Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 15 września 2021 r.

Sąd Okręgowy w Gliwicach VIII Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

po rozpoznaniu w dniu 15 września 2021 r. w Gliwicach

sprawy Z. W.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w Z.

o emeryturę pomostową

na skutek odwołania Z. W.

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w Z.

z dnia 11 marca 2021 r. nr (...)

1.  zmienia zaskarżoną decyzję w ten sposób, że przyznaje ubezpieczonemu Z. W. prawo do emerytury pomostowej począwszy od dnia 1 listopada 2020 roku;

2.  zasądza od organu rentowego na rzecz ubezpieczonego kwotę 180 zł (sto osiemdziesiąt złotych) tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego.

(-) sędzia Anna Capik-Pater

  Sygn. akt VIII U 662/21

Decyzją z 11 marca 2021r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział
w Z., na podstawie przepisów ustawy z 19 grudnia 2008r. o emeryturach pomostowych (Dz. U. z 2018r., poz. 1924 ze zm.), odmówił ubezpieczonemu Z. W. prawa do emerytury pomostowej, gdyż nie udokumentował on 15 lat pracy w szczególnych warunkach. W uzasadnieniu ZUS wskazał, że do okresów pracy w warunkach szczególnych zaliczył mu jedynie 13 lat
i 7 dni. Równocześnie nie zaliczył okresów takiej pracy w okresach zatrudnienia od
11 stycznia 2012r. do 31 lipca 2012r. oraz od 1 stycznia 2014r. do 31 grudnia 2019r., z uwagi na fakt, iż w informacji pracodawcy, nie potwierdzono, że jego praca w tych okresach na stanowiskach sortowacz węgla oraz operator ładowarki, była pracą związano bezpośrednio z przeróbką mechaniczną węgla.

Ubezpieczony wniósł odwołanie od powyższej decyzji, domagając się jej zmiany poprzez przyznanie prawa do świadczenia. Wskazał, że domaga się zaliczenia do pracy w szczególnych warunkach, powyższego okresu zatrudnienia na stanowisku sortowacza węgla. Wniósł również o przesłuchanie świadków, którzy mogą potwierdzić taki charakter jego pracy. na koniec wniósł o zasądzenie na jego rzecz zwrotu kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

Organ rentowy w odpowiedzi na odwołanie wniósł o jego oddalenie z przyczyn jak w zaskarżonej decyzji.

Sąd ustalił następujący stan faktyczny.

Ubezpieczony urodził się (...) W dniu 16 listopada 2020r. złożył wniosek o emeryturę pomostową.

Organ rentowy uznał za udowodnione okresy składkowe i nieskładkowe
w łącznym wymiarze 40 lat i 7 miesięcy.

Do stażu pracy w warunkach szczególnych lub o szczególnym charakterze, organ rentowy zaliczył 13 lat i 7 dni, tj. z wyłączeniem okresów nieskładkowych, okresy od 2 czerwca 1978r. do 21 lipca 1978r. i od 16 sierpnia 1979r. do 10 września 1979r., na stanowisku młodszego górnika pod ziemią, od 1 lutego 1996r. do 31 sierpnia 2001r., tj. zatrudnienia przy pracach zakładowych służb kolejowych bezpośrednio związanych z utrzymaniem ruchu pociągów (wykaz A dział VIII poz. 13), od 11 września 2001r. do 31 grudnia 2008r., tj. zatrudnienia przy pracach zakładowych służb kolejowych bezpośrednio związanych z utrzymaniem ruchu pociągów (wykaz A dział VIII poz. 13), od 5 lutego 2009r. do 30 kwietnia 2009r. w oparciu o złożone przez jego pracodawcę, za ten okres, deklaracje ZUS ZSWA.

