Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 20 maja 2021 r.

Sąd Rejonowy w Rybniku Wydział IV Rodzinny i Nieletnich

w składzie następującym:

Przewodniczący: sędzia Ewa Woźniczka

Protokolant: osobiście

po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w dniu 20 maja 2021 r. w R.

sprawy z powództwa A. Z.

przeciwko J. Z. (1)

o alimenty

1)  zasądza od pozwanej J. Z. (1) na rzecz powódki A. Z. alimenty w kwocie po 700 zł (siedemset złotych) miesięcznie, płatne do dnia 10-tego każdego miesiąca z ustawowymi odsetkami w razie opóźnienia w terminie płatności którejkolwiek z rat, począwszy od dnia 20 listopada 2019 roku;

2)  oddala w pozostałym zakresie powództwo;

3)  zasądza od pozwanej J. Z. (1) na rzecz powódki A. Z. kwotę 1.800 zł. ( tysiąc osiemset złotych ) tytułem kosztów zastępstwa procesowego;

4)  zasądza od pozwanej J. Z. (1) na rzecz Skarbu Państwa ( Sąd Rejonowy w Rybniku ) kwotę 500 zł. ( pięćset złotych ) tytułem kosztów sądowych;

5)  nadaje wyrokowi w punkcie 1 rygor natychmiastowej wykonalności i klauzulę wykonalności w zakresie punktu 1.

Sygn. akt IV RC 648/19

UZASADNIENIE

Powódka A. Z. domagała się zasądzenia od pozwanej J. Z. (1) alimentów 1.400 zł miesięcznie, płatnych do 10-go każdego miesiąca wraz z ustawowymi odsetkami w przypadku zwłoki w płatności którejkolwiek z rat, poczynając od dnia 20 listopada 2019 roku. Wniosła także o zasądzenie kosztów procesu.

W uzasadnieniu pozwu uprawniona wskazała, że jest pełnoletnią córką pozwanej. Kontynuuje edukację na studiach dziennych na kierunku kulturoznawstwa prowadzonych na Uniwersytecie (...). Ojciec powódki przekazuje jej dobrowolnie 1.500 zł co miesiąc. Podjęła również zatrudnienie w niepełnym wymiarze czasu pracy jako sprzedawca. Z tego tytułu otrzymuje około 1000 zł wynagrodzenia. Kwoty te po zsumowaniu nie wystarczają na pokrycie całościowych kosztów utrzymania powódki, które wynoszą około 2.800 zł. Nadto powódka w przyszłym roku akademickim chciałaby wyjechać za granicę w ramach wymiany studentów. Podniosła, że pozwana nie chce partycypować w jej kosztach utrzymania, pomimo otrzymywania renty rodzinnej i dodatku dla sierot zupełnych w łącznej wysokości około 4.000 zł miesięcznie. Wskazała nadto, że w przeszłości pozwana nie wydatkowała na powódkę, a cały koszt utrzymania spoczywał na ojcu. Pozwana obecnie przebywa w Wojewódzkim Szpitalu Dla Nerwowo i Psychicznie Chorych w B. w związku z wykonaniem postanowienia Sądu Rejonowego w Rybniku Wydziału III Karnego z dnia 26 stycznia 2018 roku. Postanowieniem tym zastosowano wobec pozwanej środek zabezpieczający w postaci pobytu w zakładzie psychiatrycznym z uwagi na to, iż w okresie od lipca 2014 roku do marca 2017 roku pozwana znęcała się psychicznie i fizycznie nad członkami rodziny: mężem W. Z., córką A. Z. i synem J. Z. (2), poprzez wielokrotne naruszenie nietykalności cielesnej, szarpanie, popychanie i zadawanie uderzeń.

( k. 3-6 )

W odpowiedzi na pozew pozwana wniosła o oddalenie powództwa w całości. Wskazała, że obecnie poddana jest długotrwałemu leczeniu psychiatrycznemu. Otrzymuje rentę rodzinną w wysokości 3.600 zł miesięcznie oraz dodatek pielęgnacyjny w wysokości 200 zł. Kwoty te wydaje głównie na leczenie. Z uwagi na stan zdrowia, nie jest w stanie podjąć dodatkowego zatrudnienia. Nadto posiada zobowiązania kredytowe, gdzie miesięczna rata wynosi około 1.000 zł miesięcznie. Dużym obciążeniem był również zakup samochodu. Wskazała, że przez dziesięć lat nie jest w stanie dokładać się na utrzymanie córki. Wniosła, aby w całości zobowiązanie alimentacyjne względem powódki ponosił ojciec z uwagi na jego wysoką emeryturę, która oscyluje w graniach 5.000 zł.

