Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 7 grudnia 2021 roku

Sąd Okręgowy w Gdańsku VII Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie następującym:

Przewodniczący: Sędzia Joanna Wojnicka - Blicharz

po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w Gdańsku

sprawy z odwołania K. K.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w G.

o zasiłek chorobowy

na skutek apelacji wnioskodawcy K. K.

od wyroku Sądu Rejonowego Gdańsk – Południe w Gdańsku VI Wydziału Pracy

i Ubezpieczeń Społecznych

z dnia 9 czerwca 2021 r. sygnatura akt VI1 U 40/20

oddala apelację.

Sędzia Joanna Wojnicka - Blicharz

Sygn. akt VII Ua 64/21

UZASADNIENIE

Wyrokiem z dnia 9 czerwca 2021 roku Sąd Rejonowy Gdańsk – Południe w Gdańsku oddalił odwołanie ubezpieczonego od decyzji z dnia 5 listopada 2019 roku.

W uzasadnieniu wyroku Sąd I instancji podał następujące motywy rozstrzygnięcia:

Decyzją z dnia 5 listopada 2019 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w G. odmówił K. K. prawa do zasiłku chorobowego za okres od 10 sierpnia 2019 r. do 9 września 2019 r. i zobowiązał do zwrotu nienależnie pobranego zasiłku chorobowego z funduszu chorobowego za w/w okres w kwocie 3.679,70 zł wraz z odsetkami liczonymi od dnia doręczenia niniejszej decyzji do dnia zwrotu kwoty nienależnie pobranego świadczenia.

W uzasadnieniu decyzji organ rentowy wskazał, że będąc zatrudnionym przez Straż Miejską w G. podczas orzeczonej na okres od 10 sierpnia 2019 r. do 9 września 2019 r. niezdolności do pracy, K. K. w okresie od 3 września 2019 r. do 5 września 2019 r. przebywał na (...) wyspie R., co oznacza, że wykorzystał zasiłek chorobowy w sposób niezgodny z celem tego świadczenia, a wypłacone świadczenie było nienależnie pobrane.

/decyzja w aktach ZUS – k. 22-23/

Sąd Rejonowy ustalił, że K. K. objęty był obowiązkowymi ubezpieczeniami społecznymi, w tym ubezpieczeniem chorobowym, z tytułu zatrudnienia w Straży Miejskiej w G.. Skarżący ykonywał pracę w ramach patrolu interwencyjnego, gdzie jeździł, chodził i uczestniczył w interwencjach. Czasem musiał się schylić, podnieść kogoś. Wiele interwencji dotyczyło osób nietrzeźwych lub bezdomnych.

W okresie ubezpieczenia skarżący był niezdolny do pracy nieprzerwanie od dnia 10 lipca 2019 r. do 10 października 2019 r. co zostało potwierdzone kolejnymi zaświadczeniami lekarskimi:

(...) (na okres od 10 lipca 2019 r. do 9 sierpnia 2019 r.),

(...) (na okres od 10 sierpnia 2019 r. do 9 września 2019 r.),

(...)(na okres od 10 września 2019 r. do 10 października 2019 r.).

Powyższe wynikało z przebytej w dniu 10 lipca 2019 r. operacji cheilektomii stawu śródstopno-paliczkowego palucha lewego.

Za okres od 10 sierpnia 2019 r. do 9 września 2019 r. płatnik składek wypłacił powodowi zasiłek chorobowy w kwocie 3.679,70 zł.

W okresie od 26 sierpnia 2019 r. do 24 września 2019 r. ubezpieczony miał korzystać z urlopu wypoczynkowego, co wynikało z planu urlopowego utworzonego u pracodawcy. W związku z przebytą w dniu 10 lipca 2019 r. planową operacją, na którą skarżący zarejestrował się w 2018 r. i niezdolnością do pracy stwierdzoną zaświadczeniami lekarskimi nie występował z wnioskiem o udzielenie urlopu w powyższym okresie.

Po upływie około miesiąca od operacji, w trakcie orzeczonej niezdolności do pracy K. K. zakupił wycieczkę zagraniczną na R.. Żona powoda M. K. (1) o wyjeździe dowiedziała się na około 2 tygodnie przed wyjazdem. Wyjazd był niespodzianką na 30 rocznicę ślubu.

