Pełny tekst orzeczenia

UZASADNIENIE

Powód R. P., prowadzący działalność gospodarczą pod firmą (...), pozwem z dnia 2 czerwca 2020 roku wniósł o zasądzenie od pozwanego (...) S.A. z siedzibą w S. kwoty 481 zł wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia 20 sierpnia 2019 roku do dnia zapłaty oraz zasądzenie od pozwanego kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

W uzasadnieniu powód podniósł, że w wyniku kolizji drogowej samochód marki P. (...), stanowiący własność A. R. uległ uszkodzeniu. Sprawca zdarzenia w momencie jego spowodowania miał zawartą umowę obowiązkowego ubezpieczenia OC z pozwaną. Powód na podstawie umowy cesji z dnia 2 lipca 2019 roku nabył od poszkodowanego wierzytelność za szkodę wyrządzoną w pojeździe. Poszkodowany zawarł z powodem umowę pojazdu zastępczego H. (...) na okres 18 dni (od 2 lipca 2019 roku do 20 lipca 2019 roku) ze stawką dobową najmu 100 zł netto/dzień. Łączny koszt wynajmu pojazdu zastępczego wyniósł 2 214 zł. Podczas zgłoszenia szkody przez powoda pozwana wskazała, że może zorganizować najem pojazdu zastępczego. W celu poznania szczegółowych warunków umowy najmu, zasad korzystania z pojazdu zastępczego powód wniósł niezwłocznie o przedstawienie takich informacji poprzez przedłożenie umowy najmu zawierającej zasady wynajmu samochodu zastępczego, a w szczególności stawek dobowych najmu dla pojazdów odpowiednich segmentów, warunków, które musi spełniać poszkodowany, by wynająć pojazd zastępczy. Pozwana nie przedstawiła umów, które mogłyby stanowić podstawę porównania warunków umowy najmu powoda z warunkami umowy najmu pozwanej. W toku postępowania likwidacyjnego pozwana wypłaciła powodowi kwotę 1 118 zł, weryfikując okres najmu na 13 dni oraz stawkę dobową do wysokości 86 zł brutto/dzień. Powód złożył reklamację, domagając się uzupełnienia kwoty odszkodowania do wysokości pełnego kosztu wynajmu, jednakże pozwana nie uwzględniła tego stanowiska. Dochodzona pozwem kwota stanowi różnicę pomiędzy kosztem najmu poniesionym przez powoda a wypłatą odszkodowania przez pozwaną. Powód nie zakwestionował wskazanego przez pozwanego uzasadnionego okresu najmu pojazdu.

Nakazem zapłaty w postępowaniu upominawczym z 18 czerwca 2020 roku Referendarz sądowy nakazał, by pozwana zapłaciła na rzecz powoda kwotę 481 zł
z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia 20 sierpnia 2019 roku do dnia zapłaty oraz kwotę 107 zł tytułem zwrotu kosztów procesu, w tym 77 zł tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego.

Pozwana w dniu 27 lipca 2020 roku wniosła sprzeciw od nakazu zapłaty, w którym wniosła o oddalenie powództwa w całości oraz zasądzenie od powoda zwrotu kosztów postępowania, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

