Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 13 lutego 2019 r.

Sąd Okręgowy w Warszawie XXVII Wydział Cywilny Odwoławczy w składzie:

po rozpoznaniu w dniu 13 lutego 2019r. w Warszawie

na rozprawie

sprawy z powództwa R. S.

przeciwko (...) S.A w W.

o zapłatę

na skutek apelacji pozwanego

od wyroku Sądu Rejonowego dla Warszawy- Śródmieścia w Warszawie

z dnia 21 września 2017 r., sygn. akt VI C 640/17

1.  oddala apelację;

2.  zasądza od (...) S.A. w W. na rzecz R. S. kwotę 1800 (jeden tysiąc osiemset) złotych tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego w instancji odwoławczej.

Sygn. akt XXVII Ca 12/18

UZASADNIENIE

W dniu 27 marca 2017 roku powód R. S. wniósł pozew przeciwko (...) Spółce Akcyjnej z siedzibą w W., w którym domagał się zasądzenia na jego rzecz kwoty 15.287,41 zł (stanowiącej nienależnie pobraną przez pozwanego kwotę z tytułu tzw. ubezpieczenia niskiego wkładu) wraz z ustawowymi odsetkami od dnia 27 marca 2014 roku do dnia 31 grudnia 2015 roku oraz odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia 1 stycznia 2016 roku do dnia zapłaty oraz zasądzenie kwoty 4.382 zł tytułem kosztów postępowania, w tym 3.600 zł tytułem kosztów zastępstwa procesowego oraz 17 zł tytułem opłaty od pełnomocnictwa.

W odpowiedzi na pozew pozwany wniósł o oddalenie powództwa w całości oraz o zasądzenie na jego rzecz kosztów postępowania, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

Wyrokiem z dnia 21 września 2017 roku Sąd Rejonowy dla Warszawy-Śródmieścia w Warszawie:

1)  umorzył postępowanie w zakresie roszczenia odsetkowego za okres od dnia 27 marca 2014 roku do dnia 20 lutego 2017 roku, w związku z cofnięciem pozwu w tej części;

2)  zasądził od pozwanego na rzecz powoda kwotę 15.287,41 zł wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia 1 marca 2017 roku do dnia zapłaty;

3)  oddalił powództwo w pozostałej części;

4)  zasądził od pozwanego na rzecz powoda kwotę 4.596 zł tytułem kosztów procesu, w tym kwotę 3.600 zł tytułem kosztów zastępstwa procesowego.

Apelację od powyższego wyroku wniósł pozwany zaskarżając go w części tj. w zakresie pkt II i IV, zarzucając Sądowi Rejonowemu naruszenie przepisów prawa procesowego tj. art. 233 k.p.c., art. 233 § 1 k.p.c. w zw. z art. 247 k.p.c. w zw. z art. 299 k.p.c., art. 479 ⁴³ k.p.c. w zw. z art. 365 k.p.c. w zw. z art. 366 k.p.c., art. 100 k.p.c., a także przepisów prawa materialnego tj. art. 385 ¹ § 1 k.c., 385 ¹ § 1 k.c. w zw. z art. 69 ust. 2 prawa bankowego, art. 385 ¹ § 3 k.c., art. 385 ¹ k.c. w zw. z art. 385 ² k.c. w zw. z art. 22 ¹ k.c., art. 6 k.c. w zw. z art. 3 k.p.c. w zw. z art. 232 k.p.c., art. 410 § 2 k.c. w zw. z art. 405 k.c., art. 411 pkt 1 k.c. oraz art. 70 ust. 1 prawa bankowego w zw. z art. 93 ust. 1 prawa bankowego.

W oparciu o powyższe zarzuty skarżący wniósł o zmianę zaskarżonego wyroku poprzez oddalenie powództwa oraz poprzez zmianę rozstrzygnięcia o kosztach postępowania za I instancję i zasądzenie od powoda na rzecz pozwanego kosztów postępowania, w tym kosztów zastępstwa procesowego w całości oraz o zasądzenie od powoda na rzecz pozwanego kosztów postępowania apelacyjnego.

