Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 9 kwietnia 2014 r.

Sąd Okręgowy w Jeleniej Górze VII Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w składzie:

Przewodniczący: SSO Liliana Gambal

Protokolant: Kalina Tanaś

po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 9 kwietnia 2014 r. w J.

odwołania J. P.

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w W.

z dnia 21 maja 2013 r., znak: (...)

w sprawie J. P.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w W.

o prawo do emerytury

I.  zmienia decyzję Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w W.z dnia 21 maja 2013 r., znak: (...) w ten sposób, że przyznaje wnioskodawcy J. P.prawo do emerytury od dnia 1 maja 2013 r.,

II.  zasądza od strony pozwanej na rzecz wnioskodawcy kwotę 60 złotych tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego.

Sygn. akt VII U 1855/13

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 21.05.2013 r. (znak: (...)) Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w W.odmówił J. P.prawa do emerytury na podstawie przepisów ustawy z 17.12.1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (tekst jedn. Dz.U. z 2009 r. Nr 153, poz.1227) oraz przepisów rozporządzenia z dnia 07.02.1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz.U. z 1983 r. Nr 8, poz.43 ze zm.), w związku z niespełnieniem przez wnioskodawcę przesłanki 15 lat wykonywania pracy w szczególnych warunkach. Organ rentowy uwzględnił 14 lat, 8 miesięcy i 24 dni pracy w warunkach szczególnych.

J. P. wniósł od powyższej decyzji odwołanie, domagając się przyznania prawa do emerytury w związku z wykonywaniem pracy w szczególnych warunkach oraz zasądzenia kosztów postępowania tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego. Wnioskodawca podniósł, że organ rentowy bezpodstawnie zastosował w sprawie art. 32 ust. 1a pkt 1 ustawy o emeryturach i rentach z FUS, pomimo, że przepis ten obowiązuje od 01.07.2004 r. i nie ma zastosowania w stosunku do osób, które spełniły warunek dotyczący okresu zatrudnienia w szczególnych warunkach przed tym dniem. Tym samym – w przypadku wnioskodawcy – nie było podstaw do odliczenia od okresów przyjętych jako praca w szczególnych warunkach okresów niezdolności do pracy, przypadających po dniu 14.11.1991 r. Wnioskodawca wniósł ponadto o uwzględnienie jako pracy w warunkach szczególnych okresu zatrudnienia w Fabryce (...) S.A.w Z.od 11.05.1987 r. do 31.12.1987 r. przy realizacji kontraktów eksportowych w byłej (...)

W odpowiedzi na odwołanie Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w W. wniósł o jego oddalenie oraz o zasądzenie kosztów zastępstwa procesowego, argumentując jak w zaskarżonej decyzji oraz podnosząc piśmie procesowym z dnia 26.08.2013 r. (k.16), że w trakcie zatrudnienia od 03.10.1990 r. do 31.12.2000 r. w Zakładzie (...) w Z. po 14.11.1991 r. wnioskodawca posiada okresy nieskładkowe do 31.12.1998 r. w łącznym wymiarze 8 miesięcy i 24 dni, które podlegają odliczeniu na podstawie art. 32 ust. 1a pkt 1 ustawy o emeryturach i rentach z FUS, zgodnie z którym przy ustalaniu okresu zatrudnienia w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze nie uwzględnia się okresów niewykonywania pracy, za które pracownik otrzymał po dniu 14 listopada 1991 r. wynagrodzenie lub świadczenia z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa.

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

J. P., urodzony (...) był zatrudniony stale i w pełnym wymiarze czasu pracy w okresie od 05.03.1984 r. do 30.09.1990 r. w Fabryce (...) S.A. w Z., w tym w okresie:

- od 05.03.1984 r. do 31.07.1985 r. na stanowisku ślusarza;

- od 01.08.1985 r. do 10.05.1987 r. na stanowisku ślusarz – spawacz;

- od 11.05.1987 r. do 31.12.1987 r. na stanowisku ślusarza (praca w byłej (...));

- od 01.01.1988 r. do 31.01.1988 r. urlop dewizowy;

- od 01.02.1988 r. do 31.12.1989 r. na stanowisku ślusarza (praca w(...));

- od 01.01.1990 r. do 07.01.1990 r. urlop dewizowy;

- od 08.01.1990 r. do 30.09.1990 r. na stanowisku ślusarz – spawacz.

W powyższych okresach (oprócz okresów urlopów dewizowych) wnioskodawca stale i w pełnym wymiarze czasu pracy wykonywał prace spawalnicze. W trakcie kontraktu w byłej (...) wnioskodawca pracował w kombinacie metalurgicznym przy spawaniu ciężkich konstrukcji stalowych, w tym kotłów i zbiorników do elektrowni jądrowych.

