Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 12 marca 2014 r.

Sąd Rejonowy dla Wrocławia-Śródmieścia, Wydział VIII Cywilny

w składzie:

Przewodniczący: SSR Paweł Wiśniewski

Protokolant: Anna Hrydziuszko

po rozpoznaniu w dniu 28 lutego 2014 r. we Wrocławiu

na rozprawie

sprawy z powództwa P. K.

przeciwko Politechnice (...)

o zapłatę

I. oddala powództwo;

II. zasądza od powoda na rzecz strony pozwanej kwotę 2.417 zł tytułem zwrotu kosztów procesu.

UZASADNIENIE

Powód P. K. wniósł o zasądzenie na swoją rzecz od strony pozwanej (...) kwoty 20.743,77 zł wraz z odsetkami ustawowymi od dnia 25 lipca 2012 r. do dnia zapłaty.

Uzasadniając swoje żądanie, podał, że na podstawie zawartej w dniu 31 stycznia 2012r. ze spółką (...) S.A. umowy o roboty budowlane, wykonał - jako podwykonawca - roboty o wartości 20.898 zł brutto, które zostały stwierdzone protokołem częściowego odbioru, a strona pozwana - jako inwestor - odpowiada solidarnie za zapłatę należnego mu wynagrodzenia. Wyjaśnił przy tym, że dochodzona suma obejmuje w całości wynagrodzenie za wykonane roboty, pomniejszone o kwotę 154,23 zł z tytułu partycypacji przez spółkę (...). Podniósł, że uwagi zgłaszane w chwili odbioru do wykonanych przez niego prac dotyczyły okoliczności od niego niezależnych, przy czym podniósł, że wszystkie usterki zostały przez niego usunięte.

Nakazem zapłaty w postępowaniu upominawczym, wydanym w dniu 18 lutego 2013r. (w sprawie o sygn. akt V GNc 5701/12), Sąd Rejonowy dla Wrocławia-Fabrycznej uwzględnił powództwo w całości.

Strona pozwana złożyła sprzeciw od powyższego nakazu zapłaty, zaskarżając go w całości i wnosząc o oddalenie powództwa.

Strona pozwana zarzuciła, że umowa zawarta przez powoda z generalnym wykonawcą jest umową o dzieło, a nie umową o roboty budowlane w związku z czym strona pozwana, jako inwestor, nie ponosi solidarnej odpowiedzialności za zapłatę należnego powodowi wynagrodzenia. Wskazała przy tym, że należne powodowi wynagrodzenie powinno zostać pomniejszone o kwotę partycypacji w wysokości 2.089,62 zł określoną w protokole częściowego odbioru robót.

Strona pozwana podniosła również, że powód nie dołączył do wystawionej przez siebie faktury dokumentów rozliczeniowych wymaganych – zgodnie z umową - do wypłaty wynagrodzenia, a zatem dochodzone pozwem roszczenie nie jest jeszcze wymagalne.

Zarzuciła ponadto, że powód wykonał swoje prace wadliwie, wskazując na szereg nieprawidłowości, a mianowicie: zbyt małą warstwę kory otulającej; niepielęgnowanie i niepodlewanie roślin po posadzeniu; brak nasadzeń w części południowej, wschodniej i północnej; brak zabezpieczenia nasadzonych roślin, wydeptane ścieżki oraz uszkodzone rośliny; niewywiezienie zanieczyszczeń występujących w zagospodarowanych pracach zieleni; niewykonanie regulacji starych studni. Zdaniem strony pozwanej, domaganie się wynagrodzenia za wadliwie wykonane prace stanowi nadużycie prawa podmiotowego w rozumieniu art. 5 k.c.

Strona pozwana zwróciła także uwagę na fakt, że generalny wykonawca był uprawniony do potrącenia kar umownych z tytułu wadliwego wykonania prac i opóźnienia w wykonaniu prac wskazanych w protokole odbioru. W związku z tym, że termin wykonania robót upływał w dniu 14 maja 2012 r., a zostały one zgłoszone do odbioru w dniu 18 maja 2012 r., strona pozwana podniosła zarzut potrącenia kar umownych za opóźnienie w wykonaniu robót w wysokości 99.962,10 zł, licząc 0,3 % wynagrodzenia za każdy dzień opóźnienia w usunięciu wad i usterek.

