Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

28 września 2022 roku

Sąd Rejonowy w Rybniku, V Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

Przewodniczący: Sędzia Wiesław Jakubiec

Sędziowie/Ławnicy: -/-

Protokolant : sekretarz sądowy Izabela Niedobecka-Kępa

po rozpoznaniu 28 września 2022 roku w Rybniku

na rozprawie

sprawy Ż. G.

przy udziale zainteresowanego ./.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w R.

o zasiłek opiekuńczy

na skutek odwołania Ż. G.

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w R.

z dnia 13 kwietnia 2022 roku

sygn. (...)

zmienia zaskarżoną decyzję w ten sposób, że przyznaje ubezpieczonej Ż. G. prawo do zasiłku opiekuńczego za okres od 18 marca 2020 roku do 10 kwietnia 2020 roku z ubezpieczenia chorobowego z tytułu zatrudnienia u płatnika (...) i stwierdza brak obowiązku zwrotu pobranego zasiłku opiekuńczego.

Sygn. akt V U 126/22

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 13 kwietnia 2022 roku, znak (...), Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w R. odmówił ubezpieczonej Ż. G. prawa do zasiłku opiekuńczego za okres od 18 marca 2020 roku do 10 kwietnia 2020 roku z ubezpieczenia chorobowego z tytułu zatrudnienia u płatnika (...) i zobowiązał ją zwrotu nienależnie pobranego zasiłku wraz z odsetkami w łącznej kwocie 1 601,78 zł. Organ rentowy wskazał, że ubezpieczonej z tytułu zatrudnienia u płatnika (...) został wypłacony w związku z pandemią koronawirusa dodatkowy zasiłek opiekuńczy za okres od 18 marca 2020 roku do 10 kwietnia 2020 roku z powodu zamknięcia placówki do której uczęszcza dziecko ubezpieczonej. ZUS zaznaczył, że 1 kwietnia 2020 roku ubezpieczona rozpoczęła działalność gospodarczą, co wynika ze zgłoszenia do ubezpieczenia, wykorzystując tym samym zasiłek opiekuńczy niezgodnie z jego celem.

W odwołaniu od powyższej decyzji ubezpieczona wniosła o jej zmianę poprzez przyznanie jej prawa do zasiłku. W ocenie ubezpieczonej samo założenie działalności gospodarczej nie może być kwalifikowane jako wykonywanie pracy.

W odpowiedzi na odwołanie organ rentowy wniósł o jej oddalanie podtrzymując dotychczasowe twierdzenia.

Sąd ustalił co następuje:

Ubezpieczona Ż. G. jest zatrudniona w (...) w R. na stanowisku asystenta nauczyciela.

W okresie od 18 marca 2020 roku do 10 kwietnia 2020 roku ubezpieczona pobrała dodatkowy zasiłek opiekuńczy wypłacany w związku z pandemią Covid-19 i zamknięciem placówki do której uczęszcza jej dziecko.

1 kwietnia 2020 roku ubezpieczona za pośrednictwem portalu internetowego założyła działalność gospodarczą w zakresie wykonywania instalacji elektrycznych. Do 10 kwietnia 2020 roku ubezpieczona rozeznawała się na temat tego co warto kupić, jakie przejść szkolenia. Po założeniu firmy ubezpieczona nie reklamowała się. Założenie firmy w Internecie zajęło ubezpieczonej parę minut. 13 kwietnia 2020 roku ubezpieczona odbyła pierwsze spotkanie z klientem, któremu 14 kwietnia 2020 roku wystawiła pierwszą fakturę-zaliczkową. W maju 2020 ubezpieczona zatrudniła pierwszego pracownika.

Dowód: akta organu rentowego:

- zgłoszenie do ubezpieczeń zdrowotnych,

- decyzja ZUS z 13.04.2022r. wraz z protokołem,

- wydruk z CEIDG,

przesłuchanie ubezpieczonej k. 14v.

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił w oparciu o zgromadzony w sprawie materiał dowodowy w postaci w/w dokumentów, których prawdziwości strony nie kwestionowały, a także w oparciu o dowód z przesłuchania ubezpieczonej, który wraz z pozostałymi dowodami tworzył spójny i logiczny obraz przedstawiający stan faktyczny sprawy.

Sąd zważył co następuje

Odwołanie zasługuje na uwzględnienie.

