Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 23 marca 2022 r.

Sąd Rejonowy w Toruniu III Wydział Rodzinny i Nieletnich w składzie:

Przewodniczący sędzia Marek Szcześniak

Protokolant stażysta Iga Wierzchowska

Po rozpoznaniu w dniu 18 marca 2022 r. w Toruniu.

przy udziale -

sprawy z powództwa W. Z.

przeciwko E. M.

o alimenty

I.  powództwo oddala;

II.  nie obciąża W. Z. obowiązkiem zwrotu kosztów procesu na rzecz E. M.;

III.  zasądza od Skarbu Państwa – Sądu Rejonowego w Toruniu na rzecz adwokata E. W. kwotę 3.600 zł (trzy tysiące sześćset złotych) plus stawka podatku VAT, tytułem zwrotu kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej W. Z. z urzędu;

IV.  kosztami sądowymi obciąża Skarb Państwa – Sąd Rejonowy w Toruniu.

Sygn. akt III RC 198/20 - Oz 56/20

UZASADNIENIE

W. Z. w dniu 20.03.2020r. wniosła pozew przeciwko swojej córce E. M. domagając się – po sprecyzowaniu stanowiska na rozprawie w dniu 18.03.2022r. (k.327) – zasądzenia alimentów w kwocie 1.000 zł miesięcznie, poczynając od dnia doręczenia odpisu pozwu, płatnych z góry do dnia 10-tego każdego miesiąca, z ustawowymi odsetkami w razie opóźnienia w płatności.

W uzasadnieniu wskazano m.in., że powódka jest matką pozwanej E. M. urodzonej w dniu (...) Powódka liczy obecnie (...) lat i utrzymuje się z emerytury. Mąż W. Z., tj. J. Z. (1), ma stwierdzoną tzw. (...) grupę inwalidzką i z tego tytułu pobiera rentę. W. Z. przekazała córce E. M. w darowiźnie lokal mieszkalny, na którym to pozwana ustanowiła dla powódki dożywotnią służebność mieszkania polegającą na prawie korzystania z całego lokalu. Mieszkanie wymagało remontu, na który powódka zaciągnęła kredyty. Powódka na bieżąco reguluje należności z tego tytułu i aktualnie spłaca po 990 zł miesięcznie, a do spłaty pozostała kwota 20.000 zł. Z uwagi na stan zdrowia W. Z., która choruje na liczne schorzenia przewlekłe tj.: (...), (...), (...), (...), (...), (...), chorobę (...) i (...), zaburzenia (...) i (...), to ponosi ona wydatki na zakup leków. Opłaty za leki za wynoszą przeciętnie ok. 285 zł miesięcznie. Pozwana była wychowywana wyłącznie przez powódkę, ojciec pozwanej zmarł gdy pozwana miała (...) lata. Matka dbała o córkę, zapewniając jej odpowiednie warunki bytowe, wychowawcze i edukacyjne. E. M. nie utrzymuje od (...) lat kontaktu zarówno z matką, jak i bratem M. M.. Pozwana aktualnie pracuje w (...), posiada stałego partnera i jedno dziecko, z którymi prowadzi wspólne gospodarstwo domowe. (k.3-12,24-31)

Pozwana J. Z. (2) wniosła o oddalenie powództwa wskazując m.in., że powódka wraz ze swoim mężem J. Z. (1) nie znajduje się w niedostatku, a także m.in. ze względu na fakt, że możliwości zarobkowe i majątkowe pozwanej, stan zdrowia jej córki, ponoszone przez nią koszt utrzymania w (...), koszty zakupu żywości, lekarstw i paliwa, nie pozwalają na zasądzenie od niej alimentów. Pokreślono, że uzyskiwana przez powódkę i jej męża kwota dochodów w wysokości blisko (...) zł netto miesięcznie, jest kwotą wysoką i powinna wystarczać małżonkom na zaspokajanie ich usprawiedliwionych potrzeb. Ponadto z uwagi na konflikt pomiędzy powódką a pozwaną, wywołany niewłaściwym postępowaniem powódki wobec córki, to zasądzenie alimentów dla powódki byłoby sprzeczne z zasadami współżycia społecznego. (k.38-129)

