Pełny tekst orzeczenia

UZASADNIENIE

Pozwem z dnia 26 lipca 2021 roku powód (...) Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w D. wniósł o zasądzenie od pozwanego Towarzystwa (...) Spółka Akcyjna z siedzibą w W. kwoty 4.604,50 zł wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia 15 stycznia 2021 roku do dnia zapłaty. Nadto powód domagał się zasądzenia od pozwanego kosztów procesu według norm przepisanych, w tym kosztów zastępstwa procesowego oraz opłaty skarbowej od pełnomocnictwa.

W uzasadnieniu żądania pozwu powód wskazał, że w dniu 20 listopada 2020 roku doszło do kolizji drogowej, w wyniku której uszkodzeniu uległ samochód marki R. (...)
o numerze rejestracyjnym (...) należący do poszkodowanego P. C.. Sprawcą zdarzenia był inny uczestnik ruchu drogowego kierujący pojazdem, którego posiadacz objęty był ochroną ubezpieczeniową od odpowiedzialności cywilnej posiadaczy pojazdów mechanicznych udzieloną przez pozwanego. Z uwagi na brak możliwości zastąpienia naprawianego samochodu innym oraz koniecznością użytkowania samochodu w związku z wykonywaniem czynności życia codziennego poszkodowany wynajął od powoda na czas likwidacji szkody pojazd zastępczy marki V. (...) o numerze rejestracyjnym (...) należący do segmentu (...). Poszkodowany użytkował pojazd w okresie od 21 listopada do 14 grudnia 2020 roku, to jest przez 23 dni, w stawce 350,00 zł brutto za dobę najmu. Koszt wypożyczenia pojazdu wyniósł 8.050,00 zł brutto. Na podstawie decyzji z dnia 28 grudnia 2020 roku pozwany przyznał odszkodowanie z tytułu najmu pojazdu zastępczego w kwocie 2.470,00 zł brutto, weryfikując stawkę dobową do 130,00 zł oraz uznając okres najmu w wymiarze 19 dni.

Powód wskazał, że obecnie należność objęta pozwem dotyczy okresu 19 dni najmu
w stawce przyjętej przez powoda, to jest 350,00 zł brutto/doba (przy uwzględnieniu kwoty dotychczas wypłaconej przez ubezpieczyciela) oraz pozostałych należności z tytułu holowania uszkodzonego pojazdu wynikających z faktury VAT Nr (...), to jest kwoty 424,50 zł. Wyjaśnił przy tym, że na podstawie umowy cesji wierzytelności zawartej z poszkodowanym nabył uprawnienie do dochodzenia od ubezpieczyciela zwrotu kosztów związanych z zaistniałą szkodą.

W dniu 24 sierpnia 2021 roku referendarz sądowy w Sądzie Rejonowym w Częstochowie wydał w niniejszej sprawie nakaz zapłaty w postępowaniu upominawczym, w którym orzekł zgodnie z żądaniem pozwu.

W ustawowym terminie pozwany złożył sprzeciw od wydanego w jego sprawie rozstrzygnięcia, wnosząc o oddalenie powództwa w całości, a nadto o zasądzenie od powoda na rzecz pozwanego kosztów postępowania, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych. Pozwany przyznał, że prowadził postępowanie likwidacyjne związane ze szkodą
z dnia 20 listopada 2020 roku, na skutek której poszkodowany wynajął u powoda pojazd zastępczy. Wskazał, że uznał 19 dni najmu w stawce po 130,00 zł brutto za dobę oraz koszt holowania w kwocie 300,00 zł brutto. Pozwany podniósł, że poszkodowany wynajął pojazd zastępczy bezpośrednio po zdarzeniu, nie zgłaszając wcześniej szkody ubezpieczycielowi, a takie działanie jest sprzeczne z zasadą współdziałania wierzyciela z dłużnikiem oraz obowiązkiem minimalizacji szkody. Wskazał, że poinformował poszkodowanego o realnej możliwości najmu pojazdu zastępczego w wypożyczalni współpracującej z ubezpieczycielem oraz pouczył, że
w przypadku skorzystania z usług innego podmiotu stawka ta nie powinna przekroczyć 130,00 zł brutto za dobę najmu. Odnośnie do kosztów holowania pozwany podniósł, że cena usługi odbiega od cen występujących na rynku lokalnym.