Dodatkowy zasiłek opiekuńczy został wprowadzony ustawą z dnia 2 marca 2020 r. o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych (Dz. U. z 2020 r. poz. 374, z późn. zm.), jako szczególne świadczenie z powodu COVID-19. Jest to szczególne świadczenie mające na celu zapewnienie opieki nad dziećmi do 8 roku życia w związku z panującą epidemią COVID-19. Faktem notoryjnym jest, iż w związku z zamknięciem szkół i przedszkoli m.in. w okresie lockdownu wiosną 2020r. koniecznym było zapewnienie opieki najmłodszym.

Zgodnie z treścią art. 4 ust. 1 pkt 1 ww. ustawy w przypadku zamknięcia żłobka, klubu dziecięcego, przedszkola, szkoły do których uczęszcza dziecko, z powodu COVID-19, ubezpieczonemu zwolnionemu od wykonywania pracy z powodu konieczności osobistego sprawowania opieki nad dzieckiem, o którym mowa w art. 32 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 25 czerwca 1999 r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa przysługuje dodatkowy zasiłek opiekuńczy za okres nie dłuższy niż 14 dni. Zasiłek ten przysługiwał od 12 marca.

W myśl art. 32 ust. 1 pkt 1a ustawy z dnia 25 czerwca 1999 r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa (Dz. U. z 2019r. poz. 645 ze zm.) zasiłek opiekuńczy przysługuje ubezpieczonemu zwolnionemu od wykonywania pracy z powodu konieczności osobistego sprawowania opieki nad dzieckiem w wieku do ukończenia 8 lat w przypadku nieprzewidzianego zamknięcia żłobka, klubu dziecięcego, przedszkola lub szkoły, do których dziecko uczęszcza, a także w przypadku choroby niani, z którą rodzice mają zawartą umowę uaktywniającą, o której mowa w art. 50 ustawy z dnia 4 lutego 2011 r. o opiece nad dziećmi w wieku do lat 3 (Dz. U. z 2020 r. poz. 326 i 568), lub dziennego opiekuna sprawujących opiekę nad dzieckiem.

Z kolei na mocy art. 1 pkt 3 ustawy z 31 marca 2020 roku o zmianie ustawy o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. z 2020r. poz. 567 ze zm.) w ustawie z dnia 2 marca 2020 r. o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych (Dz. U. poz. 374 i 567) wprowadzono następujące zmiany w art. 4:

a) ust. 1: „1. W przypadku zamknięcia żłobka, klubu dziecięcego, przedszkola, szkoły lub innej placówki, do których uczęszcza dziecko albo niemożności sprawowania opieki przez nianię lub dziennego opiekuna z powodu COVID-19, ubezpieczonemu zwolnionemu od wykonywania pracy z powodu konieczności osobistego sprawowania opieki nad: 1) dzieckiem, o którym mowa w art. 32 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 25 czerwca 1999 r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa (Dz. U. z 2019 r. poz. 645 i 1590– przysługuje dodatkowy zasiłek opiekuńczy przez okres nie dłuższy niż 14 dni.”. Na mocy art. 101 pkt 2h ww. ustawy przepis obowiązywał od 26 marca 2020 roku.

Zgodnie z treścią art. 1 pkt 3 d ustawy z 31 marca 2020 roku o zmianie ustawy o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. z 2020r. poz. 567 ze zm.) w art. 4 dodaje się ust. 3 w brzmieniu: Rada Ministrów może, w celu przeciwdziałania COVID-19, w drodze rozporządzenia, określić dłuższy okres pobierania dodatkowego zasiłku opiekuńczego niż wskazany w ust. 1 i 1a lub, biorąc pod uwagę okres na jaki zostały zamknięte żłobki, kluby dziecięce, przedszkola, szkoły, placówki pobytu dziennego oraz inne placówki lub okres niemożności sprawowania opieki przez nianie lub opiekunów dziennych.

Następnie na mocy § 1 i 2 Rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 10 kwietnia 2020r. w sprawie określenia dłuższego okresu pobierania dodatkowego zasiłku opiekuńczego w celu przeciwdziałania COVID-19 ( Dz. U. z 2020r. poz. 656) dodatkowy zasiłek opiekuńczy przysługiwał od 9 kwietnia 2020 roku do 26 kwietnia 2020 roku.