Pacjent potrzebuje 2 miesiące na rekonwalescencję po takim zabiegu, jaki przeszedł skarżący. Pooperacyjne leczenie przedłużało się, gdyż w miejscu operowanym powstał stan zapalny. Wskazane było, aby po operacji ubezpieczony prowadził oszczędny tryb życia zwłaszcza biorąc pod uwagę jego gabaryty, chodziło o krótkie dystanse, często ale na krótki dystans. Na etapie finalizacji leczenia zabiegi wodne były wskazane po wygojeniu rany pooperacyjnej, masaż wirowy, kąpiel – działanie widy jest pozytywne, bez znaczenia jest czy to woda słodka czy morska. Po wygojeniu rany nie byłoby ryzyka zakażenia. Podczas wizyty lekarskiej w sierpniu u ubezpieczonego widoczne były strupy, a rana nie była w pełni wygojona. Przed wyjazdem rana była zaogniona, obrzęknięta, nie chciała się goić, miała sączące strupy.

Powód udał się na 7 dniowy wyjazd zagraniczny i w okresie od 3 września 2019 r. do 5 września 2019 r. przebywał wraz z żoną na wyspie R.. Podczas wyjazdu powód spacerował, kąpał się w morzu oraz basenach.

Po powrocie z wyjazdu zagranicznego powód kontynuował zwolnienie lekarskie w okresie od 10 września 2019 r. do 10 października 2019 r. Utrzymywał się u niego obrzęk i stan zapalny.

Sąd Rejonowy oceniając dowody Sąd dał im wiarę w zakresie jaki wskazano, bowiem w tym zakresie dowody te wraz z okolicznościami bezspornymi wzajemnie się potwierdzały lub uzupełniały tworząc logiczną i spójną całość. Dokumenty nie budziły wątpliwości Sądu, nadto ich prawdziwości i autentyczności nie kwestionowała żadna ze stron.

Odnosząc się do podstawy prawnej zaskarżonej decyzji Sąd Rejonowy miał na uwadze, że zgodnie z art. 17 ust. 1 ustawy z dnia 25 czerwca 1999 r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa (Dz.U. 2019 poz. 645 - zwana dalej: ustawą zasiłkową), ubezpieczony wykonujący w okresie orzeczonej niezdolności do pracy pracę zarobkową lub wykorzystujący zwolnienie od pracy w sposób niezgodny z celem tego zwolnienia traci prawo do zasiłku chorobowego za cały okres tego zwolnienia.

Organ rentowy zarzucił powodowi, iż wykorzystał zwolnienie lekarskie wystawione na okres od 10 sierpnia 2019 r. do 9 września 2019 r. niezgodnie z jego celem, gdyż przebywał na (...) wyspie R. w okresie od 3 do 5 września 2019r. Postępowanie dowodowe wykazało zaś, że powód uczestniczył wówczas w tygodniowej wycieczce zagranicznej z okazji 30 rocznicy jego ślubu.

Sąd I instancji podał, że zgodnie z poglądami doktryny, zachowaniem niezgodnym z celem zwolnienia określić można takiego typu postępowanie, które w powszechnym odczuciu jest nieodpowiednie dla osoby chorej i może nasuwać wątpliwości co do rzeczywistego stanu zdrowia ubezpieczonego. Tę wiarygodność mogą podważyć szczególnie takie zachowania się pracownika, jak: wyjazd w celach turystycznych, podejmowanie innej pracy zarobkowej lub wykonywanie różnych robót w zakresie własnym, np. budowa domu, praca w ogródku czy w obejściu (I. Jędrasik-Jankowska, Ustawa o systemie ubezpieczeń społecznych. Omówienie [w:] Prawo socjalne Komentarze, art. 17). Wykorzystywaniem zwolnienia od pracy w sposób niezgodny z celem tego zwolnienia jest zawsze wykonywanie czynności mogących przedłużyć okres niezdolności do pracy. Celem zwolnienia od pracy jest zaś odzyskanie przez ubezpieczonego zdolności do pracy, stąd w jego osiągnięciu przeszkodą mogą być wszelkie zachowania ubezpieczonego utrudniające proces leczenia i rekonwalescencję (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 14 grudnia 2005 r., III UK 120/05).

Za zachowania niezgodne z celem zwolnienia w orzecznictwie uznano m.in.: nadużywanie alkoholu, podejmowanie działań, których chory powinien unikać (wyrok Sądu Apelacyjnego w Katowicach z dnia 30 lipca 1991 r., III AUr 144/91), wzięcie udziału w imprezie towarzyskiej czy rozrywkowej, jak również demontaż okien w budynku należącym do spółdzielni mieszkaniowej w celu wykorzystania ich dla potrzeb własnych (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 21 stycznia 1999 r., I PKN 553/98). Szczególną uwagę należy zwrócić na wyrok Sądu Najwyższego z dnia 21 października 1999 r., I PKN 308/99, w którym wskazywano, iż wzięcie udział w wycieczce zagranicznej - pielgrzymce do W. stanowiło wykorzystanie zwolnienia od pracy niezgodnie z jego celem.

