Pełny tekst orzeczenia

UZASADNIENIE

Pozwem z 30 września 2020 r. (...) spółka akcyjna w W. wystąpił o zasądzenie od U. P. kwoty 10 435,00 zł z kosztami procesu i odsetkami. Powód wskazał, że strony zawarły umowę ubezpieczenia Autocasco – KM na okres od 29.01.2019 r. do 28.01.2020 r. o numerze (...). Składa miała być płatna w dwóch ratach, jednakże pozwana żadnej z rat nie opłaciła.

(pozew k. 2-5)

W sprzeciwie od nakazu zapłaty pozwana wystąpiła o oddalenie powództwa i zasądzenie kosztów. Pozwana zaprzeczyła, aby zawarła umowę ubezpieczenia z pozwanym. Pozwana wskazała, że rozważała zawarcie takiej umowy, jednakże podpisu na umowie nigdy nie złożyła.

(sprzeciw k. 46-48)

Sąd nie ustalił żadnych faktów, które byłyby istotne dla oceny zasadności zgłoszonego roszczenia.

Sąd zważył, co następuje.

Powództwo podlegało oddaleniu, gdyż powód nie wykazał twierdzenia, na którym opierał zgłoszoną pretensję, a mianowicie – że strony złożyły zgodne oświadczenia woli w przedmiocie zawarcia umowy ubezpieczenia.

Powód podniósł w pozwie, że strony zawarły umowę ubezpieczenia numer (...). Twierdzenie to zostało zaprzeczone w sposób jednoznaczny przez pozwaną w sprzeciwie (k. 47). W konsekwencji, zgodnie z ogólną regułą rozkładu ciężaru dowodu, to na powodzie spoczywał obowiązek wykazania powołanego przez siebie twierdzenia (art. 6 k.c. i art. 232 k.p.c.). Dowody zaoferowane przez powoda nie były jednakże wystarczające dla uznania racji strony powodowej.

W pierwszej kolejności wypada omówić kwestię pism procesowych strony powodowej datowanych na 9 kwietnia 2021 r. oraz 19 maja 2021 r. Przedmiotowy proces został zainicjowany w dniu 30 września 2020 r., a zatem już po wejściu w życie ustawy z dnia 4 lipca 2019 r. o zmianie ustawy - Kodeks postępowania cywilnego oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. poz. 1469 z późn. zm.). Wskazać należy, że w aktualnym stanie prawnym strona procesu nie jest uprawniona do samodzielnego wnoszenia pism przygotowawczych, niezależnie od tego, jaką treść pisma te obejmują. Zgodnie z art. 2053 § 1 k.p.c. w uzasadnionych przypadkach, w szczególności w sprawach zawiłych lub obrachunkowych, przewodniczący może zarządzić wymianę przez strony pism przygotowawczych, oznaczając porządek składania pism, terminy, w których pisma należy złożyć, i okoliczności, które mają być wyjaśnione. Z powyższego przepisu wynika, że zarządzenie wymiany dalszych pism przygotowawczych stanowi uprawnienie przewodniczącego. „Ustawodawca wymaga, aby zarządzenie o wymianie przez strony pism przygotowawczych było wydawane przez przewodniczącego w uzasadnionych przypadkach . Oznacza to, że instytucja zarządzenia wymiany przez strony pism przygotowawczych nie będzie miała zastosowania w każdej sprawie. Uzasadnionym przypadkiem, o którym mowa w art. 2053 § 1, będzie sytuacja, gdy stanowiska stron przedstawione w pozwie i odpowiedzi na pozew w sposób niewystarczający wyświetlają wszystkie istotne dla rozstrzygnięcia sprawy okoliczności.” (tak w: A. Rutkowska, D. Rutkowski [w:] Kodeks postępowania cywilnego. Postępowanie procesowe. Komentarz aktualizowany, red. O. M. Piaskowska, LEX/el. 2021, art. 205(3)). Uwypuklić także należy, że w treści zarządzenia zobowiązującego do wniesienia pisma przygotowawczego należy określić, w jakim przedmiocie strona zobowiązana do złożenia pisma ma się wypowiedzieć. Tym samym, aby zaistniała potrzeba zarządzenia wymiany dalszych pism procesowych, sprawa musi prezentować przynajmniej umiarkowany stopień złożoności, a dotychczas przedstawione stanowiska stron być niejasne lub niepełne. Dopiero gdy zachodzą te przesłanki, a przewodniczący dostrzega konkretną, przynależącą do sprawy kwestię, która wymaga pisemnego omówienia, wymiana pism przygotowawczych winna zostać zarządzona.