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

W dniu 31 stycznia 2012 r. powód P. K., w ramach prowadzonej przez siebie działalności gospodarczej, zawarł umowę o roboty budowlane ze spółką (...) S.A. w T., która była generalnym wykonawca zadania pod nazwą Centrum Studiów (...) realizowanego w ramach projektu o nazwie „Międzyuczelniane Centrum (...)Technologiczne ‘T.’ we W.” przy ul. (...). Wymieniona spółka zleciła powodowi – jako podwykonawcy – wykonanie kompleksowego zagospodarowania terenów zielonych wraz z humusowaniem oraz wykonaniem zielonego dachu wraz z warstwami drenażowymi i matą rozchodnikową, które zostały określone w dokumentacji projektowej.

Zakres robót, zgodnie z § 2 ust. 1 umowy, obejmował:

- kompleksowe wykonanie zagospodarowania terenów zielonych wraz z humusowaniem,

- wykonanie nasadzeń, m.in. Cis pospolity, O. szkarłatny, J., Barwnik pospolity, Irga D., M. Syberyjska, B. pospolity, nasadzeń roślin zielonych (bylin), nasadzeń krzewów z pełną zaprawą dołów wraz z przygotowaniem terenu pod nasadzenia, tory, substraty ogrodnicze oraz nawozy,

- kompleksowe założenie trawników z darni rolowanej,

- kompleksowe wykonanie zielonego dachu wraz z warstwami drenażowymi i matą rozchodnikową.

W wypadku zniszczenia lub uszkodzenia robót, ich części bądź istniejących elementów budynku lub infrastruktury z winy powoda w toku prac, powód miał być zobowiązany do ich naprawy i doprowadzenia do stanu poprzedniego (§1 ust. 12 pkt 4 umowy).

W czasie realizacji robót powód miał utrzymywać teren budowy w należytym porządku, w stanie wolnym od przeszkód komunikacyjnych, będąc zobowiązanym do usuwania i składowania wszelkich urządzeń pomocniczych i zbędnych materiałów, odpadów i śmieci oraz niepotrzebnych urządzeń prowizorycznych (§ 1 ust. 13 umowy).

Powód miał odpowiadać za likwidację zaplecza oraz uporządkowania terenu budowy po zakończeniu robót. Niewykonanie lub nienależyte wykonanie obowiązku uporządkowania terenu uprawniało spółkę (...), po uprzednim wyznaczeniu odpowiedniego dodatkowego terminu, do wykonania wszelkich prac porządkowych na koszt i ryzyko powoda (§ 1 ust. 17 umowy).

Przez okres gwarancji (60 miesięcy liczonych od następnego dnia po uzyskaniu przez stronę pozwaną prawomocnego pozwolenia na użytkowanie inwestycji) powód miał być natomiast zobowiązany do pielęgnacji zieleni (pielęgnacji nasadzeń, pielęgnacji trawników oraz dachu zielonego).

Powód zobowiązał się także do tworzenia i dostarczania spółce (...) raportów miesięcznych z postępu realizacji robót, w formie zgodnej z wzorami przekazanymi przez wymienioną spółkę (§ 1 ust. 27 umowy).

Termin rozpoczęcia robót ustalono na dzień 1 marca 2012 r., a termin ich zakończenia (potwierdzonego protokołem odbioru końcowego podpisanym przez spółkę (...)) ustalono na dzień 14 maja 2012 r. Terminy wykonania robót mogły ulec zmianie w wypadku przerwy w realizacji robót wynoszącej więcej niż 2 dni robocze i wynikającej z opóźnienia w przekazaniu powodowi terenu budowy, nieprzedłożenia pozwolenia na budowę w dniu przekazania terenu budowy, bądź z przerw w realizacji robót powstałych z przyczyn zawinionych przez spółkę (...) i potwierdzonych wpisem do dziennika budowy.

Za wykonanie prac ogrodniczych związanych z zagospodarowaniem terenów zielonych powód miał otrzymać wynagrodzenie w ryczałtowej kwocie 110.700 zł brutto.

