Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 21 marca 2022 roku

Sąd Rejonowy dla Łodzi – Widzewa w Łodzi Wydział I Cywilny

w składzie:

Przewodniczący: sędzia Wioletta Sychniak

po rozpoznaniu w dniu 21 marca 2022 roku w Łodzi

na posiedzeniu niejawnym

sprawy z powództwa (...) spółki z ograniczoną odpowiedzialnością w G.

przeciwko (...) Spółce Akcyjnej w W.

o zapłatę

1.  oddala powództwo;

2.  zasądza od (...) spółki z ograniczoną odpowiedzialnością w G. na rzecz (...) Spółki Akcyjnej w W. kwotę 270 (dwieście siedemdziesiąt) złotych tytułem zwrotu kosztów procesu z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia uprawomocnienia się wyroku do dnia zapłaty.

Sygn. akt I C 652/21

UZASADNIENIE

W pozwie złożonym 27 sierpnia 2020 roku do Sądu Rejonowego dla Łodzi – Śródmieścia w Łodzi (...) Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością w G. wniosła o zasądzenie od (...) Spółki Akcyjnej w W. kwoty 1339,47 złotych z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia 9 sierpnia 2020 roku do dnia zapłaty oraz kosztów postępowania, w tym kosztów zastępstwa procesowego wg norm przepisanych wraz z odsetkami za opóźnienie od dnia uprawomocnienia się orzeczenia do dnia zapłaty.

Strona powodowa wyjaśniła, że roszczenie dochodzone pozwem stanowi odszkodowanie z tytułu najmu pojazdu zastępczego, przysługujące poszkodowanej A. K. po kolizji drogowej z 9 marca 2020 roku. Pozwany ubezpieczał sprawcę kolizji w zakresie jego odpowiedzialności cywilnej. Powódka nabyła powyższą wierzytelność od poszkodowanej w drodze umowy przelewu wierzytelności z 8 lipca 2020 roku. Najem pojazdu trwał 9 dni a stawka dobowa wynosiła 190 złotych netto. /pozew k. 2 – 4/

28 września 2020 roku Sad Rejonowy dla Łodzi – Śródmieścia w Łodzi wydał w niniejszej sprawie nakaz zapłaty w postępowaniu upominawczym, uwzględniając powództwo w całości. /nakaz zapłaty k. 56/

(...) Spółka Akcyjna w G. wniosło skutecznie sprzeciw od nakazu zapłaty. Pozwany zaskarżył nakaz zapłaty w całości, wniósł o oddalenie powództwa w całości oraz o zasądzenie kosztów postępowania według norm przepisanych.

Pozwany zakwestionował stawkę dobową najmu pojazdu, wskazaną przez Powódkę, weryfikując ją do kwoty 69 złotych netto, a nadto podniósł zarzut naruszenia przez poszkodowaną obowiązku minimalizowania szkody poprzez nieuzasadnioną odmowę skorzystania z korzystniejszej finansowo oferty wynajmu pojazdu złożonej przez Pozwanego. Zakwestionował datę początkową naliczania odsetek wskazując, że ewentualne odsetki mogą być należne od daty wyrokowania.

/ sprzeciw k. 60 – 66/

Postanowieniem z 15 lutego 2021 roku Sąd Rejonowy dla Łodzi – Śródmieścia w Łodzi stwierdził swą niewłaściwość miejscową i przekazał sprawę do dalszego prowadzenia i rozpoznania Sądowi Rejonowemu dla Łodzi – Widzewa w Łodzi.

/postanowienie k. 78/

W toku dalszego postępowania strony pozostały przy swoich niezmienionych stanowiskach. /pisma przygotowawcze k. 101-105, 111-113, 137/

Sąd Rejonowy ustalił następujący stan faktyczny:

9 marca 2020 roku doszło do kolizji drogowej, w wyniku której uszkodzeniu uległ samochód marki S. (...) nr rej. (...), stanowiący własność A. K.. Sprawca szkody w dniu zdarzenia ubezpieczony był w zakresie odpowiedzialności cywilnej w (...) Spółce Akcyjnej z siedzibą w G..

