Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 7 lipca 2022 r.

Sąd Rejonowy Szczecin-Centrum w Szczecinie, X Wydział Gospodarczy

w składzie:

Przewodniczący: Sędzia Radosław Ochał

po rozpoznaniu w dniu 7 lipca 2022 r. w Szczecinie

na posiedzeniu niejawnym

sprawy z powództwa (...) spółki z ograniczoną odpowiedzialnością w W.

przeciwko (...) spółce Akcyjnej w W.

o zapłatę

I. Oddala powództwo.

II. Zasądza od powoda na rzecz pozwanego kwotę 3.600 (trzy tysiące sześćset) złotych tytułem kosztów procesu.

UZASADNIENIE

Pozwem wniesionym w dniu 29 października 2021 roku powódka (...) spółka z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w W. domagała się zasądzenia od pozwanej (...) spółki akcyjnej z siedzibą w W. kwoty 12.361,50 zł z odsetkami ustawowymi za opóźnienie liczonymi od dnia 16 października 2021 roku wraz z kosztami postępowania. W uzasadnieniu pozwu wskazała, że prowadzi działalność gospodarczą, w ramach której zajmuje się wynajmowaniem specjalistycznych aut zastępczych, przygotowanych do jazdy jako taxi. W dniu 2 września 2021 roku doszło do kolizji, w wyniku której uszkodzony został pojazd marki C. (...) o nr rej (...). Sprawca zdarzenia był ubezpieczony u pozwanej. W związku z uszkodzeniem pojazdu, który jako jedyny był w dyspozycji poszkodowanego, zawarł on z powódką umowę najmu pojazdu zastępczego – tak jak uszkodzony samochód, przystosowanego do usług taxi. Najem trwał 27 dni, co wobec zastosowania stawki w wysokość 450 zł netto + VAT skutkowało ukształtowaniem się należnych powódce z tego tytułu kosztów na poziomie 14.944,50 zł brutto. Powódka wskazała, że pozwana decyzją wydaną w toku postępowania likwidacyjnego przyznała odszkodowanie w wysokości 2.583 zł. Wezwanie do zapłaty pozostałej części należności okazało się bezskuteczne. Uzasadniając swoją legitymację czynną powódka przytoczyła postanowienia zawartej z poszkodowanym umowy cesji wierzytelności.

W dniu 10 grudnia 2021 roku Sąd Rejonowy Szczecin-Centrum w Szczecinie wydał nakaz zapłaty w postępowaniu upominawczym.

W sprzeciwie od nakazu zapłaty pozwana zaskarżyła przedmiotowy nakaz w całości i wniosła o oddalenie powództwa oraz zasądzenie kosztów postępowania. W uzasadnieniu pozwana uznała swoją odpowiedzialność za sprawcę zdarzenia opisanego w pozwie, lecz zakwestionowała roszczenie co do wysokości. Wyjaśniła, iż na etapie postępowania likwidacyjnego uznała 7 dni najmu po stawce 300 zł netto + VAT, wypłacając tym samym odszkodowanie w kwocie 2.583 zł i stanowisko to podtrzymuje – podważając tym samym zasadność stawki 450 zł netto + VAT, która jest rażąco wygórowana oraz okres najmu powyżej uznanych 7 dni, który nie pozostaje w adekwatnym związku przyczynowym ze szkodą. Podniosła zarzut niewykazania wierzytelności w zakresie wyższym, niż uznana w czasie likwidacji. Pozwana podważyła też legitymacje procesowa powódki wskazując, że właścicielem pojazdu jest M. K., natomiast pojazd zastępczy wynajął L. S. (1), który korzystał z pojazdu na zasadzie bezpłatnej umowy użyczenia. Tym samym to nie właściciel pojazdu podpisał umowę cesji. Dodała też, że umowa użyczenia przedłożona przez powódkę jest niepełna i nieczytelna, przez co nie wiadomo nawet, kiedy faktyczne została zawarta. Niezależnie od powyższego zarzuciła, że oferowała poszkodowanemu zorganizowanie najmu na korzystniejszych warunkach, lecz z oferty tej nie skorzystał.