W piśmiennictwie wskazuje się także, że zachowania niezgodne z celem zwolnienia to nieprzestrzeganie wskazań lekarskich, na przykład nakazu leżenia w łóżku, zakazu wykonywania różnych prac domowych, praca w ogrodzie lub gospodarstwie rolnym - a także wręcz wykorzystywanie tego zwolnienia dla innych celów niż leczenie (Z. Salwa, Nowe przepisy o zasiłkach chorobowych, PiZS 1999 nr 9, s. 16).

Sąd podkreślił, iż adnotacja na zwolnieniu lekarskim "pacjent może chodzić" upoważnia do wykonywania zwykłych czynności życia codziennego, takich jak wstawanie z łóżka, poruszanie się po mieszkaniu, udanie się na ewentualne zabiegi czy kontrolę lekarską (wyrok Sądu Apelacyjnego w Katowicach z dnia 12 listopada 2002 r., III AUa 3189/01).

W ocenie Sądu rozpoznającego niniejszą sprawę celem zwolnienia lekarskiego jest odzyskanie zdolności do pracy, a zapis na zwolnieniu lekarskim "pacjent może chodzić" nie daje mu pełnej swobody co do sposobu spędzania czasu w okresie zwolnienia lekarskiego i upoważnia do dokonywania jedynie takich czynności, które są bezpośrednio związane z podstawowymi sprawami życia codziennego jak dokonanie koniecznych zakupów, gdy inna osoba tego nie może uczynić albo wiążą się z podjęciem koniecznych spraw związanych z leczeniem lub rehabiitacją. Zwolnienie lekarskie nie jest udzielane w celach rekreacyjnych czy wypoczynkowych, bowiem takiemu celowi służy urlop wypoczynkowy, a pacjent nie jest upoważniony samodzielnie oceniać, jak ewentualny turystyczny wyjazd wpłynie na jego zdrowie.

Sąd I instancji ocenił, że ubezpieczony nie udowodnił, że przyczyna wyjazdu na R. była usprawiedliwiona i związana z wykonywaniem zwykłych czynności życia codziennego. Skarżący podawał, że wyjazd na R. miały charakter wypoczynkowy i odbył się z okazji 30 rocznicy ślubu, ale takie zachowanie jest sprzeczne z celem zwolnienia lekarskiego. Zwraca także uwagę, jako przyczynę decyzji o wyjeździe za granicę w trakcie trwania zwolnienia lekarskiego powód podał pierwotnie obawę przed koniecznością poniesienia kosztów w sytuacji odwołania wyjazdu (protokół kontroli zwolnienia przez ZUS). Dopiero w odwołaniu i podczas postępowania dowodowego wskazywał, iż nie było przeciwskazań do wyjazdu, a zwolnienie wykorzystał w celu poprawy stanu zdrowia, z czym jednak nie sposób się z tym zgodzić, gdyż leczenie nie przebiegało prawidło, konieczne było przedłużenie zwolnienia lekarskiego na kolejny okres od 10 sierpnia 2019 r. do 9 września 2019 r. Mimo tego ubezpieczony zdecydował się na zakupienie wycieczki zagranicznej w trakcie orzeczonej niezdolności do pracy i wyjazd. Świadek M. K. (1) wprost zeznała, iż przed wyjazdem rana była zaogniona, nie chciała się goić, była obrzęknięta i miała sączące się strupy. Po powrocie z podróży zagranicznej powód nie odzyskał zdolności do pracy, o czym świadczy kolejne zwolnienie lekarskie wystawione na okres od 10 września 2019r. do 10 października 2019 r. oraz utrzymujący się nadal obrzęk i stan zapalny.

Mając powyższe na uwadze Sąd Rejonowy uznał, iż powód przebywając w dniach od 3 września 2019 r. do 5 września 2019 r. na wyspie R. w okresie orzeczonej niezdolności do pracy wykorzystał zwolnienie od pracy niezgodnie z jego celem.

Adnotacja na zwolnieniu lekarskim "pacjent może chodzić" upoważniała powoda do wykonywania podstawowych czynności samoobsługi czy związanych z zaleconym przez lekarza leczeniem lub rehabilitacją udanie się na wizytę kontrolną. Jednak w żadnym wypadku nie upoważniała powoda do odbycia turystycznej podróży zagranicznej.

