Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

8 lipca 2021 roku

Sąd Okręgowy w Sieradzu IV Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

Przewodniczący: sędzia Dorota Załęska

po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym 8 lipca 2021 roku w Sieradzu

odwołania R. S.

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych II Oddział w Ł.

z 21 stycznia 2021 r. Nr (...)

w sprawie R. S.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych II Oddział w Ł.

o kapitał początkowy

zmienia zaskarżoną decyzję i ustala, że wskaźnik wysokości podstawy wymiaru kapitału początkowego z 10 kolejnych lat kalendarzowych, tj. od 1.01.1980 r. do 31.12.1989 roku wynosi 93,36%, a wartość kapitału początkowego na dzień
1 stycznia 1999 roku wynosi 68 522,74 złotych.

Sygn. akt IV U 138/21

UZASADNIENIE

Decyzją z 21.01.2021r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych II Oddział w Ł. ustalił R. S. kapitał początkowy na dzień 1.01.1999r. Do obliczenia podstawy wymiaru kp oraz wwpw przyjęto przeciętną podstawę wymiaru składek na ubezpieczenie społeczne z 10 kolejnych lat kalendarzowych, tj. od 1.01.1980 – 31.12.1998; wwpw wyniósł 86,50%. Uwzględniono okresy składkowe w wymiarze 12 lat, 1 miesiąca, 13 dni; wartość kp wyniosła 65772,30zł.

Nie podzielając powyższej decyzji w/w złożył odwołanie, argumentując, że do kp nie zostały doliczone składniki wynagrodzeń wynikające z karty wynagrodzeń.

W odpowiedzi organ rentowy, podtrzymując stanowisko zawarte w zaskarżonej decyzji wnosił o oddalenie odwołania.

Sąd Okręgowy ustalił następujący stan faktyczny:

R. S. urodził się (...)

W dniu 10.11.2020r., R. S. złożył w ZUS wniosek w sprawie kapitału początkowego, załączając m.in. uwierzytelnione kserokopie kart ewidencji zarobków lat 1979 - 1990 (wniosek z załącznikami k. 1 – 21/akta ZUS).

Decyzją z 21.01.2021r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych II Oddział w Ł. ustalił R. S. kapitał początkowy na dzień 1.01.1999r. Do obliczenia podstawy wymiaru kp oraz wwpw przyjęto przeciętną podstawę wymiaru składek na ubezpieczenie społeczne z 10 kolejnych lat kalendarzowych, tj. od 1.01.1980 – 31.12.1998; wwpw wyniósł 86,50%. Uwzględniono okresy składkowe w wymiarze 12 lat, 1 miesiąca, 13 dni; wartość kp wyniosła 65772,30zł. (decyzja, obliczenie wwpw k. 28 - 30/akta ZUS).

Organ rentowy nie uwzględnił do ustalenia wwpw kp premii, nagród, rekompensat i dodatków, ponieważ kwoty nagród wskazane przez odwołującego z lat 1981 – 1989 nie zostały opisane, nie wiadomo z jakiego tytułu zostały wypłacone, czy odprowadzono od nich składki na obowiązkowe ubezpieczenia. Odnośnie rekompensat: w karcie wynagrodzenia za 1981r. od miesiąca września 1981r. nie ma wpisanych kwot rekompensat pracowniczych w kwocie 160zł. Jedynie w miesiącu wrześniu w kolumnie dot. zasiłku rodzinnego wpisana jest kwota 320zł. i 160zł., co ewentualnie dawałoby 3 wypłaty rekompensaty. W karcie wynagrodzenia za rok 1982 do lutego, tak jak w przypadku roku 1981, nie ma wpisanych kwot rekompensat pracowniczych w kwocie 160zł. Premia w wysokości 5.110zł. także została nie uwzględniona, bo kwotę tę wprowadzono w kolumnie dotyczącej płacy akord i ręcznie ktoś zmienił nazwę na premie, a dwie kolumny jest kolumna opisana jako premie. Dodatkowo wskazywana przez odwołującego rekompensata pracownicza w kwocie 1.410zł., także nie jest wpisana. Kwota taka od marca faktycznie jest wprowadzana, ale w kolumnie dotyczącej pobranego od wynagrodzenia podatku. Taka sama sytuacja ma miejsce w roku 1983 i 1984. W karcie wynagrodzenia za rok 1989 nie ma opisanych składników jako dodatek cenowy. Kolumna 10 nie zawiera opisu składników, nie wiadomo więc, czego te kwoty dotyczą i czy zostały od nich odprowadzone składki (pismo procesowe k. 13, 33 akt sprawy).