Przenosząc powyższe na grunt przedmiotowej sprawy, jasnym winno się jawić, że nie ziściły się przesłanki do zarządzenia wymiany dalszych pism przygotowawczych. Spór między stronami obejmował jedną jedynie kwestię faktyczna, a mianowicie to, czy strony złożyły zgodne oświadczenia woli. Stanowiska obu stron w przedmiotowej kwestii są jasne i jednoznaczne i jako takie nie wymagają dalszego rozwinięcia. Żadna ze stron nie wystąpiła zresztą o zarządzenie wymiany pism.

Zgodnie z art. 2053 § 2 k.p.c. przewodniczący może zobowiązać stronę, by w piśmie przygotowawczym podała wszystkie twierdzenia i dowody istotne dla rozstrzygnięcia sprawy pod rygorem utraty prawa do ich powoływania w toku dalszego postępowania. Przepis powyższy stanowi uprawnienie przewodniczącego związane z regułą koncentracji materiału dowodowego. Omawiana instytucja zasadza się na włożeniu na stronę obowiązku, aby w piśmie zawarła wszelkie treści merytoryczne, na których opiera swoje stanowisko; dowody lub twierdzenia zgłoszone później będą w takim wypadku co do zasady pominięte. Ustawodawca nie określił przesłanek skorzystania z omawianej instytucji, pozostawiając ją dyskrecjonalnej władzy sędziego. Oznacza to, że to do decyzji przewodniczącego należy włożenie na stronę obowiązku z art. 2053 § 2 k.p.c. Nieskorzystanie z tego uprawnienia rodzi taki tylko skutek, że termin prekluzyjny dla strony do powoływania nowych twierdzeń lub dowodów nie zostaje zamknięty. Mogą one być w konsekwencji powoływane zgodnie z regułą wyrażoną w art. 20512 § 1 lub 2 k.p.c.

Bliski związek regulacji ujętych w art. 2053 § 1 k.p.c. i art. 2053 § 2 k.p.c. nakazuje aby – co do zasady – stosować je łącznie. Nakazując wyjaśnienie w piśmie określonej kwestii racjonalnym jest, aby stronę zobowiązaną obciążyć zarazem obowiązkiem „domknięcia” prezentowanego przez nią w sprawie stanowiska procesowego poprzez powołanie wszystkich dalszych twierdzeń i dowodów. Skoro jednakże charakter sprawy nie uzasadniał wymiany pism procesowych, także włożenie na strony obowiązku z art. 2053 § 2 k.p.c. nie było celowe.

Z tych przyczyny w sprawie nie zarządzono wymiany dalszych pism przygotowawczych. Pisma wniesione przez powoda, a datowane na 9 kwietnia 2021 r. oraz 19 maja 2021 r., podlegały w konsekwencji zwróceniu. Zgodnie bowiem z art. 2053 § 5 k.p.c. przewodniczący zarządza zwrot pisma przygotowawczego złożonego bez zarządzenia.

Wskazać należy, że omawiane pisma procesowe powoda obejmowały wniosek o przeprowadzenie dowodu z dokumentu. Nie zmienia to jednakże tego, że podlegały one kwalifikacji jako pisma przygotowawcze, a w konsekwencji – zwróceniu na podstawie art. 2053 § 5 k.p.c. W szczególności zaś do ich wniesienia nie upoważniał powoda art. 20512 § 2 k.p.c. Zgodnie z tym przepisem, „( j)eżeli nie zarządzono przeprowadzenia posiedzenia przygotowawczego, strona może przytaczać twierdzenia i dowody na uzasadnienie swoich wniosków lub dla odparcia wniosków i twierdzeń strony przeciwnej aż do zamknięcia rozprawy (…)”. Przepis ten – co wynika jednoznacznie z jego treści – odnosi się bowiem do twierdzeń i dowodów, nie pism procesowych, które te twierdzenia obejmują.

