Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 14 września 2022r.

Sąd Rejonowy Szczecin-Centrum w Szczecinie III Wydział Cywilny

w składzie następującym:

po rozpoznaniu w dniu 14 września 2022r. w Szczecinie

na rozprawie

sprawy z powództwa Gminy M. S. - Zarząd (...)
w S.

przeciwko M. O., M. W. (1), M. W. (2)
i M. W. (3)

o wydanie lokalu

1.  nakazuje pozwanym M. O., M. W. (1), M. W. (2) i M. W. (3) aby wydali powódce Gminie M. S. - Zarząd (...) w S. lokal mieszkalny
nr 2 położony w S. przy ul. (...), w stanie wolnym od osób
i rzeczy;

2.  orzeka o uprawnieniu pozwanych M. W. (2), M. O. i M. W. (3) do zawarcia umowy najmu socjalnego lokalu;

3.  nakazuje wstrzymanie wykonania opróżnienia lokalu do czasu złożenia przez Gminę M. S. w S. oferty zawarcia umowy najmu socjalnego lokalu;

4.  zasądza solidarnie od pozwanych na rzecz powódki koszty postępowania w kwocie 440 (czterystu czterdziestu) złotych wraz z odsetkami w wysokości odsetek ustawowych za opóźnienie w spełnieniu świadczenia pieniężnego, za czas od dnia uprawomocnienia się wyroku, do dnia zapłaty.

Sędzia Grażyna Sienicka

Sygn. akt III C 427/21

UZASADNIENIE

w postępowaniu zwykłym

Pozwem z dnia 15 kwietnia 2021r. powódka Gmina M. S. – Zarząd (...) w S. wniosła o nakazanie wydania lokalu mieszkalnego pozwanym M. O., M. W. (1) oraz M. W. (2).

Powódka wniosła także o zasądzenie na jej rzecz od pozwanych kosztów procesu według norm przepisanych.

W uzasadnieniu pozwu powódka wskazała, że jest właścicielką lokalu mieszkalnego położonego w S. przy ulicy (...), który pozwani zajmują bez tytułu prawnego.

Na rozprawie z dnia 17 listopada 2021r. pozwana oświadczyła, że w lokalu przy ul. (...) mieszka wraz z konkubentem - M. W. (3). Strona powodowa wniosła nadto o wezwanie do udziału w sprawie M. W. (3). Postanowieniem z dnia 17 listopada 2021r. zapadłym na rozprawie sąd wezwał M. W. (3) do udziału w postępowaniu w charakterze pozwanego.

Pozwani M. W. (3), M. W. (1) oraz M. O. działająca również w imieniu małoletniego M. W. (2), wnieśli
o oddalenie powództwa w całości ze względu na zasady współżycia społecznego,
a w przypadku nieuwzględnienia wniosku o oddalenie powództwa, wnieśli
o ustalenie, że pozwanym przysługuje uprawnienie do otrzymania lokalu socjalnego oraz o nieobciążanie kosztami, w tym kosztami zastępstwa procesowego ze względu na zasady słuszności oraz trudną sytuację osobistą i majątkową pozwanych. Pozwany M. W. (3) podniósł, że regularnie uiszcza czynsz za lokal, przyznał również, że w lokalu powstały zaległości, ale stara się spłacać zadłużenie. Pozwany M. W. (3) wskazał ponadto, że mieszka w lokalu wraz z rodziną od trzydziestu lat i dbają o niego. Wskazał również, że posiada zadłużenie alimentacyjne oraz spłaca dwa kredyty i dwie pożyczki. Pozwana M. O. przyznała nadto, iż doszło do znacznych zaległości w opłacie należności czynszowych oraz opłat związanych z odszkodowaniem z tytułu bezumownego korzystania z lokalu, jednakże stało się to ze względu na trudną sytuację majątkową i życiową pozwanej
i jej rodziny. Pozwana wskazała, że stara się regularnie dokonywać wpłat na bieżący czynsz i zaległość w kwotach, na które pozwalają ich możliwości finansowe. Obecnie stara się spłacić zadłużenie, jednak ograniczone możliwości finansowe rodziny nie pozwalają na spłatę zadłużenia jednorazowo. Pozwana M. O. podniosła również, iż pozwani nie posiadają innego lokalu, w którym mogliby mieszkać, a w lokalu przy ul. (...) w S. zamieszkują nieprzerwanie od 1991r. W dalszej części uzasadnienia pozwana wskazała również, że jest osobą bezrobotną od 28 sierpnia 2020r. do chwili obecnej, nie posiada prawa do zasiłku oraz ma dwoje dzieci tj. M. W. (2) i M. W. (1).