W uzasadnieniu podniosła, że w dniu zgłoszenia szkody 3 lipca 2019 r. poinformowała powoda podczas rozmowy zgłoszeniowej o możliwości zorganizowania przez nią wynajmu pojazdu zastępczego za określoną w tej informacji stawkę. Wskazała jednocześnie, że w przypadku samodzielnego najmu pojazdu zastępczego, zweryfikuje stawkę za dobę najmu do kwoty 86 zł brutto, gdyż dokładnie za taką kwotę zapewnia organizację pojazdu zastępczego. Pozwana przesłała na wskazany przez poszkodowanego adres mailowy kompletną informację co do najmu pojazdu zastępczego oraz powtórzyła, że w przypadku wynajmu pojazdu zastępczego od innego podmiotu, koszt najmu zostanie zweryfikowany. Zgodnie z powyższym powód powinien poinformować poszkodowanego o możliwości najmu pojazdu zastępczego, który by zorganizowała pozwana. Szereg przesłanych przez powoda zapytań w dniu zgłoszenia szkody jest wyrazem przyjętej przez powoda taktyki procesowej. Pozwana podkreśliła, że była w stanie zapewnić poszkodowanemu samochód zastępczy bezkosztowo, bez obowiązku zapłaty kaucji, bez limitu kilometrów i z pełnym ubezpieczeniem OC i AC. Przekazała powodowi informację o możliwości zorganizowania pojazdu zastępczego w momencie powzięcia wiadomości o wystąpieniu szkody. Poszkodowany w dniu 2 lipca 2019 r. zdecydował się skorzystać z usług innego podmiotu w tym zakresie, ale w dniu 3 lipca 2019 r. winien otrzymać od powoda, jako nabywcy wierzytelności, informację, że stawka, za którą wynajmuje pojazd zastępczy jest wyższa niż ta, którą zapewnia pozwana. Poszkodowany nie renegocjował w oparciu o tę informację umowy z powodem ani nie zrezygnował z tej mniej korzystnej umowy celem skorzystania przez dalszy okres czasu z oferty pozwanej.

Pismem z dnia 14 października 2020 roku powód podtrzymał w całości swoje żądanie. Podkreślił, że podejmował działania mające na celu uzyskanie informacji co do warunków na jakich odbywa się najem za pośrednictwem pozwanej. Informacja ubezpieczyciela znajdująca się w korespondencji e-mail ograniczała się jedynie do wskazania określonych w sposób arbitralny dobowych stawek najmu, uznawanych przez niego w zależności od klasy pojazdu zastępczego, bez określenia dodatkowych warunków najmu, które umożliwiałyby ocenienie oferty pozwanej z punktu widzenia jej korzystności. Tym samym nie sposób ich traktować jako szczegółowych warunków najmu, o jakie zwracał się powód.

W piśmie procesowym z 15 stycznia 2021 r. pozwana podała, że nie kwestionuje zastosowanej przez powoda stawki najmu, jako kwalifikującej się do stawek średnich czynszu najmu występujących na rynku lokalnym w dacie szkody.

Sąd ustalił następujący stan faktyczny

Powód prowadzi działalność gospodarczą pod firmą (...).

/okoliczność bezsporna a nadto dowód: wydruk z bazy (...) (k.9)/

Wskutek kolizji drogowej z dnia 2 lipca 2019 r. został uszkodzony pojazd marki P. (...) o numerze rejestracyjnym (...), należący do A. R.. Sprawca zdarzenia w momencie jego spowodowania miał zawartą umowę obowiązkowego ubezpieczenia OC z pozwaną.

Na podstawie umowy cesji z 2 lipca 2019 roku powód nabył od poszkodowanego wierzytelność za przedmiotową szkodę pojazdu.

/ dowody: akta postępowania likwidacyjnego na płycie CD (k. 33), umowa cesji wierzytelności z dnia 02.07.2019 r. (k. 14-15)/

Poszkodowany w dniu 2 lipca 2019 roku zawarł z powodem umowę najmu pojazdu zastępczego marki H. (...) o numerze rejestracyjnym (...) na okres od 2 lipca 2019 roku do 20 lipca 2019 roku, tj. na czas 18 dni. Cena za wypożyczenie pojazdu miała być naliczona po zakończeniu najmu i wynosić 100 zł netto za dzień najmu. Po zakończeniu najmu w dniu 20 lipca 2020 roku powód wystawił fakturę nr (...) na kwotę 2 214 zł.

/okoliczność bezsporne a nadto dowody: umowa najmu pojazdu zastępczego z dnia 02.07.2019 r. (k. 13), protokół wydania pojazdu zastępczego (k. 12), faktura VAT (k. 11)/

Po przeprowadzeniu postępowania likwidacyjnego pozwana wypłaciła na rzecz powoda odszkodowanie w wysokości 1 118 zł, skracając okres najmu do 13 dni oraz stawkę dobową najmu do 86 zł brutto za dzień najmu.

