Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 10 kwietnia 2014 r.

Sąd Okręgowy w Gliwicach VIII Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

po rozpoznaniu w dniu 10 kwietnia 2014 r. w Gliwicach

sprawy J. T. (T.)

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w Z.

o prawo do emerytury

na skutek odwołania J. T.

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w Z.

z dnia 16 grudnia 2013 r. nr (...)

zmienia zaskarżoną decyzję w ten sposób, że przyznaje ubezpieczonemu J. T. prawo do emerytury poczynając od 25 grudnia 2013 roku.

(-) SSO Teresa Kalinka

Sygn. akt VIII U 191/14

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 16 grudnia 2013r.. Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w Z., powołując się na ustawę z dnia 17 grudnia 1998r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. z 2009r., nr 153, poz. 1227 ze zm.) oraz rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz.U. z 1983r., nr 8, poz. 43 ze zm.) odmówił ubezpieczonemu J. T. prawa do emerytury z powodu nieudokumentowania wymaganych 15 lat pracy w szczególnych warunkach i nieosiągnięcia wieku emerytalnego. W decyzji, ZUS podkreślił, iż na świadectwie pracy z dnia 2 kwietnia 2001r. wystawionym przez (...) w B. zawarto adnotacje o niewykonywaniu przez ubezpieczonego pracy w warunkach szczególnych.

W odwołaniu od decyzji ubezpieczony domagał się jej zmiany i przyznania spornego świadczenia. Podniósł, że w okresie zatrudnienia od 1 września 1971r. do 31 grudnia 1998r. pracował w warunkach szczególnych na stanowisku mechanik samochodowy, co należy zakwalifikować do pracy wymienionej w wykazie A, dziale XIV, poz. 16 rozporządzenia RM z dnia 7.02.1983r. Ponadto, powołując się na wyrok SN z dnia 1 czerwca 2010r. (III UK 21/10), podkreślił, iż dla uznania pracy w warunkach szczególnych bez znaczenia jest nazwa zajmowanego stanowiska. Wniósł o przesłuchanie wskazanych świadków, na potwierdzenie rodzaju wykonywanej pracy w ww. okresie.

W odpowiedzi na odwołanie organ rentowy wniósł o jego oddalenie, podtrzymując swoje dotychczasowe stanowisko. Nadmienił, iż ubezpieczony po wydaniu decyzji przez ZUS spełnił przesłankę wymaganego wieku, a zasadniczym powodem odmownego rozpoznania wniosku ubezpieczonego i nieprzyznania spornego świadczenia była adnotacja zawarta w świadectwie pracy.

Rozpoznając odwołanie Sąd Okręgowy w Gliwicach poczynił następujące ustalenia:

Ubezpieczony J. T. urodził się w dniu (...)

W dniu 2 grudnia 2013r. ubezpieczony złożył wniosek o emeryturę w wieku 60 lat z tytułu zatrudnienia w szczególnych warunkach.

Ustalono, że na dzień 1 stycznia 1999r. ubezpieczony legitymuje się okresem składkowym i nieskładkowym w wymiarze 30 lat, 3 miesięcy i 29 dni, a w dacie złożenia odwołania miał ukończone 60 lat, nie przystąpił do otwartego funduszu emerytalnego i pozostaje nadal w stosunku pracy.

Ubezpieczony nie posiada świadectwa pracy w warunkach szczególnych. Przedłożył natomiast świadectwo pracy z dnia 2 kwietnia 2001r., na okres zatrudnienia od 2 września 1968r. do 31 marca 2001r. w Przedsiębiorstwie (...) S.A., z zaznaczeniem, że do 1971r. był uczniem, a następnie w pełnym wymiarze czasu pracy wykonywał pracę na stanowisku mechanika pojazdów samochodowych. W punkcie 4h świadectwa zaznaczono, iż nie wykonywał pracy w warunkach szczególnych lub w szczególnym charakterze.