S ą d u s t a l i ł c o n a s t ę p u j e

W. Z. od (...) roku pozostaje w związku małżeńskim z J. Z. (1). Mieszka wspólnie z mężem w T. przy ul. (...). Mieszkanie to w 2008r. przekazała w darowiźnie swojej córce E. M. i wówczas ustanowiono na rzecz W. Z. dożywotnią służebność mieszkania polegającą na prawie do korzystania z całego lokalu mieszkalnego którego koszty eksploatacyjne ma ponosić uprawniona. Od maja 2019r. nie jest płacony czynsz w mieszkaniu, w którym powódka mieszka.

W 2015r. doszło do kłótni pomiędzy W. Z. i jej córką E. M. i od tego czasu pozostają one w konflikcie.

W dniu 31 stycznia 2018r. W. Z. wiosła pozew przeciwko E. M. o zwrot przedmiotu darowizny poprzez nakazanie pozwanej, aby przeniosła na powódkę własność nieruchomości położonej w T. przy ul. (...) będącej przedmiotem darowizny dokonanej w dniu (...) r. Wyrokiem z dnia 14 czerwca 2019r. Sąd Okręgowy w (...) w sprawie (...) oddalił powództwo W. Z..

W. Z. pobiera emeryturę, której wysokość wynosi około (...) zł netto miesięcznie. Mąż powódki również jest na emeryturze, a wysokość jego emerytury wynosi około (...) zł netto miesięcznie. W. Z. i jej mąż nie mają innych dochodów.

Małżonkowie prowadzą wspólny budżet domowy. W. Z. nie jest właścicielem nieruchomości, nie ma samochodu ani oszczędności. Opłaty za mieszkanie, w którym mieszka wraz z mężem, obejmują m.in. czynsz ok. 540 zł miesięcznie który od maja 2019r. nie jest uiszczany przez powódkę ani jej męża. W związku z mieszkaniem powódka opłaca prąd w kwocie ok. 110 zł miesięcznie i opłatę za telewizję w kwocie 60 zł miesięcznie. W. Z. opłaca również ubezpieczenie w (...) w kwocie 100 zł na kwartał.

Powódka wraz z mężem ponoszą również koszt opłaty za dwa telefony komórkowe w kwocie łącznie 100 zł miesięcznie. Miesięczny koszt zakupu lekarstw dla niej wynosi ok. 600 zł. Zakup dla niej i męża: środków czystości wynosi łącznie ok. 80 zł miesięcznie, ubioru i bielizny łącznie ok. 80 zł, a wyżywienia łącznie ok. 1.800 zł.

W. Z. w 2016r. zawarła umowę pożyczki (kredytu konsumenckiego) na kwotę ok. 50.000 zł na czas 10 lat, a w 2017r. zawarła kolejną umowę pożyczki (kredytu konsumenckiego) na kwotę 14.350 zł na czas 9 lat.

Powódka wraz z mężem spłacają w/w dwie raty kredytu, których łączna wysokość w 2019r. wynosiła ok. 988zł miesięcznie, od 2020r. wynosiła ok. 918 zł miesięcznie, a w 2022r. wynosi łącznie ok. 886 zł miesięcznie. Do spłaty z w/w 2 pożyczek (kredytów konsumenckich) pozostaje obecnie łącznie kwota ok. 35.000 zł.

Od 2008r. W. Z., zaczęła zaciągać pożyczki i kredyty na utrzymanie rodziny (za zgodą J. Z. (1)) a które były spłacane z kolejnych zaciąganych pożyczek oraz kredytów. Ponadto pieniądze z tych pożyczek były przeznaczane na remonty w mieszkaniu zajmowanym przez małżonków.