Sąd Okręgowy zważył co następuje:

Apelacja nie zasługiwała na uwzględnienie.

Zgodnie z art. 387 § 2 ¹ k.p.c. jeżeli sąd drugiej instancji nie przeprowadził postępowania dowodowego ani nie zmienił ustaleń faktycznych sądu pierwszej instancji, a w apelacji nie zgłoszono zarzutów dotyczących tych ustaleń, uzasadnienie wyroku może zawierać jedynie wyjaśnienie podstawy prawnej wyroku z przytoczeniem przepisów prawa.

Wprawdzie w apelacji skarżący podniósł zarzuty dotyczące błędu w ustaleniach faktycznych, jednakże kwestionowane ustalenia nie miały wpływu na treść zapadłego w sprawie rozstrzygnięcia, a w pozostałym zakresie ustalenia faktyczne pozostawały bezsporne.

Z tych względów Sąd Okręgowy odstąpił od przytaczania treści uzasadnienia zaskarżonego orzeczenia.

Sąd II instancji wskazuje, że w całości podziela i przyjmuje za własne ustalenia faktyczne poczynione przez Sąd Rejonowy oraz ich ocenę prawną. Wskazać należy, że istotą sporu w sprawie niniejszej była ocena prawna zawartej przez strony umowy kredytu. Strona powodowa twierdziła, że § 3 ust. 3 przedmiotowej umowy stanowi klauzulę abuzywną w rozumieniu art. 385 ¹ § 1 k.c. i tym samym nie wiąże stron. W oparciu o dyspozycję art. 410 § 2 k.c. domagała się tym samym zwrotu nienależnego świadczenia tj. uiszczonych na rzecz banku opłat na pokrycie składki z tytułu tzw. ubezpieczenia niskiego wkładu. Pozwany bank zajmował stanowisko przeciwne. Sąd Rejonowy uwzględnił powództwo w całości.

Chybiony jest zarzut naruszenia art. 233 k.p.c. Zgodnie z utrwalonym orzecznictwem Sądu Najwyższego normy swobodnej oceny dowodów wyznaczone są wymaganiami prawa procesowego, doświadczenia życiowego oraz regułami logicznego myślenia, według których sąd w sposób bezstronny i wszechstronny rozważa materiał dowodowy, jako całość, dokonuje wyboru określonych środków dowodowych i ważąc ich moc oraz wiarygodność, odnosi je do pozostałego materiału dowodowego. Skuteczne postawienie zarzutu naruszenia przez sąd przepisu art. 233 § 1 k.p.c. wymaga, zatem wykazania, że sąd uchybił tym zasadom. Nie jest natomiast wystarczające przekonanie o innej niż przyjął sąd doniosłości poszczególnych dowodów i ich odmiennej ocenie niż ocena sądu. Sąd Okręgowy stwierdza, że analiza akt sprawy prowadzi do jednoznacznego wniosku, że dokonana przez Sąd I Instancji ocena dowodów nie nosi cech dowolności.

Wbrew zarzutom skarżącego Sąd Rejonowy prawidłowo zastosował art. 385 ¹ § 1 k.c. W sprawie nie budziło wątpliwości, że pozwany bank zawarł umowę z konsumentem, a sporny zapis umowy nie dotyczył głównych świadczeń. Trafnie przesądził też Sąd I Instancji, że postanowienie umowne zawarte w § 3 ust. 3 umowy kredytowej nie zostało uzgodnione indywidualnie. Kierując się zasadami logiki i doświadczenia życiowego stwierdzić trzeba, że nie jest możliwe by strona powodowa miała rzeczywisty wpływ na ustalenie treści wzorca stworzonego przez bank na długo przed zawarciem z nim umowy. Nadto nie przedłożono dowodów, że sporny zapis regulaminu był negocjowany. Trzeba także wskazać, że samo podjęcie próby negocjacji, przy jednoczesnym braku realnego wpływu na treść zawieranej umowy, czy regulaminu, nie może prowadzić do ustalenia, że faktycznie postanowienia umowy kredytu były uzgodnione indywidualnie.