( k. 36 )

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

Powódka urodzona (...) jest córką W. Z. i J. Z. (1).

Postanowieniem z 17 kwietnia 2019 roku ustanowiono z dniem 27 kwietnia 2017 roku rozdzielność majątkową pomiędzy W. Z. i J. Z. (1) jako małżonkami, którzy zawarli związek małżeński przed Kierownikiem S. C. w W. 24 października 1982 roku za numerem (...).

Rodzice powódki mieszkają oddzielnie.

Powódka ma obecnie 22 lata. W roku 2018 – październik 2020 uczęszczała na studia stacjonarne na Uniwersytecie (...) o kierunku kulturoznawstwo – wiedza o kulturze. Następnie zrezygnowała z tych studiów i od 1 października 2020 roku podjęła naukę na Uniwersytecie (...) o kierunku filologia rosyjska. Powódka uznała, że ten kierunek daje jej lepsze perspektywy zawodowe. Termin zakończenia studiów planowany jest na 30 września 2023 roku. Powódka w okresie studiów podjęła pracę w firmie (...) Sp. z o.o. z siedzibą w W. w charakterze sprzedawcy. Początkowo pracowała na ½ etatu z wynagrodzeniem netto około 800 zł miesięcznie. W marcu 2020 roku czasowo zrezygnowała z pracy poświęcając czas tylko nauce. W lipcu 2020 roku powódka ponownie podjęła pracę w tej samej firmie na ¾ etatu otrzymując wynagrodzenie netto około 1.800 zł miesięcznie. Powódka ogólnie jest zdrowa. Chodzi na wizyty kontrolne do ginekologa i dermatologa. Praca na ¾ etatu koliduje powódce z nauką. Często musi rezygnować z poszczególnych zajęć, aby pracować zawodowo. Powódka uczy się języka francuskiego od czasu nauki w liceum. Pobiera w tym zakresie korepetycje, gdzie miesięczny koszt wynosi około 250 – 300 zł.

Uwzględniając powyższe, miesięczne zestawienie kosztów utrzymania uprawnionej przedstawia się następująco:

- opłata za mieszkanie – 1.000 zł,

- media – 150 zł,

- Internet – 30 zł,

- wyżywienie – 500 zł,

- kosmetyki i środki czystości – 150 zł,

- ubrania – 200 zł,

- bilet miesięczny komunikacji miejskiej – 80 zł,

- dojazdy do domu – 200 zł,

- wydatki związane ze studiami - 100 zł,

- telefon – 80 zł,

- rozrywka i kultura – 80 zł,

- wizyty lekarskie – 150 zł,

- leki i witaminy – 50 zł,

- korepetycje 240 zł,

- przegląd i ubezpieczenie auta – 55 zł.

Łącznie około 3.000 zł.

Ojciec powódki W. Z. otrzymuje świadczenie emerytalne w wysokości 4.120,00 zł netto. Mieszka z synem J. Z. (2) w wieku 26 lat, który posiada orzeczenie o niepełnosprawności w stopniu znacznym, został uznany za niezdolnego do pracy, otrzymuje rentę socjalną w kwocie około 1000 zł.

Ojciec powódki przekazuje dobrowolnie powódce 1.500 zł miesięcznie na koszty utrzymania i nauki.