W związku z rozliczeniami finansowymi, w tym co do w/w remontów mieszkania, W. Z. uważa że córka E. M. jest jej winna ok. 31.000 zł.

W. Z. oprócz córki E. ma syna M. M.. M. M. ma na utrzymaniu dwoje dzieci. Nie pomaga finansowo matce. M. M. jest osobą upoważnioną z polisy (...), w której ubezpieczona jest powódka.

Czasami małżonkom brakuje pieniędzy na zakup np. leku dla żony za 100-150 zł i wtedy J. Z. (1) pożycza pieniądze albo małżonkowie czekają do wypłaty swoich emerytur. W dniu 18.02.2022r. J. Z. (1) miał do oddania jednemu znajomemu 1.000 zł i oddawał ten dług po 100 zł co miesiąc-półtora miesiąca. U drugiego znajomego miał do oddania około 200-300 zł. J. Z. (1) u tych dwóch znajomych pożycza pieniądze, a następnie oddaje im te pożyczki.

J. Z. (1) na rozprawie w dniu 18.02.2022r. zeznał, że w 2014r. pojechał do (...) do E. M. oraz jej partnera życiowego R. K. i wówczas kupił w strefie wolnocłowej papierosy, a z których sprzedaży E. i R. nie oddali jemu całości pieniędzy i nadal są jemu winni ok. 590 (...). Ponadto stwierdził, że gdyby partner E. oddał te pieniądze to nie byłoby tej sprawy sądowej, ani w ogóle żadnej innej sprawy sądowej.

(okoliczności bezsporne k. 176-200, 207-210, 213, 219, 277-278)

(dowód: dokumentacja medyczna k. 276, 279-280

zeznania J. Z. (1) k. 294-297

zeznania W. Z. k. 298-301,

akta sprawy (...) SR w (...) k. 2-29, 33-38, 51, 52, 54, 59, 61, 63-97, 99-141, 144-147, 151-155, 157

akta sprawy (...)SO w (...) k. 3-99,107,113,114,118,119, 136-145, 155, 160-186, 189-219, 221, 228, 237-238, 243-249, 257-259, 264-270, 275-283, 286)

W sprawie (...) Sądu Rejonowego w (...)w oświadczeniu majątkowym z 8.10.2019r. W. Z. podała m.in., że łączne wydatki jej i męża, w tym na opłaty mieszkaniowe razem z czynszem, jak również na wyżywienie, odzież, leki i środki czystości, wynoszą ok. 3.330 zł miesięcznie. Natomiast ich łączne dochody z tytułu emerytur wynoszą ok. (...) zł netto miesięcznie.

(dowód: akta (...) SR w (...) k.3-5)

J. Z. (1) na rozprawie w dniu 13.06.2018r. w sprawie (...) Sądu Rejonowego w (...) podał m.in., że zadłużenie jego i żony zaczęło się w 2008r. w związku z egzekucją komorniczą alimentów od J. Z. (1) należnych jego córce J. Z. (2). Później małżonkowie dobierali inne pożyczki, w tym w banku (...). Aby odzyskać część gotówki to małżonkowie dobierali nowe pożyczki a przy przeniesieniu się do innego banku to poprzedni bank wypłacał kwotę ubezpieczenia kredytu lub pożyczki. Później po ok. pół roku małżonkowie wracali do tego samego banku na pewien czas.

(dowód: akta (...) SR w (...) k.95)

E. M. urodziła się w dniu (...) w czasie trwania związku małżeńskiego R. M. oraz W. Z.. R. M. zmarł w (...)

E. M. jest (...), ma małoletnią córkę J. K. ur. (...) Przebywa za granicą w (...). Pozwana prowadzi wspólne gospodarstwo domowe z partnerem R. K. i córką. Mieszka ze swoim partnerem oraz córką w domu stanowiącym ich własność. E. M. wraz z mężem są właścicielami nieruchomości, ma 1/2 udziału w nieruchomości. Dom ma około 60 m ^{( 2)}.