W toku postepowania odwoławczego został dopuszczony dowód z pisemnej opinii biegłego z zakresu rachunkowości, który po dokonał obliczenia wysokości kp wnioskodawcy w najkorzystniejszym wariancie, przy uwzględnieniu kart ewidencji zarobków oraz przy uwzględnieniu stanowiska wnioskodawcy zawartego w odwołaniu (k. 14/akta sprawy).

Odwołujący udokumentował okresy pracy: zasadnicza służba wojskowa - książeczka wojskowa: 28.04.1977 - 24.06.1977, Zakłady (...) w K. - świadectwo pracy: 16.01.1979 - 28.02.1990, (...) Urząd Pracy w W. – zaświadczenie: zasiłek dla bezrobotnych 2.03.1990 - 31.12.1990. Razem okresy pracy do 31.12.1998r. wynosiły: składkowe - 12 lat, 1 m-c, 13 dni, nieskładkowe: 0. Udokumentowane zostały wynagrodzenia za okresy: 1979r. od 16.01. - 44.098,00 wg ewidencji zarobków, przec. wyn. - 3.924,00, wskaźnik 68,99%, 1980r. - 60.512,00, przec. wyn. - 72.480,00, wskaźnik 83,49%, 1981r. - 92.910,00, wg karty zarobków 95.990,00, przec. wyn. - 92.268,00, wskaźnik 100,70%,

Przy uwzględnieniu nagród i rekompensat z okresu 1980 – 1989, wwpw wynosi 93,36%, (933,59 : 10).

Zgodnie z uchwałą nr 187 Rady Ministrów w sprawie podwyższenia cen detalicznych niektórych artykułów żywnościowych (MP.1981r. nr 22, poz. 20 ze zm.) wprowadzone zostały rekompensaty wzrostu kosztów utrzymania z tytułu podwyższenia cen. Od 1 września 1981r. wypłacano rekompensatę z tytułu podwyżki cen artykułów żywnościowych w wysokości 160zł. miesięcznie na osobę. I tak: 1981r. - nagroda w kwocie 2.440zł. wypłacona w m-cu marcu, rekompensaty od m- ca września, tj. 4 m-ce x 160zł. = 640zł., razem 3.080zł. Łącznie według kart 95.990zł., (92.910zł. + 3.080zł.).

Na podstawie uchwały nr 23 Rady Ministrów z 27 stycznia 1982r. w sprawie cen detalicznych podstawowych artykułów żywnościowych opału i energii (MP 1982r. nr 4, poz.17) oraz uchwały nr 24 Rady Ministrów z 27 stycznia 1982r. w sprawie rekompensat pieniężnych z tytułu wprowadzenia z dniem 1 lutego 1982r. nowych cen detalicznych podstawowych artykułów żywnościowych, opału i energii w zależności od uzyskiwanego dochodu. Powyższe rekompensaty wypłacane od 1 września 1981r. do 30 czerwca 1987r. należy uwzględniać przy ustalaniu wymiaru świadczeń bez względu na to, czy rekompensata była objęta składką na ubezpieczenie czy nie była. Od lutego 1984r. rekompensaty prawdopodobnie przeniesione zostały do płacy zasadniczej, które w tym czasie zdecydowanie wzrosły.