Wyjaśnić w tym miejscu wypada poszczególne relewantne pojęcia procesowe. Twierdzeniem jest zdanie logiczne zgłoszone przez stronę, wskazujące na wystąpienie określonego zdarzenia. Zdarzeniem (faktem, okolicznością faktyczną) jest element świata, który wystąpił w przeszłości lub ma miejsce obecnie. Zaznaczyć należy, że idzie tutaj o elementy obiektywnej rzeczywistości, nie ich prawnomaterialne konsekwencje. Faktem jest przykładowo wypowiedzenie przez określoną osobę pewnych słów, położenie podpisu na określonym dokumencie lub przekazanie przez jedną osobę drugiej znaków pieniężnych. Ocena prawnej doniosłości tych zdarzeń (badanie, czy dane zachowanie podlega kwalifikacji jako oświadczenie woli, czy oświadczenia woli składają się na umowę, a przekazanie pieniędzy stanowi wykonanie zobowiązania) przynależy do normatywnej sfery sprawy, podlegającej badaniu i ustalaniu przez organ procesowy z urzędu.

Dowód z kolei (w rozumieniu materialnym, tożsamym z pojęciem środka dowodowego) stanowi metodę wykazywania prawdziwości powołanego twierdzenia. Dowodem może być w szczególności dokument (art. 245 k.p.c.), opinia biegłego (art. 278 § 1 k.p.c.) albo zeznania świadka (art. 271 § 1 k.p.c.). Dowody zgłasza się w formie wniosków dowodowych, które obejmować muszą wskazanie środka dowodowego oraz twierdzenia, które ma być wykazane (czyli tzw. tezy dowodowej – art. 2351 k.p.c.).

W realiach przedmiotowej sprawy powód podniósł twierdzenie, że strony procesu podpisały określony dokument (konstatacja powoda, że w ten sposób strony zawarły umowę ubezpieczenia stanowi już prawnomaterialną ocenę powołanego zdarzenia faktycznego). Dowodem na tę okoliczność (abstrahując w tym miejscu od jego mocy dowodowej) był wydruk polisy (k. 12 i n.).

Powyższe wywody zobrazować miały to, że zarówno twierdzenia jak i wnioski dowodowe stanowią element merytorycznego stanowiska procesowego. Stanowisko to strona może zgłosić na dwa sposoby: poprzez wygłoszenie oświadczenia w toku posiedzenia w celu jego ujęcia w protokole (art. 158 k.p.c., art. 210 § 1 k.p.c.) albo w piśmie procesowym (art. 125 § 1 k.p.c.). Kategoria pisma procesowego jest szeroka i obejmuje wszelką formę pisemnej aktywności stron procesu (wyjąwszy załącznik do protokołu – art. 161 k.p.c.). Pismami procesowymi są zatem w szczególności pisma obejmujące stanowisko merytoryczne, w tym pozew (art. 187 k.p.c.), odpowiedź na pozew (art. 2051 § 1 k.p.c.), sprzeciw lub zarzuty od nakazu zapłaty (art. 4803 § 1 k.p.c.), sprzeciw od wyroku zaocznego (art. 344 § 2 k.p.c.) oraz pisma przygotowawcze (art. 127 § 1 k.p.c.). Pismem przygotowawczym jest każde pismo niebędące pozwem, sprzeciwem lub zarzutami, a obejmujące stanowisko merytoryczne, czyli w praktyce – każde drugie i kolejne pismo merytoryczne wniesione w sprawie.

Powyższe omówienie miało na celu ujawnić relację pomiędzy twierdzeniami i wnioskami dowodowymi strony (które składają się na stanowisko procesowe) a pismem przygotowawczym: pismo przygotowawcze stanowi jedną z dwóch form przedstawienia stanowiska procesowego.