Ponadto pozwana jest właścicielką mieszkania w T. przy ul. (...), które dostała w darowiźnie o swojej matki.

Nie jest właścicielką ani współwłaścicielką innych nieruchomości, nie ma oszczędności.

E. M. wraz z partnerem są współwłaścicielami dwóch samochodów: (...) oraz (...). Opłaty związane z ubezpieczeniem pojazdów wynoszą ok. 77 (...) miesięcznie. Pozwana na zakup paliwa przeznacza ok. 30 (...) tygodniowo, zaś jej partner wydaje ok. 40 (...) tygodniowo. Z uwagi na różne godziny zmian E. M. jeździ osobno do pracy.

Pozwana z wykształcenia jest technikiem ekonomistą. Obecnie zarabia ok. (...) (...) tygodniowo netto.

Od około 2-3 lat pozwana leczy się na (...), przyjmuje leki (...).

E. M. wraz z partnerem spłacają raty kredytu za dom w kwocie ok. 356 (...) miesięcznie. Poza kredytem na dom pozwana wraz z partnerem nie mają obecnie innych kredytów ani pożyczek.

Na miesięczne koszty utrzymania pozwanej składają się: opłata za prąd i gaz łącznie 90 (...) miesięcznie, opłata za wodę 170 (...) za 3 miesiące, opłata za TV i Internet 35 (...), ubezpieczenie za dom 17 (...) miesięcznie. Pozwana płaci również podatek dla miasta w kwocie 158 (...) miesięcznie, obejmuje on m.in. wywóz śmieci. Ubezpieczenie na życie dla pozwanej oraz jej partnera kosztuje 15 (...) miesięcznie.

Pozwana wydaje ok. 150-160 (...) tygodniowo na żywność, na zakup odzieży i obuwia dla małoletniej córki ok. 50-60 (...) co 2-3 miesiące, na wydatki związane ze szkołą córki 20 (...) raz na kilka miesięcy, na zakup środków czystości ok. 40 (...) miesięcznie, na leki 10 (...) miesięcznie, za telefony 50 (...) miesięcznie.

Opłaty za mieszkanie w T. przy ul. (...) nie są płacone przez W. Z. i zadłużenie wobec Spółdzielni Mieszkaniowej (...) na dzień 31.01.2022r. wynosiło ok. (...) Przeciwko E. M., jako właścicielce w/w mieszkania, wydawane są orzeczenia nakazujące zapłatę części w/w zadłużenia za poszczególne miesiące.

Córka E. M. jest chora (...). Cierpi na (...) jest to choroba nieuleczalna. Obecnie małoletnia córka pozwanej rozwija się prawidłowo, jednak pozostaje pod opieką lekarzy. Na chwile obecną córka pozwanej nie przyjmuje żadnych leków na stałe. Obecnie pozwana korzysta z publicznej służby zdrowia w (...)

(okoliczności bezsporne k. 25-31, 38-129, 201-202, 214-214, 216-217, 318-326)

(dowód: zaświadczenie k. 203-206

zeznania świadka R. K. k. 247-250

nakaz zapłaty w postępowaniu upominawczym k. 286, 291

wyrok z dnia 28.01.2021r. w sprawie (...) SR w (...) k. 288

wyrok z dnia 05.02.2021r. w sprawie (...) SR w (...) k. 292

zeznania E. M. k. 313-316)

S ą d z w a ż y ł c o n a s t ę p u j e

Powyższy stan faktyczny ustalono na podstawie zeznań świadków i stron procesu, które uznano za wiarygodne, gdyż były spójne, logiczne, nie zawierały sprzeczności i znalazły potwierdzenie, w odpowiedni zakresie, w stosownych dokumentach urzędowych i prywatnych zebranych w sprawie. Domniemanie autentyczności dokumentów wynikające z art. 245 kodeksu postępowania cywilnego – a w odniesieniu do dokumentów urzędowych również domniemanie zgodności z prawdą tego co zostało w nich zaświadczone wynikające z art. 244 kpc – nie zostały podważone. Na mocy z art. 230 kpc uznano za bezsporne okoliczności faktyczne zawarte w pozwie i innych pismach procesowych, którym strona przeciwna nie zaprzeczyła, gdyż nie budziły wątpliwości co do zgodności z prawdziwym stanem rzeczy i znalazły potwierdzenie w pozostałym materiale procesowym zgromadzonym w sprawie.