Organ rentowy do stażu pracy w warunkach szczególnych lub o szczególnym charakterze nie zaliczył okresów zatrudnienia w KWK (...), od
11 września 1979r. do 12 czerwca 1980r., na stanowisku robotnika torowego na powierzchni, od 13 czerwca 1980r. do 31 grudnia 1993r., na stanowisku obsługi urządzeń za i rozładowczych na powierzchni oraz od 1 stycznia 1994r. do 31 stycznia 1996r., na stanowisku manewrowego na powierzchni. Organ rentowy jako powód niezaliczenia powyższych okresów do okresów pracy w warunkach szczególnych podał fakt, iż ubezpieczony nie przedłożył oryginału świadectwa wykonywania pracy w warunkach szczególnych. Z kolei z przedłożonej kopii nie określono charakteru świadczonej przez ubezpieczonego pracy ściśle według wykazu i pozycji rozporządzenia Rady Ministrów z 7 lutego 1983r. ZUS nie zaliczył do stażu pracy w warunkach szczególnych lub o szczególnym charakterze również zatrudnienia w firmie (...), od 11 stycznia 2012r. do 31 lipca 2021r., na stanowisku sortowacza węgla oraz od 1 stycznia 2014r. do 31 grudnia 2019r., na stanowisku sortowacza węgla, operatora ładowarki. W ocenie ZUS, przedstawiony przez pracodawcę opis powyższych stanowisk pracy, nie pozwolił na uznanie, że praca na tych stanowiskach, była w istocie pracą związaną bezpośrednio z pracami przy przeróbce mechanicznej węgla.

W toku procesu Sądu ustalił, że ubezpieczony w spornych okresach zatrudnienia w KWK (...), bez względu na nazwę zajmowanego stanowiska pracy, faktycznie był pracownikiem odpowiedzialnym za prawidłowy załadunek sortymentów węgla na wagony kolejowe, którym był ten surowiec transportowany do odbiorców. W rzeczywistości jego praca w tych okresach polegała na tym, że przez pełne dniówki robocze, na zmianę z innym pracownikiem, zajmował się podpinaniem liny do pojedynczych wagonów kolejowych, które za jej pomocą były przetaczane na miejsce ich załadunku. Następnie pracownik z tego zespołu sterujący urządzeniem załadowczym, za pomocą przycisków na pulpicie sterował pracą wyciągarki przyciągającej wagon i równocześnie w ten sam sposób sterował pracą urządzenia dozującego węgiel do tego wagonu. Po załadowaniu danego wagonu był on przeciągany w dalszy rejon. Następnie pracownik obsługujący zaczep na linie, odczepiał załadowany wagon i przeciągał linę, a następnie podpinał do niej kolejny wagon i cały cykl ładowania był ponawiany. Odwołujący w trakcie pracy w takim zespole, na zmianę
z innym pracownikiem, był odpowiedzialny za podpinanie i odpinanie wagonów, bądź też zamiennie za sterowanie wyciągarką i urządzeniem dozującym węgiel.