Rozliczenie za wykonane prace miało nastąpić fakturą VAT wystawioną na podstawie protokołu odbioru. Dopuszczalne było przy tym rozliczenie prac częściowymi fakturami VAT za wykonane i odebrane roboty. Podstawą do wystawienia faktury częściowej miał być protokół częściowego odbioru robót. Wraz z fakturą VAT powód był zobowiązany każdorazowo złożyć dokumenty rozliczeniowe oraz raporty z postępu robót. Wynagrodzenie częściowe i końcowe miało być płatne w terminie 30 dni, licząc od daty doręczenia spółce (...) prawidłowo wystawionej faktury VAT, z zastrzeżeniem, że złożenie faktury bez któregokolwiek z wymaganych załączników nie powoduje powstania obowiązku dokonania płatności (§ 12 i 13 umowy).

Powód zobowiązał się do zapłaty na rzecz spółki (...) kar umownych m.in. za niedotrzymanie terminu zakończenia robót będących przedmiotem umowy, w wysokości 0,2 % wynagrodzenia umownego brutto za każdy dzień opóźnienia, a także za opóźnienie w usunięciu wad i usterek w wysokości 0,3 % wynagrodzenia brutto za każdy dzień opóźnienia.

(dowód: umowa z 31 stycznia 2012 r., k. 13-23.)

Strona pozwana wyraziła zgodę na zawarcie przez spółkę (...) umowy z powodem.

(dowód: pismo strony pozwanej z 10 lutego 2012 r., k. 24)

Z powodu opóźnienia w prowadzeniu inwestycji przez generalnego wykonawcę, pracownicy powoda nie mogli przystąpili do wykonywania prac w ustalonym terminie.

Pracownicy innych ekip zatrudnionych na budowie chodzili po terenach zielonych, wydeptując ścieżki w trawniku oraz uszkadzając posadzone przez powoda rośliny. Wokół roślin gromadził się również styropian bądź materiały budowlane wykorzystywane przez inne ekipy budowlane.

(dowód: - częściowo zeznania świadka J. S.,

- zeznania świadka J. B.,

- zeznania świadka J. Ł.)

Do szkód dochodziło pomimo tego, że pracownicy powoda zabezpieczali tereny zielone oraz zgłaszali problemy z zachowaniem pracowników innych wykonawców.

Z powodu robotników chodzących wśród posadzonych już roślin zmniejszała się też warstwa kory, która je otulała.

W trakcie wykonywania prac pracownicy powoda regularnie sprzątali tereny zielone, wyrywali chwasty, dosypywali korę, podlewali posadzone rośliny.

(dowód: - zeznania świadka J. B.,

- zeznania świadka J. Ł.)

W dniu 18 maja 2012 r. powód, kierownik budowy J. S. oraz kierownik kontraktu J. W. sporządzili protokół odbioru częściowego wykonanych przez powoda robót, w którym stwierdzili częściowe wykonanie przedmiotu umowy w zakresie kompleksowego wykonania terenów zielonych. Zaawansowanie wykonanych robót określono na 21,5 %, a ich wartość na 20.898 zł brutto.

Wpisane zostały następujące uwagi do stanu robót:

- zbyt mała warstwa kory otulającej,

- niepielęgnowanie i niepodlewanie roślin po posadzeniu,

- brak nasadzeń w części południowej, wschodniej i północnej,

- brak zabezpieczeń nasadzonych roślin, wydeptane ścieżki, uszkodzone rośliny,

- nie wywieziono zanieczyszczeń występujących w zagospodarowanych pracach zieleni,

- nie wykonano regulacji starych studni.

(dowód: protokół odbioru częściowego robót, k. 140-141)

W dniu 23 maja 2012 r. powód wystawił fakturę VAT na rzecz spółki (...) na kwotę 20.898 zł brutto za wykonanie zagospodarowania terenów zielonych.

(dowód: faktura VAT, k. 25),

Pismem z dnia 2 lipca 2012 r. – doręczonym w dniu 3 lipca 2012 r. – strona pozwana złożyła spółce (...) oświadczenie o odstąpieniu od umowy z 26 kwietnia 2010 r. z wyłącznej winy wykonawcy o czym poinformowała powoda, wzywając go do zakończenia prac będących w toku, zabezpieczenia ich oraz współudziału w inwentaryzacji wykonanych robót budowlanych.

