Pełny tekst orzeczenia

POSTANOWIENIE

Dnia 26 października 2022 roku

Sąd Okręgowy w Sieradzu I Wydział Cywilny

w następującym składzie:

Przewodniczący: Sędzia Katarzyna Powalska

po rozpoznaniu w dniu 26 października 2022 roku w Sieradzu

na posiedzeniu niejawnym

sprawy z wniosku (...) S.A. w L. Oddział Ł. Teren

przy udziale Gminy M. S., (...) Spółdzielni (...) w S.

o zasiedzenie służebności przesyłu

na skutek apelacji wnioskodawcy

od postanowienia Sądu Rejonowego w Sieradzu

z dnia 2 czerwca 2022 roku, sygn. akt I Ns 1024/16

postanawia:

1.  oddalić apelację;

2.  ustalić, że każde z zainteresowanych ponosi we własnym zakresie koszty związane z jego udziałem w postępowaniu apelacyjnym.

Sygn. akt I Ca 402/22

UZASADNIENIE

Zaskarżonym postanowieniem Sądu Rejonowego w Sieradzu z dnia 02 czerwca 2022 r. wydanym w sprawie I Ns 1024/16 z wniosku (...) S.A. w L. Oddział Ł. Teren z udziałem Gminy M. S., (...) Spółdzielnia (...) w S. o zasiedzenie służebności przesyłu oddalono wniosek (pkt 1. postanowienia), nakazano pobrać od wnioskodawcy (...) S.A. w L. Oddział Ł. Teren na rzecz Skarbu Państwa – Sądu Rejonowego w Sieradzu kwotę 14.767,03 zł tytułem wydatków związanych ze sporządzeniem opinii pokrytych tymczasowo z sum budżetowych Skarbu Państwa – Sądu Rejonowego w Sieradzu (pkt 2. postanowienia) oraz postanowiono nie obciążać stron wydatkami w pozostałym zakresie przejmując je na rachunek Skarbu Państwa – Sądu Rejonowego w Sieradzu (pkt 3. postanowienia).

Powyższe rozstrzygnięcie zapadło w oparciu o ustalenia, których istotne elementy przedstawiają się następująco:

Na działce o nr (...), dla której w Sądzie Rejonowym w Sieradzu VI Wydziale Ksiąg Wieczystych prowadzona jest księga wieczysta o nr KW (...), będącej własnością (...) Spółdzielni (...) w S. posadowione są urządzenia przesyłowe: stacja transformatorowa 15/0,4 kV (...) o nr eksploatacyjnym 3-004, 2 linie kablowe 15 kV, 8 linii kablowych 0,4kv.

Działka o nr (...) powstała w wyniku podziału działki nr (...) na działki o nr (...). Pierwotnie działka o nr (...) stanowiła własność Skarbu Państwa, następnie na podstawie decyzji komunalizacyjnej Urzędu Wojewódzkiego w S. stała się własnością Gminy M. S.. Od 15 grudnia 1994 roku do dnia przekształcenia prawa użytkowania wieczystego w prawo własności (...) Spółdzielni (...) w S. była użytkownikiem wieczystym działki nr (...), stanowiącej własność Gminy M. S.. Na mocy decyzji Prezydenta Miasta S. przekształcono prawo użytkowania wieczystego przedmiotowej nieruchomości w prawo własności, które nabyła (...) Spółdzielnia (...) w S..

Działka nr (...), dla której w Sądzie Rejonowym w Sieradzu VI Wydziale Ksiąg Wieczystych prowadzona jest księga wieczysta o nr KW (...) stanowi własność (...) Spółdzielni (...) w S..

Z dniem 1 stycznia 1989 roku utworzono w wyniku podziału przedsiębiorstwa państwowego (...) w W.” - „ Zakład (...) w Ł.”. Powstałemu zakładowi przydzielono składniki mienia powstałego z podziału przedsiębiorstwa (...) w W.”. Na podstawie ustawy z dnia 5 lutego 1993 roku o przekształceniach własnościowych przedsiębiorstw państwowych o szczególnym znaczeniu dla gospodarki państwa, Zakład (...) w Ł. z dniem 1 września 1993 roku przekształcono w jednoosobową spółkę Skarbu Państwa, działającą pod firmą Zakład (...) S.A. W dniu 15 grudnia 2008 roku zmianie uległa firma spółki, z Zakładu (...) S.A. na (...) S.A. Obecnie spółka, po połączeniu przez przeniesienie całego majątku spółki przejmowanej (...) Spółka Akcyjna na spółkę przejmującą nosi nazwę (...) S.A. w L.”.