W toku postępowania sądowego strony podtrzymały swoje dotychczasowe stanowiska
w sprawie.

Sąd ustalił, co następuje:

W dniu 20 listopada 2020 roku w C., przy ulicy (...), na wysokości skrzyżowania z ulicą (...) doszło do zdarzenia komunikacyjnego, w wyniku którego uszkodzeniu uległ należący do poszkodowanego P. C. pojazd marki R. (...)
o numerze rejestracyjnym (...). Sprawca zdarzenia był w chwili wypadku objęty ochroną ubezpieczeniową z tytułu obowiązkowego ubezpieczenia od odpowiedzialności cywilnej posiadaczy pojazdów mechanicznych udzielanym przez pozwaną - Towarzystwo (...)
i (...) Spółka Akcyjna z siedzibą w W. (okoliczność bezsporna).

Wskutek powstałych uszkodzeń samochód poszkodowanego nie nadawał się do dalszej jazdy, stąd też został odholowany na posesję poszkodowanego przez powoda. Za wykonaną usługę powód wystawił w dniu 30 listopada 2020 roku fakturę VAT Nr (...) na kwotę 724,50 zł (ryczałt + 50% stawka weekendowa).

Wierzytelność dotycząca odszkodowania za przedmiotowe zdarzenie została przez poszkodowanego zbyta na rzecz powoda w drodze umowy cesji wierzytelności z dnia 21 listopada 2020 roku.

(dowód: okoliczności częściowo bezsporne, a także: umowa cesji wierzytelności z dnia 21 listopada 2020 roku - k. 14; faktura VAT Nr (...) - k. 18; akta szkody - płyta CD k. 61, w szczególności faktura VAT Nr (...); zeznania świadka P. C. - elektroniczny protokół rozprawy z dnia 17 stycznia 2022 roku: od 00:03:14 do 00:33:01)

Po otrzymaniu zgłoszenia szkody pozwany przeprowadził postępowanie likwidacyjne,
w wyniku którego co do zasady uznał swoją odpowiedzialność za przedmiotowe zdarzenie.
Z tytułu szkody częściowej w pojeździe ubezpieczyciel wypłacił poszkodowanemu odszkodowanie w kwocie 7.305,92 zł. Pozwany przyjął również na siebie odpowiedzialność za zwrot kosztów poniesionych w związku z holowaniem pojazdu i na podstawie decyzji z dnia
8 grudnia 2020 roku wypłacił kwotę 300,00 zł. Ubezpieczyciel nie uznał w pełni kwoty wskazanej przez powoda na fakturze VAT Nr (...) wskazując, że cena usługi odbiega od ceny występującej na rynku lokalnym.

Do czasu wypłaty odszkodowania poszkodowany nie posiadał środków pieniężnych pozwalających mu na zakup nowego pojazdu.

(dowód: oświadczenie z dnia 14 grudnia 2020 roku - k. 16; decyzja z dnia 3 grudnia 2020 roku - k. 19; korespondencja e-mailowa - k. 20; wycena naprawy pojazdu - k. 21-23; decyzja z dnia 8 grudnia 2020 roku -
k. 24-24v; akta szkody - płyta CD k. 61, w szczególności formularz zgłoszenia szkody, potwierdzenie zgłoszenia szkody, decyzja z dnia 3 grudnia 2020 roku, decyzja z dnia 8 grudnia 2020 roku; zeznania świadka P. C. - elektroniczny protokół rozprawy z dnia 17 stycznia 2022 roku: od 00:03:14 do 00:33:01)

Na podstawie umowy najmu pojazdu z dnia 21 listopada 2020 roku zawartej z powodem poszkodowany korzystał po zdarzeniu szkodowym z należącego do powoda pojazdu marki V. (...) o numerze rejestracyjnym (...). Wysokość opłaty za najem ustalono na kwotę 350,00 zł brutto za dobę. Powód poinformował poszkodowanego, że koszty najmu i holowania pojazdu uszkodzonego obciążą sprawcę zdarzenia.