(dowód: - pismo strony pozwanej z 2 lipca 2012 r., k. 26-27,

- pismo strony pozwanej z 6 lipca 2012 r., k. 28)

Pismem z dnia 16 lipca 2012 r. – doręczonym w dniu 17 lipca 2012 r. – powód wezwał stronę pozwaną do zapłaty kwoty 20.898 zł tytułem wynagrodzenia wynikającego z umowy, a które nie zostało mu zapłacone

(dowód: pismo powoda z 16 lipca 2012 r. wraz z potwierdzeniem odbioru, k. 29-30)

Pismem z dnia 11 września 2012 r. – doręczonym w dniu 19 września 2012 r. – powód zwrócił się do spółki (...) o potwierdzenie, że należności stwierdzone fakturą z 23 maj 2012 r. nie zostały przez spółkę zapłacone.

(dowód: pismo powoda z 11 września 2012 r. wraz z potwierdzeniem odbioru, k. 35-36)

Główna Księgowa w spółce (...) uczyniła odręczną adnotację na piśmie powoda, że ze stwierdzonej fakturą VAT kwoty 20.898 zł potrącona została kwota 2.380,06 zł tytułem kaucji oraz kwota 154,23 zł tytułem partycypacji, oraz że do zapłaty pozostaje kwota 18.363,71 zł.

(dowód: pismo powoda z 11 września 2012 r. z adnotacją S. K., k. 37)

Pismem z dnia 9 listopada 2012 r. – doręczonym w dniu 12 listopada 2012 r. – powód ponownie wezwał stronę pozwaną do zapłaty w terminie 7 dni kwoty 20.743,77 zł tytułem roszczenia wynikającego z umowy zawartej ze spółką (...).

(dowód: pismo powoda z 9 listopada 2012 r. wraz z potwierdzeniem odbioru, k. 38-40)

Sąd nie dał wiary zeznaniom świadka J. S. w części w jakiej twierdził, że powód nie zabezpieczał roślin po wykonaniu prac. Po pierwsze zeznania te były sprzeczne z zeznaniami innych świadków. Po drugie, jego zeznania miały w przeważającym zakresie charakter bardzo ogólny i nieprecyzyjny. W wypadku większości szczegółowych kwestii świadek zasłaniał się niepamięcią. Nie pamiętał w szczególności faktu dokonania częściowego odbioru robót wykonywanych przez powoda. Niewiarygodnie brzmiało zatem stanowcze stwierdzenie co do braku zabezpieczenia roślin.

Oddaleniu podlegał natomiast wniosek strony pozwanej o dopuszczenie dowodów z oględzin miejsca wykonania robót oraz opinii biegłego na okoliczność nienależytego wykonania umowy. Dokonanie ustaleń w zakresie zarzucanych przez stronę pozwaną nieprawidłowości nie wymagało bowiem wiedzy specjalnej. Istotne dla rozstrzygnięcia okoliczności związane ze sposobem wykonania robót przez pozwanego podlegały więc ustaleniu w drodze zeznań świadków. Żadna ze stron procesu, w tym strona pozwana, nie przestawiła zaś innych dowodów, których ocena wymagałaby powołania przez Sąd biegłego.

Sąd zważył, co następuje:

Powództwo nie zasługuje na uwzględnienie.

Z dokonanych przez Sąd ustaleń faktycznych wynika, że powoda łączyła zawarta z generalnym wykonawcą umowa o roboty budowlane w rozumieniu art. 647 k.c. Przedmiotem zobowiązania powoda było bowiem wykonanie - zgodnie z dokumentacją projektową - części obiektu, do którego wykonania zobowiązany był generalny wykonawca. W myśl art. 6471 § 5 k.c., strona pozwana jako inwestor, który wyraził zgodę na zawarcie umowy z podwykonawcą, ponosi zatem wraz z generalnym wykonawcą solidarną odpowiedzialność za zapłatę powodowi wynagrodzenia za wykonane przez niego roboty. Z istoty solidarnej odpowiedzialności wynika przy tym, że powód mógł żądać spełnienia świadczenia (zapłaty wynagrodzenia) od obu dłużników łącznie, lub od każdego z nich osobna (art. 366 § 1 k.c.). Podkreślić również należy, że nawet w wypadku, gdyby powód zawarł z generalnym wykonawcą umowę o dzieło, to strona pozwana – na podstawie art. 6471 § 5 k.c. - ponosiłaby solidarną odpowiedzialność za zapłatę należnego mu wynagrodzenia (zob. uzasadnienie wyroku Sądu Najwyższego z dnia 17 października 2008 r., I CSK 106/08, OSNC-ZD 2009/3/64).

