Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 11 marca 2020 r.

Sąd Okręgowy w Gliwicach VIII Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

po rozpoznaniu w dniu 4 marca 2020 r. w Gliwicach

sprawy P. Ł. (Ł.)

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w Z.

o podleganie ubezpieczeniom społecznym

na skutek odwołania P. Ł.

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w Z.

z dnia 1 sierpnia 2019 r. nr (...)

zmienia zaskarżoną decyzję w ten sposób, że ustala iż podstawa wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne, rentowe i wypadkowe P. Ł. z tytułu prowadzonej pozarolniczej działalności gospodarczej wynosi w okresie od 1 stycznia 2019 roku do
30 kwietnia 2019 roku kwotę 675zł (sześćset siedemdziesiąt pięć złotych).

(-) Sędzia Grażyna Łazowska

Sygn. akt VIII U 1895/19

UZASADNIENIE

Decyzją z 1 sierpnia 2019r. organ rentowy Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w Z. stwierdził, że podstawa wymiaru składek na ubezpieczenia P. Ł. podlegającego ubezpieczeniom jako osoba prowadząca pozarolniczą działalność gospodarczą wynosi za okres od stycznia do kwietnia 2019r. - 2 859,00 zł miesięcznie, na ubezpieczenia emerytalne, rentowe i wypadkowe.

W uzasadnieniu decyzji organ rentowy wskazał, że odwołujący był zobowiązany
do przekazania informacji o rocznym przychodzie z tytułu prowadzenia pozarolniczej działalności gospodarczej uzyskanym w 2018r. oraz o najniższej podstawie wymiaru składek ustalonej na 2019r. Z uwagi na to, że odwołujący nie złożył w obowiązującym terminie do 11 lutego 2019r. dokumentów rozliczeniowych od stycznia do kwietnia 2019r., dokumenty te zostały przypisane systemowo, z podstawą wymiaru składek na ubezpieczenie społeczne w wysokości 2 859 zł. Dokumenty rozliczeniowe ZUS DRA od stycznia do kwietnia 2019r. oraz ZUS DRA cz. II złożył dopiero 7 i 20 maja 2019r., czyli po obowiązującym terminie. Organ rentowy przyjął, że odwołujący deklaruje podstawę wymiaru składek od stycznia do kwietnia 2019r. w wysokości odpowiadającej 60% prognozowanego przeciętnego wynagrodzenia miesięcznego.

W odwołaniu od decyzji ubezpieczony domagał się jej uchylenia.

Odwołujący wskazał, że powołana przez organ rentowy podstawa prawna art.18 ust.8a ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych nie ma zastosowania w jego przypadku, ponieważ przepis ten mówi o braku możliwości korekty, lecz tylko wtedy, gdy ubezpieczony zadeklarował wcześniej kwotę wyższą. Sytuacja taka nie miała miejsca, gdyż pierwotne ZUS DRA zostało wygenerowane przez system informatyczny ZUS na podstawie błędnych, niepełnych i nieprawidłowych danych, o których ZUS wiedział i wzywał do ich uzupełnienia i poprawienia. Dokumentami, które miały poprawić wcześniejsze błędy, to były te, które organ rentowy zakwestionował w swojej decyzji.

Organ rentowy w odpowiedzi na odwołanie wniósł o jego oddalenie podtrzymując stanowisko zajęte w zaskarżonej decyzji. Organ rentowy wniósł także o zasądzenie
od odwołującego kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

Odwołujący P. Ł. prowadzi działalność gospodarczą od 1 marca 2009r., przy czym do grudnia 2018r. zgłosił się z tego tytułu tylko do ubezpieczenia zdrowotnego deklarując podstawę wymiaru składek w wysokości odpowiadającej 60% prognozowanego przeciętnego wynagrodzenia miesięcznego. Od 1 stycznia 2019r. odwołujący z tytułu prowadzonej działalności gospodarczej zgłosił się do obowiązkowych ubezpieczeń ( emerytalnego, rentowego i wypadkowego ) z kodem właściwym dla osoby, dla której podstawa wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne uzależniona jest od przychodu ( kod 05 90 ).

Dokumenty rozliczeniowe DRA za okres od stycznia 2019r. do kwietnia 2019r. oraz ZUS DRA cz. II zostały złożone przez odwołującego w dniach 7 i 20 maja 2019r.

Organ rentowy uznał, że odwołujący dokumenty rozliczeniowe jw., złożył
po obowiązującym terminie i w konsekwencji dokumenty te zostały przypisane z podstawą wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne w wysokości 2 859,00 zł za okres od stycznia do kwietnia 2019r., a więc w wysokości odpowiadającej 60% prognozowanego przeciętnego wynagrodzenia miesięcznego.

Odwołujący za okres od stycznia do kwietnia 2019r. opłacał składki od obniżonej podstawy 675 zł, według kodu 05 90.