W dacie zdarzenia szkodowego oraz w okresie likwidacji szkody poszkodowany nie posiadał innego, to jest poza uszkodzonym, należącego do niego samochodu osobowego. Korzystał z pojazdu zastępczego w związku z codziennymi obowiązkami.

Poszkodowany zwrócił użytkowany pojazd zastępczy powodowi w dniu 14 grudnia 2020 roku o godzinie 13:30, po czym w dniu 21 grudnia 2020 roku powód wystawił za swoje usługi fakturę VAT Nr (...) na kwotę łączną 8.050,00 zł. Należność obejmowała najem pojazdu zastępczego przez 23 dni w stawce 350,00 zł brutto za dobę.

(dowód: umowa najmu pojazdu Nr (...) z dnia 21 listopada 2020 roku - k. 11; ogólne warunki najmu pojazdów - k. 12; protokół zdawczo-odbiorczy - k. 13; oświadczenie dla Towarzystwa (...) -
k. 15; faktura VAT Nr (...) - k. 17; akta szkody - płyta CD k. 61, w szczególności faktura VAT Nr (...); zeznania świadka P. C. - elektroniczny protokół rozprawy z dnia 17 stycznia 2022 roku: od 00:03:14 do 00:33:01)

Na podstawie umowy o świadczenie usług najmu pojazdów na rzecz poszkodowanych
z dnia 1 lipca 2016 roku, zmienioną aneksem Nr (...) z dnia 1 marca 2018 roku pozwany współpracuje z (...) Sp. z o.o. z siedzibą w W. w zakresie najmu pojazdów zastępczych na rzecz poszkodowanych zgłaszających roszczenia z umów ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej do Towarzystwa (...) S.A.

(dowód: umowa Nr (...) z dnia 1 lipca 2016 roku wraz z aneksem Nr (...) z dnia 1 marca 2018 roku oraz załącznikami - k. 52-60v)

Podczas rozmowy telefonicznej oraz w korespondencji z dnia 23 listopada 2020 roku pracownik pozwanego poinformował poszkodowanego o możliwości zorganizowania najmu pojazdu zastępczego w sieci współpracującej z ubezpieczycielem, o podobnej klasie, co pojazd uszkodzony, na czas niezbędny do dokonania naprawy samochodu uszkodzonego lub zakupu nowego pojazdu. Wskazał jednocześnie, że w razie skorzystania przez poszkodowanego z usług innej wypożyczalni ubezpieczyciel dokona weryfikacji stawki najmu, która w przypadku poszkodowanego powinna wynosić 130,00 zł brutto za dobę. Informacje o warunkach najmu zawarto również w formularzu zgłoszenia szkody.

Po otrzymaniu propozycji najmu samochodu zastępczego u pozwanego poszkodowany skontaktował się z kilkoma wypożyczalniami wskazanymi przez ubezpieczyciela, jednak żadna
z nich nie była w stanie zaoferować mu pojazdu podobnego do tego uszkodzonego w zdarzeniu, w tej samej klasie pojazdów.

(dowód: akta szkody - płyta CD k. 61, w szczególności pismo z dnia 23 listopada 2020 roku, formularz zgłoszenia szkody, nagranie rozmowy telefonicznej; zeznania świadka P. C. - elektroniczny protokół rozprawy z dnia 17 stycznia 2022 roku: od 00:03:14 do 00:33:01; nagrania rozmów telefonicznych - płyta CD
k. 78)

Pozwany przyznał powodowi odszkodowanie z tytułu najmu pojazdu zastępczego
w kwocie 2.470,00 zł brutto na podstawie zweryfikowanej faktury VAT Nr (...). Ubezpieczyciel uznał za zasadny czas trwania najmu w wymiarze 19 dni w stawce po 130,00 zł brutto za dobę.

W dniu 7 stycznia 2021 roku powód wezwał pozwanego do uregulowania pozostałej części należności wynikających z faktur VAT Nr (...), to jest należności za najem pojazdu zastępczego oraz za holowanie uszkodzonego samochodu. Pozwany nie znalazł jednak podstaw do uwzględnienia roszczenia i dopłaty odszkodowania.