Sąd Rejonowy dodał, że rozpoznawana sprawa dotyczy świadczenia z ubezpieczenia społecznego, gdzie zasady przyznawania i utraty prawa do świadczeń regulują przepisy prawa powszechnego o charakterze publicznoprawnym, a zatem podlegają ścisłej wykładni i nie znajdują tu zastosowania zasady współżycia społecznego. Należy uznać, że przepisy te tworzą system prawa ścisłego, zamkniętego i tym samym nie mogą być interpretowane rozszerzająco, zwłaszcza przy zastosowaniu reguł wykładni aksjologicznej (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 8 grudnia 2005r., sygn. akt I UK 104/05 Lex nr 176313). Analiza przepisów ustawy zasiłkowej osadzonej w systemie ubezpieczeń społecznych wskazuje zaś, że celem zasiłku chorobowego jest dostarczenie ubezpieczonemu środków utrzymania na czas, kiedy sam nie może tych środków zapewnić sobie z powodu właśnie niezdolności do pracy. Sytuacja, w której ubezpieczony w okresie orzeczonej niezdolności do pracy pobiera zarówno zasiłek chorobowy jak i wykorzystuje zwolnienie od pracy w sposób niezgodny z celem tego zwolnienia, jest sprzeczna z celem i przeznaczeniem zasiłku chorobowego i takich sytuacji dotyczy omawiany art. 17 ust. 1 ustawy zasiłkowej. W konsekwencji, skoro powód jako ubezpieczony przedkładał pracodawcy zaświadczenia lekarskie o niezdolności do pracy, otrzymał zasiłek chorobowy zapewniający mu środki utrzymania na czas choroby, a jednocześnie w tym samym czasie wykorzystywał zwolnienie od pracy w sposób niezgodny z celem tego zwolnienia poprzez wyjazd zagraniczny, to nie był realizowany cel otrzymywanego zasiłku chorobowego i dlatego na podstawie art. 17 ust. 1 ustawy zasiłkowej powód utracił prawo do zasiłku za cały okres tego zwolnienia.

Sąd Rejonowy stwierdził także, że zasadne jest żądanie zwrotu wypłaconego zasiłku skarżącemu. W ocenie Sądu, odbycie podróży zagranicznej w okresie orzeczonej niezdolności do pracy świadczy o świadomym wprowadzeniu w błąd organu rentowego co do okoliczności uzasadniających prawo do zasiłku chorobowego w rozumieniu art. 84 ust. 1 i 2 pkt 2 ustawy z dnia 13 października 1998r. o systemie ubezpieczeń społecznych (tekst jednolity: Dz.U.2019.300, ze zm. – zwana dalej ustawą systemową) i jednocześnie uzasadnia żądanie zwrotu nienależnie pobranego zasiłku wraz z odsetkami (zobacz co do świadomego wprowadzenia w błąd organu rentowego i zasadności żądania na tej podstawie zwrotu nienależnie pobranego świadczenia: wyrok SN z dnia 21 listopada 2019 r. w sprawie II UK 151/18; wyrok SN z dnia 26 lipca 2017 r., I UK 287/17; wyrok SN z dnia 9 lutego 2017 r.).

Uznać należało, iż zasiłek chorobowy za okres od 10 sierpnia 2019 r. do 9 września 2019 r. w kwocie 3.679,70 zł był świadczeniem nienależnie pobranym, który podlega zwrotowi.

Z powyższych względów Sąd Rejonowy na podstawie art. 477 ¹⁴ § 1 k.p.c. orzekł jak w punkcie I sentencji wyroku.

Orzekając w punkcie II wyroku o kosztach postępowania, które stanowiły koszty zastępstwa procesowego, Sąd miał na uwadze treść art. 98 § 1, § 1 ¹ i § 3 k.p.c. w zw. z art. 99 k.p.c. przyjmując jako nadrzędną zasadę odpowiedzialności za wynik procesu. Wobec oddalenia odwołania i żądania strony pozwanej Sąd zasądził z tego tytułu od powoda na rzecz pozwanego kwotę 360 zł stanowiącą podwójną stawkę minimalną wraz z odsetkami wynikającą z treści § 9 ust. 2 w zw. z § 15 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych (Dz.U. 2018.265).

Od powyższego wyroku apelację wniósł ubezpieczony. Zaskarżonemu wyrokowi skarżący zarzucił naruszenie przepisów postępowania, które miało istotny wpływ na treść rozstrzygnięcia to jest art. 233 par 1 kpc poprzez zaniechanie wszechstronnego rozważenia zebranego w sprawie materiału dowodowego oraz dokonanie oceny tego materiału. Skarżący zarzucił dokonanie przez Sąd błędnych ustaleń polegających na twierdzeniu, że wyjazd nie miał znaczenia dla poprawy stanu zdrowia, a miał wpływ negatywny wpływ, a także, że odwołujący nie wykazał, iż wyjazd był zwykłą czynnością życia codziennego.

Skarżący zarzucił Sądowi naruszenie prawa materialnego poprzez stwierdzenie, że ubezpieczonemu podczas niezdolności do pracy nie wolno wykonywać żadnych aktywności poza niezbędnego minimum, która to aktywność mogłaby wpływać na stan zdrowia strony. Ubezpieczony wskazał, że takie rozumienie ustawy skutkuje przyjęciem, że aktywność która nie pogorszyła stanu zdrowia, a nawet przyspieszyła proces leczenia jest niezgodna z celem zwolnienia.