Możliwość przyjmowania wykonanych robót częściowo, w miarę ich ukończenia, za zapłatą odpowiedniej części wynagrodzenia, wynika z art. 654 k.c. i została również potwierdzona w umowie z dnia 31 stycznia 2012 r. W ocenie Sądu nie budził przy tym wątpliwości zakres robót częściowo wykonanych przez powoda w zakresie kompleksowego wykonania terenów zielonych, albowiem został on potwierdzony protokołem odbioru częściowego, który nie był przez stronę pozwaną kwestionowany. Co do zakresu wykonanych częściowo robót strona pozwana w złożonym sprzeciwie od nakazu zapłaty nie zgłaszała zaś żadnych zarzutów, pomimo że była wówczas obowiązana przedstawić okoliczności faktyczne i dowody, pod rygorem pominięcia spóźnionych twierdzeń i dowodów (art. 503 § 1 k.p.c.).

Bezzasadne okazały się natomiast zarzuty strony pozwanej związane z nienależytym wykonaniem przez powoda tej części prac, za które domaga się wynagrodzenia.

W pierwszej kolejności, jako nietrafny należy ocenić zarzut, że domaganie się wynagrodzenia za wadliwie wykonane prace stanowi nadużycie prawa podmiotowego w rozumieniu art. 5 k.c. Wadliwe wykonanie robót może bowiem rodzić odpowiedzialność ich wykonawcy z tytułu rękojmi (art. 637 i 638 w zw. z art. 656 k.c.), bądź uzasadniać jego odpowiedzialność odszkodowawczą na zasadach ogólnych (art. 471 k.c.). W tej sytuacji nie sposób więc uznać, że sprzeczne z zasadami współżycia społecznego jest domaganie się przez powoda zapłaty wynagrodzenia wynikającego z zawartej umowy.

Zauważyć również należy, że wady, na których istnienie wskazywała strona pozwana nie miały charakteru istotnego. Jeżeli zaś wykonany obiekt nie wykazuje wad istotnych, tj. czyniących go niezdatnym do użytku zgodnie z przeznaczeniem lub sprzeciwiających się w sposób wyraźny umowie, jego oddanie powoduje wymagalność wierzytelności o wynagrodzenie (por. uzasadnienie wyroku Sądu Najwyższego z dnia 26 lutego 1998 r., I CKN 520/97, OSNC 1998/10/167; uzasadnienie wyroku Sądu Najwyższego z dnia 18 stycznia 2012 r., II CSK 213/11, LEX nr 1133803). W świetle dokonanych ustaleń faktycznych, zdaniem Sądu, brak jest jednak w ogóle podstaw do stwierdzenia, że wykonane przez powoda roboty były dotknięte wskazywanymi przez stronę pozwaną wadami.

Niesłuszne w szczególności okazały się zarzuty co do zbyt małej warstwy kory otulającej, braku zabezpieczenia nasadzonych roślin, wydeptania ścieżek, uszkodzenia roślin, niepielęgnowania oraz niepodlewania roślin po posadzeniu.

Przeprowadzone postępowanie dowodowe wykazało bowiem, że uszkodzenia powstałe po częściowym wykonaniu kompleksowego zagospodarowania terenów zielonych wynikały z zachowania innych robotników pracujących przy budowie obiektu, pomimo że pracownicy powoda działali z należytą starannością, aby zapobiec tego rodzaju szkodom. Oczywiste jest zaś, że w takiej sytuacji nie można mówić o nienależytym wykonaniu zobowiązania przez powoda, który nie może ponosić odpowiedzialności za zachowanie osób trzecich.