/okoliczności bezsporne, kopia dowodu rejestracyjnego samochodu k. 44-45/

A. K. jest właścicielką samochodu, ale nie użytkuje go. Oddała go do dyspozycji córki S. K. (1).

/zeznania świadków: A. K. k. 124v [00:09:34-00:13:37],

S. K. (1) k. 131v-132 i 142 [00:07:13-00:23:32]/

Samochód w trakcie jego użytkowania był naprawiany kilkakrotnie.

A. K. nie zajmowała się sprawami dotyczącymi organizacji naprawy pojazdu po szkodzie z 9 marca 2020 roku. Nie zawierała umowy najmu samochodu zastępczego, nie podpisywała żadnych dokumentów.

/zeznania świadka A. K. k. 124v-125 [00:09:34-00:18:20]/

Zgłoszenia szkody dokonano poprzez stronę internetową ubezpieczyciela i wiązało się z wypełnieniem formularza kontaktowego. Wygenerowany formularz zgłoszeniowy zawierał informację o warunkach najmu pojazdu zastępczego oraz o stawkach refundowanych przez ubezpieczyciela i o konsekwencjach wynajmu pojazdu zastępczego od podmiotu prywatnego. Formularz zawierał również rubrykę „zapoznałem/łam się z zasadami wynajmu pojazdów zastępczych”.

/wydruk formularza zgłoszeniowego k. 68 – 69/

Po otrzymaniu formularza zgłoszeniowego, 10 marca 2020 roku, ubezpieczyciel przesłał na adres mailowy A. K., wskazany w formularzu zgłoszeniowym informację o możliwości nieodpłatnego wynajmu pojazdu zastępczego w sieci partnerskiej pozwanego na czas niezbędny do dokonania naprawy uszkodzonego pojazdu, bez ponoszenia przez poszkodowaną jakichkolwiek dodatkowych kosztów tej usługi, jak np. koszty podstawienia i odbioru pojazdu, kaucja. Zgodnie z informacją, ubezpieczyciel zobowiązał się dostarczyć pojazd zastępczy najpóźniej dnia następnego po zgłoszeniu takiej informacji na infolinii pod wskazanym numerem telefonu i we wskazanych godzinach. Ubezpieczyciel informował również o tym, że skorzystanie z najmu pojazdu z poza sieci jego wypożyczalni będzie wiązać się z koniecznością weryfikacji stawki oraz długości okresu najmu. W wiadomości tej ubezpieczyciel przedstawił ceny stawek dla poszczególnych segmentów pojazdów zastępczych wskazując przy tym że wynajmowane pojazdy dostępne są we wszystkich klasach. / wydruk wiadomości mailowej k. 70/

W zakresie wynajmu pojazdów zastępczych pozwane Towarzystwo (...) współpracuje m. in ze spółką (...) S.A. z siedzibą w W..

/umowa o współpracy k. 114 – 120/

11 marca 2020 roku S. K. (1) zleciła bezgotówkową naprawę uszkodzonego pojazdu marki S. (...) nr rej. (...) firmie (...) Spółce z ograniczoną odpowiedzialnością spółce komandytowej w Ł. i upoważnił tę firmę do rozliczenia szkody pojazdu z ubezpieczycielem oraz do odbioru odszkodowania z tytułu likwidowanej szkody należnego od ubezpieczyciela. Zlecenie podpisała jako (...). /umowa zlecenia naprawy pojazdu k. 31/

Tego samego dnia S. K. (1) zawarła z (...) Spółką z ograniczoną odpowiedzialnością spółką komandytową w Ł. umowę najmu pojazdu zastępczego marki S. (...) o nr rejestracyjnym (...), ze stawką dobową za najem pojazdu w wysokości 190 złotych netto (233,70 złotych brutto). Zgodnie z kosztorysem najmu pojazdu zastępczego koszt najmu przy wskazanej stawce dobowej w okresie 9 dni najmu miał wynieść 2103,30 złotych brutto.