Pozwany M. W. (1) w całości poparł stanowisko M. O. wyrażone w odpowiedzi na pozew.

Ustosunkowując się do odpowiedzi na pozew powódka podtrzymała swoje stanowisko i zwróciła uwagę na to, że pozwani nie wskazali jakie konkretne zasady współżycia społecznego zostały naruszone przez powódkę oraz, że okoliczności
w zakresie sytuacji życiowej i finansowej pozwanych nie stanowią okoliczności szczególnych w rozumieniu art. 5 k.c.

W dalszym toku postępowania stanowiska stron nie uległy zmianie.

Stan faktyczny.

23 listopada 1987r. Gmina M. S. zawarła z H. T. (1) umowę najmu lokalu mieszkalnego nr (...) położonego w S. przy ulicy (...). Lokal składał się z jednego pokoju, kuchni, łazienki oraz przedpokoju, a jego łączna powierzchnia wynosiła 30,23 m ², w tym części mieszkalnej (...) m ². Lokal był wyposażony w instalację wodociągowo-kanalizacyjną, gaz oraz elektryczność.

Dowód: kopia umowy najmu lokalu mieszkalnego z dnia 23 listopada 1987r.
k. 7-7v.

28 listopada 1991r. zawarto aneks do umowy najmu lokalu mieszkalnego
z dnia 23 listopada 1987 poprzez wprowadzenie następujących zmian: oddanie lokalu w najem M. O., wstępującej na podstawie art. 691 k.c. z dniem 29 sierpnia 1989r. w stosunek najmu po zmarłym H. T. (2) oraz nazwę ulicy, przy której położony był lokal mieszkalny z „Rewolucji Październikowej 21A/2” na „N. 21A/2”.

Dowód: kopia aneksu – k. 8;

zaświadczenie z dnia 27 sierpnia 1991r. – k. 8v.

Pismem z dnia 24 października 2003r. Gmina M. S. – Zarząd (...) w S. wezwała M. O. do uregulowania należności z tytułu czynszu i innych opłat za zajmowany lokal mieszkalny.

Dowód: kopia wezwania do zapłaty z dnia 24 października 2003 r. – k. 9;

kopia książki nadawczej – k. 9v.

Pismem z dnia 22 stycznia 2004r. Gmina M. S. – Zarząd (...) w S. wypowiedziała umowę najmu lokalu mieszkalnego przy ul. (...) w S..

Dowód: kopia pisma z dnia 22 stycznia 2004 r. – k. 10;

kopia książki nadawczej – k. 10v.

Pismem z dnia 6 kwietnia 2021r. Gmina M. S. – Zarząd (...) w S. wezwał M. O. do opróżnienia z osób i rzeczy oraz wydania lokalu przy ul. (...) w S..

Dowód: kopia wezwania do opróżnienia lokalu z dnia 6 kwietnia 2021r. – k. 11;

kopia książki nadawczej – k. 12.