W odniesieniu do nagród nie można jednoznacznie stwierdzić z jakiego funduszu były one wypłacane, i że nie były od nich odprowadzane składki na ubezpieczenie społeczne - dlatego zaliczono je w tym wariancie do wynagrodzeń; 1982r. - nagrody 6.580zł., premia 5.110zł., rekompensaty 15.670zł., (tj. 160zł. za styczeń + 15.510zł., tj. 11 m-cy x 1.410zł.), razem 27.360zł. Łącznie wg kart zarobków 156.438zł. (129.078zł. + 27.360zł); 1983r. - nagroda 8.570zł., rekompensata 16.920zł. (12 m-cy x 1.410zł.), razem 25.490zł. Łącznie wg karty zarobkowej 173.248zł. (147.758zł. + 25.490zł.); 1984r. -nagrody 6.550zł., rekompensata za 1/1984r. - 1.410zł., razem 7.960zł. Łącznie wg karty zarobkowej 157.356zł. (149.396zł. + 7.960zł); 1985r. - nagrody 12.390zł. Łącznie wg karty zarobkowej 218.907zł. (206.517zł. + 12.390zł.), 1986r. - nagrody 23.340zł. Łącznie wg karty zarobkowej 270.999zł. (247.659zł. + 23.340zł.); 1987r. - nagroda 18.600zł. Łącznie wg karty zarobkowej 316.602zł. (298.002zł. + 18.600zł.); 1988r. - nagroda 26.300zł. Łącznie wg karty zarobkowej 633.563zł. (607.263zł. + 26.300zł.); 1989r. - nagrody 107.350zł. Łącznie wg karty zarobkowej 2.024.472zł. (1.917.122zł. + 107.350zł.). Z karty zarobków nie można stwierdzić czy i w jakiej wysokości były dodatki cenowe - brakuje czytelnych zapisów - dlatego nie uwzględniono ich w wyliczeniach.

Wyliczenie wysokości kapitału początkowego na dzień 01.01.1999r. przy uwzględnieniu w/w rekompensat i nagród i wwpw wynoszącym 93,36%: podstawa wymiaru kapitału początkowego wynosi 1.139,94zł. i wynika z pomnożenia najkorzystniejszego wwpw kapitału początkowego z 10 kolejnych lat kalendarzowych z okresu do 31.12.1998r., tj. z lat 1980 - 1989 wynoszącego 93,36% przez kwotę bazową wynoszącą 1.220,89zł., tj. 93,36% x 1.220,89zł. = 1.139,82zł.

Do wyliczenia kapitału początkowego przyjęto okresy pracy: składkowe wynoszące 12 lat, 1 m-c, 13 dni, tj. 145 m-cy, tj. 4363 dni. Współczynnik proporcjonalny do osiągniętego do 31.12.1998r. wieku oraz okresu składkowego i nieskładkowego dla odwołującego wynosi 50,78%. Wysokość 24% kwoty bazowej wynosi 293,01zł. (24% x 1.220,89zł. kwota bazowa = 293,01zł.).

Średnie dalsze trwanie życia wyrażone w miesiącach dla osób w wieku 62 lat wynosi 209 m-cy i wynika z komunikatu Prezesa GUS z dnia 25.03.1999r. w sprawie tablicy średniego dalszego trwania życia kobiet i mężczyzn (MP Nr 12, poz.173).

Obliczenie wartości kapitału początkowego na dzień 01.01.1999r.: część socjalna 293,01zł. x 50,78% (współczynnik proporcjonalny) = 148,79zł. (145 m-cy okr. skł. x 1,3%) : 12 x 1139,82zł. (podstawa wymiaru) = 179,07zł., razem 327,86zł.

327,87zł. x 209 m-cy (średnie dalsze trwanie życia) = 68.522,74zł. Kapitał początkowy ustalony na dzień 1.01,1999r. wynosiłby 68.522,74zł.

Wyliczenie wwpw kapitału początkowego, w wariancie przy uwzględnieniu rekompensat i bez uwzględnienia wypłaconych nagród i tak: 1981r. - wynagrodzenie wg ZUS 92.910zł. + 640zł. rekompensata = 93.550zł., bez nagrody 2.440zł., tj. 92.210zł. + 640zł. = 93.550zł., podstawa wymiaru kapitału początkowego wynosiłaby 101,39% (93.550zł. : 92.268zł.); 1982r. - wynagrodzenie wg ZUS - 129.078zł., plus premia 5.110zł., plus rekompensata - 15.670zł. (bez nagrody 6.580zł.), podstawa wymiaru kapitału początkowego wynosiłaby 107,37% (149.858zł. : 139.572zł.);1983r. - wynagrodzenie wg ZUS - 147.758zł. plus rekompensaty - 16.920zł. (bez nagrody 8.570zł.), razem 164.678zł., podstawa wymiaru kapitału początkowego wynosiłaby 94,81% (164.678zł. : 173.700zł.); 1984r. - wynagrodzenie wg ZUS - 149.396zł. plus rekompensaty - 1.410zł. (bez nagrody 6.550zł.), razem 150.806zł., podstawa wymiaru kapitału początkowego wynosiłaby 74,64%, tj. 150.806zł.: 202.056zł.; 1985r. -wynagrodzenie wg ZUS - 206.517zł. (bez nagrody 12.330zł.),podstawa wymiaru kapitału początkowego wynosiłaby 86,03%, tj. 206.517zł. : 240.060zł.; 1986r. - wynagrodzenie wg ZUS - 247.659zł. (bez nagrody 23.340zł.). Podstawa wymiaru kapitału początkowego wynosi 85,65% (247.659zł. : 289.140zł.); 1987r. - wynagrodzenie wg ZUS - 298.002zł. (bez nagrody 18.600zł.), podstawa wymiaru kapitału początkowego wynosi 85,09% (298.002zł. : 350.208zł.); 1988r. - wynagrodzenie wg ZUS - 607.263zł. (bez nagrody 26.300zł.), podstawa wymiaru kapitału początkowego wynosi 95,32% (607.263zł. : 637.080zł.); 1989r. - wynagrodzenie wg ZUS - 1.917.122zł. (bez nagrody 107.350zł.), podstawa wymiaru kapitału początkowego wynosi 77,27% (1.917.122zł. : 2.481.096zł.).