/dowód: świadectwo pracy z dnia 03.07.2006 r. – k.12 akt emerytalnych;

świadectwo pracy z dnia 30.10.1997 r. – k.33 akt rentowych;

świadectwo wykonywania prac w warunkach szczególnych z dnia 22.09.2000

r. – k.13 akt emerytalnych;

akta osobowe wnioskodawcy z okresu zatrudnienia w (...), w tym:

umowy o pracę i umowy o pracę za granicą (w tym z 28.12.1987 r. i z

06.05.1987 r.), angaże, świadectwa pracy;

zeznania wnioskodawcy – e-protokół z 05.02.2014 r. 00:09:32 i dalej w zw. z

e-protokołem z 09.04.2014 r. 00:08:28 i dalej;

zeznania A. B. – e-protokół (...):28:11 i dalej;

zeznania W. Z. – e-protokół (...):38:16 i dalej;

zeznania S. Z. – e-protokół (...):55:38 i dalej/

W dniu 06.05.2013 r. J. P. złożył wniosek o emeryturę, który decyzją z dnia 21.05.2013 r. organ rentowy rozpoznał odmownie. Organ rentowy uwzględnił 14 lat, 8 miesięcy i 24 dni pracy w warunkach szczególnych.

/dowód: wniosek – k.78 akt emerytalnych;

decyzja – k.85 akt emerytalnych ZUS/

Wnioskodawca nie przystąpił do OFE, a także na dzień 01.01.1999 r. udokumentował łączny okres składkowy i nieskładkowy wynoszący ponad 25 lat.

/bezsporne/

Sąd zważył, co następuje:

Odwołanie wnioskodawcy zasługiwało na uwzględnienie.

Sąd zważył, iż zgodnie z art.184 ustawy z dnia 17.12.1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. z 2009 r. Nr 153, poz.1227 ze zm.) w zw. z § 4 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 07.02.1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz. U. z 1983 r. Nr 8, poz. 43 ze zm.), ubezpieczonemu urodzonemu po dniu 31.12.1948 r. przysługuje emerytura, jeżeli spełnił warunki:

- osiągnął wiek emerytalny wynoszący 60 lat, dla mężczyzn,

- nie przystąpił do otwartego funduszu emerytalnego albo złożył wniosek o przekazanie środków zgromadzonych na rachunku w otwartym funduszu emerytalnym, za pośrednictwem Zakładu, na dochody budżetu państwa,

- w dniu 01.01.1999 r. osiągnął okres składkowy i nieskładkowy wynoszący 25 lat dla mężczyzn, w tym okres zatrudnienia w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze, wykonywanego stale i w pełnym wymiarze czasu pracy, obowiązującym na danym stanowisku pracy wynoszący co najmniej 15 lat.

W myśl § 1 wskazywanego wyżej rozporządzenia pracownikami wykonującymi prace w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze, są pracownicy wykonujący prace wymienione w § 4-15 oraz w wykazach stanowiących załączniki do rozporządzenia. Także właściwi ministrowie ustalają w podległych i nadzorowanych zakładach pracy stanowiska pracy, na których są wykonywane prace w szczególnych warunkach, wymienione w wykazach A i B.

Zaskarżoną decyzją odmówiono wnioskodawcy prawa do emerytury, w związku z niespełnieniem przez wnioskodawcę przesłanki 15 lat wykonywania pracy w szczególnych warunkach. Organ rentowy uwzględnił 14 lat, 8 miesięcy i 24 dni pracy w warunkach szczególnych w związku z zatrudnieniem w okresach:

- od 14.10.1982 r. do 29.02.1984 r. w (...) Sp. z o.o. w Z.,

- od 05.03.1984 r. do 10.05.1987 r.,

- od 01.02.1988 r. do 31.12.1989 r.,

- od 08.01.1990 r. do 30.09.1990 r. w Fabryce (...) S.A. w Z. oraz

- od 03.10.1990 r. do 31.12.1998 r. w Zakładzie (...) w Z..

Wnioskodawca domagał się uwzględnienia ponadto jako pracy w warunkach szczególnych okresu zatrudnienia w Fabryce (...) S.A.w Z.od 11.05.1987 r. do 31.12.1987 r. przy realizacji kontraktów eksportowych w byłej (...) podnosząc, że w powyższym okresie – podobnie jak we wszystkich pozostałych okresach pracy w (...)– stale i w pełnym wymiarze czasu pracował w charakterze spawacza.

W myśl § 2 ust.2 ww. rozporządzenia, okresy pracy w szczególnych warunkach stwierdza zakład pracy, na podstawie posiadanej dokumentacji, w świadectwie wykonywania prac w szczególnych warunkach lub w świadectwie pracy. Niemniej jednak, biorąc pod uwagę, że w postępowaniu sądowym możliwe jest dowodzenie zatrudnienia w szczególnych warunkach także za pomocą innych środków niż przed organem rentowym (por. uchwała SN z 27.05.1985 r., III UZP 5/85; uchwała SN z 21.09.1984 r., III UZP 48/84) Sąd w niniejszym postepowaniu dopuścił także dowody z akt osobowych wnioskodawcy, z jego zeznań oraz z zeznań świadków i ich akt emerytalnych. Przeprowadzone w ten sposób postępowanie wykazało, że wnioskodawca posiada co najmniej 15-letni staż pracy w warunkach szczególnych. Sąd stał przy tym na stanowisku, że o pracy w szczególnych warunkach decyduje przede wszystkim jej charakter, a nie nazewnictwo oraz restrykcyjne podejście do wykazujących ją środków dowodowych.