Przepis art. 128 kodeksu rodzinnego i opiekuńczego stanowi, że obowiązek dostarczania środków utrzymania, a w miarę potrzeby także środków wychowania (obowiązek alimentacyjny) obciąża krewnych w linii prostej oraz rodzeństwo.

W myśl art. 135 § 1 kro zakres świadczeń alimentacyjnych zależy od usprawiedliwionych potrzeb uprawnionego oraz od zarobkowych i majątkowych możliwości zobowiązanego.

Kolejność zobowiązanych do alimentacji określa natomiast przepis art. 129 § 1 kro, w myśl którego obowiązek alimentacyjny obciąża zstępnych przed wstępnymi, a wstępnych przed rodzeństwem; jeżeli jest kilku zstępnych lub wstępnych - obciąża bliższych stopniem przed dalszymi.

W treści art. 130 kro uregulowano, że obowiązek jednego małżonka do dostarczania środków utrzymania drugiemu małżonkowi po rozwodzie wyprzedza obowiązek alimentacyjny krewnych tego małżonka.

Na mocy art. 27 kro oboje małżonkowie obowiązani są, każdy według swych sił oraz swych możliwości zarobkowych i majątkowych, przyczyniać się do zaspokajania potrzeb rodziny, którą przez swój związek założyli.

W doktrynie prawa rodzinnego wyjaśniono, że „zgodnie przyjmuje się, że skoro obowiązek alimentacji rozwiedzionego małżonka wyprzedza obowiązek alimentacyjny krewnych uprawnionego, to tym bardziej w czasie trwania związku obowiązek krewnych ustępuje wzajemnemu obowiązkowi małżonków, o którym mowa w art. 27 kro.”

(K. Osajda (red.) „Kodeks rodzinny i opiekuńczy. Komentarz”, Warszawa 2017, wydanie w wersji elektronicznej zawarte w Systemie Informacji Prawnej Legalis, komentarz do art. 130, teza 5)

Oznacza to, że zawarcie przez powódkę związku małżeńskiego zmienia kolejność obowiązku alimentacyjnego, zgodnie bowiem z treścią art. 27 kro to małżonek jest pierwszym zobowiązanym do dostarczenia środków utrzymania współmałżonkowi w trakcie trwania małżeństwa.

Stosownie do treści art. 133 § 2 kro uprawniony do świadczeń alimentacyjnych jest ten, kto znajduje się w niedostatku.

W świetle orzecznictwa, pojęcie „niedostatku” z art. 133 § 2 kro, obejmuje zarówno wypadki, gdy uprawniony do alimentacji nie ma żadnych środków utrzymania, jak również taką sytuację materialną, w której osoba uprawniona nie może samodzielnie zaspokoić swych usprawiedliwionych potrzeb (por. wyrok SN z 20.02.1974r., III CRN 388/73, OSNC z 1975r., Nr 2, poz. 29).

Analiza materiału procesowego zgromadzonego w niniejszej sprawie wskazuje, że W. Z. nie znajduje się w niedostatku.

Powódka uzyskuje emeryturę w kwocie ok. (...) zł netto miesięcznie i z tej kwoty jest w stanie finansować swoje usprawiedliwione wydatki, w tym dotyczące: wyżywienia, zakupu odzieży, środków czystości, opłat mieszkaniowych za mieszkanie w którym przebywa, zakupu leków i wydatków dotyczących stanu zdrowia itp.

W. Z. prowadzi wspólne gospodarstwo domowe ze swoim mężem i łączne ich dochody wynoszą ok. (...)zł netto miesięcznie. Kwota ta jest wystarczająca aby finansować wszystkie usprawiedliwione wydatki powódki oraz jej męża. Łączne miesięczne wydatki małżonków oscylują w granicach w/w kwoty ich dochodów.