M. O. oraz M. W. (3) częściowo spłacali i spłacają powstałe zadłużenie z tytułu opłat za zajmowanie lokalu.

Dowód: korekta konta za okres od 1 stycznia 2013 r. do 1 kwietnia 2021r.
k. 13-17;

analiza odsetek z okresu od 1 kwietnia 2018 r. do dnia 1 kwietnia 2021 r. dla subkont czynszu - k. 17v-18v;

informacja o stanie konta z dnia 31 grudnia 2012 r. – k. 19;

informacja o opłacie z kwietnia 2021 r. – k. 20;

kopia dowodu wpłaty z listopada 2021 r. – k. 84;

kopia dowodu wpłaty z 26 kwietnia 2022 r. – k. 115;

kopia dowodu wpłaty z 7 kwietnia 2022 r. – k. 116;

kopia dowodu wpłaty z 7 kwietnia 2022 r. – k. 117;

kopia dowodu wpłaty z 4 marca 2022 r. – k. 118;

kopia dowodu wpłaty z 2 lutego 2022 r. – k. 119;

kopia dowodu wpłaty z 2 lutego 2022 r. – k. 120;

kopia dowodu wpłaty z 31 grudnia 2021 r. – k. 121;

kopia dowodu wpłaty z 31 grudnia 2021 r. – k. 122;

kopia dowodu wpłaty z 13 grudnia 2021 r. – k. 123;

kopia dowodu wpłaty z grudnia 2021 r. – k. 124;

kopia dowodu wpłaty z września 2021 r. – k. 125;

kopia dowodu wpłaty z 22 lipca 2021 r. – k. 126;

kopia dowodu wpłaty z 2 czerwca 2021 r. – k. 127;

kopia dowodu wpłaty z 6 maja 2021 r. – k. 128;

przesłuchanie M. O. – k. 160-161

M. O., M. W. (1), M. W. (2) oraz M. W. (3) mieszkają w lokalu przy ul. (...) w S..

Niesporne.

M. O. jest zarejestrowana w Urzędzie Pracy jako osoba bezrobotna od dnia 28 sierpnia 2020r. i nie posiadająca prawa do zasiłku. Od ponad 30 lat mieszka w lokalu przy ul. (...) w S..

Dowód: pismo Powiatowego Urzędu Pracy z dnia 14 lipca 2021 r. – k. 42;

przesłuchanie M. O. – k. 160-161.

M. W. (1) był słuchaczem Zaocznej Szkoły Podstawowej
w S. do czerwca 2022r. Od urodzenia mieszka w lokalu przy
ul. (...) w S.. M. W. (1) aktualnie pracuje
i zarabia około 2.000 zł.

Dowód: zaświadczenie z dnia 27 listopada 2020r. – k. 83;

przesłuchanie M. O. – k. 160-161.

M. W. (2) ma 13 lat i chodzi do szkoły. Od urodzenia mieszka w lokalu przy ul. (...) w S..

Dowód: przesłuchanie M. O. – k. 160-161.

M. W. (3) jest konkubentem M. O. i od 20 lat pracuje za granicą. Od ponad trzydziestu lat mieszka w lokalu przy ul. (...)
w S.. M. W. (3) spłaca kredyt zaciągnięty na samochód w wysokości 25.000 zł oraz zobowiązanie alimentacyjne. Samochód jest mu potrzebny do wykonywania obowiązków zawodowych u zagranicznego pracodawcy.

Dowód: przesłuchanie M. O. w charakterze strony – k. 160-161.

Rozważania.

Powództwo okazało się uzasadnione.

Podstawą żądania pozwu jest przepis art. 222 § 1 k.c. Przewidziane w nim roszczenie windykacyjne jest roszczeniem właściciela o wydanie rzeczy, która znajduje się we władaniu innej osoby. Przepis ten stanowi, iż właściciel może żądać od osoby, która włada faktycznie jego rzeczą, ażeby rzecz została mu wydana, chyba, że osobie tej przysługują skuteczne względem właściciela uprawnienia
do władania rzeczą. Uprawnienia takie mogą mieć swoje źródło w umowie najmu lub innym stosunku prawnym uprawniającym do zajmowania lokalu.

W analizowanej sprawie poza sporem pozostawało, iż powódka jest właścicielką lokalu zajmowanego przez pozwanych, stąd legitymacja czynna powódki do wystąpienia z powództwem o jego wydanie nie budziła wątpliwości.