Ubezpieczony wniósł o zmianę zaskarżonego wyroku w całości i orzeczenie co do istoty sprawy poprzez uwzględnienie odwołania i zasądzenie kosztów zastępstwa procesowego za I i II instancję ewentualnie o uchylenie wyroku i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania.

W uzasadnieniu apelacji skarżący wskazał, że odwołujący na przełomie sierpnia i września przebywał poza miejscem zamieszkania z uwagi na wyjazd zagraniczny. Zdaniem skarżącego aktywność ubezpieczonego polegająca na kąpielach nie mogła mieć negatywnego wpływu na jego zdrowie. Działania odwołującego nie mogły być niezgodne z celem zwolnienia, skoro prowadziły do przyspieszenia procesu leczenia. Ubezpieczony nie miał narzuconych ograniczeń takich jak nakaz leżenia czy zakaz przemieszczania się. Zdaniem skarżącego przebywanie na zwolnieniu lekarskim nie oznacza nakazu braku aktywności czy też zakazu przemieszczania się. Sam fakt przebywania poza miejsce zamieszkania nie oznacza naruszenia celu zwolnienia lekarskiego. Ubezpieczony wskazał ponadto, że art. 17 ustawy zasiłkowej nie może nakładać abstrakcyjnego ograniczenia konstytucyjnego uprawnienia do przemieszczania się i swobody przebywania w wybranym miejscu. Przepis ten nie pozwala na abstrakcyjne nałożenia zakazu aktywności czy też jej ograniczenia.

/apelacja karta 87-90/

Pozwany Zakład Ubezpieczeń Społecznych nie złożył odpowiedzi na apelację.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja jako niezasadna nie zasługiwała na uwzględnienie.

W ocenie Sądu Okręgowego, wyrok Sądu Rejonowego jest zgodny z przepisami prawa materialnego, wnioskowanie właściwe z punktu widzenia utrwalonego orzecznictwa Sądu Najwyższego oraz sądów powszechnych, zaś procesowo Sąd nie naruszył żadnych przepisów kodeksu postępowania cywilnego.

Zgodnie z art. 233 § 1 k.p.c. sąd ocenia wiarygodność i moc dowodów, według własnego przekonania na podstawie wszechstronnego rozważenia zebranego materiału. Oznacza to, że wszystkie ustalone w toku postępowania fakty powinny być brane pod uwagę przy ocenie dowodów, a tok rozumowania sądu powinien znaleźć odzwierciedlenie w pisemnych motywach wyroku. Sąd dokonuje oceny wszystkich dowodów przeprowadzonych w postępowaniu, jak również wszelkich okoliczności towarzyszących przeprowadzaniu poszczególnych dowodów, mających znaczenie dla ich mocy i wiarygodności (tak np. Sąd Najwyższy w uzasadnieniu orzeczenia z 11 lipca 2002 r., IV CKN 1218/00, LEX nr 80266). Ramy swobodnej oceny dowodów są zakreślone wymaganiami prawa procesowego, doświadczenia życiowego, regułami logicznego myślenia oraz pewnym poziomem świadomości prawnej, według których sąd w sposób bezstronny, racjonalny i wszechstronny rozważa materiał dowodowy jako całość, dokonuje wyboru określonych środków dowodowych i ważąc ich moc oraz wiarygodność, odnosi je do pozostałego materiału dowodowego (tak też Sąd Najwyższy w licznych orzeczeniach, np. z dnia 19 czerwca 2001 r., II UKN 423/00, OSNP 2003/5/137). Poprawność rozumowania sądu powinna być możliwa do skontrolowania, z czym wiąże się obowiązek prawidłowego uzasadniania orzeczeń (art. 328 § 2 k.p.c.).

W ocenie Sądu Okręgowego, skuteczny zarzut przekroczenia granic swobody w ocenie dowodów może mieć miejsce tylko w okolicznościach szczególnych. Dzieje się tak w razie pogwałcenia reguł logicznego rozumowania bądź sprzeniewierzenia się zasadom doświadczenia życiowego (por. wyrok SN z 6 listopada 2003 r. II CK 177/02). Dla skuteczności zarzutu naruszenia swobodnej oceny dowodów nie wystarcza zatem twierdzenie o wadliwości dokonanych ustaleń faktycznych, odwołujące się do stanu faktycznego, który w przekonaniu skarżącego odpowiada rzeczywistości. Konieczne jest wskazanie przyczyn dyskwalifikujących postępowanie sądu w tym zakresie. W szczególności, skarżący powinien wskazać jakie kryteria oceny dowodów naruszył sąd przy ocenie konkretnych dowodów uznając brak ich wiarygodności i mocy dowodowej lub niesłusznie im je przyznając. Ponadto, jeżeli z określonego materiału dowodowego sąd wyprowadza wnioski logicznie poprawne i zgodne z doświadczeniem życiowym, to dokonana ocena nie narusza reguł swobodnej oceny dowodów i musi się ostać, choćby w równym stopniu, na podstawie tego materiału dowodowego można było wysnuć wnioski odmienne (post SN z 23 stycznia 2001 r. IV CKN 970/00, opubl: L., wyrok SN z 27 września 2002 r. II CKN 817/00 opubl: L.).