Nadto w ocenie Sądu II instancji Sąd Rejonowy prawidłowo zważył, że postanowienie umowne zawarte w § 3 ust. 3 umowy kredytowej w całości stanowi klauzulę abuzywną w rozumieniu 385 ¹ § 1 k.c. gdyż ukształtowało obowiązki strony powodowej w sposób sprzeczny z dobrymi obyczajami i rażąco naruszając jej interesy. Powyższe wynika w szczególności z faktu, że to wyłącznie bank, a nie konsument, był stroną i uposażonym z umowy ubezpieczenia. Konsument ponosił z kolei pełny koszt tej umowy. Co więcej, w razie zajścia zdarzenia ubezpieczeniowego, bank uzyskałby zaspokojenie od ubezpieczyciela, natomiast strona powodowa byłaby zobowiązana na żądanie tegoż ubezpieczyciela zwrócić mu wypłacone bankowi kwoty, bowiem ziściłyby się przesłanki z tytułu tzw. roszczenia regresowego. Powyższe zatem przemawia za stwierdzeniem, że sytuacja prawna takich konsumentów jest znacznie gorsza od sytuacji, w której to konsument byłby ubezpieczającym i ubezpieczonym, a zarazem nie musiałby się liczyć z obowiązkiem zwrotu świadczenia ubezpieczycielowi w zakresie wypłaconego odszkodowania. Korzyść z zawartej umowy ubezpieczenia niskiego wkładu własnego była zatem rażąco jednostronna.

Należy podkreślić, że Sąd Okręgowy nie kwestionuje samej dopuszczalności i skuteczności korzystania z ubezpieczenia niskiego wkładu, jako formy zabezpieczenia spełnienia części świadczenia z umowy kredytu, ale uznaje za abuzywne te postanowienia umowy, według których koszt zabezpieczenia ryzyka banku ponosi w całości konsument nie uzyskując w zamian żadnych korzyści.

Na ocenę abuzywności przedmiotowych postanowień umownych nie miały wpływu okoliczności towarzyszące zawarciu umowy kredytowej. Abuzywność stwierdza się bowiem niezależnie od tego, z jakich przyczyn konsument zdecydował się na zawarcie takiej umowy i czy posiada wiedzę oraz doświadczenie pozwalające mu na potencjalnie lepsze zrozumienie postanowień umowy. Postanowienie nie określające świadczenia głównego, które nie zostało z konsumentem indywidualnie uzgodnione, a które rażąco narusza jego interesy i jest sprzeczne z dobrymi obyczajami, uznać należy za niedozwolone, a jako takie niewiążące stosownie do art. 385 ^{( 1)} § 1 k.c. Podnoszenie przy ocenie treści umowy argumentów dotyczących okoliczności jej zawarcia (np. zapoznanie się przez konsumenta z treścią wzorca i wyrażeniem na niego zgody) lub też okoliczności opłacalności ekonomicznej zawartej umowy jest zupełnie chybione i pozostaje w oderwaniu od przesłanek zawartych w treści 385 ^{( 1)} § 1 k.c.

Mając na uwadze powyższe Sąd Okręgowy stwierdził, że uiszczenie przez powoda na rzecz pozwanego dochodzonej pozwem kwoty stanowiło świadczenie nienależne w rozumieniu art. 410 § 2 k.c., albowiem wskutek uznania postanowienia § 3 ust. 3 umowy kredytowej za klauzulę abuzywną odpadła podstawa do pobrania składek tytułem ubezpieczenia niskiego wkładu (art. 385 ¹ § 1 k.c.).

Z tych względów Sąd Okręgowy na podstawie art. 385 k.p.c. orzekł, jak w punkcie 1 sentencji wyroku. O kosztach postępowania apelacyjnego orzeczono w punkcie 2 sentencji wyroku na podstawie art. 98 § 1 i 3 k.p.c. w zw. z § 10 ust. 1 pkt 1 w zw. z § 2 pkt 5 Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 roku w sprawie opłat za czynności adwokackie obowiązującego w dacie wniesienia apelacji.