Zgodnie z treścią art. 675 § 1 k.c. po zakończeniu najmu najemca obowiązany jest zwrócić rzecz w stanie nie pogorszonym; jednakże nie ponosi odpowiedzialności za zużycie rzeczy będące następstwem prawidłowego używania. W myśl zaś § 2 przywołanego artykułu jeżeli najemca oddał innej osobie rzecz do bezpłatnego używania lub w podnajem, obowiązek powyższy ciąży także na tej osobie. Zgodnie natomiast z art. 680 k.c., do najmu lokalu stosuje się ten przepis odpowiednio.

Zgodnie z treścią art. 691 k.c. § 1 k.c. w razie śmierci najemcy lokalu mieszkalnego w stosunek najmu lokalu wstępują: małżonek niebędący współnajemcą lokalu, dzieci najemcy i jego współmałżonka, inne osoby, wobec których najemca był obowiązany do świadczeń alimentacyjnych oraz osoba, która pozostawała faktyczne we wspólnym pożyciu z najemcą.

Koniecznym warunkiem dla skutecznego wystąpienia z tego rodzaju żądania przez wynajmującego jest uprzednie ustanie stosunku najmu dającego prawo do władania lokalem pozwanym.

Umowa najmu lokalu zawarta w dniu 23 listopada 1987r. przez powódkę oraz H. T. (2) niewątpliwie wygasła w związku z jego śmiercią, natomiast na podstawie aneksu do umowy z dnia 28 listopada 1991r. w miejsce najemcy wstąpiła pozwana M. O., która od tego czasu zamieszkuje w lokalu wraz
z rodziną.

Pismem z dnia 24 października 2003r. powódka wezwała pozwaną M. O. do zapłaty, a następnie pismem z dnia 22 stycznia 2004r. wypowiedziała umowę najmu ze skutkiem na dzień 31 marca 2004r. Pismem z dnia 6 kwietnia 2021r. wezwała pozwaną M. O. do opróżnienia z osób i rzeczy oraz wydania lokalu przy ul. (...) w S.. Okoliczność ta powoduje, że powódka może się skutecznie domagać od pozwanych wydania spornego lokalu.

Pozwani, w ocenie sądu, posiadają status lokatorów art. 2 ust. 1, pkt 1) Ustawy z dnia 21 czerwca 2001r. o ochronie praw lokatorów, mieszkaniowym zasobie gminy i o zmianie Kodeksu cywilnego (t.j. Dz. U. z 2022 r. poz. 172). Lokatorem, w myśl przywołanego przepisu jest najemca lokalu lub osoba używająca lokalu na podstawie innego tytułu prawnego niż prawo własności.

Ta szeroka definicja, odnosząca się także – w zakresie orzekania o eksmisji
i prawie do lokalu socjalnego (obecnie – do najmu socjalnego lokalu) do dotychczasowych lokatorów, tj. osób, które utraciły przysługujący im tytuł do lokalu (por. uchwałę Sądu Najwyższego z 15.11.2001 r., III CZP 66/01, OSNC 2002/9, poz. 109), obejmuje zarówno osoby, które korzystają (lub korzystały) z prawa do lokalu na podstawie umowy użyczenia (lub stosunków prawnorodzinnych, np. art. 28 ¹ k.r.o.). R. D. [w:] Komentarz do ustawy o ochronie praw lokatorów, mieszkaniowym zasobie gminy i zmianie Kodeksu cywilnego [w:] Ochrona praw lokatorów. Dodatki mieszkaniowe. Komentarz. Wzory pozwów, wyd. VII, W. 2020, art. 2.

Korzystanie z lokalu przez M. O., M. W. (1), M. W. (3) oraz małoletniego M. W. (2) odbywało się za wiedzą i zgodą powódki.