Należy wskazać, że Sąd może oprzeć swe przekonanie jedynie na dowodach prawidłowo przeprowadzonych, a ocena dowodów musi być dokonana na podstawie wszechstronnego rozważenia zebranego materiału dowodowego. Sąd musi ocenić wszystkie przeprowadzone dowody oraz uwzględnić wszelkie towarzyszące im okoliczności, które mogą mieć znaczenie dla oceny mocy i wiarygodności tych dowodów. Sąd zobowiązany jest przeprowadzić selekcję dowodów, wybierając te, na których się oparł i ewentualnie odrzucić inne, którym odmówił wiarygodności i mocy dowodowej. Przez moc dowodową rozumie się przy tym siłę przekonania, jaką uzyskał sąd wskutek przeprowadzenia określonych dowodów o istnieniu lub nieistnieniu faktu, którego one dotyczyły. Uważa się, iż granice swobodnej oceny dowodów warunkuje czynnik ideologiczny, tj. poziom świadomości prawnej sędziego oraz obowiązujące w danym momencie poglądy na sądowe stosowanie prawa (por. T. Ereciński. Jacek Gudowski. Maria Jędrzejewska - "Kodeks postępowania cywilnego. Komentarz", Część I, Wyd. LexisNexis).

Zarzuty skarżącego w apelacji sprowadzają się w zasadzie jedynie do polemiki ze stanowiskiem Sądu i interpretacją dowodów dokonaną przez ten Sąd i jako takie nie mogą się ostać. Apelujący przeciwstawia ocenie dokonanej przez Sąd pierwszej instancji swoją analizę zgromadzonego materiału dowodowego. Odmienna ocena zebranego w sprawie materiału dowodowego przedstawiona przez skarżącego, a w zasadzie odmienne wnioski wyprowadzone na podstawie tych samych okolicznościach nie są wystarczające do uznania, że Sąd Rejonowy dopuścił się obrazy przepisów postępowania, a jego ocena jest dowolna.

Sąd I instancji nie przekroczył granic swobodnej oceny dowodów, logicznie argumentując z jakich względów i w jakim zakresie stanowiska wnioskodawcy nie podzielił.

Skarżący w apelacji wywiódł, wbrew ustaleniom faktycznym dokonanym w sprawie, że wyjazd ubezpieczonego miał znaczenie na poprawę stanu zdrowia i przyspieszył proces leczenia, zaś lekarz leczący ubezpieczonego nie zakazał mu aktywności jakiejkolwiek, a podczas kolejnej wizyty podał, że stan zdrowia uległ polepszeniu.

Wnioskowanie ubezpieczonego jest rażąco sprzeczne z dowodami zgromadzonymi w aktach postępowania prowadzonego przed Sądem Rejonowym. Lekarz leczący skarżącego M. K. (2) zeznał, że operacja odbyła się 10 lipca 2019 roku, zaś standardem jest zwolnienie po operacji przez okres około 2 miesięcy – czyli w tym przypadku do 10 września 2019 roku. W sytuacji ubezpieczonego, pooperacyjny przebieg leczenia był bez powikłań i można było założyć, że potrwa około 2 miesięcy. Jednakże, u ubezpieczonego podczas wizyty w sierpniu, w czasie której zostało wystawione kolejne zwolnienie lekarskie obejmujące sporny okres, w miejscu po operacji były strupy, pozostałości krwi. Pojawiły się objawy stanu zapalnego miejscowego, co powodowało dysfunkcje operowanej stopy. Pogłębieniem stanu zapalnego stanowiłoby chodzenie z obciążeniem i używanie obuwia używanego w pracy. Po operacji zalecanym dla powoda był oszczędny tryb życia. W momencie zdjęcia szwów nie był wskazany kontakt z wodą nogi. Jak zeznała żona ubezpieczonego M. K. (1), z zawodu pielęgniarka, przed wyjazdem na R. rana K. K. była zaogniona, obrzęknięta, miał sączące się strupy. Lekarz leczący ubezpieczonego, M. K. (2) zeznał, że masaże wodne, kąpiele, działanie wody jest pozytywne i wskazane, ale dopiero w momencie, gdy rana pooperacyjna jest wygojona.