W umowę jako stronę wskazano A. K. (wskazano jej dane osobowe), po umową został złożony przez S. K. (1) podpis (...).

Jednocześnie S. K. (1) udzieliła Spółce (...) pełnomocnictwa do reprezentowania jej we wszystkich sprawach związanych z najmem pojazdu zastępczego w związku ze szkoda w pojeździe marki S. (...), w szczególności do prowadzenia wszelkiej korespondencji z zakładem ubezpieczeń i wypożyczalniami samochodowymi współpracującymi z nim oraz pozyskiwania wszelkich informacji dotyczących warunków najmu pojazdu zastępczego organizowanego przez ubezpieczyciela. Pełnomocnictwo podpisała jako (...).

S. K. (1) wypełniła również formularz „pytania odnośnie warunków najmu pojazdu zastępczego organizowanego przez zakład ubezpieczeń”, pod którym złożyła podpis (...). Złożyła również oświadczenie co do braku możliwości zstąpienia uszkodzonego samochodu innym, pod którym złożyła podpis (...).

/pełnomocnictwo k. 8, formularz pytań k. 9-10,

umowa najmu pojazdu zastępczego k. 11, kosztorys k. 12,

załącznik do umowy najmu k. 13, oświadczenie k. 14/

W wiadomości mailowej z 11 marca 2020 roku powodowa Spółka (...) wezwała pozwane Towarzystwo (...) do przedstawienia szczegółowych informacji odnośnie warunków najmu pojazdu zastępczego i odpowiedzi na wskazane w wiadomości pytania.

/wydruk korespondencji mailowej k. 22, załącznik k. 9,

zeznania świadka M. N. k. 132 i 142 [00:24:16-00:33:22]/

W dniu 11 marca 2020 roku S. K. (1) zawarła z (...) Sp. z o.o. Sp. k. z siedzibą w Ł. umowę o przelew wierzytelności z polisy OC sprawcy, na mocy której przelała na rzecz Spółki wierzytelność wobec Pozwanego w zakresie kosztów najmu pojazdu zastępczego. W umowę jako stronę wskazano A. K. (wskazano jej dane osobowe), po umową został złożony przez S. K. (1) podpis (...).

8 lipca 2020 roku (...) Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością spółka komandytowa w Ł. zawarła z (...) spółką z ograniczoną odpowiedzialnością w G. umowę o powierniczy przelew wierzytelności w zakresie kosztów najmu pojazdu zastępczego.

/umowa o przelew wierzytelności k 15,

umowa o powierniczy przelew wierzytelności k. 16 – 17/

S. K. (1) nie miała żadnych preferencji co do rodzaju pojazdu zastępczego. Zależało jej na tym by samochód otrzymać od ręki, gdyż mieszkała poza Ł., oraz na tym, żeby w samochodzie można było zamontować bez problemów dwa foteliki dla dzieci. S. K. (1) użytkowała pojazd zastępczy do celów codziennych. S. K. (2) użytkowała pojazd mając pewność, że nie będzie pokrywać opłat z tego tytułu, i że zostaną one pokryte przez ubezpieczyciela.

/zeznania świadka S. K. (1) k. 131v-132 i 142 [00:07:13-00:23:32]/

Okres najmu pojazdu zastępczego marki S. (...) wynosił 9 dni i trwał od 11 marca do 19 marca 2020 roku.

20 kwietnia 2020 roku (...) Sp. z o.o. Sp. k. wystawiła na rzecz poszkodowanej A. K. fakturę VAT nr (...) za najem pojazdu zastępczego marki S. (...) nr rej. (...) na kwotę 2103,30 złotych. Uwzględniono stawkę dobową za najem pojazdu w wysokosći 233,70 zł brutto, za okres 9 dni najmu, z terminem płatności oznaczonym na dzień 27 kwietnia 2020 roku.