(dowód: decyzja z dnia 28 grudnia 2020 roku - k. 25-25v; wezwanie do zapłaty z dnia 7 stycznia 2021 roku -
k. 26-27; pismo z dnia 13 stycznia 2021 roku - k. 28-28v; akta szkody - płyta CD k. 61, w szczególności decyzja
z dnia 28 grudnia 2020 roku)

Sąd zważył, co następuje:

Powództwo nie zasługuje na uwzględnienie.

Podstawę prawną roszczenia powoda stanowiły przepisy: art. 436 § 2 k.c. w związku
z art. 415 k.c. i art. 361 k.c. oraz w związku z art. 822 § 1 i § 4 k.c.

Zaciągnięcie przez poszkodowanego zobowiązania do zapłaty czynszu najmu pojazdu zastępczego stanowi szkodę w rozumieniu art. 361 § 2 k.c. pozostającą w związku przyczynowym z wypadkiem komunikacyjnym (zob. uchwała Sądu Najwyższego z dnia 13 marca 2020 roku, sygnatura akt III CZP 63/19, Legalis Nr 2292784).

Stan faktyczny w niniejszej sprawie był pomiędzy stronami częściowo bezsporny. Pozwany nie kwestionował okoliczności zdarzenia z dnia 20 listopada 2020 roku, swojej odpowiedzialności za skutki tego wypadku, jak również wskazanej w pozwie kwoty wypłaconej w wyniku przeprowadzonego postępowania likwidacyjnego, w tym z tytułu odszkodowania za najem pojazdu zastępczego i holowanie pojazdu uszkodzonego. Pozwany nie zaaprobował przyjętej przez powoda wysokości dobowej stawki najmu pojazdu zastępczego oraz zryczałtowanego kosztu holowania, podnosząc przy tym, że żądane przez stronę powodową kwoty są rażąco wygórowane.

Po wszechstronnym przeanalizowaniu zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego Sąd podzielił stanowisko strony pozwanej, w konsekwencji czego uznał, że roszczenie powoda nie jest uzasadnione.

Faktem jest, że w dniu 23 listopada 2020 roku pozwany poinformował poszkodowanego o możliwości zorganizowania najmu pojazdu zastępczego w sieci współpracującej
z ubezpieczycielem, o podobnej klasie, co pojazd uszkodzony, na czas niezbędny do dokonania naprawy samochodu uszkodzonego lub zakupu nowego pojazdu, co wynika z zapisu rozmowy telefonicznej przeprowadzonej przez pracownika ubezpieczyciela bezpośrednio
z poszkodowanym, a także z prowadzonej pomiędzy nimi korespondencji. Jednocześnie pozwany wskazał, że w przypadku skorzystania z usług innej wypożyczalni stawka najmu zostanie zweryfikowana i w przypadku poszkodowanego uznana będzie kwota 130,00 zł brutto za dobę najmu. W art. 361 k.c. przewidziano, że zobowiązany do odszkodowania ponosi odpowiedzialność tylko za normalne następstwa działania lub zaniechania, z którego szkoda wynikła. W powyższych granicach, w braku odmiennego przepisu ustawy lub postanowienia umowy, naprawienie szkody obejmuje straty, które poszkodowany poniósł oraz korzyści, które mógłby osiągnąć, gdyby mu szkody nie wyrządzono. W świetle powyższych rozważań Sąd uznał, że wypożyczenie przez poszkodowanego pojazdu zastępczego w stawce 350,00 zł brutto/doba było nieuzasadnione ekonomicznie. Skoro poszkodowany już w dniu 23 listopada 2020 roku powziął wiedzę co do realnej możliwości zorganizowania - bezpośrednio przez ubezpieczyciela - najmu pojazdu zastępczego w stawce wynoszącej 130,00 zł brutto za dobę, to w ocenie Sądu dalsze korzystanie przez poszkodowanego z pojazdu zastępczego udostępnionego mu przez powoda, na dotychczasowych jego warunkach, było niecelowe i nieuzasadnione. W piśmie zawierającym ofertę najmu pozwany wskazał, między innymi, szczegółowe dane kontaktowe do ubezpieczyciela oraz zakres świadczonych usług (w tym podstawienie i odbiór pojazdu we wskazanym miejscu, pojazd zastępczy co do zasady nie starszy niż dwa lata, rozliczenie bezgotówkowe, brak limitu kilometrów, możliwość przewozu zwierząt). Należy w tym miejscu wskazać, że odpowiedzialność ubezpieczyciela z tytułu umowy obowiązkowego ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej posiadaczy pojazdów mechanicznych za uszkodzenie albo zniszczenie pojazdu mechanicznego niesłużącego do prowadzenia działalności gospodarczej obejmuje celowe i ekonomicznie uzasadnione wydatki na najem pojazdu zastępczego (uchwała Składu Siedmiu Sędziów Sądu Najwyższego - Izba Cywilna z dnia 17 listopada 2011 roku, sygnatura akt III CZP 5/11, Legalis Nr 381501). W orzecznictwie wskazuje się, że wydatkiem niezbędnym i celowym jest wydatek poniesiony na korzystanie z innego pojazdu w takim zakresie, w jakim poszkodowany korzystałby ze swojego środka lokomocji, gdyby mu szkody nie wyrządzono. Wydatki ekonomicznie uzasadnione to wydatki na najem pojazdu o podobnej klasie do pojazdu uszkodzonego lub zniszczonego, poniesione w oparciu o rynkowe stawki czynszu najmu w czasie naprawy pojazdu mechanicznego lub do czasu nabycia nowego pojazdu.