W dalszym piśmie procesowym powódka podtrzymała swoje dotychczasowe stanowisko.

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

W dniu 2 września 2021 roku doszło do kolizji drogowej, w wyniku której uszkodzeniu uległ samochód marki C. (...) o numerze rejestracyjnym (...), należący do M. K.. Samochód używany był jako taksówka przez L. S. (2) na podstawie bezpłatnej umowy użyczenia. Umowa użyczenia została zawarta na czas nieokreślony a dzień zawarcia określono na „6 maja”.

Sprawca zdarzenia posiadał polisę ubezpieczeniową potwierdzającą zawarcie umowy z pozwaną (...) spółką akcyjną z siedzibą w W. w zakresie obowiązkowego ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej posiadacza pojazdu mechanicznego. L. S. (2) nie miał innego samochodu, którym mógłby zastąpić uszkodzony pojazd i świadczyć usługi taxi, dlatego na czas naprawy uszkodzonego auta zawarł z powódką (...) spółką z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w W. w dniu 8 września 2021 roku umowę najmu pojazdu zastępczego. Tego samego dnia pojazd został wydany najemcy.

Dowód:

- umowa najmu k. 9 – 9v,

- dowód rejestracyjny k. 11,

- umowa użyczenia k. 12,

- protokół podstawienia k. 14,

- podsumowanie szkody k. 37 – 38,

- akta szkody k. 42,

- zeznania świadka L. S. (2) k. 60 – 61,

Ubezpieczyciel zaproponował zorganizowanie pojazdu zastępczego, lecz był to pojazd zwykły, nieprzystosowany do świadczenia usług typu taxi.

Dowód:

- zeznania świadka L. S. (2) k. 60 – 61,

W dniu 9 września 2021 roku L. S. (2) zawarł z powódką umowę przelewu wierzytelności, na podstawie której powódka nabyła od L. S. (2) wierzytelność w postaci prawa do odszkodowania tytułem zwrotu kosztów najmu pojazdu zastępczego związanych z kolizją drogową z dnia 2 września 2021 roku.

Dowód:

- umowa cesji k. 13 – 13v,

Na podstawie decyzji z dnia 13 września 2021 roku wydanej w toku postępowania likwidacyjnego zarejestrowanego pod numerem (...) pozwana przyznała M. K. odszkodowanie w wysokości 11.628 zł z tytułu uszkodzenia jej pojazdu. Pozwana zakwalifikowała uszkodzenia jako szkodę całkowitą. Odszkodowanie zostało wypłacone w dniu 14 września 2021 roku.

Dowód:

- decyzja w przedmiocie odszkodowania za uszkodzenie pojazdu k. 39 – 39v,

- lista wypłat k. 41,

Poszkodowany zwrócił auto powódce w dniu 4 października 2021 roku. Dnia 6 października 2021 roku wystawiona została faktura VAT nr (...) dokumentująca należności z tego tytułu, opiewająca na kwotę 14.944,50 zł brutto, co stanowiło iloczyn czasu trwania najmu i stawki dobowej, z uwzględnieniem podatku VAT (27 dni * 450 zł/dobę netto + VAT).

Dowód:

- faktura VAT k. 8,

- umowa najmu k. 9 – 9v,

- protokół zwrotu k. 15,

- cennik powódki k. 17,

Poszkodowana jednak zdecydowała się na naprawę pojazdu, mimo zakwalifikowania szkody jako całkowitej. Naprawa uszkodzonego samochodu marki C. (...) została zakończona w dniu 6 października 2021 roku.