Wracając zatem do art. 20512 § 2 k.p.c. uwypuklić trzeba, że przepis ten pełni jedynie taką rolę, że zakreśla termin na powoływanie twierdzeń i dowodów przez stronę; milczy natomiast zupełnie w przedmiocie formy, w której stanowisko procesowe strony może być wyrażone. Innymi słowy, przepis ten ma jedynie taki skutek, że wyłącza możliwość pominięcia twierdzenia lub dowodu zgłoszonego przez stronę w toku sprawy – o ile nie zajdzie inna sytuacja procesowa, która będzie wiązała się z uprzednim zamknięciem stronie terminu do powoływania twierdzeń lub dowodów (tj.: zatwierdzenie planu rozprawy na posiedzeniu przygotowawczym art. 20512 § 1 k.p.c.; termin wynikający z zastosowania omówionego powyżej art. 2053 § 2 k.p.c.; prekluzja wynikająca z wniesienia sprzeciwu od wyroku zaocznego art. 344 § 2 k.p.c. albo z zastosowania przepisów o postępowaniu gospodarczym art. 4585 § 1-4 k.p.c.). Przepis ten nie stanowi natomiast samoistnej podstawy do złożenia pisma przygotowawczego, gdyż pismo przygotowawcze strona wnieść może tylko wówczas, gdy zostanie przez przewodniczącego do tego upoważniona na podstawie art. 2053 § 1 k.p.c. Gdyby traktować art. 20512 § 2 k.p.c. jako podstawę do wnoszenia pism przygotowawczych obejmujących twierdzenia i dowody to art. 2053 § 1 k.p.c. byłby zbędny, gdyż strona mogłaby samodzielnie – bez zarządzenia przewodniczącego – w każdym czasie i bez ryzyka zwrotu wnieść pismo przygotowawcze, wskazując, że pismo to obejmuje nowe twierdzenie lub nowy dowody. Jest to nie do pogodzenia z regułą reglamentacji pism przygotowawczych, wyrażoną w omawianym przepisie.

Co więcej, właściwa wykładnia przepisów winna się jawić jako oczywista, gdy uwzględni się regulacje procesowe, obowiązujące w stanie prawnym sprzed nowelizacji, która wprowadziła art. 2053 i 20512 k.p.c. Otóż obowiązujący dawniej art. 207 § 3 k.p.c. treść miał następującą: „ przewodniczący może także przed pierwszym posiedzeniem wyznaczonym na rozprawę zobowiązać strony do złożenia dalszych pism przygotowawczych, oznaczając porządek składania pism, termin, w którym należy je złożyć, i okoliczności, które mają być wyjaśnione. W toku sprawy złożenie pism przygotowawczych następuje tylko wtedy, gdy sąd tak postanowi, chyba że pismo obejmuje wyłącznie wniosek o przeprowadzenie dowodu .” W dawnym stanie prawnym ustawodawca wprost spod zasady reglamentacji pism procesowych wyłączał takie pisma przygotowawcze, który obejmowały wyłącznie wniosek dowodowy. Art. 2053 § 1 k.p.c., który stanowi aktualny ekwiwalent dawnego art. 207 § 3 k.p.c., takiego wyłączenia nie przewiduje. Wniosek z tego taki, że każde pismo przygotowawcze wnieść można wyłącznie na zarządzenie przewodniczącego i każde pismo wniesione bez takiego zarządzenia winno zostać na podstawie art. 2053 § 5 k.p.c. zwrócone, także wtedy, gdy obejmuje wyłącznie wniosek dowodowy. Art. 20512 § 2 k.p.c. odnosi się natomiast do elementów merytorycznego stanowiska strony, stanowiska, które może być poddane analizie jedynie wówczas, gdy jest prawidłowo w toku sprawy zgłoszone. Twierdzenia i wnioski dowodowe zgłoszone przez stronę na podstawie art. 20512 § 2 k.p.c. zostaną przyjęte do rozpoznania wtedy, gdy zostaną zgłoszone w toku posiedzenia albo w piśmie przygotowawczym, do którego wniesienia strona została zobowiązana na podstawie art. 2053 § 1 k.p.c. Jeśli zaś zostaną one zgłoszone w piśmie, do którego wniesienia strona nie została wezwana, to pismo takie podlega zwróceniu na podstawie art. 2053 § 5 k.p.c. niezależnie od tego, jakie treści zawiera, a zatem także wtedy, gdy wniosek dowodowy ujęty w piśmie nie był objęty prekluzją wynikającą z przepisów dotyczących koncentracji materiału dowodowego ( (...) § 1 k.p.c.; art. 2053 § 2 k.p.c.; art. 344 § 2 k.p.c.; art. 4585 § 1-4 k.p.c.).

Reasumując, w sprawie nie ziściły się przesłanki do zarządzenia wymiany pism przygotowawczych. W takim stanie rzeczy, jeśli powód chciał zająć dalsze stanowisko procesowe, w szczególności powołać nowe twierdzenia lub dowody, powinien był stawić się na rozprawie i stanowisko zająć do protokołu. Pisma procesowe datowane na 9 kwietnia 2021 r. i 19 maja 2021 r. powód wniósł bez procesowego upoważnienia, podlegały one w konsekwencji zwróceniu i stosownie do art. 130 § 2 zd. 2 k.p.c. nie wywarły skutku procesowego.