Zgromadzony w sprawie materiał dowodowy nie potwierdził również zarzutów niepielęgnowania roślin po ich posadzeniu. Poza tym zgodnie z umową z dnia 31 stycznia 2012 r., obowiązek pielęgnacji zieleni (pielęgnacji nasadzeń, pielęgnacji trawników oraz dachu zielonego) był dodatkowym, związanym z udzieloną gwarancją, zobowiązaniem, które nie wchodziło w skład robót, za które powodowi należało się wynagrodzenie.

Nietrafny był także zarzut, że powód nie wywiózł zanieczyszczeń występujących w zagospodarowanych terenach zieleni. Jak ustalił Sąd, pracownicy powoda regularnie sprzątali bowiem tereny zielone. Ewentualne niewykonanie przez powoda obowiązków w tym zakresie również pozostawało jednak bez wpływu na możliwość domagania się wynagrodzenia za wykonane prace. W myśl postanowień umownych, konsekwencją niewykonania lub nienależytego wykonania obowiązku uporządkowania terenu była bowiem możliwość wykonania wszelkich prac porządkowych na koszt i ryzyko powoda (por. § 1 ust. 17 umowy).

Jako nieporozumienie ocenić należy zaś zarzut braku nasadzeń w części południowej, wschodniej i północnej czy niewykonania regulacji starych studni, skoro w niniejszej sprawie chodziło o zapłatę wynagrodzenia za częściowe wykonanie robót, a nie wynagrodzenia za wykonanie wszystkich robót.

Biorąc pod uwagę powyższe, stwierdzić należało, że powód faktycznie wykonał częściowo roboty, za które mógłby domagać się wynagrodzenia w podanej przez siebie wysokości.

Dla rozstrzygnięcia niniejszej sprawy nie miał znaczenia podniesiony przez stronę pozwaną zarzut potrącenia wierzytelności z tytułu kar umownych. Strona pozwana, jako dłużnik solidarny, mogła bronić się bowiem jedynie zarzutami, które przysługują jej osobiście względem powoda, jak również tymi, które ze względu na sposób powstania lub treść zobowiązania są wspólne wszystkim dłużnikom (art. 375 § 1 k.c.). Roszczenie o zapłatę przez powoda kar umownych ustalonych w umowie z dnia 31 stycznia 2012 r. przysługiwać mogło jedynie jego kontrahentowi, tj. spółce (...), a zatem zgłaszanie przez stronę pozwaną zarzutów w tym zakresie było niedopuszczalne. Strona pozwana nie mogła w szczególności złożyć oświadczenia o potrąceniu wierzytelności z tytułu kar umownych, albowiem potrącenie jest możliwe tylko, gdy dwie osoby są jednocześnie względem siebie dłużnikami i wierzycielami (art. 498 § 1 k.c.).

Zasadny okazał się natomiast zarzut, że roszczenie powoda jest niewymagalne, skoro nie dołączył on do faktury VAT innych wymaganych w umowie dokumentów (dokumentów rozliczeniowych oraz raportów z postępu robót). Uzależnienie wymagalności zapłaty wynagrodzenia od dokonania innych czynności, poza wykonaniem robót objętych umową, w szczególności przedłożenia odpowiedniej dokumentacji, było zaś, zgodnie z wynikającą z art. 3531 k.c. zasadą swobody umów, dopuszczalne. Powód w toku niniejszego procesu, pomimo wyraźnego zarzutu strony pozwanej, nie przedłożył żadnego dowodu potwierdzającego fakt złożenia generalnemu wykonawcy stosownych dokumentów, pomimo że spoczywał na nim ciężar udowodnienia okoliczności potwierdzających wymagalność dochodzonego roszczenia (art. 6 k.c.).

Mając na względzie powyższe, na podstawie powołanych przepisów Sąd orzekł jak w punkcie I sentencji wyroku.

O kosztach procesu Sąd orzekł na podstawie art. 98 k.p.c., mając na względzie, że powód, który przegrał sprawę w całości, powinien zwrócić stronie pozwanej poniesione przez nią koszty wynoszące 2.417 zł, a obejmujące wynagrodzenie radcy prawnego w wysokości 2.400 zł (§ 10 ust. 1 pkt 7 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego ustanowionego z urzędu - tekst jednolity: Dz.U. z 2013 r., poz. 490 z późn. zm.) oraz opłatę skarbową od pełnomocnictwa w wysokości 17 zł.