Dowód:

- protokół naprawy pojazdu k. 22,

- zeznania świadka L. S. (2) k. 60 – 61,

W wyniku przeprowadzonego postępowania likwidacyjnego zarejestrowanego pod numerem (...) ubezpieczyciel uznał swoją odpowiedzialność i w decyzji z dnia 15 października 2021 roku przyznał poszkodowanemu odszkodowanie w kwocie 2.583 zł, która miała stanowić rekompensatę za poniesione koszty wynajmu pojazdu zastępczego. Powyższa kwota wynikała z faktu, że ubezpieczyciel uznał stawkę dzienną najmu pojazdu zastępczego zastosowaną przez wynajmującego za wygórowaną, przez co została ona zweryfikowana do kwoty 300 zł netto + VAT zł, a także na zbyt długi okres korzystania z pojazdu zastępczego, który nie powinien przekroczyć 7 dni. Pozwana wypłaciła przyznane odszkodowanie.

Dowód:

- decyzja ubezpieczyciela k. 23,

- lista wypłat k. 41,

Powódka w ramach swojej działalności już wcześniej wdała się z pozwaną w spór co do wysokości zasadnych kosztów najmu, który swój finał znalazł w sądzie.

Dowód:

- dokumentacja szkody k. 18 – 21.

Sąd zważył, co następuje:

Powództwo okazało się nieuzasadnione.

Powódka wywodziła swoją legitymację czynną do występowania w niniejszym procesie z zawartej na podstawie art. 509 k.c. umowy przelewu wierzytelności. Zgodnie ze wskazanym przepisem wierzyciel może bez zgody dłużnika przenieść wierzytelność na osobę trzecią (§ 1). Wraz z wierzytelnością przechodzą na nabywcę wszelkie związane z nią prawa, w szczególności roszczenie o zaległe odsetki (§ 2). Celem i skutkiem przelewu jest przejście wierzytelności na nabywcę i utrata jej przez cedenta. Przelew powoduje utratę statusu wierzyciela przez cedenta i jego wyłączenie ze stosunku zobowiązaniowego łączącego go dotychczas z dłużnikiem. Wierzycielem staje się cesjonariusz, który nabywa wierzytelność w takim zakresie i stanie, w jakim znajdowała się ona w chwili dokonania przelewu.

Sąd nie znalazł podstaw do zakwestionowania skuteczności zawartej pomiędzy powódką, a poszkodowanym umowy. Pozwana kwestionowała skuteczność umowy cesji zarzucając, że została zawarta z L. S. (2), który nie był właścicielem pojazdu. Wskazać jednak należy, iż odszkodowanie z tytułu poniesionych kosztów najmu pojazdu zastępczego nie jest uwarunkowane tytułem własności do rzeczy.

Sąd orzekający zgadza się z poglądem, zgodnie z którym podstawową kwestią jest utrata możliwości korzystania z rzeczy. W tym świetle to osoba rzeczywiście korzystająca z pojazdu jest objęta dyspozycją art. 822 § 1 k.c., to ona została poszkodowana na skutek kolizji, i to ona posiada pełną legitymacją czynną w zakresie domagania się zwrotu poniesionych kosztów (stanowisko takie zaprezentował m.in. Sąd Rejonowy Szczecin – Centrum w wyroku z dnia 19 lutego 2016 r., sygn. akt X GC 1376/14, czy XI GC 184/21). Wskazania wymaga, że to L. S. (2) korzystał z uszkodzonego pojazdu, a więc to on został wyzuty z możliwości wykorzystywania tego pojazdu dla celów własnej działalności gospodarczej. Nie bez znaczenia jest też fakt, że to właśnie L. S. (2) zawarł umowę najmu pojazdu zastępczego. Brak jest więc podstaw do przyjęcia, jakoby w celu skutecznego przeniesienia pełni praw z tytułu najmu samochodu zastępczego konieczne było zawarcie umowy z właścicielem – właściciel, który niekorzystna ze swojego samochodu jest bowiem poszkodowanym wyłącznie z tytułu uszkodzenia jego auta.