Ze zgodnych i wzajemnie uzupełniających się zeznań świadków oraz wnioskodawcy wynikało, że wnioskodawca także w okresie zatrudnienia w Fabryce (...) S.A.w Z.od 11.05.1987 r. do 31.12.1987 r., przy realizacji kontraktów eksportowych w byłej (...)stale i w pełnym wymiarze czasu pracy wykonywał prace przy spawaniu wszelkiego rodzaju elementów ciężkich konstrukcji stalowych, takich jak kotły i zbiorniki wodne. Czynności spawacza były przez wnioskodawcę wykonywane pomimo określenia jego stanowiska w umowie o pracę w (...) jako ślusarza, ponieważ faktyczne obowiązki pracownicze zostały przydzielone dopiero po przyjeździe do miejsca pracy w związku z posiadanymi przez pracowników kwalifikacjami. W ocenie Sądu charakter pracy wnioskodawcy – bez względu przy tym na sposób określenia zajmowanego stanowiska – pozwalał na przyjęcie, iż była to praca wykonywana w szczególnych warunkach. Sąd Okręgowy zważył bowiem, że wnioskodawca stale i w pełnym wymiarze czasu pracy pracował przy stanowiskach spawalniczych wykonując prace przy spawaniu lub wycinaniu elektrycznym i gazowym, co stanowi pracę określoną w wykazie A dziale XIV poz.12 wykazu stanowiącego załącznik do rozporządzenia RM z dnia 07.02.1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze. Wskazywanie natomiast dalszych przepisów branżowych należało uznać za zbędne. Są to przepisy już nieobowiązujące, mające obecnie jedynie charakter pomocniczy, istotny dla celów interpretacyjnych, a nie prawny. Ponownie podkreślić można, że o pracy w szczególnych warunkach decyduje przede wszystkim jej charakter, a nie nazewnictwo czy restrykcyjne podejście do wykazujących ją środków dowodowych.

W ocenie Sądu nie bez znaczenia pozostawała również okoliczność, że organ rentowy uznał jako okresy pracy w warunkach szczególnych także inne okresy zatrudnienia wnioskodawcy w (...), w tym także okres pracy w byłej (...)na stanowisku wskazanym jako stanowisko ślusarza.

Biorąc pod uwagę powyższe Sąd uznał, że wnioskodawca spełnił przesłankę udokumentowania co najmniej 15 lat pracy w szczególnych warunkach i na podstawie art.477 ¹⁴ § 2 k.p.c. zmienił zaskarżoną decyzję poprzez przyznanie mu prawa do emerytury od dnia 01.05.2013 r., tj. od miesiąca złożenia wniosku.

Niezależnie od powyższego Sąd w pełni podziela zarzut podniesiony przez wnioskodawcę w zakresie braku podstaw do zastosowania w niniejszej sprawie art. 32 ust. 1a pkt 1 ustawy o emeryturach i rentach z FUS i odliczenia od okresów przyjętych jako praca w szczególnych warunkach okresów niezdolności do pracy, przypadających po dniu 14.11.1991 r. Należy zgodzić się bowiem z utrwalonym już poglądem orzecznictwa, zgodnie z którym osiągnięcie do dnia 1 stycznia 1999 r. okresu pracy w szczególnych warunkach, o którym mowa w art. 184 ust. 1 pkt 1 ustawy emerytalnej wyłącza ponowne ustalenie tego okresu po osiągnięciu wieku emerytalnego według zasad wynikających z art. 32 ust. 1a pkt 1 tej ustawy, obowiązujących od dnia 1 stycznia 2004 r. Sytuacja osób wymienionych w art. 184 ustawy, opisywana jako ekspektatywa prawa podmiotowego, polega na spełnieniu się tylko części stanu faktycznego koniecznego do nabycia prawa, które poprzedza i zabezpiecza przyszłe prawo podmiotowe (patrz wyrok Sądu Najwyższego z dnia 18.05.2012 r., III UK 99/11). Mając powyższe na uwadze, w przypadku wnioskodawcy, nie było podstaw do odliczenia od okresów przyjętych jako praca w szczególnych warunkach okresów niezdolności do pracy, przypadających po dniu 14.11.1991 r.

Orzeczenie o kosztach zapadło w oparciu o art.98 § 1 k.p.c., zgodnie z którym strona przegrywająca sprawę obowiązana jest zwrócić przeciwnikowi na jego żądanie koszty niezbędne do celowego dochodzenia praw i celowej obrony (koszty procesu). Ponieważ wnioskodawca reprezentowany był przez radcę prawnego, wysokość powyższych kosztów ustalona została zgodnie ze stawkami określonymi w rozporządzeniu Ministra Sprawiedliwości z 28.09.2002 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego ustanowionego z urzędu (§ 11 ust.2).