Pozwana ma obecnie 56 lat. Posiada wykształcenie wyższe pedagogiczne. Jest właścicielką domu jednorodzinnego, w którym mieszkają mąż i syn. Pozwana przebywała w Wojewódzkim Szpitalu Dla Nerwowo i Psychicznie Chorych w B. w związku z wykonaniem postanowienia Sądu Rejonowego w Rybniku Wydziału III Karnego z dnia 26 stycznia 2018 roku, sygn. akt III K 930/17. Postanowieniem tym zastosowano wobec pozwanej środek zabezpieczający w postaci pobytu w zakładzie psychiatrycznym z uwagi na to, iż w okresie od lipca 2014 roku do marca 2017 roku pozwana znęcała się psychicznie i fizycznie nad członkami rodziny: mężem W. Z., córką A. Z. i synem J. Z. (2), poprzez wielokrotne naruszenie nietykalności cielesnej, szarpanie, popychanie i zadawanie uderzeń. Dnia 11 sierpnia 2020 roku pozwana została zwolniona z internacji. Od marca 2019 roku została jej przyznana renta rodzinna w wysokości 3659 zł do wypłaty, a od marca 2020 r. 3826 zł oraz zasiłek pielęgnacyjny w wysokości 215 zł miesięcznie. Posiada zobowiązania kredytowe, gdzie miesięczna rata kredytu wynosi ok. 1.000 zł. Pieniądze pochodzące z kredytu przeznaczyła na zakup samochodu, wyposażenie mieszkania, TV, laptopa, hulajnogę, ciśnieniomierz. Bieżące wydatki pozwanej przedstawiają się następująco:

- wyżywienie – 600 zł,

- rata kredytu – 1.000 zł,

- lekarstwa – 100 zł,

- Internet i TV – 63 zł,

- najem – 1.350 zł,

- czynsz dla zarządcy budynku – 150 zł,

- energia elektryczna – 85 zł,

- gaz 264,00 zł,

- śmieci 26,50 zł,

- woda 60 zł.

Łącznie około 3.725 zł.

Dowód: akt urodzenia powódki k. 9, zaświadczenie k. 10, 73, umowa o pracę k. 11-14, 140-145, rachunki k. 15-17, umowa najmu k. 18-21, postanowienie o sygn. III K 930/17 k. 22-23, umowa pożyczki wraz z harmonogramem spłaty k. 37-41, decyzja ZUS k. 63, 148-149, wyniki badań k. 64, orzeczenie o stopniu niepełnosprawności k. 65-66, rozwiązanie umowy o pracę k. 74, zestawienie wynagrodzeń k. 75-90, przesłuchanie pozwanej k. 104, 184-185, informacja k. 124, porozumienie zmieniające k. 147, roczne obliczenie podatku k. 150-153, przesłuchanie powódki k. 159v-160, umowa najmu k. 162-164, rachunki i paragony k. 165, zawiadomienie o wysokości osiąganego dochodu k. 167-170, poświadczenie odbioru dokumentu k. 166, decyzja ZUS k. 171-172, decyzja w sprawie przyznania zasiłku pielęgnacyjnego k. 173, akta sygn. IV RC 25/18.

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił w oparciu o w/w dowody przeprowadzone w sprawie. Podawane przez powódkę i pozwaną dane w szerokim zakresie znajdowały potwierdzenie w dokumentach przedłożonych do akt sprawy, których strony wzajemnie nie kwestionowały. Pozostały materiał dowodowy, oceniono jako spójny, logiczny i wzajemnie się uzupełniający.

Strony nie składały dalszych wniosków dowodowych, a przeprowadzone postępowanie Sąd uznał za wystarczające do merytorycznego rozstrzygnięcia sprawy.

Sąd zważył, co następuje:

Zgodnie z regulacją art. 133 § 1 k.r.o. każdy z rodziców obowiązany jest do świadczeń alimentacyjnych względem dziecka, które nie jest jeszcze w stanie utrzymać się samodzielnie, chyba że dochody z majątku dziecka wystarczają na pokrycie kosztów jego utrzymania i wychowania. Należy w tym miejscu zauważyć, że zgodnie z treścią art. 133 § 3 k.r.o., rodzice mogą uchylić się od świadczeń alimentacyjnych względem dziecka pełnoletniego, jeżeli są one połączone z nadmiernym dla nich uszczerbkiem lub jeżeli dziecko nie dokłada starań w celu uzyskania możności samodzielnego utrzymania się. Z przytoczonego przepisu wynika zatem, że nie tyle wiek dziecka przesądza o istnieniu bądź nieistnieniu obowiązku alimentacyjnego, lecz możliwości dziecka do samodzielnego utrzymania się, dochody z jego majątku, a także niedostatek.