(...) transformatorowa została wybudowana w 1978 roku, a stacja oraz linie energetyczne wchodzące i wychodzące ze stacji zostały przyjęte do eksploatacji w dniu 8 lutego 1978 roku. Stację wybudowało (...). Telefonogram na włączenie do sieci jest datowany na 3 marca 1978 roku. (...) wybudował linię kablową od stacji 37 przy ul. (...) do stacji 65 na spornym placu. Po wybudowaniu stacji 65 została wybudowana w dalszym etapie linia kablowa 15 kV do stacji (...) przy urzędzie wojewódzkim do stacji (...) przy ul. (...) do zasilania (...). L. kablowe niskiego napięcia 0,4 kV zostały wybudowane dla zasilania zespołu handlowo-gastronomicznego w S. przy ul. (...) na zlecenie (...) Społem, a zostały odebrane 24 lipca 1987 roku. Były to dwie linie kablowe: jedna do spółdzielczego domu handlowego, a druga do zespołu gastronomicznego. L. kablowe zasilające spółdzielczy dom handlowy i zespół gastronomiczny są własnością spółdzielni. Pozostałe linie są w eksploatacji zakładu energetycznego.

L. 15kv oraz stacja 15/04kv zostały włączone do sieci energetycznej na podstawie telefonogramu na załączenie nr 12/78 z dnia 3 marca 1978 roku.

Na mocy porozumienia z dnia 12 czerwca 1991 roku (...) Spółdzielnia (...) w S. nabyła od Wojewódzkiego Przedsiębiorstwa Handlu (...) w S. nakłady na wybudowanie DH (...). Wśród pozycji inwentarzowych wymieniono środek trwały pn. „stacja transformatorowa” nr inwentarzowy 20/87.

Dnia 5 października 1994 roku przeprowadzono rokowania w sprawie oddania zabudowanej nieruchomości położonej w S. przy Alei (...) stanowiącej działki o nr (...) o pow. 1222 m2 w użytkowanie wieczyste (...) Spółdzielni (...) w S. na okres 99 lat w formie umowy notarialnej. W protokole z rokowań o oddanie w użytkowanie wieczyste gruntu wskazano, że przedmiotowa nieruchomość jest zabudowana budynkiem o konstrukcji stalowej wzniesionym ze środków własnych nabywcy (...) w S. stanowiącej ½ część ogólnej wartości budynku, gdyż tylko ta część znajduje się na przekazywanym gruncie.

Dnia 15 grudnia 1994 roku zawarto w formie aktu notarialnego za Rep. A Nr 4020/1994 umowę oddania ww. gruntów w użytkowanie wieczyste i sprzedaży budynku zgodnie z zawartymi poprzednio uzgodnieniami.

W dniu 15 marca 2000 roku została zawarta umowa nr (...) sprzedaży energii elektrycznej oraz świadczenia usług przesyłowych pomiędzy Zakładem (...) Spółką Akcyjną w Ł. a (...) Spółdzielnią (...) w S..

W pismach z dnia 24 lutego 2000 r. oraz z dnia 28 września 2000 r. Spółdzielnia skierowała do wnioskodawcy propozycję wynajęcia budynku stacji.

W piśmie z dnia 30 marca 2012 roku skierowanym do (...) Spółdzielni (...) w S. (...) zawarła propozycję uregulowania stanu prawnego poprzez umożliwienie (...) odkupienia budynku stacji wraz z fragmentem gruntu, na którym została posadowiona oraz ustanowienie służebności na działce (...).

Na mocy uchwały z dnia nr 6 Walnego Zgromadzenia Członków (...) Spółdzielni (...) w S. wyrażono zgodę na zbycie budynku stacji transformatorowej wraz z fragmentem gruntu pod tą stacją będącego w użytkowaniu wieczystym Spółdzielni oraz na ustanowienie służebności przechodu i przejazdu na działce (...) na rzecz (...) S.A. w L. i podmiotów od niej zależnych w celu umożliwienia dostępu do budynku stacji transformatorowej.

Na zlecenie Spółdzielni dokonano podziału geodezyjnego działki nr (...).

W odpowiedzi na pismo (...) Spółdzielnia (...) w S. w piśmie z dnia 19 listopada 2013 r. przedstawiła propozycję i warunki ustanowienia służebności przesyłu i zakupu działki nr (...).

Kwestie związane z uregulowaniem stanu prawnego budynku stacji transformatorowej były przedmiotem wielu rozmów także telefonicznych.

W piśmie z dnia 23 czerwca 2015 r. Spółdzielnia wezwała wnioskodawcę do zapłaty kwoty 7380,00 zł za bezumowne korzystane z części działki nr (...) i znajdującego się na niej budynku. W piśmie z dnia 20 lipca 2016 r. kierowanym do Spółdzielni wskazano, iż do Sądu skierowany zostanie wniosek o ustanowienie służebności przesyłu.

Zakład (...) dokonywał czynności konserwacyjnych i naprawczych dot. stacji transformatorowej zlokalizowanej na działce o nr (...) w S.. Był naprawiany dach stacji, były spawane i malowane drzwi, dokonywano oględzin. Nie było problemu z dostępem do linii kablowych oraz transformatora.

Pismem z dnia 8 października 2019 roku (...) poinformowało (...) Spółdzielnię (...) w S. – jak właściciela – o zamiarze rozpoczęcia prac modernizacyjnych – wymiany rozdzielni niskiego napięcia w budynku stacji transformatorowej (...) nr 3- (...) zlokalizowanej na terenie działki nr (...).