Po przeanalizowaniu sprawy, ZUS w dniu 16 grudnia 2013r. wydał decyzję odmowną.

Do wymaganego 15-letniego okresu pracy w warunkach szczególnych organ rentowy nie uznał ubezpieczonemu okresu zatrudnienia od 1 września 1971r. do 31 grudnia 1998r. w Przedsiębiorstwie (...) Spółka Akcyjna w B..

Sąd ustalił, na podstawie zeznań świadków i ubezpieczonego, iż w spornym okresie (...) w B. jako początkowo przedsiębiorstwo komunikacyjne, później spółka akcyjna, świadczyło usługi w zakresie przewozów komunikacyjnych. W oddziale autobusowym zatrudnionych było w systemie trzyzmianowym ok. 150 pracowników, z tym że na pierwszej rannej zmianie pracowników było najwięcej, z uwagi na dużą ilość prac. W warsztacie znajdowało się 12 kanałów remontowych, przy taborze autobusowym liczącym ponad 100 pojazdów typu J., Ikarus. Na jeden kanał przypadał jeden autobus, obsługiwany przez dwóch mechaników pracujących w kanale. Z uwagi na ilość pojazdów i prac remontowych, a także z uwagi na czas naprawy i koszty, w warsztacie obowiązywał podział pracy na mechaników wykonujących prace wyłącznie w kanałach i pozostałych pracowników: mechaników, spawaczy, ślusarzy, wulkanizatorów, elektryków, którzy zajmowali się naprawą odłączonych części samochodowych w wydzielonym na ten cel miejscu - pomieszczeniu na hali i zajezdni. Ubezpieczony, który już jako uczeń odbywający praktykę w (...), przyuczany był do zawodu, w całym okresie spornym wykonywał prace mechanika w kanale naprawczym, zajmując się naprawą podzespołów samochodowych: układu kierowniczego, jezdnego, napędowego czy pneumatycznego. Pracował w pełnym wymiarze czasu pracy, na pierwszej zmianie. Specyfika jego pracy polegała na przygotowaniu pojazdu do rejestracji i dokonaniu demontażu uszkodzonych czy niesprawnych części, a następnie po ich regeneracji i naprawach dokonanych przez wyznaczoną brygadę pracowników, ubezpieczony montował dostarczone mu sprawne elementy, ponadto dokonywał niezbędnych napraw pojazdu z kanału. Przeciętnie 3 dni przypadały na sprawdzenie ogólnego stanu technicznego jednego pojazdu, tak by autobus został dopuszczony, po rejestracji i przeglądzie technicznym, do ruchu i nadawał się do użytkowania. Naprawy w kanale zajmowały ubezpieczonemu ok. 90% dobowego 8-godzinnego czasu pracy. W razie potrzeby odwołujący wykonywał czynności poza kanałem, lecz związane z naprawą konkretnej części w samym kanale remontowym, np. pobranie narzędzi z narzędziowni, zdemontowanie części nad kanałem, które były czynnościami integralnie związanymi z właściwą pracą, nie zajmując więcej niż 10% czasu pracy. Z tytułu pracy w warsztacie pracownicy, w tym ubezpieczony dostawali „dodatek szkodliwy” do wynagrodzenia,1 l mleka oraz posiłki regeneracyjne zimą.

Ponadto, ubezpieczony pełnił obowiązki inspektora praktycznej nauki zawodu, szkoląc uczniów szkoły zawodowej, klas II-III, do zawodu mechanika pojazdów samochodowych co było przedmiotem umów między nim a zakładem pracy, za co otrzymywał dodatek do wynagrodzenia. Uczniowie zdobywali praktykę poprzez asystowanie przy instruktorze, który wykonywał swoją pracę i przekazywał posiadaną wiedzę. Ponadto w samej umowie o praktykę zawarto adnotację, iż szkolenie odbywa się w czasie wykonywania pracy przez szkolącego w ramach jego stosunku pracy. Praktyki te nie były traktowane więc w kategorii dodatkowego stanowiska pracy wymagającego spełniania dodatkowych obowiązków poza stałym miejscem pracy, a jedynie jako forma wdrożenia praktykanta w sposób wykonywania pracy, którą na dany moment wykonywano. Ponadto, z umów o naukę zawodu wynika, iż w latach 1979-1990r. uczniów, których ubezpieczony miał obowiązek przeszkolić, było zaledwie 9.