Pozwana wskazywała także, że umowa użyczenia jest nieczytelna. Zarzut ten jest niezrozumiały, ponieważ przedłożona kopia umowy jest bardzo wyraźna, a wszystkie jej postanowienia są czytelne i zapoznanie się z nimi nie stanowi problemu. Umowa została zawarta na czas nieokreślony i miała charakter bezpłatny. Wprawdzie nie wskazano w niej roku zawarcia, lecz z zeznań świadka wynika, że w dacie szkody umowa ta obowiązywała. Jest to także logiczne, ponieważ niezrozumiałym byłoby dlaczego L. S. (2) miałby zawierać umowę najmu a następnie umowę cesji nie będąc wówczas związanym zawartą umową użyczenia. Ponadto majowa data zawarcia umowy wyklucza przyjęcie, że została ona zawarta po szkodzie, ponieważ szkoda miała miejsce we wrześniu 2021 roku, a już w październiku 2021 roku został w przedmiotowej sprawie wniesiony pozew, do którego przedmiotowa umowa została załączona.

Kwestie dotyczące umowy cesji nie budziły więc wątpliwości Sądu, a umowa została uznana za skuteczną.

Podstawę prawną niniejszego powództwa stanowiły przepisy ustawy z dnia 22 maja 2003 roku o ubezpieczeniach obowiązkowych, Ubezpieczeniowym Funduszu Gwarancyjnym i Polskim Biurze Ubezpieczycieli Komunikacyjnych (Dz.U. z 2003 r., Nr 124, poz. 1152 ze zm.). Zgodnie z art. 4 w/w ustawy ubezpieczeniem obowiązkowym jest ubezpieczenie OC posiadaczy pojazdów mechanicznych za szkody powstałe w związku z ruchem tych pojazdów. Stosownie natomiast do treści art. 13 ust. 2 ustawy w obowiązkowych ubezpieczeniach OC odszkodowanie wypłaca się w granicach odpowiedzialności cywilnej podmiotów objętych ubezpieczeniem. W sprawach nieuregulowanych w ustawie stosuje się przepisy Kodeksu cywilnego (art.22 ust. 1 ustawy). I tak zgodnie z art. 822 § 1 k.c. przez umowę ubezpieczenia OC ubezpieczyciel zobowiązuje się do zapłacenia określonego w umowie odszkodowania za szkody wyrządzone osobom trzecim, wobec których odpowiedzialność ponosi ubezpieczający albo ubezpieczony. Na wstępie wskazać należy, że sprawca szkody ponosi odpowiedzialność za zdarzenie komunikacyjne wywołujące szkodę na zasadach ogólnych – o których mowa w art. 436 § 2 k.c. oraz według zasad określonych w art. 363 k.c., a w wypadku odpowiedzialności zakładu ubezpieczeń - według zasad określonych w § 2 tego przepisu.

W rozpoznawanej sprawie pozwana nie kwestionowała, że sprawcą szkody była osoba, która była w tym czasie ubezpieczona z tytułu odpowiedzialności cywilnej u pozwanej, niesporny był także zakres uszkodzeń pojazdu poszkodowanego i sposób rozliczenia szkody. Sporną natomiast okazała się jedynie kwestia wysokości żądania odszkodowania tytułem zwrotu kosztów najmu pojazdu zastępczego, której refundacji pozwana w części odmówiła. Pozwana argumentując swoje stanowisko wskazywała na wygórowaną stawkę dzienną najmu pojazdu zastępczego oraz zbyt długi okres najmu.