Posiadanie przez pozwanych statusu lokatora jest bezsprzeczne, jak również to, że powódka Gmina M. S.- Zarząd (...) jest właścicielką lokalu przy ul. (...) w S.. Z kolei podnoszone przez pozwanych okoliczności dotyczące spłaty części zadłużenia pozostają bez znaczenia w świetle braku uprawnienia do władania lokalem. Fakt wieloletniego zamieszkiwania oraz uprzednie wynajmowanie lokalu przez M. O.,
w żaden sposób nie zmienia sytuacji prawnej pozwanych.

Pozwani podnieśli również, iż żądanie opróżnienia lokalu przez pozwanych jest niezgodne z zasadami współżycia społecznego, albowiem mieszkają tam od ponad 30 lat i są w trudnej sytuacji materialnej. Pozwani nie wskazali jednak jakie zasady współżycia społecznego narusza powódka. Zgodnie natomiast z treścią art. 5 k.c. wskazuje się, że nie można czynić ze swego prawa użytku, który by był sprzeczny ze społeczno-gospodarczym przeznaczeniem tego prawa lub z zasadami współżycia społecznego. Takie działanie lub zaniechanie uprawnionego nie jest uważane za wykonywanie prawa i nie korzysta z ochrony. Artykuł 5 k.c. może być stosowany wyjątkowo tylko w takich sytuacjach, w których wykorzystywanie uprawnień wynikających z przepisów prawnych prowadziłoby do skutku nieaprobowanego ze względu na przyjęte w społeczeństwie reguły zachowania, wyznaczane przez wartości powszechnie uznawane w społeczeństwie, których przestrzeganie spotyka się z pozytywną oceną, jest aprobowane, zaś ich naruszanie jest traktowane jako naganne, spotyka się z dezaprobatą. Przepis ten ustanawia zakaz korzystania w określonych granicach z praw podmiotowych. Stanowi tzw. klauzulę generalną, odsyłającą do zasad współżycia społecznego, której treść wymaga każdorazowo doprecyzowania na gruncie konkretnej sprawy. Rola zasad współżycia społecznego polega na synchronizowaniu przepisów prawa z nakazami moralności i obyczajów. Stosowanie art. 5 k.c. znajduje uzasadnienie w sytuacjach, gdy wydane rozstrzygnięcie, mimo że zgodne z prawem, musiałoby jednocześnie zostać negatywnie ocenione na podstawie norm pozaprawnych, regulujących zasady moralne funkcjonujące w społeczeństwie (por. wyrok Sądu Apelacyjnego w Gdańsku z dnia 31 marca 2022 r. o sygn. akt V AGa 13/21, Lex nr 3368978). Strona pozwana nie wykazała z kolei w jakim zakresie i z jaka normą moralna nakazanie opróżnienia i wydania lokalu przez pozwanych byłoby niezgodna z zasadami współżycia społecznego.

Mając powyższe na uwadze Sąd uwzględnił kierowane wobec pozwanych powództwo i orzekł jak w pkt 1 wyroku.

Zgodnie z art. 14 ust. 1-6 przywołanej wyżej ustawy o ochronie praw lokatorów,w wyroku nakazującym opróżnienie lokalu sąd orzeka o uprawnieniu do zawarcia umowy najmu socjalnego lokalu albo braku takiego uprawnienia wobec osób, których nakaz dotyczy. Obowiązek zapewnienia najmu socjalnego lokalu ciąży na gminie właściwej ze względu na miejsce położenia lokalu podlegającego opróżnieniu.

Jeżeli w wyroku orzeczono o uprawnieniu, o którym mowa w ust. 1, dwóch lub więcej osób, gmina jest obowiązana zapewnić im najem socjalny co najmniej jednego lokalu.