Na poszkodowanym niewątpliwie spoczywał obowiązek minimalizacji szkody
i współdziałania z ubezpieczycielem w zakresie likwidacji szkody (art. 354 k.c., art. 826 § 1 k.c.), stąd też w sytuacji, gdy ubezpieczyciel przedstawia realną propozycję zorganizowania najmu pojazdu zastępczego tej samej klasy, co pojazd uszkodzony, na korzystniejszych warunkach cenowych aniżeli dotychczasowe zasady używania samochodu zastępczego, to poszkodowany winien jest - w celu minimalizacji szkody - przyjąć ofertę ubezpieczyciela. Poszkodowany nie musi korzystać z pojazdu zaoferowanego mu przez ubezpieczyciela, stąd też może udać się do dowolnie wybranej wypożyczalni samochodów zastępczych - wedle własnego uznania. Powyższe nie oznacza jednak, że może użytkować tak wynajęty pojazd zastępczy w stawce wyższej niż ta, jaką oferuje mu ubezpieczyciel, zwłaszcza gdy stawka ta jest niemalże trzykrotnie wyższa od akceptowanej przez ubezpieczyciela. Tego rodzaju działanie stoi bowiem
w sprzeczności z obowiązkiem minimalizacji szkody i współpracy z ubezpieczycielem-dłużnikiem. Odpowiedzialność zakładu ubezpieczeń nie jest wszak w tym zakresie nieograniczona. Poza sporem pozostaje, że poszkodowany skontaktował się z kilkoma wypożyczalniami wskazanymi przez ubezpieczyciela, a żadna z nich nie była w stanie zaoferować mu pojazdu chociażby podobnego do uszkodzonego w zdarzeniu, tej samej klasy. Powyższe nie było jednak w przekonaniu Sądu działaniem wystarczającym ze strony poszkodowanego dla obowiązku minimalizacji szkody. Niewątpliwie w zaistniałej sytuacji poszkodowany był uprawniony do skorzystania z oferty najmu pojazdu zastępczego
„z zewnątrz”, winien był jednak porównać stawki akceptowane przez ubezpieczyciela z tymi przyjętymi przez powoda. Skoro bowiem poszkodowany zapoznał się zarówno z treścią oferty pozwanego, jak i z umową najmu pojazdu zawartą z powodem, to zdawał sobie sprawę z tego, że dobowa stawka najmu pojazdu, z którego aktualnie korzysta jest niemalże trzykrotnie wyższa od stawki najmu z zakładu ubezpieczeń. Powyższe okoliczności powinny skłonić poszkodowanego do uzyskania dodatkowych informacji, w tym podjęcia próby wyjaśnienia tak znacznych rozbieżności w obu cennikach. Co istotne, poszkodowany na rozprawie w dniu 17 stycznia 2022 roku zeznał, że gdyby miał sam zawrzeć umowę najmu pojazdu zastępczego
u powoda, to jest osobiście zapłacić za koszt użytkowania wynajętego pojazdu, to stawka powoda byłaby dla niego zbyt wysoka. Nie można również nie zauważyć, że koszt najmu pojazdu zastępczego u powoda przez okres 19 dni (8.050,00 zł) przekraczał wartość szkody ustalonej
w pojeździe (7.305,92 zł). Z uwagi na powyższe w rozpoznawanej sprawie Sąd przyjął, że korzystanie przez poszkodowanego z najmu pojazdu zastępczego było uzasadnione, jednakże
w stawce po 130,00 zł brutto za dobę - zgodnie z cennikiem pozwanego.