Sąd ustalił również, że (...) to przedsiębiorstwo prywatne należące do A. W., zajmujące się, jako podwykonawca kopalni, procesem przeróbki mechanicznej węgla i jego załadunkiem. W części tego przedsiębiorstwa wydzielony jest niejako zakład przeróbki mechanicznej węgla z pełną strukturą sprzętową. Mianowicie węgiel z podziemia kopalni jest dostarczany windą na powierzchnię i stamtąd odbierany jest taśmociągami, które dostarczają go do urządzeń przeróbczych które w pierwszej kolejności oddzielają kamień od węgla. Następnie wstępnie oczyszczony węgiel taśmociągami transportowany jest na sita mechaniczne, które segregują węgiel według jego granulacji i dalej taśmociągami jest on transportowany do zbiorników skąd ładowny jest na środki transportu. W drodze ze wstępnego oczyszczenia węgla z kamienia, w trakcie jego transportu na sita, podlegał on dodatkowemu oczyszczaniu przez pracowników przeróbki, z pozostałych zanieczyszczeń, jak butelki, nieoddzielone kamienie i inne. Taką pracę u powyższego pracodawcy, związaną z doczyszczaniem węgla, odwołujący wykonywał stale i w pełnym wymiarze czasu pracy. Do warunków szkodliwych środowiska pracy należało narażenie na pył węglowy i kamienny, hałas i zmienne warunki mikroklimatyczne środowiska pracy. Wprawdzie odwołującemu przypisywano równocześnie stanowisko operatora ładowarki, jednak okoliczność ta była związana wyłącznie z tym, że posiadał on stosowne uprawnienia do obsługi takiego urządzenia. Faktycznie jednak w większym wymiarze nie wykonywał pracy polegającej na jego obsłudze. W rzeczywistości sytuacje takie odbywały się jedynie incydentalnie. Pracodawca odwołującego posiadał bowiem 1 takie urządzenie i stale zatrudniał 3 jego operatorów, z których każdy pracował na innej zmianie roboczej. Ubezpieczony nie był takim operatorem. Czasami jednak, raz na kilka miesięcy dochodziło do sytuacji, że ubezpieczony był „wypożyczany” na jedną dniówkę do zaprzyjaźnionej rodzinnie firmy (...) , gdy tam wyjątkowo brakło operatora np. któryś z tych operatorów w sposób niezapowiedziany brał urlop na żądanie. W takiej sytuacji pracodawca, który o takim fakcie dowiadywał się bezpośrednio przed rozpoczęciem zmiany roboczej przez tego operatora, nie był w stanie od razu przeorganizować pracy pozostałych operatorów i zapewnić na tą zmianę roboczą zastępstwa. Jedynie w takich wypadkach odwołujący był w trybie pilnym, na jedną zmianę roboczą kierowany do obsługi ładowarki. Natomiast przez pozostałą część dniówek roboczych, z okresu od 1 stycznia 2014r. do listopada 2020r., zajmował się czynnościami związanymi z przeróbką mechaniczną węgla.

W postępowaniu przed organem rentowym odwołujący przedłożył świadectwo z 13 listopada 2020r., w którym (...) A. W. potwierdził, iż w okresie od 1 stycznia 2014r. do 13 listopada 2020r. Z. W. stale i w pełnym wymiarze czasu pracy, wykonywał pracę szczególnych warunkach lub szczególnym charakterze, w rozumieniu ustawy o emeryturach pomostowych, na stanowisku sortowacza węgla, wymienioną w załączniku nr 1 do tej ustawy.

Razem z ubezpieczonym w spornych okresach pracowali świadkowie A. M. – pracujący z odwołującym w KWK (...) przy załadunku węgla oraz w firmie (...) przy sortowaniu węgla, Z. Z. – ustawiacz pociągów w KWK (...), M. J. – sortowacz węgla w firmie (...).

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił na podstawie: akt organu rentowego, akt osobowych ubezpieczonego (koperty k.16 i 18), zeznań świadków A. M., Z. Z., M. J. (k.40-42), a także przesłuchania ubezpieczonego (k.42-43), akt osobowych świadków (koperty k.27 i 29).

Zgromadzony materiał dowodowy Sąd uznał za przekonywujący, kompletny, spójny i logiczny, przez co mogący stanowić podstawę rozstrzygnięcia.

Mając na uwadze powyższe ustalenia Sąd zważył, co następuje:

Odwołanie ubezpieczonego zasługuje na uwzględnienie.

Zgodnie z treścią art. 4 ustawy z dnia 19 grudnia 2008r. o emeryturach pomostowych (Dz. U. z 2018r. poz. 1924 ze zm.) prawo do emerytury pomostowej,
z uwzględnieniem art. 5 – 12, przysługuje pracownikowi, który spełnia łącznie następujące warunki:

- urodził się po dniu 31 grudnia 1948r.;

- ma okres pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze wynoszący co najmniej 15 lat;

- osiągnął wiek wynoszący co najmniej 60 lat dla mężczyzn;

- udowodnił okres składkowy i nieskładkowy w łącznym wymiarze co najmniej 25 lat dla mężczyzn;

- przed dniem 1 stycznia 1999r. wykonywał prace w szczególnych warunkach lub
w szczególnym charakterze w rozumieniu art. 3 ust.1 i 3 ustawy lub art. 32 i art. 33 ustawy z dnia 17 grudnia 1998r. o emeryturach i rentach z FUS;

- po dniu 31 grudnia 2008r. wykonywał prace w szczególnych warunkach lub
w szczególnym charakterze, w rozumieniu art. 3 ust. 1 i 3;

- nastąpiło z nim rozwiązanie stosunku pracy.