W krótkim okresie czasu, w 1989r. - 1991r. ubezpieczony pełnił także funkcje społecznego inspektora pracy w oddziale autobusowym, otrzymując z tego tytułu początkowo 30 godzin, a następnie 15 godzin ryczałtu. Jak wynika z zeznań ubezpieczonego funkcja ta sprowadzała się właściwie do informowania inspektora bhp o warunkach pracy panujących na oddziale czy potrzebach pracowników w zakresie odzieży roboczej, a także przygotowania oddziału do okresowej kontroli czy uczestnictwa w posiedzeniach komisji ochrony pracy, które to obowiązki w zasadzie nie wpływały na wykonywanie przez odwołującego obowiązków związanych ze stanowiskiem pracy.

Pracodawca nie wystawił ubezpieczonemu świadectwa wykonywania pracy w warunkach szczególnych lub szczególnym charakterze, mimo iż odwołujący zgłosił takie żądanie.

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił na podstawie akt organu rentowego oraz akt osobowych ubezpieczonego (koperta - k. 21), zeznań świadków: J. Ł. i Z. P. (nagranie rozprawy z dnia 20 marca 2014r. k. 18), wyjaśnień ubezpieczonego J. T. (nagranie rozprawy z dnia 10 kwietnia 2014r. k. 28), odcinków listy płac ubezpieczonego (k.15). Sąd dał wiarę zeznaniom świadków, z uwagi na fakt, iż w okresie spornym pracowali w (...) w B., bądź bezpośrednio z ubezpieczonym, bądź będąc jego przełożonym na tym samym oddziale. Wobec czego należało uznać, iż posiadali odpowiednie rozeznanie co do warunków i trybu pracy ubezpieczonego. Ponadto zeznania świadków korelują z zeznaniami ubezpieczonego.

Zebrany materiał dowodowy Sąd uznał za kompletny i wystarczający do poczynienia ustaleń faktycznych oraz do rozstrzygnięcia sprawy.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Odwołanie ubezpieczonego zasługuje na uwzględnienie.

Stosownie do treści art. 32 ust. 1 i 4 ustawy z dnia 17 grudnia 1998r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz.U. z 2009r., nr 153, poz. 1227 ze zm.) w powiązaniu z § 3 i 4 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz.U. nr 8, poz.43 ze zm.) ubezpieczonym mężczyznom urodzonym przed dniem 1 stycznia 1949r. będącym pracownikami zatrudnionymi w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze przy pracach wymienionych w wykazie A, przysługuje prawo do emerytury w razie łącznego spełnienia następujących warunków:

1.  osiągnięcia wieku emerytalnego 60 lat

2.  posiadania wymaganego okresu zatrudnienia wynoszącego 25 lat, w tym co najmniej 15 lat pracy w szczególnych warunkach.

Zgodnie z treścią § 2 ust. 1 powołanego rozporządzenia, okresami pracy uzasadniającymi prawo do świadczeń na zasadach określonych w tym akcie prawnym są okresy, w których praca w szczególnych warunkach jest wykonywana stale i w pełnym wymiarze czasu pracy obowiązującym na danym stanowisku pracy.

Z kolei zgodnie z treścią art. 184 ust. 1 ustawy z dnia 17 grudnia 1998r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, ubezpieczonym urodzonym po dniu 31 grudnia 1948r. przysługuje emerytura po osiągnięciu wieku przewidzianego w art. 32, 33, 39 i 40, jeżeli w dniu wejścia w życie ustawy osiągnęli:

1.  okres zatrudnienia w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze wymaganym w przepisach dotychczasowych do nabycia prawa do emerytury w wieku niższym niż 60 lat - dla kobiet i 65 lat - dla mężczyzn oraz

2.  okres składkowy i nieskładkowy, o którym mowa w art. 27.