Z zeznań odwołującego oraz świadka D. Ł. ( matki odwołującego ) wynika, że odwołujący P. Ł. podjął decyzję, żeby skorzystać z „ małego ZUS ” w 2019r., ponieważ spełniał ku temu warunki. Odwołujący korzystał z programu I – Firma i zgodnie z zawartym tam poradnikiem najpierw się wyrejestrował z kodu 05 10 na jeden dzień, a potem zarejestrował z dniem 8 stycznia 2019r. z nowym kodem 05 90. Zgłoszenie takie automatycznie zostało przesłane do ZUS.

Następnie z ZUS odwołujący otrzymał pisma dotyczące ww. zgłoszenia z prośbą
o wyjaśnienie. Odwołujący poprosił o pomoc w załatwieniu spraw swoją matkę D. Ł., która wcześniej obsługiwała system Płatnik. Po raz pierwszy w ZUS D. Ł. była w marcu 2019r. i wówczas powiedziano jej, że musi podać kwotę przychodu rocznego za poprzedni rok, której w tym czasie świadek nie znała. Po raz kolejny D. Ł. była w ZUS w maju 2019r. i wtenczas podała w organie rentowym kwotę przychodu. Pracownica ZUS wygenerowała deklaracje za okres od stycznia do maja 2019r. z obniżoną kwotą składek nic nie wspominając, że są jakiekolwiek problemy z możliwością skorzystania z obniżonego ZUS. Dopiero w trakcie wakacji okazało się, że pojawiły się problemy związane z opłatą składek ( pismo ZUS z 5 czerwca 2019r. o korektę deklaracji rozliczeniowych za miesiące od stycznia do maja 2019r. przez naliczenie składki od podstawy 2 859,00 zł , a nie 675 zł, dalsze pisma ZUS o podobnej treści z 8 lipca 2019r. i 23 lipca 2019r. ).

Odwołujący wskazał, że nie złożył deklaracji DRA za styczeń 2019r. i kolejnych, ponieważ nie wiedział, że musi to zrobić, gdy wcześniej, zgodnie z obowiązującymi przepisami był zobowiązany do złożenia jednej deklaracji, którą złożył w 2008r. Był przekonany, że zgłoszenie z kodem 05 90 jest wystarczające.

Powyższe Sąd ustalił na podstawie dokumentacji zawartej w aktach organu rentowego jak również w oparciu o wiarygodne, bo rzeczowe, logiczne, zgodne ze sobą i zgromadzoną w sprawie dokumentacją zeznania świadka D. Ł. i zeznania odwołującego ( protokół elektroniczny z rozprawy z 5 lutego 2020r. czas 00:05:48 – 00:39:09 ).

Sąd zważył, co następuje:

Odwołanie P. Ł. zasługuje na uwzględnienie.

W rozpoznawanej sprawie kwestia sporna sprowadzała się do ustalenia czy odwołujący spełnił przesłanki do skorzystania z tzw. „ małego ZUS ”. Organ rentowy kwestionował bowiem taką możliwość podnosząc, że odwołujący deklarację rozliczeniową za styczeń 2019r. oraz deklarację rozliczeniową cz. II, zawierające m.in. informacje o rocznym przychodzie z tytułu prowadzenia pozarolniczej działalności gospodarczej uzyskanym w 2018r. złożył po obowiązującym terminie, bo w maju 2019r., zamiast do 11 lutego 2019r.

Zgodnie z art.18c ust.1 ustawy z 13 października 1998r. o systemie ubezpieczeń społecznych ( tj. Dz.U. z 2020r., poz.266 ze zm. ) regulującym instytucję tzw. „ małego
ZUS ” w brzmieniu obowiązującym do 31 stycznia 2020r. najniższa podstawa wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe ubezpieczonych, o których mowa w art.8 ust.6 pkt 1, których roczny przychód z tytułu prowadzenia pozarolniczej działalności gospodarczej w poprzednim roku kalendarzowym nie przekroczył trzydziestokrotności kwoty minimalnego wynagrodzenia obowiązującego w grudniu poprzedniego roku, uzależniona jest od tego przychodu.

Najniższa podstawa wymiaru składek, o której mowa w ust. 1, nie może przekroczyć 60% prognozowanego przeciętnego wynagrodzenia ogłoszonego w trybie art. 19 ust. 10 na dany rok kalendarzowy i nie może być niższa niż 30% kwoty minimalnego wynagrodzenia obowiązującego w styczniu danego roku ( ust.2 ).

Ubezpieczony, o którym mowa w ust. 1, przekazuje informację o rocznym przychodzie z tytułu prowadzenia pozarolniczej działalności gospodarczej uzyskanym w poprzednim roku kalendarzowym oraz o najniższej podstawie wymiaru składek ustalonej na dany rok kalendarzowy w:

1) imiennym raporcie miesięcznym albo

2) w deklaracji rozliczeniowej - w przypadku, o którym mowa w art. 47 ust. 2

- składanych za styczeń danego roku kalendarzowego lub za pierwszy miesiąc rozpoczęcia lub wznowienia prowadzenia pozarolniczej działalności gospodarczej w danym roku kalendarzowym ( ust.9 ).