W dniu 30 września 2019 roku powód zgłosił reklamację co do wysokości wypłaconej kwoty przez pozwaną, zażądał wypłaty dalszego odszkodowania w wysokości 1 096 zł. Pozwana podtrzymała dotychczasowe stanowisko.

/okoliczność bezsporne a nadto dowody: reklamacja z dnia 30.09.2019 r. (k. 16-17), pismo z dnia 21.10.2019 r. (k. 18-21)/

Pozwana poinformowała powoda o możliwości zorganizowania przez nią najmu pojazdu zastępczego bezkosztowo, a także o warunkach i stawce najmu w dniu 3 lipca 2019 r.

Przyjęta przez powoda stawka mieściła się w zakresie stawek stosowanych przez inne podmioty zajmujące się wynajmem pojazdów tej klasy.

/okoliczności bezsporne a nadto dowody: korespondencja mailowa (k. 43-52), wydruki ofert innych podmiotów (k. 22-33)/

W przedmiotowej sprawie Sąd ustalił stan faktyczny na podstawie okoliczności częściowo bezspornych, a nadto w oparciu o przedłożone przez strony postępowania dokumenty, których treść ani autentyczność nie była kwestionowana przez strony postępowania.

Sąd zważył co następuje

Powództwo zasługiwało na uwzględnienie w całości.

Powód dochodził od pozwanego zapłaty należności z tytułu nieuiszczonej części kosztów najmu pojazdu zastępczego w kwocie 481 zł. Pozwana uznała swoją odpowiedzialność za szkodę co do zasady, kwestionując wysokość dobowej stawki najmu. W piśmie procesowym z 15 stycznia 2021 r. podała jednak, że nie kwestionuje zastosowanej przez powoda stawki najmu, jako kwalifikującej się do stawek średnich czynszu najmu występujących na rynku lokalnym w dacie szkody. Do rozstrzygnięcia pozostała więc kwestia obowiązku poszkodowanego skorzystania z oferty ubezpieczyciela dotyczącej wynajęcia pojazdu zastępczego.

Powód R. P. nabył prawo do dochodzenia odszkodowania na podstawie przepisu art. 509 § 1 k.c., albowiem między powodem a poszkodowany A. R., będącym właścicielem pojazdu uszkodzonego w kolizji, została zawarta umowa cesji, na podstawie której powód nabył prawo dochodzenia odszkodowania z tytułu przedmiotowej szkody. Dotychczasowy wierzyciel (cedent) przeniósł wierzytelność ze swojego majątku do majątku osoby trzeciej (cesjonariusza). Umowa przelewu wierzytelności została zawarta skutecznie.

Zgodnie z treścią art. 361 k.c. zobowiązany do odszkodowania ponosi odpowiedzialność tylko za normalne następstwa działania lub zaniechania, z którego szkoda wynikła (§ 1), a w tych granicach naprawienie szkody obejmuje straty, które poszkodowany poniósł oraz korzyści, które mógłby osiągnąć, gdyby mu szkody nie wyrządzono (§ 2). Naprawienie szkody powinno nastąpić, według wyboru poszkodowanego, bądź przez przywrócenie stanu poprzedniego, bądź przez zapłatę odpowiedniej sumy pieniężnej (art. 363 § 1 k.c.). Przy tym świadczenie ubezpieczyciela ma umożliwić poszkodowanemu usunięcie szkody jaka powstała w jego majątku na skutek zdarzenia szkodzącego. Odszkodowanie powinno ściśle odpowiadać szkodzie.