/umowa najmu k. 11, protokół zdania pojazdu zastępczego k. 30,

faktura VAT k. 18/

Cykl naprawczy samochodów w powodowej Spółce nadzoruje M. N., a jego doradcy podpisują dokumenty z klientami. Z pozwanym Towarzystwem (...) kontaktuje się głównie za pośrednictwem wiadomości mailowych. Powodowa Spółka oferuje samochód zastępczy w całym okresie naprawy pojazdu. Umowy o najem pojazdów zawierając szczegółowe informacje o najmie. Powodowa Spółka nie pobiera dodatkowych opłat za najem jak np. za sprzątanie pojazdu, czy mycie pojazdu po jego zwrocie.

/ zeznania świadka M. N. k. 132 i 142 [00:24:16-00:33:22]/

W korespondencji mailowej z dnia 9 lipca 2020 roku (...) Sp. z o.o. wezwała pozwane Towarzystwo (...) do zapłaty kwoty 2103,30 złotych tytułem odszkodowania obejmującego zwrot kosztów najmu pojazdu zastępczego w nieprzekraczalnym terminie 30 dni od dnia otrzymania niniejszego pisma.

/wydruk korespondencji malowej k. 20, wezwanie do zapłaty k. 19/

Decyzją z dnia 21 lipca 2020 roku pozwane Towarzystwo (...) przyznało na rzecz powodowej Spółki odszkodowanie z tytułu kosztów najmu pojazdu zastępczego w wysokości 763,83 złotych. /decyzja k. 71/

9 kwietnia 2021 roku, w konsekwencji połączenia (...) Spółki Akcyjnej z siedzibą w W. (spółka przejmująca) z (...) Spółką Akcyjną z siedzibą w Ł. (spółka przejmowana) przez przeniesienie całego majątku spółki przejmowanej na spółkę przejmującą, za akcje, które spółka przejmująca wyda akcjonariuszom spółki przejmowanej (łączenie się przez przejęcie), w trybie art. 492 § 1 pkt 1 kodeksu spółek handlowych, doszło do zmiany w KRS Pozwanej. Aktualnie Pozwany działa pod firmą (...) Spółka Akcyjna z siedzibą w W.. /okoliczności bezsporne, znane Sądowi z urzędu/

Sąd Rejonowy zważył, co następuje:

W niniejszej sprawie powodowa Spółka swoje roszczenie wobec pozwanego Towarzystwa (...) wywodziła z umowy o przelew wierzytelności z polisy OC sprawcy zdarzenia, na podstawie której poszkodowania A. K. miała przenieść przysługującą jej wierzytelność z tytułu kosztów najmu pojazdu zastępczego na (...) Sp. z o.o. Sp. k., a która to spółka następnie w drodze umowy o powierniczy przelew wierzytelności miała przenieść wskazaną wierzytelność na rzecz Powoda.

Przed przystąpieniem do merytorycznej oceny żądania Powódki należało jednakże zbadać jej legitymację procesową do wystąpienia z powództwem w niniejszej sprawie. Wskazać bowiem należy, iż badanie legitymacji procesowej stron procesu, która stanowi przesłankę materialnoprawną, jest obowiązkiem sądu, który do kwestii tej odnosi się przed merytoryczną oceną sprawy.

O istnieniu, czy też braku legitymacji procesowej, decyduje prawo materialne związane z konkretną sytuacją będącą przedmiotem sporu między stronami. Strona ma legitymację procesową wówczas, gdy na podstawie przepisów prawa materialnego jest uprawniona do występowania w określonym procesie cywilnym w charakterze powoda lub pozwanego, to jest, gdy z wiążącego strony procesu stosunku prawnego wynika zarówno uprawnienie powoda do zgłoszenia konkretnego żądania, jak również obowiązek pozwanego do jego spełnienia. Legitymacja procesowa stanowi przesłankę materialnoprawną, Sąd dokonuje oceny jej istnienia w chwili orzekania, co do istoty sprawy (wyrokowania). Brak legitymacji procesowej zarówno czynnej, jak i biernej prowadzi do wydania wyroku oddalającego powództwo. Istnienie legitymacji procesowej bada zatem z urzędu sąd, orzekając co do istoty sprawy, niezależnie od podniesienia w tej mierze przez drugą stronę zarzutów.