Z powyższych zeznań świadków wynika, że wbrew twierdzeniu skarżącego, w momencie wyjazdu, nie było wskazania do korzystania z kąpieli, do moczenia stopy. Z zeznań tych wynika, że u ubezpieczonego przed wyjazdem istniał czynny proces zapalny, który wymaga bardzo oszczędnego tryby życia. Z dalszej części zeznań M. K. (2) wynika, że po powrocie z wyjazdu na R. stan kończyny nie poprawił się, skoro nadal występował obrzęk i stan zapalny, co z kolei prowadziło do wystawienia kolejnego zwolnienia lekarskiego do 10 października. Podkreślić należy, że standardem po takiej operacji jest 2 miesiące zwolnienia lekarskiego, zaś u skarżącego okres ten uległ przedłużeniu o dodatkowy miesiąc. Ubezpieczony zażywał kąpieli zarówno w basenie jak i w morzu w sytuacji, w której miał czynny stan zapalny, który stanowił przeciwskazanie do takich czynności. Skarżący pojechał na wycieczkę, na którą była niezbędna podróż samolotem, prowadząca do zmian ciśnienia tętniczego, co również może mieć wpływ na proces gojenia. Podróż lotnicza połączona jest z oczekiwaniem na lot w poczekalni, częstokroć na stojąco, dotarcie do samolotu, oczekiwanie na odprawę – w pozycji stojącej, oczekiwanie na bagaż, na autobus - wszystko w pozycji stojącej oraz wymuszona pozycja siedząca w samolocie, w którym to miejscu jest bardzo ograniczone miejsce na rozłożenie wygodne nóg. Te wszystkie okoliczności faktyczne przeczą tezie wywodzonej przez apelującego, że wyjazd poprawił stan zdrowia ubezpieczonego oraz, że wyjazd i wykonywanie czynności takich jak kąpiele i chodzenie są czynnościami powszechnymi, wykonywanymi każdego dnia. Powyższa ocena materiału dowodowego dokonana w apelacji jest sprzeczna z zeznaniami świadków, dokumentacją lekarską oraz zasadami doświadczenia życiowego i wiedzy medycznej, co w kontekście postawionego zarzutu apelacyjnego nie może stanowić podstawy jego uwzględniania.

Sąd Okręgowy ocenił również jako niezasadny zarzut naruszenia art. 17 ust. 1 ustawy z dnia 25 czerwca 1999 r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa (Dz. U. z 2020 r. poz. 870), dalej jako: ustawa w zw. z art. 84 ust. 2 pkt 1 i 2 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz. U. z 2021 r. poz. 423). Zgodnie z treścią art. 17 ust. 1 ustawy, ubezpieczony wykonujący w okresie orzeczonej niezdolności do pracy pracę zarobkową lub wykorzystujący zwolnienie od pracy w sposób niezgodny z celem zwolnienia traci prawo do zasiłku chorobowego za cały okres tego zwolnienia.

W myśl art. 84 ust. 1 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych osoba, która pobrała nienależne świadczenie z ubezpieczeń społecznych, jest obowiązana do jego zwrotu wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie, w wysokości i na zasadach określonych przepisami prawa cywilnego, z uwzględnieniem ust. 11.

Stosownie do treści ust. 2 art. 84, za kwoty nienależnie pobranych świadczeń uważa się:

1) świadczenia wypłacone mimo zaistnienia okoliczności powodujących ustanie prawa do świadczeń albo wstrzymanie ich wypłaty w całości lub w części, jeżeli osoba pobierająca świadczenie była pouczona o braku prawa do ich pobierania;

2) świadczenia przyznane lub wypłacone na podstawie nieprawdziwych zeznań lub fałszywych dokumentów albo w innych przypadkach świadomego wprowadzania w błąd organu wypłacającego świadczenia przez osobę pobierającą świadczenia.

Powołany przepis art. 17 ust. 1 zawiera dwie przesłanki, które powodują utratę prawa do zasiłku chorobowego. Pierwsza przesłanka to wykonywanie pracy zarobkowej (w okresie orzeczonej niezdolności do pracy). Druga to wykorzystywanie zwolnienia lekarskiego w sposób niezgodny z celem tego zwolnienia.

Sąd Rejonowy przytoczył w uzasadnieniu wyroku utrwalone orzecznictwo oraz poglądy doktryny w kontekście wykorzystywania zwolnienia lekarskiego niezgodnie z celem, które Sąd Okręgowy podziela.