Kolejno Sąd zważył, że roszczenie powoda w części dotyczącej zwrotu zryczałtowanych kosztów poniesionych w związku z holowaniem uszkodzonego w zdarzeniu pojazdu również nie zasługiwało na uwzględnienie. Koszty te niewątpliwie pozostają w adekwatnym związku przyczynowo-skutkowym ze zdarzeniem z dnia 20 listopada 2020 roku, a tym samym odpowiedzialność pozwanego i w tym zakresie jest uzasadniona. W ocenie Sądu kwota wypłacona przez ubezpieczyciela w toku likwidacji szkody odpowiada jednak rynkowym stawkom za tego typu usługi, a roszczenie powoda wykraczające ponad ustaloną kwotę 300,00 zł pozostaje rażąco wygórowane. Należało wziąć pod uwagę, że miejsce zamieszkania poszkodowanego, dokąd odholowano pojazd (ul. (...) w Ł., gmina B.) znajduje się w niedalekiej odległości od miejsca zdarzenia szkodowego (skrzyżowanie ulicy (...) z ulicą (...) w C.).

W świetle tak ustalonego w sprawie stanu faktycznego i dokonanych na jego podstawie rozważań prawnych Sąd stwierdził, że roszczenie powoda nie zasługuje na uwzględnienie, skutkiem czego powództwo zostało oddalone.

Czyniąc ustalenia faktyczne w niniejszym postępowaniu, na podstawie których następnie dokonano powyższych rozważań Sąd oparł się na dokumentacji zgromadzonej
w aktach sprawy, w tym na dokumentach zapisanych na dołączonej do akt sprawy płycie CD (akta szkody). Poszczególne dokumenty nie były kwestionowane przez żadną ze stron postępowania i mogły w ocenie Sądu stanowić podstawę ustaleń faktycznych. Sąd w całości przyznał walor wiarygodności zeznaniom świadka P. C. jako spójnych, logicznych
i konkretnych.

Podstawę orzeczenia stanowiły przepisy: art. 436 k.c. w związku z art. 435 k.c., art. 415 k.c., art. 361 k.c., art. 363 k.c., art. 354 k.c. oraz art. 822 § 1 i § 4 k.c. i art. 826 § 1 k.c.

Rozstrzygając w zakresie kosztów procesu Sąd zastosował ogólną zasadę odpowiedzialności za wynik procesu wynikającą z art. 98 § 1 k.p.c. Pozwany poniósł w toku postępowania koszty w postaci wynagrodzenia pełnomocnika (900,00 zł) oraz opłaty skarbowej od pełnomocnictwa (17,00 zł), które dały sumę 917,00 zł. Wysokość wynagrodzenia pełnomocnika pozwanego wynika z § 2 pkt 3 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 roku w sprawie opłat za czynności radców prawnych (tekst jednolity: Dz. U.
z 2018 roku, poz. 265, ze zm.). Odsetki od kwoty zasądzonej tytułem zwrotu kosztów procesu orzeczono na podstawie art. 98 § 1 ¹ k.p.c.