Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 13 listopada 2019 r.

Sąd Okręgowy w Gliwicach VIII Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

po rozpoznaniu w dniu 13 listopada 2019 r. w Gliwicach

sprawy J. S.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w Z.

o wysokość emerytury

na skutek odwołania J. S.

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w Z.

z dnia 4 czerwca 2018 r. nr (...)

1.  zmienia zaskarżoną decyzję w ten sposób, że przyznaje ubezpieczonemu J. S. prawo do przeliczenia emerytury w oparciu o art. 110a ustawy
o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, począwszy od dnia 1 maja 2018 roku;

2.  zasądza od Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w Z. na rzecz ubezpieczonego kwotę 180 zł (sto osiemdziesiąt złotych) tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego.

(-) Sędzia del. Anna Capik-Pater

Sygn. akt VIII U 1986/18

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 4 czerwca 2019 r. organ rentowy Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w Z. odmówił ubezpieczonemu J. S. prawa do przeliczenia emerytury zgodnie z art. 110a ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, albowiem nie przedłożył on żadnych nowych dowodów mających wpływ na zmianę decyzji z dnia 19 grudnia 2018 r.

Z powyższą decyzją nie zgodził się ubezpieczony. Wniósł odwołanie, w którym twierdził, że istnieją podstawy do przeliczenia otrzymywanej przez niego emerytury w myśl art. 110 a ustawy emerytalnej. Domagał się również dopuszczenia i przeprowadzenia dowodu z opinii biegłego na okoliczność odtworzenia faktycznie osiąganych przez niego zarobków w okresie jego pracy w KWK(...) od 1967 r. do 1972 r. oraz zasądzenia od organu rentowego na swoją rzecz zwrotu kosztów zastępstwa procesowego. Wskazał również, że nie może ponosić ujemnych konsekwencji obowiązujących minionych latach przepisów pozwalających na nieprzechowywanie dokumentów dotyczących uzyskiwanych zarobków i wynikających z tego składek na ubezpieczenie społeczne.

W odpowiedzi na odwołanie organ rentowy wniósł o jego oddalenie i podtrzymał swoje dotychczasowe stanowisko w sprawie.

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

Ubezpieczony J. S. urodził się (...) W dniu (...) r. zawarł związek małżeński.

Ubezpieczony pracował:

- od 1 sierpnia 1961 r. do 15 września 1969 r. w kopalni (...) rejon P.w Ś., z tym, że w okresie od 1 sierpnia 1961 r. do 28 października 1964 r. jako młodszy górnik pod ziemią, a od 18 listopada 1966 r. do 15 września 1969 r. jako młodszy górnik- wrębiarz pod ziemią;

- od 20 września 1969 r. do 31 października 1989 r. w KWK (...) w K., z tym, że w okresie od 20 września 1969 r. do 30 listopada 1969 r. jako młodszy górnik pod ziemią, a od 1 grudnia 1969 r. do 31 października 1989 r. jako górnik ziemią.

Decyzją z dnia 2 stycznia 1988 r. organ rentowy Zakład Ubezpieczeń Społecznych przyznał ubezpieczonemu emeryturę górniczą od 23 sierpnia 1988 r. Wysokość emerytury ustalono na podstawie zarobków z 12 miesięcy, tj. od października 1987 r. do września 1988 r. Wskaźnik wysokości podstawy wymiaru wyniósł 332,62% i został ograniczony do 250%.

W dniu 9 grudnia 2016 r. ubezpieczony wniósł o ponowne ustalenie wysokości świadczenia emerytalno-rentowego na podstawie art. 110a ustawy emerytalnej.

Decyzją z dnia 19 grudnia 2016 r. organ rentowy odmówił ubezpieczonemu przeliczenia emerytury, zgodnie z art. 110a ustawy emerytalnej, bowiem wskaźnik wysokości podstawy wymiaru okazał się niższy niż 250%.

W dniu 18 września 2017 r. ubezpieczony wniósł o przeliczenie emerytury na zasadzie art. 110 ustawy emerytalnej.

W dniu 28 września 2017 r. organ rentowy odmówił ubezpieczonemu spornego świadczenia.