Zakres świadczeń alimentacyjnych ustawodawca określił w art. 135 § 1 k.r.o., uzależniając go z jednej strony od usprawiedliwionych potrzeb uprawnionego, z drugiej zaś od możliwości zarobkowych i majątkowych zobowiązanego. Przez usprawiedliwione potrzeby należy rozumieć te, których zaspokojenie zapewni podmiotowi uprawnionemu do alimentów odpowiedni rozwój fizyczny i duchowy. Będą to zatem nie tylko elementarne potrzeby polegające na zapewnieniu minimum egzystencji lecz również te, których celem jest stworzenie warunków bytowania stosownie do wieku uprawnionego, stanu jego zdrowia i innych okoliczności, których uprawniony nie jest w stanie własnymi siłami sobie zapewnić.

Należy przy tym podkreślić, że opisane, usprawiedliwione potrzeby w przypadku dziecka uprawnionego do alimentów powinny być przy tym oceniane całościowo, a zatem nie tylko na podstawie wieku, lecz również miejsca pobytu dziecka, jego środowiska, możliwości zarobkowych podmiotów zobowiązanych do jego utrzymania i całego szeregu okoliczności każdego konkretnego wypadku. Pojęcia usprawiedliwionych potrzeb nie można przy tym - co jednoznacznie wskazano w orzecznictwie Sądu Najwyższego - odrywać od pojęcia zarobkowych i majątkowych możliwości zobowiązanego. Pojęcia te (usprawiedliwione potrzeby uprawnionego i możliwości majątkowe oraz zarobkowe zobowiązanego) w praktyce pozostają bowiem we wzajemnej zależności i obie te przesłanki wzajemnie na siebie rzutują, zwłaszcza przy ustaleniu przez sąd wysokości alimentów (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 10 października 1969 roku, III CRN 350/69, OSNPG 1970/2/15).

Konkludując powyższe, przy ocenie zakresu obowiązku alimentacyjnego należy brać pod uwagę zatem również usprawiedliwione potrzeby własne zobowiązanego (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 28 listopada 1975 roku, III CRN 330/75, LEX nr 7777). Do możliwości zarobkowania poza podstawowym wynagrodzeniem wlicza się ponadto wszelkiego rodzaju premie, nagrody, świadczenia z funduszu socjalnego, dodatki itp. Sąd określając status zarobkowy zobowiązanego nie opiera się wyłącznie na kwotach aktualnie osiąganych dochodów, lecz przede wszystkim sprawdza jego możliwości zarobkowe oraz to czy zostały one w pełni wykorzystane. (orzeczenie Sądu Najwyższego z dnia 9 stycznia 1959 roku, III CR 212/58). Obowiązek alimentacyjny drugiego z rodziców, również nie pozostaje bez znaczenia dla określenia kwoty świadczeń alimentacyjnych.

W niniejszej sprawie mamy do czynienia z sytuacją, w której pełnoletnia już powódka nie jest jeszcze w stanie samodzielnie się utrzymać. Kontynuuje ona bowiem naukę w szkole wyższej w trybie stacjonarnym. Należy przy tym podkreślić, że zarówno stanowisko judykatury, jak i doktryny w sposób jednoznaczny określają, że obowiązkiem rodziców jest - w miarę swych sił - umożliwienie dziecku zdobycia wykształcenia stosownego do jego uzdolnień (orzeczenie Sądu Najwyższego z dnia 17 grudnia 1976 roku, III CRN 280/76).

W konsekwencji powyższego dalsze zabezpieczenie uzasadnionych potrzeb powódki uzależnione jest zatem od możliwości zarobkowych i majątkowych jej rodziców. Koniecznym jest także wskazanie, że ze względu na wiek powódki osobiste starania o jej wychowanie i opiekę są już wykluczone. Rodzice powinni zatem każdy według własnych możliwości przyczynić się do zabezpieczenia potrzeb materialnych córki.

Matka uprawnionej otrzymuje miesięcznie stałe świadczenia w wysokości ponad 4.000 zł. Wcześniej nie łożyła na córkę ze względu na ograniczone możliwości finansowe. Cały obowiązek utrzymania córki spoczywał na ojcu. Nawet pomimo otrzymania tak wysokich świadczeń, matka powódki nie widzi potrzeby dokładania się do wydatków córki. Wskazuje nawet, że przez dziesięć lat nie widzi możliwości pomocy finansowej dla powódki. Sama przy tym dokonuje zakupów za sporą sumę pieniędzy min. na samochód i sprzęt gospodarstwa domowego.