Stosownie do treści art. 509 § 1 k.c. wierzyciel może bez zgody dłużnika przenieść wierzytelność na osobę trzecią (przelew), chyba że sprzeciwiałoby się to ustawie, zastrzeżeniu umownemu albo właściwości zobowiązania. W wyniku umowy przelewu wierzytelności przechodzi na nabywcę ogół uprawnień przysługujących dotychczasowemu wierzycielowi, który zostaje wyłączony ze stosunku zobowiązaniowego, jaki łączył go z dłużnikiem.

Przenosząc powyższe rozważania, natury ogólnej, na grunt rozpoznawanej sprawy, należy zwrócić uwagę na następujące kwestie. Bezspornie sprawca szkody w pojeździe A. K., powstałej w dniu 9 marca 2020 roku, posiadał obowiązkowe ubezpieczenie od odpowiedzialności cywilnej w (...) S.A. w W. (obecnie (...) SA). Oznacza to, że co do zasady A. K. mogłaby przysługiwać wierzytelność z tytułu odszkodowania za poniesione koszty najmu samochodu zastępczego wobec pozwanego Towarzystwa (...). Materialnoprawną podstawę tej odpowiedzialności stanowi art. 822 § 1 k.c. w zw. z art. 34 ust. 1 ustawy z dnia 22 maja 2003 r. o ubezpieczeniach obowiązkowych, Ubezpieczeniowym Funduszu Gwarancyjnym i Polskim Biurze Ubezpieczycieli Komunikacyjnych (Dz. U. Dz.U. z 2016 r. poz. 2060 t.j.). Jednak w realiach niniejszej sprawy Powódka nie uwodniła, aby poszkodowanej takie roszczenie rzeczywiście przysługiwało i, aby A. K. – właścicielka uszkodzonego pojazdu marki S. (...) - skutecznie przeniosła na rzecz poprzednika prawnego powoda – (...) Sp. z o.o. Sp. k. w Ł. wierzytelność z tytułu kosztów najmu pojazdu zastępczego marki S. (...). Przeciwnie, ze zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego wynika, że A. K. nie zajmowała się żadnymi sprawami dotyczącymi organizacji naprawy przedmiotowego pojazdu po zdarzeniu z dnia 9 marca 2020 roku, nie zawierała umowy najmu samochodu zastępczego, a tym bardziej nie zawierała umowy przelewu wierzytelności, na którą powoływała się Powódka. Poza wszelką wątpliwością wszystkie dokumenty, w tym umowę przelewu wierzytelności podpisała S. K. (1) – córka A. K., która faktycznie samochód użytkowała. Fakt oddania samochodu do używania nie ma znaczenia dla ustalenia, kto jest poszkodowanym.

To A. K. przysługuje prawo własności samochodu i to ona była poszkodowana w sytuacji jego uszkodzenia na skutek kolizji. To również A. K. mogło ewentualnie przysługiwać uprawnienie do korzystania z samochodu zastępczego i roszczenie do ubezpieczyciela o zwrot kosztów najmu samochodu zastępczego. Tymczasem umowę najmu samochodu zastępczego i umowę przelewu wierzytelności z tego tytułu zawarła S. K. (1), której powyższe uprawnienia nie służyły.