Sąd, badając z urzędu, czy zachodzą przesłanki zawarcia umowy najmu socjalnego lokalu, orzeka o uprawnieniu osób, o których mowa w ust. 1, biorąc pod uwagę dotychczasowy sposób korzystania przez nie z lokalu oraz ich szczególną sytuację materialną i rodzinną. Sąd nie może orzec o braku uprawnienia do zawarcia umowy najmu socjalnego lokalu wobec:

1) kobiety w ciąży,

2) małoletniego, osoby niepełnosprawnej w rozumieniu 27 sierpnia 1997r. o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych (Dz. U. z 2021r. poz. 573 i 1981) lub ubezwłasnowolnionego oraz osoby sprawującej nad nim opiekę i wspólnie z nim zamieszkałej,

3) obłożnie chorego,

4) emeryta lub rencisty spełniającego kryteria do otrzymania świadczenia z pomocy społecznej,

5) osoby posiadającej status bezrobotnego,

6) osoby spełniającej przesłanki określone przez radę gminy w drodze uchwały - chyba że osoby te mogą zamieszkać w innym lokalu niż dotychczas używany lub ich sytuacja materialna pozwala na zaspokojenie potrzeb mieszkaniowych we własnym zakresie.

W analizowanej sprawie Sąd z urzędu zbadał, czy zachodzą przesłanki do zawarcia przez pozwanych umowy najmu socjalnego lokalu i uznał, że podstawa taka istnieje w stosunku do M. W. (2), jako osoby małoletniej,
w stosunku do jego matki – jako przedstawicielki ustawowej małoletniego oraz osoby bezrobotnej, zaś w stosunku do M. W. (3) jako przedstawiciela ustawowego małoletniego M. W. (2).

Sąd miał również na uwadze, treść art. 4 ust. 2 ustawy z dnia 21 czerwca 2001r. o ochronie praw lokatorów, mieszkaniowym zasobie gminy i o zmianie Kodeksu cywilnego, który wskazuje, że gmina, na zasadach i w przepisach określonych w ustawie, zapewnia lokale w ramach najmu socjalnego lokale zamienne, a także zaspokaja potrzeby mieszkaniowe gospodarstw domowych
o niskich dochodach. Zgodnie z art. 20 ust. 1 ww. ustawy, w celu realizacji zadań gmina może tworzyć zasób mieszkaniowy. Szczególna sytuacja materialna
i rodzinna, o której mowa w art. 14 ust 3. przedmiotowej ustawy oznacza brak możliwości wynajęcia mieszkania na wolnym rynku z powodu niskich dochodów gospodarstwa domowego.

Mając powyższe na uwadze Sąd orzekł jak w punkcie 2 orzeczenia.

Zgodnie z treścią art. 14 ust. 6 ustawy o ochronie praw lokatorów, sąd nakazuje wstrzymanie wykonania opróżnienia lokalu do czasy złożenia przez gminę oferty zawarcia umowy najmu socjalnego lokalu, co uczyniono w pkt 3 orzeczenia.

Rozstrzygając o kosztach procesu sąd miał na względzie wyrażoną w art. 98 § 1 k.p.c. zasadę odpowiedzialności stron za wynik procesu, zgodnie z którą pozwana jako strona przegrywająca spór ma obowiązek zwrócić powodowi koszty jakie poniósł on w związku ze skierowaniem sprawy na drogę sądową

Podejmując rozstrzygnięcie o kosztach procesu w niniejszej sprawie sąd przeanalizował zarówno fakty związane z samym przebiegiem procesu jak i okoliczności leżące poza nim.

Ustawodawca przyznaje sądowi pewną swobodę w zasądzaniu kosztów procesu, gdy stosowaniu zasady odpowiedzialności za wynik sporu (art. 98 k.p.c.) sprzeciwiają się względy słuszności, co właśnie wyraża się stwierdzeniem, że w przypadkach szczególnie uzasadnionych sąd może zasądzić od strony przegrywającej tylko część kosztów.

Na koszty procesu poniesione przez powódkę składają się: kwota 200 zł tytułem opłaty sądowej od pozwu oraz kwota 240,00 zł tytułem kosztów zastępstwa procesowego sprawowanego przez zawodowego pełnomocnika (§ 7 pkt 1 Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych.

W świetle powyższych okoliczności należało orzec jak w punkcie 4 sentencji.