W niniejszej sprawie spór sprowadzał się wyłącznie do ustalenia, czy ubezpieczony legitymuje się 15-letnim okresem pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze, przy niekwestionowaniu przez organ rentowy spełnienia przez ubezpieczonego pozostałych przesłanek do świadczenia, wskazanych powyżej.

Zdaniem Sądu wynik przeprowadzonego postępowania dowodowego wskazuje jednoznacznie, iż ubezpieczony w pierwszym ze spornych okresów w niniejszej sprawie, tj. w KWK (...) od 11 września 1979r. do 12 czerwca 1980r., na stanowisku robotnika torowego na powierzchni, od 13 czerwca 1980r. do 31 grudnia 1993r., na stanowisku obsługi urządzeń za i rozładowczych na powierzchni oraz od 1 stycznia 1994r. do 31 stycznia 1996r., na stanowisku manewrowego na powierzchni, nie wykonywał stale i w pełnym wymiarze czasu, pracy w warunkach szczególnych, bowiem praca ta nie odpowiadała żadnemu z rodzajów takiej pracy wymienionych w załączniku do rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983r. Równocześnie, w ocenie Sądu, do pracy takiej niewątpliwie można ubezpieczonemu zaliczyć większość zatrudnienia w (...) A. W., na stanowisku sortowacza węgla, od 1 stycznia 2014r. do 13 listopada 2020r. Wykonywał bowiem przez prawie wszystkie dniówki z tego okresu, prace zaliczane do prac w szczególnych warunkach w rozumieniu powołanej ustawy o emeryturach pomostowych określone w załączniku nr 1 do tej ustawy, pod poz. 1, a to „prace bezpośrednio przy przeróbce mechanicznej węgla oraz rud metali lub ich wzbogacaniu”.

Za takim przyjęciem przemawiają zeznania świadków – współpracowników ubezpieczonego – którym Sąd dał wiarę jako przekonywającym, wzajemnie się pokrywającym, w sytuacji gdy świadkowie w sposób szczegółowy, zgodny przedstawili faktyczny charakter pracy ubezpieczonego w tym okresie. Zeznania te nadto znajdują potwierdzenie w zgromadzonej dokumentacji osobowej ubezpieczonego. Sąd oparł się także na zeznaniach ubezpieczonego, uznając je za wiarygodne, korelujące z zeznaniami świadków i treścią powołanej dokumentacji.

Stanowisko ubezpieczonego zmierzające do uznania jego pracy jako bezpośrednio wykonywanej przy przeróbce mechanicznej węgla jest trafne. Proces mechanicznej przeróbki węgla polega bowiem na sortowaniu według wielkości ziaren i kawałków węgla, rozdrabnianiu, klasyfikacji wodnej lub powietrznej dla rozdzielenia drobnych ziaren węgla według wielkości, wzbogacaniu, czyli rozdzielaniu minerałów według składu, mającym na celu zwiększenie zawartości substancji palnej w węglu przez częściowe usunięcie z niego domieszek substancji mineralnej, suszeniu (odwadnianiu), czyli zwiększeniu zawartości substancji palnej przez częściowe lub całkowite usunięcie balastu w postaci wilgoci, odpylaniu, co wynika z potrzeb technologii procesów przeróbczych i względów BMP, mieszaniu mającemu na celu uśrednienie parametrów węgla, brykietowaniu lub aglomeracji, w celu spojenia najdrobniejszych ziaren miałów węglowych w kawałki o większych rozmiarach (por. B. Roga, K. Tomków, Chemiczna technologia węgla, WN-T, Warszawa 1971, T. Laskowski, S. Błaszczyński, M. Ślusarek, Wzbogacanie kopalin w cieczach ciężkich, Wydawnictwo Śląsk, Katowice 1979, P. Wasilewski, E. Kobei - Najzarek, Chemia i technologia chemiczna węgla kamiennego, Skrypt Politechnika Śląska nr 821, Gliwice 1980, J. Nawrocki, A. Świerkot - Kopała, Wzbogacalniki z cieczą zawiesinową oraz metody oceny ich pracy, Skrypt Politechnika Śląska nr 1620, Gliwice 1992). Natomiast praca odwołującego w tym okresie była właśnie związana z usunięcie z węgla domieszek substancji mineralnych oraz innych zanieczyszczeń.