Odpowiedzialność ubezpieczyciela z tytułu umowy obowiązkowego ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej posiadaczy pojazdów mechanicznych obejmuje także wydatki na najem pojazdu zastępczego (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 26.11.2002 r., V CKN 1397/00; wyrok Sądu Najwyższego z dnia 05.11.2004 r., II CK 494/03; wyrok Sądu Najwyższego z dnia 08.09.2004 r., IV CK 672/03, niepubl.). W uchwale z dnia 17 listopada 2011 roku (III CZP 5/11, publ. w OSNC 2012/3/28, Biul. SN 2011/11/5) Sąd Najwyższy wyjaśnił, że szkodę stanowią również konieczne wydatki związane ze zdarzeniem szkodzącym. Stratą w rozumieniu przepisu art. 361 § 2 k.c. są objęte te wydatki, które służą ograniczeniu (wyłączeniu) negatywnych następstw majątkowych doznanych przez poszkodowanego w wyniku uszkodzenia (zniszczenia) pojazdu. Negatywnym następstwem majątkowym jest w takiej sytuacji utrata możliwości korzystania z rzeczy, a więc utrata uprawnienia stanowiącego atrybut prawa własności. W takiej sytuacji poszkodowanemu przysługuje roszczenie o zwrot wydatków na najem pojazdu zastępczego. Utrata bowiem możliwości korzystania z rzeczy wskutek jej zniszczenia stanowi szkodę majątkową. Niemożność korzystania z samochodu przez poszkodowanego jest normalnym następstwem szkody w rozumieniu art. 361 § 1 k.c. Samo tylko zaciągnięcie przez poszkodowanego zobowiązania do zapłaty czynszu najmu pojazdu zastępczego stanowi szkodę w rozumieniu art. 361 § 2 k.c., pozostającą w związku przyczynowym z wypadkiem komunikacyjnym (zob. uchwałę SN z dnia 13 marca 2020 r., III CZP 63/19, LEX nr 2830567) .

Przyjmuje się, że wydatki na najem pojazdu zastępczego poniesione przez poszkodowanego przekraczające koszty zaproponowanego przez ubezpieczyciela skorzystania z takiego pojazdu są objęte odpowiedzialnością z tytułu umowy obowiązkowego ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej posiadaczy pojazdów mechanicznych, jeżeli ich poniesienie było celowe i ekonomicznie uzasadnione (uchwała Sądu Najwyższego z dnia 24 sierpnia 2017 r., III CZP 20/17, OSNC 2018/6/56). W ramach ciążącego na poszkodowanym obowiązku minimalizacji szkody i współdziałania z dłużnikiem (ubezpieczycielem), może on zasięgnąć informacji co do tego, czy ubezpieczyciel ma możliwość zaproponowania pojazdu zastępczego równorzędnego uszkodzonemu (zniszczonemu). Nie ma to jednak nic wspólnego z koniecznością poszukiwania przez poszkodowanego najtańszej oferty rynkowej najmu. Nie jest bowiem istotne to, czy propozycja ubezpieczyciela jest najtańsza, lecz to, czy jest przez poszkodowanego akceptowana.

Już w pozwie powód wskazywał, że w celu poznania szczegółowych warunków umowy najmu i zasad korzystania z pojazdu zastępczego zwracał się do pozwanej o niezwłoczne przedstawienie takich informacji poprzez przedłożenie umowy najmu zawierającej zasady wynajmu samochodu zastępczego, a w szczególności stawek dobowych najmu dla pojazdów odpowiednich segmentów, warunków, które musi spełniać poszkodowany, by wynająć pojazd zastępczy. To na ubezpieczycielu spoczywał ciężar wykazania, że złożył propozycję, która wykraczała poza zwykły informacyjny charakter. Pozwana podejmuje masowe działania w zakresie wysyłania do poszkodowanych wiadomości e-mail informujących o możliwości najmu pojazdu zastępczego. W przypadku osoby prowadzącej działalność gospodarczą (a taką jest ubezpieczyciel), wymagania co do należytej staranności są zwiększone w porównaniu z wymaganiami stawianymi osobom fizycznym. Prowadzenie działalności profesjonalnej uzasadnia oczekiwanie większej umiejętności, wiedzy, skrupulatności, rzetelności, staranności (art. 355 § 2 k.c.).