Odwołanie od powyższej decyzji wniósł ubezpieczony.

W dniu 8 maja 2018 r. tutejszy Sąd (sygn. akt VIII U 1845/17) wydał postanowienie, w którym umorzył postępowanie (pkt 1) oraz skierował nowy wniosek ubezpieczonego o przeleczenie emerytury przy zastosowaniu art. 110a ustawy emerytalnej (pkt 2).

W dniu 4 czerwca 2018 r. organ rentowy wydał zaskarżoną decyzję, która zainicjowała niniejsze postępowanie.

W trakcie postępowania, Sąd zwrócił się do biegłego sądowego Z. T. o sporządzenie opinii na okoliczność ponownego ustalenia wysokości emerytury ubezpieczonego na podstawie art. 110a ustawy o emeryturach i rentach z FUS przy zastosowaniu wskaźnika wysokości podstawy wymiaru w najkorzystniejszej wersji, przy uczynieniu zadość art. 110a, po uprzednim odtworzeniu wynagrodzeń ubezpieczonego za nieudokumentowane okresy na podstawie akt osobowo-płacowych znajdujących się w aktach sprawy, przy uwzględnieniu w tych okresach przepisów płacowych, w tym Układów Zbiorowych oraz na podstawie akt organu rentowego stanowiących część składową niniejszych akt, przy założeniu, że w latach 1967-1972 ubezpieczony pracował na każdą ze zmian po kolei rotacyjnie i otrzymywał zgodny z przepisami dodatek za tę pracę oraz pracował po dwie niedziele w miesiącu oraz uwzględnieniu, że związek małżeński zawarł (...)

Kompania (...) nie posiada dokumentacji płacowej ubezpieczonego sprzed 1972 r.

Wynagrodzenie ubezpieczonego za lata 1972 – 1989 wynika z druku rp7.

Z uwagi na brak akt osobowych, biegły nie mógł odtworzyć wynagrodzenia ubezpieczonego za okres jego pracy w KWK (...) w Ś. od 1 sierpnia 1961 r. do 15 września 1969 r. W związku z tym, odtworzył on wynagrodzenie ubezpieczonego za późniejszy okres sporny.

Do obliczeń biegły uwzględnił tylko te składniki wynagrodzenia, co do których nie ma możliwości, że ubezpieczony je otrzymywał, a więc: wynagrodzenie zasadnicze (z uwzględnieniem niedzieli pracującej przy normalnej stawce), Kartę Górnika, dodatek za pracę na III zmianie, dodatek za pracę w niedziele oraz deputat węglowy. Biegły wziął pod uwagę również wynagrodzenie ubezpieczonego z karty zasiłkowej.

Biegły w wyliczanych wynagrodzeniach ujął:

a) wynagrodzenie zasadnicze - jako suma wynagrodzenia podstawowego wyliczonego jako iloczyn stawki dniówkowej i ilości dni pracy wg normatywnego czasu pracy oraz normalnego wynagrodzenia za pracę w niedziele (stawka płacy zasadniczej i ilości dniówek pracy w niedziele);

b) dodatek za pracę w porze nocnej (tzw. III zmiana -nocna) przyjmując, że odwołujący pracował na tej zmianie 1/3 dniówek w każdym miesiącu:

- do czerwca 1972r. w wysokości 10% - na podstawie art. 15 Zbiorowego Układu Pracy obowiązującego od 1.04.1957 roku.

- od lipca 1972r. w wysokości 20% - na podstawie art. 15 Zbiorowego Układu Pracy z 1.04.1957 roku w brzmieniu nadanym protokołami dodatkowymi wydanymi do dnia 30.06.1972 roku,

c) dodatek za pracę w niedziele przyjmując że odwołujący pracował 2 niedziele w każdym miesiącu na podstawie:

- do 31.12.1974r. - zgodnie z art. 17 Zbiorowego Układu Pracy obowiązującego od 01.04.1957r. przysługiwał dodatek w wysokości 100% oprócz normalnego wynagrodzenia za ilość przepracowanych w danym miesiącu niedziel,

d) specjalne wynagrodzenie z tytułu Karty Górnika - Szczegóły dotyczące stawek oraz podstawy naliczenia wskazano w powyższej tabeli;

e) deputat węglowy - za cały okres zatrudnienia zgodnie ze stawkami obowiązującymi w danym okresie. Biegły w wyliczanych wynagrodzeniach ujął wartość deputatu węglowego w ilości 2 tony/rok a od maja 1969r. 8 ton/rok (data zawarcia związku małżeńskiego wg karty personalnej (...).) zgodnie z. art. 21 Zbiorowego Układu Pracy dla pracowników fizycznych i umysłowych zatrudnionych w zakładach pracy Ministerstwa Górnictwa i Energetyki obowiązujący od 1 kwietnia 1957r.

Do obliczeń biegły nie uwzględnił tych składników, co do których nie ma jednoznacznych dowodów, że ubezpieczony je otrzymywał, a więc m.in. 13 i 14 pensję, premie uznaniowe.

Ustalenie wynagrodzeń za okres od 1969 do 1971 na podstawie kart zasiłkowych

Wynagrodzenie ubezpieczonego w okresie niedokumentowanym 1969-1971 kształtuje się w następujący sposób:

Stosunek podstawy wymiaru składek do przeciętnego wynagrodzenia za rok kalendarzowy (w %) za lata od 1969 do 1989

Wskaźnik wysokości podstawy wymiaru składek biorąc pod uwagę najlepsze 20 lat z całego okresu zatrudnienia kształtuje się w następujący sposób:

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił na podstawie dokumentów znajdujących się w aktach organu rentowego, aktach osobowych ubezpieczonego; zeznań świadka J. G. złożonych na rozprawie w dniu 22 stycznia 2019 r. (k.40-41); zeznań ubezpieczonego złożonych na rozprawie w dniu 22 stycznia 2019 r. (k.41); opinii sądowej sporządzonej przez biegłego z zakresu emerytur i rent Z. T. z dnia 27 maja 2019 r. (k.47-72).

Sąd dał wiarę zeznaniom świadka J. G., albowiem są one logiczne, precyzyjne i konsekwentne. Świadek ten pracował razem z ubezpieczonym do 1970 r., zatem znał specyfikę wykonywanych przez niego ubezpieczonych. Wiedział jakie dodatki były otrzymywane, jakie składniki zaliczana do wynagrodzenia oraz w jakim systemie pracowano. Jego zeznania były zarazem przekonujące, zatem nie ma podstaw do kwestionowania ich wiarygodności.

Sąd podzielił wnioski wynikające z opinii biegłego Z. T.. W ocenie Sądu opinia została sporządzona w sposób fachowy, precyzyjny. Jest ona również logiczne. Dane, które się niej znajdują, mają swoje odzwierciedlenie w zgromadzonej w sprawie dokumentacji, w tym w aktach osobowych ubezpieczonego. W obliczeń biegły słusznie uwzględnił tylko te składniki wynagrodzenie, co do których nie ma wątpliwości, że ubezpieczony je otrzymywał, a wiec wynagrodzenie zasadnicze, Kartę Górnika, deputat węglowy, dodatek za pracę na III zmianie, dodatek za pracę w niedziele i święta. Dodatkowo wziął pod uwagę również wynagrodzenie wynikające z karty zasiłkowej. Inne składniki zostały przez niego pominięte, ponieważ nie ma wystarczających dowodów na to, że ubezpieczony je otrzymywał.