Zgodzić się należy z apelującym, że art. 17 ustęp 1 cytowanej ustawy, jak i ustawa, nie zawiera definicji legalnej pojęcia wykorzystywania zwolnienia lekarskiego niezgodnie z celem zwolnienia. Brak takiej definicji nie oznacza dowolności w wykładni tego sformułowania prawnego. Zwolnienie lekarskie jest wystawiane w związku z niezdolnością do pracy. U ubezpieczonego ta niezdolność była związana z operacją, po której nie jest wskazane przeciążanie nogi. Przy tego typu schorzeniu, wobec wykonywania przez skarżącego pracy związaniem z chodzeniem, zwolnienie lekarskie było niezbędne. Regeneracja nie następowała w sposób występujący zazwyczaj czyli około 2 miesięcy po zabiegu, ale dłużej z uwagi na utrzymujący się stan zapalny, który powodował konieczność bardzo oszczędnego trybu życia. Wbrew twierdzeniom apelującego, art. 17 ustęp 1 ustawy, nie zawiera zakazu przemieszczania się i takiego zarzutu organ rentowy jak i Sąd I instancji nie postawił apelującemu. Ubezpieczonemu pozwany organ rentowy odmówił prawa do zasiłku chorobowego z uwagi na wykorzystanie zwolnienia lekarskiego w okresie spornym nie w celu regeneracji po operacji, ale celem wyjazdu wakacyjnego, który nie powodował przyspieszenia powrotu do zdrowia po operacji, zaś z dużym prawdopodobieństwem mógł doprowadzić do przedłużenia rekonwalescencji. Ustawa zasiłkowa nie definiuje pojęcia wykorzystywania zwolnienia niezgodnie z celem jego udzielenia, albowiem nie jest możliwym zdefiniowanie legalne wszystkich stanów faktycznych, które mogą zaistnieć w czasie niezdolności do pracy. Każdy stan faktyczny zatem podlega tym samym ocenie z punktu widzenia normy prawnej w kontekście sytuacji chorobowej i wykorzystywania zwolnienia lekarskiego. Ustawodawca nie zakazuje wyjazdów, nawet o charakterze urlopowym w trakcie zwolnienia lekarskiego, o ile przykładowo regeneracja o charakterze psychicznym jest wskazaniem lekarskim, co może mieć miejsce w zaburzeniach depresyjnych, czy też związanych z wypaleniem zawodowym, do czego niezbędnym wydaje się być zmiana otoczenia. Takiego rozpoznania nie uczyniono w tej sprawie. Ubezpieczony miał stwierdzoną niezdolność do pracy z uwagi na operację, zaś celem zwolnienia lekarskiego było prowadzenie oszczędnego trybu życia celem regeneracji kończyny. Apelujący pomija okoliczność, iż wyjazd poza granice kraju, nie tylko wiąże się z pobytem w miejscu wyznaczonej destynacji, ale również z trudami podróży, a także zmianą klimatu, która nie zawsze przyspiesza proces regeneracji pooperacyjnej, tym bardziej w sytuacji istnienia stanu zapalnego. W kontekście powyższego zważyć należy, że wszystkie czynności osoby przebywającej na zwolnieniu lekarskim, które są podejmowane przez chorego, niezgodnie z zaleceniami lekarskimi, a takim zaleceniem jest oszczędzający tryb życia, mogą być uznane za niezgodne z celem zwolnienia lekarskiego, bez względu na to, czy doprowadziły do przedłużenia niezdolności do pracy czy też nie miały takiego skutku. Ocena prawna jest dokonywana biorąc pod uwagę jednostkę chorobową oraz zalecenia lekarskie i inne okoliczności faktyczne sprawy.

W tej sprawie, zgodzić się należy z Sądem Rejonowym, że wyjazd samolotem na wyspę R., w czasie pooperacyjnego zwolnienia lekarskiego, związanego ze schorzeniem stopy, istniejącym czynnym procesem zapalnym, nie był zgodny z zaleceniem oszczędzającego trybu życia polegającego między innymi na niewielkim obciążaniu stopy i nie moczeniu rany pooperacyjnej w okresie stanu zapalnego.

Mając powyższe rozważania na uwadze uznać należy, że wykładnia art. 17 ustęp 1 ustawy dokonana w toku postępowania Sądu Rejonowego w kontekście ustalonego stanu faktycznego nie naruszyła przepisu prawa materialnego, a była zgodna z treścią tego przepisu. Wywody zaprezentowane w apelacji dotyczące wykładni art. 17 ustęp 1 ustawy mają charakter dowolny, wręcz pozostający w sprzeczności z zasadami stosowania prawa i wykładni i jako takie nie mogą prowadzić do podważenia trafnego orzeczenia Sądu Rejonowego.

Konkludując, Sąd II instancji uznał, że wyrok Sądu I instancji jest prawidłowy, zaś zarzuty ubezpieczonego niezasadne, co tym samym prowadziło do oddalenia apelacji.

Z tych względów, na mocy art. 385 k.p.c. orzeczono jak w części dyspozytywnej wyroku.

Sędzia Joanna Wojnicka – Blicharz