Jak przyjmuje się w orzecznictwie, aktualny stan rozwoju stosunków społecznych, gospodarczych, powszechne korzystanie z pojazdu mechanicznego czyni używanie pojazdów mechanicznych stałym i nieodzownym elementem egzystencji społecznej, a najem zastępczego pojazdu mechanicznego ma zapewnić poszkodowanym taki komfort przejazdu w życiu codziennym jak przed zaistnieniem szkody (uchwała SN z dnia 17 listopada 2011 r. III CZP 05/11). Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 26 listopada 2002 roku wydanym w sprawie sygn. akt. V CKN 1397/00 i w uchwale z dnia 29 października 2013 r. wydanej w sprawie sygn. akt. III CZP 80/13 uznał zasadność zwrotu czynszu najmu pojazdu zastępczego pozostającego w związku przyczynowym ze szkodą jedynie w okresie naprawy celowej i koniecznej do przywrócenia stanu pojazdu sprzed wypadku, a w przypadku szkody całkowitej do czasu, w którym poszkodowany może nabyć analogiczny co przed wypadkiem pojazd. Szkodę majątkową stanowią wówczas wydatki poniesione przez poszkodowanego lub niezapłacone, ale wymagalne w okresie naprawy pojazdu albo przez okres niezbędny do nabycia nowego samochodu, jeżeli ich poniesienie było celowe i ekonomicznie uzasadnione. Sąd orzekający w pełni podziela zaprezentowany pogląd, w związku z czym doszedł do przekonania, że najem pojazdu zastępczego był w okolicznościach niniejszej sprawy zasadny.

W przywołanym stanie faktycznym sporną pomiędzy stronami i wymagającą rozstrzygnięcia Sądu okazała się kwestia uzasadnionego kosztu najmu pojazdu zastępczego, w tym, czy stawka najmu określona w umowie jest uzasadniona w zakresie dochodzonego odszkodowania, w szczególności, czy pozostaje w związku przyczynowym z zaistniałą szkodą (również w kontekście adekwatności do klasy pojazdu uszkodzonego).

W tym miejscu zaznaczyć należy, że obowiązek przedstawienia dowodów spoczywa na stronach (art. 3 k.p.c.), natomiast ciężar udowodnienia faktów mających istotne znaczenie dla rozstrzygnięcia sprawy (art. 227 k.p.c.), spoczywa na stronie, która z faktów tych wywodzi skutki prawne (art. 6 k.c.). Jeżeli więc materiał zgromadzony przez strony nie daje podstawy do dokonania odpowiednich ustaleń faktycznych, Sąd musi wyciągnąć ujemne konsekwencje z nieudowodnienia faktów przytoczonych na uzasadnienie twierdzeń. Oznacza to, że jeżeli strona na której spoczywał ciężar dowodu nie przytoczyła wystarczających dowodów na poparcie swoich twierdzeń ponosi ona ryzyko niekorzystnego dla siebie rozstrzygnięcia. Nie jest natomiast rzeczą sądu zarządzenie dochodzeń w celu uzupełnienia lub wyjaśnienia twierdzeń stron i wykrycia środków dowodowych pozwalających na ich udowodnienie ani też sąd nie jest zobowiązany do przeprowadzenia z urzędu dowodów zmierzających do wyjaśnienia okoliczności istotnych dla rozstrzygnięcia sprawy (art. 232 k.p.c.). W świetle powyższego, na gruncie niniejszej sprawy oczywiste było, że to na powódce spoczywał ciężar udowodnienia okoliczności przemawiających za wysokością zgłoszonych roszczeń.

Obowiązkowi temu powódka nie uczyniła zadość. Nie przedstawiła bowiem materiału dowodowego pozwalającego na dokonanie przez Sąd ustaleń potwierdzających jej stanowisko. Dowodami takimi nie są w szczególności dokument umowy najmu, czy faktura za najem, którą zresztą powódka sama wystawiła. Są to wyłącznie dokumenty prywatne, których treść – wyraźnie kwestionowana przez pozwaną – wymagała oceny przy uwzględnieniu wiadomości specjalnych.

W ocenie Sądu kwestia ustalenia wysokości stawek najmu pojazdów zastępczych (różnorodnych wobec rodzaju, marki czy wyposażenia pojazdu) obowiązujących na rynku lokalnym wiąże się ściśle z wiedzą z zakresu motoryzacji i techniki samochodowej – wymagała zatem przeprowadzenia dowodu z opinii biegłego. Wniosku w tym przedmiocie powódka jednak nie złożyła.