Sąd nie uwzględnił zarzutów organu rentowego do sporządzonej opinii, albowiem są one bezzasadne. Twierdzenia organu rentowego sprowadzające się do tego, że biegły dokonał błędnych obliczeń uwzględniając, że ubezpieczony przepracował w każdym miesiącu po 2 niedziele i pracował na zmiany, nie znajdują odzwierciedlenia w dokumentacji ubezpieczonego i są bezpodstawne. W tym miejscu Sąd orzekający zwraca uwagę, że w postępowaniu sądowym wszczętym z odwołania od decyzji organu rentowego nie obowiązują ograniczenia, co do środków dowodowych stwierdzających wysokość zarobków lub dochodów stanowiących podstawę wymiaru emerytury lub renty określone w § 21 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 11 października 2011r. w sprawie postępowania o świadczenia emerytalno-rentowe. Wysokość zarobków, której pochodną jest podstawa wymiaru składki na ubezpieczenie społeczne, jest faktem mającym istotne znaczenie dla rozstrzygnięcia sprawy (art. 227 k.p.c.), który w postępowaniu przed sądem może być udowadniany wszelkimi środkami dowodowymi (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 25 lipca 1997r., sygn. akt II UKN 186/97, OSNP 1998/11/342, wyrok Sądu Najwyższego z dnia 14 czerwca 2006r., sygn. akt I UK 115/06, OSNP 2007/17-18/257). Tym samym fakt otrzymywania przez ubezpieczonego konkretnych dodatków może wynikać również z zeznań świadków, które także podlegają ocenie przez Sąd. Sąd zwraca również uwagę na fakt, że biorąc pod uwagę system czasu pracy obowiązujący w górnictwie, wiarygodne były zeznania świadka w zakresie jakim twierdził on, iż pracowano wówczas w systemie trzymianowych z czego 1/3 dniówek przypadała na zmianę nocną.

W konsekwencji, Sąd uznał, że zgromadzone dowody są kompletne i pozwalają na czynienie na ich podstawie ustaleń co do stanu faktycznego, a następnie na rozstrzygnięcie sprawy.

Sąd zważył, co następuje:

Odwołanie ubezpieczonego zostało uwzględnione. Zaskarżona decyzja okazała się nieprawidłowa.

W rozpoznawanej sprawie kwestia sporna sprowadzała się do ustalenia, czy ubezpieczony spełnia warunki do przeliczenia emerytury górniczej na podstawie art.110a ustawy z dnia 17 grudnia 1998r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz.U.2017.1383 j.t.).

W pierwszej kolejności Sąd wskazuje, że nie znalazł podstaw do zastosowania w niniejszej sprawie art. 114 ustawy emerytalnej. Zgodnie z tym przepisem sprawie zakończonej prawomocną decyzją organ rentowy, na wniosek osoby zainteresowanej lub z urzędu, uchyla lub zmienia decyzję i ponownie ustala prawo do świadczeń lub ich wysokość, jeżeli po uprawomocnieniu się decyzji zostaną przedłożone nowe dowody lub ujawniono nowe okoliczności istniejące przed wydaniem tej decyzji, które mają wpływ na prawo do świadczeń lub ich wysokość. Po wydaniu decyzji organu rentowego z dnia 19 grudnia 2018 r., zaistniały nowe okoliczności oraz ujawniono nowe dowody, które miały wpływ na prawo do spornego świadczenia.

Z kolei, zgodnie z art. 110a ustawy emerytalnej, wysokość emerytury oblicza się ponownie od podstawy wymiaru ustalonej w sposób określony w art.15, z uwzględnieniem art.110 ust.3, jeżeli do jej obliczenia wskazano podstawę wymiaru składki na ubezpieczenie społeczne lub ubezpieczenia emerytalne i rentowe na podstawie prawa polskiego przypadającą w całości lub w części po przyznaniu świadczenia:

- z kolejnych 10 lat kalendarzowych przypadających w ostatnich 20 latach kalendarzowych, poprzedzających bezpośrednio rok, w którym zgłoszono wniosek o ponowne ustalenie emerytury od przeliczonej podstawy,

- dowolnie wybranych przez emeryta 20 lat kalendarzowych, w których podlegał ubezpieczeniu, przypadających przed rokiem zgłoszenia o ponowne ustalenie wysokości emerytury, a wskaźnik wysokości podstawy wymiaru przed zastosowaniem ograniczenia, o którym mowa w art.15 ust.5, jest wyższy niż 250%.

Ustalenie wysokości emerytury w sposób wskazany powyżej może nastąpić tylko raz.