W myśl ust. 2 emerytura, o której mowa w ust. 1, przysługuje pod warunkiem nieprzystąpienia do otwartego funduszu emerytalnego albo złożenia wniosku o przekazanie środków zgromadzonych na rachunku w otwartym funduszu emerytalnym, za pośrednictwem Zakładu, na dochody budżetu państwa.

Należy również podkreślić, iż na mocy art. 1 ustawy z dnia 11 maja 2012r. o zmianie ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. z dnia 6 czerwca 2012r.) od 1 stycznia 2013r. została zmieniona treść cytowanego art. 184 ust. 2. Od tej daty warunek rozwiązania stosunku pracy nie jest już wymagany.

Sąd ustalił, iż ubezpieczony posiada ponad 25-letni okres składkowy i nieskładkowy, osiągnął wiek emerytalny, tj. 60 lat oraz nie jest członkiem OFE, które to okoliczności w sprawie były bezsporne.

Przedmiotem sporu w niniejszej sprawie pozostawało ustalenie, czy okres zatrudnienia odwołującego od 1 września 1971r. do 31 grudnia 1998r. na stanowisku mechanika samochodowego w pełnym wymiarze czasu pracy w Przedsiębiorstwie (...) S.A w B., można uznać za okres pracy wykonywanej w warunkach szczególnych stale i w pełnym wymiarze czasu pracy, a tym samym, czy ubezpieczony spełnia przesłanki do nabycia emerytury wcześniejszej z tytułu pracy w warunkach szczególnych lub w szczególnym charakterze, po ukończeniu 60 roku życia.

Organ rentowy nie zaliczył mu wskazanego okresu zatrudnienia do wymaganego 15-letniego stażu pracy w warunkach szczególnych, z uwagi na brak świadectwa pracy w warunkach szczególnych za wyżej wskazany okres.

Należy jednak wskazać, iż ten zarzut organu rentowego nie jest zasadny, gdyż wykonywanie pracy w warunkach szczególnych w postępowaniu sądowym może zostać wykazane za pomocą innych dowodów. W postępowaniu odwoławczym przed Sądem nie obowiązują bowiem ograniczenia dowodowe jakie występują w postępowaniu o świadczenia emerytalno-rentowe przed organem rentowym, a Sąd może ustalić okoliczności mające wpływ na prawo do świadczeń lub ich wysokość jak: okresy zatrudnienia, w tym wykonywanie pracy w warunkach szczególnych, za pomocą wszelkich środków dowodowych, przewidzianych w kodeksie postępowania cywilnego (por. uchwała Sądu Najwyższego z 10 marca 1984r. III UZP 6/84, uchwała Sądu Najwyższego z 21 września 1984r. III UZP 48/84, wyrok Sądu Najwyższego z 7 grudnia 2006r., I UK 179/06, LEX nr 342283).

Tak też się stało w niniejszej sprawie. W ocenie Sądu, postępowanie dowodowe przeprowadzone w sprawie wykazało niewątpliwie, że ubezpieczony J. T. wykonywał w zaskarżonym okresie pracę w warunkach szczególnych na stanowisku wymienionym w wykazie A dział XIV, poz. 16, stanowiącym załącznik do rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz.U. Nr 8 poz.43 ze zm.) tj. prace wykonywane w kanałach remontowych przy naprawie pojazdów mechanicznych lub szynowych.

