz z ustawowymi odsetkami od dnia uprawomocnienia się wyroku do dnia zapłaty” przyjął zapis „wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia uprawomocnienia się wyroku do dnia zapłaty”,

d)  ustalił, iż kwota określona w punkcie 4 jest zasądzona na rzecz wnioskodawczyni B. B., a nie na rzecz radcy prawnej A. B..

Zwięźle o powodach zmiany

I w tym przypadku powody zmiany zaskarżonego wyroku w opisanym zakresie zostały wskazane przy okazji omówienia zarzutów zawartych w apelacji pełnomocnika wnioskodawczyni i nie ma logicznego sensu ich powtarzania.

1.9.  Uchylenie wyroku sądu pierwszej instancji

1.1.7.  Przyczyna, zakres i podstawa prawna uchylenia

5.3.1.1.1.

☐ art. 439 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia

5.3.1.2.1.

Konieczność przeprowadzenia na nowo przewodu w całości

☐ art. 437 § 2 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia

5.3.1.3.1.

Konieczność umorzenia postępowania

☐ art. 437 § 2 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia i umorzenia ze wskazaniem szczególnej podstawy prawnej umorzenia

5.3.1.4.1.

☐ art. 454 § 1 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia

1.1.8.  Zapatrywania prawne i wskazania co do dalszego postępowania

1.10.  Inne rozstrzygnięcia zawarte w wyroku

Punkt rozstrzygnięcia z wyroku

Przytoczyć okoliczności

6.  Koszty Procesu

Punkt rozstrzygnięcia z wyroku

Przytoczyć okoliczności

Punkt 3 wyroku.

Na podstawie art. 13 ustawy z dnia 23 lutego 1991 r. o uznaniu za nieważne orzeczeń wydanych wobec osób represjonowanych za działalność na rzecz niepodległego bytu P., Sąd Apelacyjny kosztami sądowymi za postępowanie odwoławcze obciążył Skarb Państwa.

7.  PODPIS

I. P. M. K. H. K.

1.11. 

1.12.  Granice zaskarżenia

Kolejny numer załącznika

1

Podmiot wnoszący apelację

Pełnomocnik wnioskodawczyni

Rozstrzygnięcie, brak rozstrzygnięcia albo ustalenie, którego dotyczy apelacja

W zakresie dotyczącym wysokości zasądzonego zadośćuczynienia

0.1.1.3.1. Kierunek i zakres zaskarżenia

☒ na korzyść

☐ na niekorzyść

☐ w całości

☒ w części

☐

co do winy

☐

co do kary

☒

co do środka karnego lub innego rozstrzygnięcia albo ustalenia

0.1.1.3.2. Podniesione zarzuty

Zaznaczyć zarzuty wskazane przez strony w apelacji

☐

art. 438 pkt 1 k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w zakresie kwalifikacji prawnej czynu przypisanego oskarżonemu

☒

art. 438 pkt 1a k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w innym wypadku niż wskazany
w art. 438 pkt 1 k.p.k., chyba że pomimo błędnej podstawy prawnej orzeczenie odpowiada prawu

☒

art. 438 pkt 2 k.p.k. – obraza przepisów postępowania, jeżeli mogła ona mieć wpływ na treść orzeczenia

☒

art. 438 pkt 3 k.p.k. – błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia,
jeżeli mógł on mieć wpływ na treść tego orzeczenia

☐

art. 438 pkt 4 k.p.k. – rażąca niewspółmierność kary, środka karnego, nawiązki lub niesłusznego zastosowania albo niezastosowania środka zabezpieczającego, przepadku lub innego środka

☐

art. 439 k.p.k.

☐

brak zarzutów

0.1.1.4. Wnioski

☐

uchylenie

☒

Zmiana