Szczegółowe zasady postępowania w sprawach o świadczenia emerytalno-rentowe określa rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 11 października 2011r.
w sprawie postępowania o świadczenia emerytalno-rentowe (Dz. U. z 2011r. nr 237, poz. 1412). Rozporządzenie to w § 21 pkt 1 przewiduje, iż środkiem dowodowym stwierdzającym wysokość wynagrodzenia, dochodu, przychodu oraz uposażenia przyjmowanego do ustalenia podstawy wymiaru emerytury lub renty są zaświadczenia pracodawcy lub innego płatnika składek, legitymacja ubezpieczeniowa lub inny dokument, na podstawie którego można ustalić wysokość wynagrodzenia, dochodu, przychodu lub uposażenia.

Powyższy przepis zakłada istnienie optymalnych warunków, tj. wymaga, by zachowała się dokumentacja płacowa pracodawcy. Natomiast w sytuacji, gdy nie zachowała się stosowna dokumentacja płacowa, wysokość zarobków może być ustalona na podstawie dokumentacji zastępczej z akt osobowych pracownika (np. umów o pracę, angaży, wpisów w legitymacji ubezpieczeniowej oraz innych pism dotyczących zatrudnienia, które zawierają informacje o wynagrodzeniu), a także zeznań świadków.

Da przypomnienia Sąd wskazuje, że w postępowaniu sądowym nie obowiązują ograniczenia, co do środków dowodowych stwierdzających wysokość zarobków lub dochodów stanowiących podstawę wymiaru emerytury lub renty określone w § 21 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 11 października 2011r. w sprawie postępowania o świadczenia emerytalno-rentowe.

W niniejszej sprawie Sąd dopuścił dowód z opinii biegłego sądowego Z. T., który odtworzył otrzymywane przez ubezpieczonego wynagrodzenie za okres nieudokumentowany od 1969 r. do 1971 r., a następnie obliczył wskaźnik wysokości podstawy wymiaru w najkorzystniejszym wymiarze. Mając na uwadze przepisy branżowe, dokumentację pracowniczą, zeznania świadka i ubezpieczonego. W opinii tej do obliczeń zostały uwzględnione tylko te składniki, co do których nie ma wątpliwości, iż ubezpieczony je otrzymywał, tj. wynagrodzenie zasadnicze (wraz z normalnym wynagrodzeniem za pracę w niedziele), Karta Górnika, deputat węglowy, dodatek za 1/3 czasu pracy w nocy, dodatek za pracę wykonywaną w niedziele (100%), a także wynagrodzenie z karty zasiłkowej. 251,53 %. Obliczony w ten sposób wskaźnik okazał się wyższy niż 250% i wyniósł 251,53 %. Z kolei wynagrodzenie za pozostałe okresy wynika wprost z druków rp-7, które znajdują się w aktach sprawy. Inne składniki nie zostały uwzględnione do obliczeń, ponieważ w aktach sprawy nie ma dowodów na to, że ubezpieczony je otrzymywał.

Reasumując, skoro wskaźnik wysokości podstawy wymiaru jest wyższy niż 250%, to ubezpieczonemu przysługuje prawo do ponownego przeliczenia pobieranej przez niego emerytury z zastosowaniem art.110a ustawy, to jest z uwzględnieniem podstawy wymiaru wyliczonej na nowo zgodnie z art.15 ustawy.

Mając powyższe na uwadze, Sąd orzekł na podstawie art. 477 ¹⁴ § 2 k.p.c. i zmienił zaskarżoną decyzje organu rentowego w ten sposób, że przyznał ubezpieczonemu prawo do przeliczenia emerytury w oparciu o art. 110a ustawy emerytalnej, począwszy od dnia 1 maja 2018 r., a więc od pierwszego dnia miesiąca, w którym tutejszy Sąd skierował do organu rentowego wniosek ubezpieczonego o przeliczenie wysokości podstawy wymiaru emerytury przy zastosowaniu art. 110a ustawy emerytalnej (sygn. akt VIII U 1845/17).

O kosztach zastępstwa procesowego Sąd orzekł na podstawie art. 98 k.p.c. oraz § 9 ust. 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych (Dz.U.2018.265 j.t.), zasądzając od organu rentowego, jako od strony przegrywającej proces na rzecz ubezpieczonego kwotę 180 zł tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego.

(-) sędzia (del.) Anna Capik-Pater