Niewiarygodne są zeznania świadka S. K. (1) co do tego, że dysponowała upoważnieniem do zgłoszenia przedmiotowej szkody udzielonym jej przez matkę A. K.. Strona powodowa, zobowiązana na rozprawie 3 listopada 2021 roku, do złożenia upoważnienia udzielonego przez A. K. jej córce S. K. (1), nigdy takiego dokumentu nie złożyła. Wszystkie przedłożone przez Powódkę dokumenty zostały sporządzone tak, jakby stroną umów była A. K. i ona bezpośrednio dokonywała czynności polegających m.in. na zleceniu naprawy samochodu, udzieleniu pełnomocnictwa Spółce (...). W żadnym dokumencie nie zaznaczono, że w imieniu A. K. działa pełnomocnik. Pod dokumentami zostały złożone podpisy (...), nie ma nawet zaznaczenia typu „z upoważnienia”. W tych okolicznościach zeznania świadka, że miała jakieś upoważnienie nie znajduje oparcia w zgromadzonym materiale dowodowym. Co więcej, o tym kto faktycznie podpisał dokumenty, w tym umowę przelewu, nie wiedziała Powódka. Powódka bowiem w pozwie powoływała się na fakt zawarcia umowy przelewu z poszkodowaną A. K. i to o jej przesłuchanie wnosiła. Okoliczność, że dokumenty podpisała inna osoba została ujawniona na skutek zeznań A. K., a pełnomocnik strony powodowej dopiero po jej przesłuchaniu wniósł o przesłuchanie w charakterze świadka S. K. (3). Zeznania S. K. (1) zostały złożone już po tym, jak okazało się, że fakty podawane w pozwie nie odpowiadają rzeczywistości i stanowią próbę wyjaśnienia, dlaczego inna osoba dokonywała czynności podając się za poszkodowaną.

Upoważnienie, o którym zeznawała świadek nie zostało przedłożone Sądowi i nie zostało udowodnione, by zostało udzielone. Jednak gdyby takowe Powódka przedstawiła, to dalszą kwestią byłaby ocena, do czego poszkodowana umocowała córkę i czy było to umocowanie do dysponowania wierzytelnością z tytułu kosztów najmu pojazdu zastępczego.

Jak trafnie przyjmuje się w orzecznictwie, brak wierzytelności czyni umowę o przelew wierzytelności nieskuteczną prawnie (wyrok SN z 3.04.2003 r., V CKN 1630/00, LEX nr 80251; wyrok SA w Łodzi z 22.01.2013 r., (...), LEX nr 1280443). Zgodnie z zasadą nemo plus iuris in alium transferre potest, quam ipse habet, cedent nie może skutecznie przenieść na cesjonariusza wierzytelności, która mu nie przysługuje. Cesjonariusza nie chroni dobra wiara co do okoliczności istnienia wierzytelności. Inaczej niż przy nabyciu własności rzeczy, przepisy normujące cesję nie przewidują możliwości nabycia wierzytelności od nieuprawnionego. Jeżeli cedentowi wierzytelność nie przysługuje, do jej przeniesienia nie dojdzie. Cesjonariusz nie nabędzie na skutek przelewu uprawnień w większym zakresie, niż przysługiwały dotąd cedentowi.

Reasumując: Powódka nie jest uprawniona do dochodzenia przed sądem odszkodowania z tytułu najmu pojazdu zastępczego po uszkodzeniu samochodu A. K. wskutek kolizji drogowej z 9 marca 2020 roku.

Z powyższych względów, powództwo podlegało oddaleniu. Stwierdzenie braku legitymacji czynnej Powódki czyni zbędnym czynienie ustaleń i rozważań co do wysokości dochodzonego roszczenia.

O kosztach procesu Sąd orzekł na podstawie art. 98 § 1 k.p.c., zgodnie z zasadą odpowiedzialności stron za wynik procesu. Powódka przegrała sprawę w całości, dlatego zobowiązana jest do zwrotu Pozwanemu poniesionych przez niego kosztów procesu. Pozwany poniósł koszt wynagrodzenia profesjonalnego pełnomocnika w osobie radcy prawnego w wysokości 270 złotych, ustalony w oparciu o treść § 2 pkt 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości w sprawie opłat za czynności radców prawnych z dnia 22 października 2015 r. ( tj. z dnia 3 stycznia 2018 roku Dz. U. z 2018 r. , poz. 265) i taką też kwotę Sąd w punkcie 2 sentencji wyroku zasądził od Powódki na rzecz Pozwanego.