Przerzucanie przez pozwaną obowiązku alimentacyjnego na ojca powódki nie znajduje racjonalnego uzasadnienia. Ojciec powódki dysponuje świadczeniem emerytalnym o wysokości porównywalnej ze świadczeniami otrzymywanymi przez pozwaną, również ponosi koszty związane z bieżącym utrzymaniem, w tym koszty utrzymania nieruchomości, wspomaga także finansowo niepełnosprawnego syna, który ma niską rentę.

Pozwana zadłużając się nie powinna była tracić z pola widzenia tego, że jest matką kontynuującej naukę córki i nie powinna preferencyjnie traktować własnych potrzeb, czy nawet zachcianek.

W sytuacji gdy oboje rodzice powódki dysponują stabilnymi dochodami o wysokości przekraczającej średnie krajowe emerytury, wręcz sprzecznym z zasadami współżycia społecznego byłoby oczekiwanie, że powódka ma wkładać ponadprzeciętny wysiłek w kontynuowanie edukacji i studiując stacjonarnie ma wykonywać pełnoetatową pracę kosztem obecności na zajęciach i czasu poświęconego nauce.

Koszty utrzymania powódki określone przez Sąd na około 3.000 zł miesięcznie, wbrew pozorom, nie stanowią przejawu zbytku uprawnionej, a niejako kontynuację stopy życiowej, jaką prezentowała wcześniej rodzina. Warto również wskazać, że powódka zamieszkuje obecnie w W., gdzie koszty utrzymania są większe niż w innych rejonach Polski. Powódka w trosce o własną edukację oraz utrzymanie, podjęła pracę na niepełny etat. Czas pracy zawodowej jednak kolidował z zajęciami w szkole. Pomimo to powódka nie rezygnowała i własnymi staraniami dalej próbowała pogodzić pracę z obowiązkami szkolnymi. Ekonomiczna pomoc ze strony pozwanej niewątpliwie przyczyni się do odciążenia powódki z obowiązków zawodowych i będzie mogła skupić się głównie na nauce. Warto również wskazać, że powódka otrzymuje dobre oceny, co również wpływa na ocenę, że czyni starania ku zdobyciu pełnej samodzielności finansowej.

Reasumując zatem wszystkie powyższe ustalenia faktyczne i rozważania prawne, Sąd doszedł do przekonania, że podtrzymane przed Sądem przez stronę powodową żądanie alimentów wymaga uwzględnienia w części tj. do kwoty 700 zł. W ocenie Sądu kwota 1.400 zł byłaby wygórowana ze względu na fakt, że obowiązek alimentacyjny ciąży też na ojcu powódki, a brakującą do zaspokojenia w pełni potrzeb kwotę jest ona w stanie pozyskać własnym staraniem pracując zarobkowo na część etatu.

Datę początkową zobowiązania ustalono na dzień złożenia pozwu tj. 20 listopada 2019 roku.

O odsetkach na wypadek opóźnienia w płatności którejkolwiek z rat alimentacyjnych orzeczono w myśl przepisu art. 481 § 1 i 2 k.c., natomiast o natychmiastowej wykonalności punktu 1 wyroku Sąd orzekł na mocy art. 333 § 1 pkt. 1 k.p.c. Ponadto, zgodnie z art. 1082 k.p.c. nadano z urzędu klauzulę wykonalności odnośnie punktu 1 uzasadnianego wyroku.

Mając zaś na względzie wynik postępowania w niniejszej sprawie, treść art. 98 k.p.c. w zw. z art. 100 k.p.c., jak również sytuację majątkową i wysokość dochodów pozwanej, Sąd zasądził od pozwanej na rzecz powódki kwotę 1800 zł tytułem zwrotu kosztów postępowania (koszty zastępstwa procesowego, których wysokość ustalono uwzględniając stawki opłat za czynności adwokackie przewidziane w Rozporządzeniu Ministra Sprawiedliwości z dn. 22 października 2015r. w sprawie opłat za czynności adwokackie Dz.U. z 2015 r. poz. 1800 ze zm. tj. § 2 pkt 5 i § 4 ust. 1 pkt 9 w zw. z ust. 4, powództwo uwzględniono w 50%), a ponadto z mocy art. 113 ust. 1 ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych nakazał pobrać od pozwanej na rzecz Skarbu Państwa kwotę 500 zł tytułem opłaty, od uiszczenia której strona powodowa była zwolniona z mocy prawa.

R., dn. 24.06.2021 r. sędzia Ewa Woźniczka