W ocenie Sądu okoliczność, że odwołujący informację o przychodach za 2018r. złożył w organie rentowym po terminie wskazanym na wstępie nie może pozbawiać go możliwości skorzystania z preferencyjnych składek w ramach tzw. „ małego ZUS ”. Przede wszystkim, zwraca uwagę fakt, że przepisy cytowane powyżej nie są wystarczająco przejrzyste i jasne jeśli chodzi o terminy przekazywania informacji o przychodzie, że informacja taka powinna być złożona praktycznie jednocześnie ze zgłoszeniem się do ubezpieczeń społecznych ze zmienionym kodem 05 90. Sąd dał wiarę zeznaniom odwołującego, że składając pierwszą deklarację z kodem 05 90 był przekonany, że dopełnił wszystkich koniecznych czynności do skorzystania z instytucji przewidzianej w art.18c ustawy systemowej, tym bardziej, że z dostępnych w Internecie wyjaśnień ( poradnika ) ZUS na temat: „ Mały ZUS ”od 1 stycznia 2019r. – wyjaśnienia z przykładami z 22 listopada 2018r. wynika, że koniecznymi dokumentami jakie powinny zostać przekazane przez przedsiębiorcę do ZUS dla skorzystania z „ małego ZUS ” są: wyrejestrowanie z ubezpieczeń ( ZUS ZWUA ) oraz zgłoszenie
do ubezpieczeń społecznych ( ZUS ZUA ) – do 8 stycznia 2019r. z kodem tytułu ubezpieczenia rozpoczynającym się od 05 90. Takie też dokumenty odwołujący w wymaganym terminie złożył. Brak jest jakiejkolwiek informacji, że nieprzekazanie informacji o dochodach skutkuje brakiem możliwości skorzystania z preferencyjnych składek.

Nadto z zeznań matki odwołującego D. Ł. wynika, że będąc w marcu 2019r. w ZUS nikt nie pouczył jej o negatywnych skutkach braku przedłożenia informacji
o przychodach i również w maju 2019r. po przekazaniu takiej informacji pracownica ZUS wygenerowała deklaracje za okres od stycznia do maja 2019r. z obniżonymi składkami
i również nie wspominała, żeby istniał jakikolwiek problem z możliwością skorzystania
z „ małego ZUS ” tym samym niejako utwierdzając stronę w przekonaniu, że wszystkie konieczne formalności zostały dopełnione.

W tym miejscu podkreślić należy, że organ rentowy jako organ administracji publicznej powinien się kierować wyrażoną w art.8 k.p.a. ( w związku z art.123 ustawy systemowej ) zasadą prowadzenia postępowania w sposób budzący zaufanie uczestników postępowania do władzy publicznej. Postępowanie takie powinno być zatem prowadzone w sposób przewidywalny, pewny, opierać się na przejrzystych i czytelnych zasadach. Zasada ta ma na celu wyrównywanie z natury nierównych pozycji obywatela i organu w postępowaniu władczym, jakim jest postępowanie administracyjne. W orzecznictwie wskazuje się, że zasada ta realizuje się przez m.in. ochronę podmiotu działającego w przekonaniu, że podejmowane w stosunku do niego czynności organów państwa są prawidłowe i zgodne z prawem ( w por. np. wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Łodzi z 7 marca 2008r. (...)
46/08 ), rozstrzyganie wątpliwości na korzyść strony, jeśli nie stoi temu na przeszkodzie interes społeczny ( por. wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z 8 marca 2000r. V SA 1482/99 ). Zasada ta natomiast stoi na przeszkodzie aby organ administracji wykorzystywał wywołany przez siebie ( nawet nieświadomie ) u strony błąd w rozumieniu prawa na niekorzyść obywatela ( wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie z 2 grudnia 2010r. VIII SA/Wa 753/10 ). Jak wskazał Sąd Najwyższy w uzasadnieniu wyroku z 27 marca 2019r. II UK 561/17, powołując się na utrwalone orzecznictwo Trybunału Konstytucyjnego i Sądu Najwyższego
z zasady ochrony zaufania do prawidłowości działań organów administracyjnych wynika,
że nie powinien doznać uszczerbku obywatel działający w przekonaniu, iż odnoszące
się do niego działania ( między innymi informacyjne ) organów państwa są prawidłowe
i odpowiadające prawu.

Reasumując, powyższe okoliczności przemawiają za uwzględnieniem żądania odwołującego możliwości skorzystania z obniżonej podstawy wymiaru składek w kwocie
675 zł za okres od stycznia do kwietnia 2019r. Odwołujący wyrejestrowując się z ubezpieczeń z kodem 05 10 i następne zgłaszając się z kodem 05 90 w sposób wyraźny dał wyraz woli skorzystania z „ małego ZUS ” i jeśli organ rentowy miał jakiekolwiek wątpliwości co do dokonanego zgłoszenia, to w opisanym stanie faktycznym powinien był wezwać odwołującego do uzupełnienia brakującej dokumentacji dla potwierdzenia możliwości skorzystania z przysługującej mu ulgi w opłacaniu składek.

W konsekwencji takiego stanowiska Sąd z mocy art.477 ¹⁴ §2 k.p.c. zmienił zaskarżoną decyzję orzekając jak w sentencji.

(-) sędzia Grażyna Łazowska