W tym miejscu nadmienić należy, iż okres zatrudnienia może być zaliczony do pracy w warunkach szczególnych, gdy pracownik faktycznie wykonywał prace objęte wykazem prac uprawniających do wcześniejszej emerytury, pomimo, że stanowisko jakie mu formalnie przypisano nie jest wymienione w wykazie. Wymieniony wyżej wykaz A nie określa bowiem stanowisk pracy, ale definiuje rodzaj prac, które są uważane za wykonywane w szczególnych warunkach. Decydujące znaczenie dla zakwalifikowania pracy jako realizowanej w szczególnych warunkach ma nie nazwa zajmowanego stanowiska, ale rodzaj, charakter i warunki pracy.

Dla oceny Sądu czy praca ubezpieczonego była wykonywana stale i w pełnym wymiarze czasu pracy decydujące znaczenie miał fakt istniejącego w warsztacie podziału pracy według czynności wykonywanych w samych kanałach i przy naprawach, a więc poza kanałem remontowym. W niniejszej sprawie Sąd uznał, iż odwołujący zaliczał się do tej pierwszej kategorii pracowników. Rozbudowany tabor autobusowy, którym spółka dysponowała w okresie spornym, jak również stan techniczny tych pojazdów, dążenie do obniżenia kosztów i czasu naprawy, wskazują, iż słusznym było podzielenie pracowników na wykonujących pracę tylko w kanałach przy m.in. demontażu uszkodzonych części i tych, którzy wyizolowane części samochodu naprawiali przy odrębnym stanowisku, oraz pozostałych pracowników – fachowców: elektryków, wulkanizatorów. Oczywistym jest również, na co wskazuje materiał dowodowy, iż inne czynności wykonywane przez ubezpieczonego poza kanałem pozostawały w integralnym związku z tym rodzajem pracy i nie zajmowały ubezpieczonemu więcej jak 1 godzinę w ciągu dnia.

Bez znaczenia dla rozstrzygnięcia niniejszej sprawy pozostawał fakt odmowy wydania przez pracodawcę świadectwa pracy w warunkach szczególnych lub w szczególnym charakterze. Z zeznań świadków oraz z odcinków listy płac ubezpieczonego wynika bowiem, że pracodawca potwierdził wykonywanie przez ubezpieczonego pracy w warunkach szkodliwych, wypłacając comiesięcznie tzw. „dodatek szkodliwy” z tytułu pracy w warunkach szkodliwych, wydając pracownikom przez cały rok mleko, a w okresie zimy także posiłki regeneracyjne. Ponadto świadek J. Ł., który piastował w ostatnim okresie istnienia spółki funkcje kierownicze w zarządzie, a wcześniej był bezpośrednim przełożonym odwołującego jednoznacznie wskazał, iż nie są mu znane przyczyny niewystawienia przez pracodawcę takiego dokumentu.

Odnośnie sprawowanej przez ubezpieczonego funkcji instruktora oraz społecznego inspektora pracy, dla Sądu oczywistym wydaje się być fakt, iż nie przeszkadzało mu to w wykonywaniu powierzonych mu prac, ani też nie wpływało na ciągłość pracy w kanale remontowym i pełnowymiarowość czasu pracy. Ponadto, biorąc pod uwagę długość okresu spornego, tj. 27 lat, to w świetle zebranego materiału dowodowego odnośnie warunków i charakteru pracy ubezpieczonego, Sąd uznał bez żadnej wątpliwości, iż wymagany warunek 15 lat pracy w warunkach szczególnych ubezpieczony spełnił.

Mając na uwadze powyższe, Sąd, z mocy art. 477 ¹⁴ § 2 k.p.c. orzekł jak w sentencji, zmieniając zaskarżoną decyzję i przyznając ubezpieczonemu J. T. prawo do emerytury poczynając od dnia 25 grudnia 2013r., tj. od dnia ukończenia przez ubezpieczonego 60 roku życia.

SSO Teresa Kalinka

Zarządzenie:

1.  uzasadnienie odnotować,

2.  odpis wyroku wraz z uzasadnieniem organowi rentowemu

3.  kalendarz 14 dni lub z wpływem.

G., dnia

SSO Teresa Kalinka