Przechodząc do merytorycznej oceny zgłoszonej pretensji, wskazać należy, że powód nie uniósł ciężaru dowodu związanego ze zgłoszonym roszczeniem. Do pozwu dołączono wyłącznie wydruk polisy oraz dokumentu zatytułowanego „oświadczenia do polisy” oraz wezwania do zapłaty. Wydruki te nie są opatrzone żadnym podpisem, a jedynym elementem, który pozwala je w ogóle powiązać z osobą pozwanej jest wskazanie imienia i nazwiska w polu „ubezpieczający”. Omawiane dokumenty nie stanowią dokumentów urzędowych (art. 244 k.p.c.) ani prywatnych (art. 245 k.p.c.) – nie są wszelako opatrzone podpisem. Nie stanowią nawet dokumentów w rozumieniu art. 2431 k.p.c., nie da się bowiem rzeczonych wydruków powiązać z osobą wystawcy. Dokumenty te stanowią zatem inne dokumenty w rozumieniu art. 308 k.p.c. Prowadzenie z dowodu z dokumentów tego rodzaju jest oczywiście dopuszczalne, jednakże generalnie ich moc dowodowa jest znikoma. Istotą dowodu z dokumentu jest bowiem to, że stanowi on inkorporowaną w nośnik treść oświadczenia danej osoby. Znając tożsamość wystawcy sąd – w razie potrzeby posiłkując się dowodem z jego zeznań – jest w stanie ocenić wiarygodność dokumentu. Skoro zaś nie wiadomo, kto jest autorem treści dokumentów złożonych przez powoda w przedmiotowej sprawie takiego wnioskowania nie sposób poczynić. Jeśli powód chciałby wykorzystać procesowo dokumenty stanowiące niepodpisane wydruki, musiałby w sposób przekonujący wyjaśnić, skąd pochodzą dane i treści ujęte w rzeczonym dokumencie i dlaczego należałoby przyjąć, że odzwierciedlają prawdę. W przedmiotowej sprawie powód żadnej argumentacji w tym przedmiocie nie przedstawił, toteż nie sposób zweryfikować, czy dokumenty te obejmują prawdziwe okoliczności. Wszelako wydruk polisy w takiej formie w jakiej powód je przedstawił mógłby sporządzić każdy przy użyciu prostego oprogramowania graficznego. Zgodnie z art. 809 § 1 k.c. zawarcie umowy ubezpieczenia ubezpieczyciel powinien potwierdzić dokumentem ubezpieczenia. Powód nie może jednakże oczekiwać, że dokument ubezpieczenia wystawiony jednostronnie przez powoda i nieopatrzony podpisem drugiej strony zostanie uznany za dowód zawarcia umowy. W przedmiotowej sprawie powód nie wykazał – ani nawet nie przytoczył stosownych twierdzeń – kto, kiedy i w jakiej formie w imieniu pozwanego zawarł z powodem umowę ubezpieczenia. W takiej sytuacji nie sposób przyjąć, aby powód wykazał fakt złożenia zgodnych oświadczeń woli pomiędzy stronami.

Z tych wszystkich względów powództwo należało oddalić. O kosztach procesu orzeczono na podstawie art. 98 § 1 k.p.c. Powód przegrał proces w całości, toteż koszty zasądzono na rzecz strony pozwanej. Na koszty złożyła się opłata za czynności pełnomocnika w kwocie 3600,00 zł i opłata skarbowa w kwocie 17,00 zł

asesor sądowy Radomir Wójcik

W., 19 lipca 2021 r.

ZARZĄDZENIE

1.  Odpis wyroku z uzasadnieniem i pouczeniem o apelacji doręczyć pełn. powoda – doręczenie wykonać przesyłką pocztową;

2.  P.. pozwanego doręczyć odpis wniosku o sporządzenie uzasadnienia wyroku.

asesor sądowy Radomir Wójcik

POUCZENIE

Na mocy zarządzenia przewodniczącego odstąpiono od doręczenia powyższego pisma sądowego adwokatowi, radcy prawnemu, rzecznikowi patentowemu lub Prokuratorii Generalnej Rzeczypospolitej Polskiej za pośrednictwem portalu informacyjnego – na podstawie art. 15zzs ⁹ ust. 5 ustawy z dnia 2 marca 2020 r. o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem (...)19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych.

Doręczenie nastąpi w trybie art. 131 § 1 k.p.c.