Biorąc powyższe pod uwagę wwpw kapitału początkowego z lat 1980 - 1989 wynosiłby 89,11% (891,06 : 10). Podstawa wymiaru kapitału początkowego przy wwpw wynoszącym 89,11% wynosiłaby 1087,94zł. (89,11% x 1.220,89zł. = 1087,94zł.).

Kapitał początkowy na dzień 1.01.1999r. wynosiłby: część socjalna 293,01zł. x 50,78% (współczynnik proporcjonalny) = 148,79zł. (145 m-cy okr. skł. x 1,3%) :12 x 1087,94zł. (podstawa wymiaru) = 170,92zł., razem 319,71zł.

319,71zł. x 209 m-cy (średnie dalsze trwanie życia) = 66.819,39zł. Wysokości kapitału początkowego przy najkorzystniejszym wwpw kapitału początkowego z lat 1980 - 1989 wynoszącym 93,36% wynosiłby 68.522,74zł. W wersji bez uwzględnienia nagród, przy wwpw wynoszącym 89,11%, kapitał początkowy stanowiłby kwotę 66.819,39zł. (opinia k. 18 – 23 akt sprawy).

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił na podstawie materiału dowodowego zgromadzonego w sprawie i w postępowaniu przed organem rentowym. W poczet materiału dowodowego Sąd przyjął opinię biegłego z zakresu rachunkowości, który dokonał obliczenia wysokości kp wnioskodawcy w najkorzystniejszym wariancie, przy uwzględnieniu kart ewidencji zarobków oraz przy uwzględnieniu stanowiska wnioskodawcy zawartego w odwołaniu. W ocenie Sądu opinia biegłego jest fachowa i miarodajna. Podzielając w pełni opinię biegłego, Sąd przyjął wersję wyliczeń, przy najkorzystniejszym wwpw kp z lat 1980 - 1989 wynoszącym 93,36%, co daje wartość kp w kwocie 68.522,74zł. Zgodnie z uchwałą nr 187 Rady Ministrów w sprawie podwyższenia cen detalicznych niektórych artykułów żywnościowych (MP.1981r. nr 22, poz. 20 ze zm.) wprowadzone zostały rekompensaty wzrostu kosztów utrzymania z tytułu podwyższenia cen. Od 1 września 1981r. wypłacano rekompensatę z tytułu podwyżki cen artykułów żywnościowych w wysokości 160zł. miesięcznie na osobę. Na podstawie uchwały nr 23 Rady Ministrów z 27 stycznia 1982r. w sprawie cen detalicznych podstawowych artykułów żywnościowych opału i energii (MP 1982r. nr 4, poz.17) oraz uchwały nr 24 Rady Ministrów z 27 stycznia 1982r. w sprawie rekompensat pieniężnych z tytułu wprowadzenia z dniem 1 lutego 1982r. nowych cen detalicznych podstawowych artykułów żywnościowych, opału i energii w zależności od uzyskiwanego dochodu, rekompensaty wypłacane od 1 września 1981r. do 30 czerwca 1987r. należało uwzględniać przy ustalaniu wymiaru świadczeń bez względu na to, czy rekompensata była objęta składką na ubezpieczenie czy nie była. Od lutego 1984r. rekompensaty prawdopodobnie przeniesione zostały do płacy zasadniczej, które w tym czasie zdecydowanie wzrosły. W odniesieniu do nagród nie można jednoznacznie stwierdzić z jakiego funduszu były one wypłacane, i że nie były od nich odprowadzane składki na ubezpieczenie społeczne - dlatego zaliczono je w tym wariancie do wynagrodzeń. Z karty zarobków nie można stwierdzić czy i w jakiej wysokości były dodatki cenowe - brakuje czytelnych zapisów i dlatego nie uwzględniono ich w wyliczeniach.