Ubezpieczona spełniła ustawowe warunki do otrzymania przedmiotowego świadczenia.

Na mocy art. 17 ust. 1 ww. ustawy ubezpieczony wykonujący w okresie orzeczonej niezdolności do pracy pracę zarobkową lub wykorzystujący zwolnienie od pracy w sposób niezgodny z celem tego zwolnienia traci prawo do zasiłku chorobowego za cały okres tego zwolnienia. W myśl art. 35 ust. 2 powołanej ustawy do zasiłku opiekuńczego stosuje się odpowiednio przepis art. 17 ustawy.

Zgodnie z utrwaloną linią orzeczniczą, do wypełnienia przesłanek z art. 17 nie dochodzi, gdy były to zachowania o charakterze incydentalnym, sporadycznym, wymuszone okolicznościami (tak np. postanowienie Sądu Najwyższego z 25 stycznia 2016, sygn. III UK 82/15). ).

Jak wykazało przeprowadzone postępowania dowodowe, ubezpieczona w trakcie pobierania dodatkowego zasiłku opiekuńczego założyła przez Internet działalność gospodarczą. Podkreślić jednak należy, że w okresie pobierania zasiłku ubezpieczona nie wykonywała żadnych czynności w ramach działalności. Ubezpieczona jedynie zapoznawała się ze specyfiką nowo utworzonej firmy, w tym interesowała się m.in. jakie przejść szkolenia czy co powinna zakupić. Nadto, w trakcie pobierania zasiłku ubezpieczona z tytułu działalności nie osiągnęła żadnego dochodu. Wobec powyższego nie sposób przyjąć, że samo założenia firmy, które trwało kilka minut jest równoznaczne ze świadczenie pracy i uzasadnienia pozbawienie ubezpieczonej prawa do dodatkowego zasiłku opiekuńczego.

Jak stanowi przepis art. 84 ust. 1 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz. U. z 2015 r., poz. 121 j.t. ze zm.) osoba, która pobrała nienależne świadczenie z ubezpieczeń społecznych, jest obowiązana do jego zwrotu, wraz z odsetkami, w wysokości i na zasadach określonych przepisami prawa cywilnego, z uwzględnieniem ust. 11. Na podstawie art. 84 ust. 2 ustawy systemowej, za kwoty nienależnie pobranych świadczeń uważa się: 1) świadczenia wypłacone mimo zaistnienia okoliczności powodujących ustanie prawa do świadczeń albo wstrzymanie ich wypłaty w całości lub w części, jeżeli osoba pobierająca świadczenie była pouczona o braku prawa do ich pobierania; 2) świadczenia przyznane lub wypłacone na podstawie nieprawdziwych zeznań lub fałszywych dokumentów albo w innych przypadkach świadomego wprowadzania w błąd organu wypłacającego świadczenia przez osobę pobierającą świadczenia.

Nie sposób uznać, że ubezpieczona świadomie wprowadziła w błąd organ rentowy na etapie ustalania prawa do świadczeń. Organ rentowy nie wykazał złej woli ubezpieczonej, brak więc podstaw do żądania zwrotu pobranego zasiłku. Jednocześnie Sąd wskazuje, że nie można automatycznie samego założenia działalności gospodarczej za pośrednictwem portalu internetowego, a co za tym idzie zgłoszenia do ubezpieczenia utożsamiać z pracą zarobkową lub wykorzystywaniem zwolnienia od pracy w sposób niezgodny z celem tego zwolnienia. Wobec powyższego należy uznać, że nie zaistniała żadna z przesłanek utraty prawa do zasiłku, a wypłacone świadczenie jest świadczeniem należnym i bezpodstawne jest żądanie jego zwrotu.

Mając na uwadze powyższe, Sąd działając na podstawie art. 477 ¹⁴ § 2 kpc zmienił zaskarżoną decyzję w ten sposób, że przyznał ubezpieczonej Ż. G. prawo do zasiłku opiekuńczego za okres od 18 marca 2020 roku do 10 kwietnia 2020 roku z ubezpieczenia chorobowego z tytułu zatrudnienia u płatnika (...) i stwierdza brak obowiązku zwrotu pobranego zasiłku opiekuńczego.

Sędzia Wiesław Jakubiec