Ubezpieczyciel winien był wykazać, że A. R. miał realną możliwość wynajęcia pojazdu po określonej stawce najmu. To on wywodził ze wskazanej okoliczności skutki prawne w postaci zmniejszenia wysokości należnego poszkodowanemu odszkodowania. Bezsprzecznie ubezpieczyciel sam nie jest podmiotem trudniącym się najmem pojazdów, a jedynie z takimi podmiotami może współpracować i zgłaszać poszkodowanym propozycje zawarcia z nimi umowy. Propozycja złożona poszkodowanemu winna określać konkretne warunki najmu pozwalające na podjęcie decyzji o skorzystaniu z niej. W tym zakresie nie jest wystarczające powołanie się na samą wysokość stawki, która może być zależna od innych czynników (takich jak okres najmu, kaucja, limit kilometrów).

Trzeba mieć też na uwadze, że w momencie złożenia oferty przez pozwaną, A. R. korzystał już z pojazdu zastępczego w ramach zawartej wcześniej umowy najmu z powodem. Należałoby wziąć pod uwagę możliwość wypowiedzenia tego kontraktu i skutki przedwczesnego rozwiązania umowy, również finansowe.

Jednocześnie podkreślić należy, że pozwana nie kwestionowała zastosowanej przez powoda stawki najmu, jako kwalifikującej się do stawek średnich czynszu najmu występujących na rynku lokalnym w dacie szkody.

Nie sposób zatem uznać, by działania powoda miały na celu zwiększenie rozmiaru szkody. Ubezpieczyciel nie ma monopolu na wynajem poszkodowanym pojazdów zastępczych w przypadku zaistnienia szkody z tytułu odpowiedzialności cywilnej. Poszkodowany może dowolnie wybrać spośród ofert podmiot, który oferuje najdogodniejsze dla niego warunki. Jeśli stawka ta odpowiada średnim stawkom rynkowym, poszkodowanemu należy się odszkodowanie wyliczone w oparciu o tę stawkę.

Z zebranego przez Sąd materiału dowodowego wynikało, że przyjęta przez powoda stawka 100 zł netto za dzień mieści się w zakresie stawek stosowanych przez inne podmioty zajmujące się wynajmem pojazdów tej klasy. Mając na uwadze powyższe Sąd zasądził od pozwanej na rzecz powoda kwotę żądaną pozwem jako w pełni zasadną.

O odsetkach orzeczono na podstawie art. 481 § 1 i 2 k.p.c. związku z art. 14 ust. 1 ustawy o ubezpieczeniach obowiązkowych, Ubezpieczeniowym Funduszu Gwarancyjnym i Polskim Biurze Ubezpieczycieli Komunikacyjnych. Zakład ubezpieczeń wypłaca odszkodowanie w terminie 30 dni licząc od dnia złożenia przez poszkodowanego lub uprawnionego zawiadomienia o szkodzie.

O kosztach procesu Sąd orzekł na podstawie art. 98 k.p.c., obciążając nimi w całości pozwaną jako stronę przegrywającą spór. Wartość przedmiotu sporu w niniejszej sprawie wynosiła 481 zł i od takiej kwoty Sąd ustalił wysokość wynagrodzenia pełnomocnika powoda na 90 zł (§ 2 pkt 1 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 roku w sprawie opłat za czynności radców prawnych). Ponadto do kosztów poniesionych przez powoda weszła opłata od pozwu w wysokości 30 zł oraz opłata skarbowa od pełnomocnictwa w wysokości 17 zł.

Sędzia Joanna Zachorowska

ZARZĄDZENIE

1.  odpis wyroku wraz z uzasadnieniem doręczyć pełnomocnikowi pozwanej (bez pouczeń);

2.  kal. 21 dni lub z pismem

G., dnia 2 czerwca 2021 roku