Sąd Okręgowy zważył:

Z uwagi na to, że postępowanie dowodowe w całości zostało przeprowadzone w oparciu o dokumenty, zawarte w aktach organu rentowego, aktach sprawy oraz opinię biegłego, stosownie do art. 15zzs2 ustawy z dnia 2 marca 2020r. o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych (Dz. U. poz. 374, 567, 568 i 695), w brzmieniu, określonym ustawą z dnia 14 maja 2020r. o zmianie niektórych ustaw w zakresie działań osłonowych w związku z rozprzestrzenianiem się wirusa SARS-CoV-2 (Dz.U.2020.875), zaistniały przesłanki do wydania w sprawie wyroku na posiedzeniu niejawnym.

Odwołanie jest zasadne.

Jak wynika z art. 173 ust. 1 ustawy z 17.12.1998r. o emeryturach i rentach z FUS (Dz. U. 2018.1270), dla ubezpieczonych urodzonych po dniu 31.12.1948r., którzy przed dniem wejścia w życie ustawy opłacali składki na ubezpieczenie społeczne lub za których składki opłacali płatnicy składek, ustala się kapitał początkowy. Kapitał początkowy stanowi równowartość kwoty obliczonej według zasad określonych w art. 174 pomnożonej przez wyrażone w miesiącach średnie dalsze trwanie życia ustalone dla osób w wieku 62 lat , tj. zgodnie z komunikatem Prezesa GUS z dnia 25.03.1999r. (art.173 ust. 2 ustawy).

Zgodnie z przepisem art. 174 ust. 1 cyt. ustawy, kapitał początkowy ustala się na zasadach określonych w art. 53, z uwzględnieniem ust. 2-12.

Przy ustalaniu kapitału początkowego przyjmuje się przebyte przed dniem wejścia w życie ustawy:

1) okresy składkowe, o których mowa w art. 6;

2) okresy nieskładkowe, o których mowa w art. 7 pkt 5;

3) okresy nieskładkowe, o których mowa w art. 7 pkt 1-3 i 6-12, w wymiarze nie większym niż określony w art. 5 ust. 2 (ust. 2).

Przy ustalaniu kapitału początkowego do okresów, o których mowa w art. 7 pkt 5 stosuje się art. 53 ust. 1 pkt 2 (ust. 2a).

Podstawę wymiaru kapitału początkowego ustala się na zasadach określonych w art. 15, 16, 17 ust. 1 i 3 oraz art. 18, z tym że okres kolejnych 10 lat kalendarzowych ustala się z okresu przed dniem 1 stycznia 1999r. (ust. 3).

Zgodnie z §21 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 11 października 2011r. w sprawie postępowania o świadczenia emerytalno-rentowe (Dz. U. Nr 237, poz. 1412), środkiem dowodowym stwierdzającym wysokość wynagrodzenia, dochodu, przychodu oraz uposażenia przyjmowanego do ustalenia podstawy wymiaru jest zaświadczenie pracodawcy lub innego płatnika składek, legitymacja ubezpieczeniowa lub inny dokument, na podstawie którego można ustalić wysokość wynagrodzenia, dochodu, przychodu lub uposażenia.

W ocenie Sądu Okręgowego, zgromadzone w sprawie dowody, pozwoliły na korzystniejsze ustalenie kapitału początkowego wnioskodawcy na 1.01.1999r. Stanowisko takie wynika z opinii biegłego z zakresu rachunkowości, którą Sąd w całości podzielił.

Z uwagi na powyższe, Sąd Okręgowy na podstawie art. 477 ¹⁴§2 k.p.c., zmienił zaskarżoną decyzję i ustalił, że wskaźnik wysokości podstawy wymiaru kapitału początkowego z 10 kolejnych lat kalendarzowych, tj. od 1.01.1980 – 31.12.1989 wynosi 93,35%, a wartość kp na dzień 1.01.1999r. wynosi 68522,74zł.