Natomiast korzystanie z kredytów i pożyczek, a które są stopniowo spłacane, nie oznacza pozostawania w niedostatku. Mąż powódki wyjaśnił, że w razie potrzeby uzyskuje on od 2 znajomych pożyczki w wysokości kilkuset złotych, a które następnie są spłacane przez małżonków z ich emerytur.

Taka sytuacja występuje już od wielu lat i w 2019r. w oświadczeniu majątkowym złożonym w sprawie (...) SR w (...) powódka podała, że łączne dochody jej oraz męża z tytułu emerytur wynoszą ok. (...) zł netto miesięcznie i są wyższe niż ich wspólne wydatki, w tym razem z czynszem za mieszkanie i ratami kredytów, a wynoszącymi wówczas łącznie ok. (...) zł miesięcznie.

Ponadto z zeznań męża powódki wynika, że gdyby pozwana i jej partner życiowy oddali J. Z. (1) ok. 590 (...) reszty należności za papierosy kupione w 2014r., to niniejsza sprawa o alimenty nie byłaby wniesiona do sądu.

Należy dodać, że W. Z. jest obecnie w związku małżeńskim i zgodnie z art. 27 kro to jej obecny mąż J. Z. (1) jest pierwszą osobą zobowiązaną do płacenia alimentów dla W. Z..

Dopiero w dalszej kolejności, na podstawie art. 129 § 1 kro, obowiązek alimentacyjny wobec W. Z. spoczywa na jej dorosłych dzieciach, tj. pozwanej E. M. oraz jej synu M. M..

Należy natomiast zaznaczyć, iż żądanie zasądzenia alimentów zostało w niniejszej sprawie oddalone z tego względu, że W. Z. nie znajduje się w niedostatku.

Mając powyższe na uwadze, na mocy art. 133 § 2 kro, orzeczono jak w punkcie I sentencji, oddalając powództwo jako niezasadne.

O kosztach procesu rozstrzygnięto na podstawie art. 102 kpc, orzekając jak punkcie II sentencji.

W postanowieniu Sądu Najwyższego z dnia 7.01.2021 r. (I CSK 598/20, opublikowanym na stronie internetowej Sadu Najwyższego www.sn.pl, oraz zawartym w Legalis pod numerem 2519790) wskazano, że po uwzględnieniu wyroku Trybunału Konstytucyjnego z dnia 23.04.2020 r. (SK 66/19, Dz.U. z 2020 r. poz. 769): „Analiza statusu adwokatów i radców prawnych oraz ich roli w postępowaniu, w którym występują jako podmioty powołane i zobowiązane do zastępstwa prawnego, prowadzi do uznania, że różnicowanie ich wynagrodzenia, tj. obniżenie pełnomocnikom z urzędu wynagrodzenia, które otrzymaliby, gdyby występowali w sprawie jako pełnomocnicy z wyboru, nie ma konstytucyjnego uzasadnienia.”

Z tego względu wynagrodzenie pełnomocnika z urzędu ustanowionego dla powódki, będącego adwokatem, zostało przyznane na mocy § 4 ust. 4 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22.10.2015r. w sprawie opłat za czynności adwokackie (Dz.U. z 2015 r., poz. 1800 ze zm.) w związku z § 2, § 3 i § 4 ust. 1 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 3.10.2016r. w sprawie ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej przez adwokata z urzędu (jt. Dz.U. z 2019 r., poz. 18), o czym orzeczono w punkcie III sentencji.

O kosztach sądowych rozstrzygnięto na podstawie art. 113 ust. 1 ustawy z dnia 28.07.2005r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych (jt. Dz.U. z 2018r., poz. 300 ze zm.) w związku z art. 98 § 1 kpc, obciążając nimi Skarb Państwa i orzekając jak punkcie IV sentencji.