Podstawą rozstrzygnięcia nie mogła być także przedłożona przez powódkę opinia biegłego sądowego przedłożona w innej sprawie. Opinie biegłych sądowych są sporządzane na potrzeb konkretnego postępowania i dotyczą konkretnego żądania i to w tych sprawach stanowią określony dowód. Poza postępowaniem, w którym zostały sporządzone mogą być kwestionowane, ponieważ nie uwzględniają specyfiki danego układu sytuacyjnego. Nie sposób było na przedmiocie takiej opinii ocenić choćby, czy pojazd wynajęty odpowiadał klasą pojazdowi uszkodzonemu, albo czy upływ czasu nie spowodował zmiany stawek ustalonych w tamtej opinii.

Co więcej, przedmiotem sporu był także okres najmu. I choć w przedmiotowej sprawie szkoda została zakwalifikowana jako całkowita, a w takim przypadku okres najmu zależny jest od dnia wypłaty odszkodowania, to jednak odszkodowanie to musi być wystarczające, aby poszkodowany mógł nabyć nowy pojazd w miejsce uszkodzonego. Powyższe także wymaga przeprowadzenia dowodu z opinii biegłego, ponieważ zeznania świadka, który nie jest nawet właścicielem pojazdu, a który nie posiada wiadomości specjalnych, nie mogą być uznane za wystarczające co ustalenia tej okoliczności. Ponadto, w niniejszej sprawie mimo szkody całkowitej pojazd został jednak poddany naprawie – ocena, czy takie postępowanie jest uzasadnione, także w znacznej mierze zależy od tego, czy wypłacone odszkodowanie pozwalało na nabycie pojazdu podobnego do auta, które zostało zniszczone, co także wymaga wiadomości specjalnych.

W takiej sytuacji ocena żądania pozwu bez przedstawienia materiału, który pozwalałby na dokonanie jednoznacznych, obiektywnych ustaleń opartych o fachową specjalistyczną wiedzę zawsze narażona byłaby na zarzut dowolności, wykraczającej poza zakres dyspozycji art. 233 § 1 k.p.c. Sąd nie miał podstaw by samodzielnie ustalać czy wskazana przez powódkę stawka najmu znajduje odzwierciedlenie w realiach rynkowych, bądź też czy okres najmu odpowiadał przebiegowi likwidacji szkody i stopniowi uszkodzeń. Okoliczności te miały zaś decydujące znaczenie dla rozstrzygnięcia sprawy.

Skoro powódka nie wykazała faktu, z którego wywodziła skutki prawne, a zatem, że dochodzone w ramach niniejszego postępowania roszczenie (o zapłatę odszkodowania uzupełniającego) jest jej należne, powództwo – jako bezzasadne - należało oddalić.

Wobec oddalenia żądania głównego, oddaleniu podlegało także żądanie odsetek.

Dokonując ustaleń stanu faktycznego w sprawie Sąd oparł się na treści przedłożonych do akt dowodów z dokumentów, które Sąd ocenił jako wiarygodne, choć niewystarczające, do udowodnienia twierdzeń pozwu.

W związku z powyższym orzeczono jak w punkcie I wyroku.

W punkcie II sentencji wyroku rozstrzygnięto o koszach postępowania na podstawie art. 98 § 1 k.p.c. Zgodnie z ogólną zasadą wyrażoną w powołanym przepisie strona przegrywająca sprawę obowiązana jest zwrócić przeciwnikowi na jego żądanie koszty niezbędne do celowego dochodzenia praw i celowej obrony (koszty procesu). Strona pozwana wygrała proces w całości i poniosła jedynie koszty wynagrodzenia pełnomocnika w wysokości 3.600 zł – ustalone na podstawie § 2 pkt 5 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 roku w sprawie opłat za czynności radców prawnych (Dz. U. z 2016, poz. 1667). Właśnie taką kwotę Sąd zasądził więc od strony powodowej na rzecz strony pozwanej.