Takiej ocenie charakteru jego pracy u tego pracodawcy nie przeczy fakt, że
pracodawca powierzał mu dodatkowo , incydentalnie wykonywanie pracy operatora ładowarki, bowiem do sytuacji takich dochodziło wyjątkowo, tj. raz na kilka miesięcy wypadła dniówka robocza, w trakcie której odwołujący był zmuszony zastąpić stałego operatora tej maszyny, który skorzystał z urlopu na żądanie zaś pracodawca w takiej sytuacji nie zdążył zorganizować zastępstwa innego operatora. Sąd miał również na uwadze, że organ rentowy uwzględnił odwołującemu łącznie 13 lat i 7 dni okresów pracy w warunkach szczególnych lub szczególnym charakterze. Z kolei sporny okres obejmuje niespełna 6 lat. To nawet gdyby przyjąć, że takie sytuacje zastępstwa miały miejsce przez kilka czy kilkanaście dniówek w każdym roku z tego okresu, to i tak odwołujący po doliczeniu tego okresu wykaże wymagane 15 lat pracy w warunkach szczególnych lub szczególnym charakterze.

Bez znaczenia pozostaje, że organ rentowy kwestionował zapisy świadectwa
w którym potwierdzono wykonywanie pracy w szczególnych warunkach powołując się na wskazanie w nim stanowisk, które w ocenie ZUS nie są związane z przeróbką mechaniczną węgla. Fakt wykonywania takiej pracy został bowiem wykazany
w postępowaniu sądowym za pomocą innych dowodów. W postępowaniu odwoławczym przed Sądem nie obowiązują bowiem ograniczenia dowodowe jakie występują w postępowaniu o świadczenia emerytalno-rentowe przed organem rentowym, a Sąd może ustalić okoliczności mające wpływ na prawo do świadczeń lub ich wysokość jak: okresy zatrudnienia - w tym wykonywanie pracy w warunkach szczególnych, za pomocą wszelkich środków dowodowych, przewidzianych w kodeksie postępowania cywilnego (por. uchwała Sądu Najwyższego z 10 marca 1984r. III UZP 6/84, uchwała Sądu Najwyższego z 21 września 1984r. III UZP 48/84, wyrok Sądu Najwyższego z 7 grudnia 2006r., I UK 179/06, LEX nr 342283).

Mając na uwadze ustalone okoliczności Sąd uznał, że ubezpieczony,
w momencie złożenia wniosku, spełniał wszystkie, określone powyżej, przesłanki prawa do emerytury pomostowej.

W konsekwencji powyższego Sąd, na podstawie powołanych przepisów,
z mocy art. 477 ¹⁴ § 2 k.p.c., zmienił zaskarżoną decyzję przyznając ubezpieczonemu prawo do emerytury pomostowej począwszy od 1 listopada 2020r., tj. od pierwszego dnia miesiąca zgłoszenia wniosku. O kosztach orzeczono po myśli art. 98 k.p.c. w związku z § 9 ust. 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z 22 października 2015r. w sprawie opłat za czynności adwokackie (Dz. U. z 2015r. poz. 1800, ze zm.) w punkcie drugim orzeczenia.

(-) sędzia Anna Capik – Pater