Zakres służebności powinien dotyczyć obszaru związanego z drogą dojazdową przez działkę nr (...) oraz znacznej powierzchni działki nr (...). Droga dojazdowa i przechodu do budynku stacji transformatorowej nr 3- (...) przez teren działki (...) wynosi: 92m2. Łącznie na działce nr (...) zakres obszarowy służebności przesyłu przy uwzględnieniu przeznaczenia urządzeń energetycznych opisanych w piśmie pełnomocnika wnioskodawcy, przy uwzględnieniu prawidłowego korzystania z tych urządzeń i z uwzględnieniem stref ochronnych oraz przy uwzględnieniu jak najmniejszego obciążenia tej nieruchomości, ale przy zapewnieniu wnioskodawcy, jako właścicielowi położonych na tej nieruchomości urządzeń przesyłu energii elektrycznej prawidłowego do nich dostępu w celu obsługi i konserwacji wynosi: 90m2 + droga dojazdowa i przechodu – 92m2, tj. łącznie dla obu działek (...)m2.

Projektowany obszar służebności przesyłu i obszar służebności gruntowej przejścia i przejazdu wynosi 0,0254 ha.

Wynagrodzenie za służebność przesyłu dla stacji transformatorowej i sieci kablowej SN 15 kV, NN 0,4 kV na nieruchomości oznaczonej nr działki (...) na pow. 0,0054 ha wynosi 5356,00 złotych. Wynagrodzenie za służebność gruntową przejścia i przejazdu projektowaną do ustanowienia na nieruchomości oznaczonej nr działki (...), obręb 17 na pow. 0,0200 ha wynosi 10.571,00 złotych.

Sąd Rejonowy rozpoznający niniejszą sprawę podkreślił, że sporną stację transformatorową wybudowało (...) w S., zaś na mocy porozumienia z 1991 r. (...) nabyła od (...) nakłady na wybudowanie DH (...) – wówczas, wśród pozycji inwentarzowych wymieniono m. in. jako środek trwały ów sporną stację transformatorową. Sąd Rejonowy zauważył tym samym, że „widoczne urządzenia” (których używanie jest obligatoryjne w przypadku zasiedzenia służebności gruntowej [przesyłu]) nie zostały wykonane przez wnioskodawcę, lecz przez podmiot trzeci, który następnie przeniósł nakłady na ich wybudowanie na Spółdzielnię. Spółdzielnia była więc traktowana przez wnioskodawcę jak właściciel budynku, w którym znajduje się stacja transformatorowa, zaś zakład energetyczny wykonywał jedynie czynności mające na celu prawidłowy przesył energii elektrycznej. W ocenie Sądu I instancji zatem posiadanie jako przesłanka zasiedzenia służebności nie została spełniona w niniejszej sprawie przez wnioskodawcę, który nie wykazał, by wykonywał czynności faktyczne wskazujące na samodzielny, rzeczywisty stan posiadania – władania w zakresie służebności.

Apelację od tego orzeczenia wywiódł pełnomocnik wnioskodawcy, zaskarżając powyższe orzeczenie w części, tj. co do punktu 1 i 2. Postanowieniu temu skarżący zarzucił:

1.  naruszenie art. 305 ¹ k.c. w zw. z art. 305 ⁴ k.c. w zw. z art. 292 k.c. w zw. z art. 172 k.c. w zw. z art. 176 § 1 k.c. – poprzez ich nieuzasadnione niezastosowanie i uznanie, że nie doszło do zasiedzenia służebności gruntowej o treści odpowiadającej służebności przesyłu, pomimo istnienia przesłanek do jego uwzględnienia oraz poprzez nieuzasadnione uznanie, że art. 292 k.c. wymaga, aby urządzenia o których mowa w tym przepisie, były posadowione przez podmiot, na rzecz którego zasiedzenie służebności miałoby nastąpić;

2.  naruszenie przepisów procesowych, w szczególności art. 233 § 1 k.p.c., polegające na przekroczeniu granic swobodnej oceny dowodów – poprzez przyjęcie, że czynności jakie wykonywał wnioskodawca wobec stacji transformatorowej i urządzeń przesyłowych miały charakter jedynie eksploatowania tych urządzeń, nie zaś takiego z nich korzystania, które prowadziłoby do zasiedzenia służebności przesyłu.

W oparciu o tak sformułowane zarzuty, skarżący wniósł o:

1.  zmianę punktu 1. zaskarżonego orzeczenia poprzez jego uchylenie i stwierdzenie jak we wniosku, w zakresie zmodyfikowanym w piśmie wnioskodawcy z 08.03.2017 r.;

2.  zasądzenie od uczestników na rzecz wnioskodawcy kosztów postępowania, w tym kosztów postępowania apelacyjnego.

W odpowiedzi na apelację pełnomocnik uczestników postępowania wniósł o jej oddalenie i zasądzenie kosztów postępowania apelacyjnego.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja jest bezzasadna i nie zasługuje na uwzględnienie.

Dogłębna i wszechstronna analiza wniesionej apelacji oraz zgromadzonego materiału dowodowego w przedmiotowym postępowaniu nieprocesowym pozwala dojść do niebudzącego wątpliwości przekonania, że podnoszone przez stronę skarżącą zarzuty, mają charakter wyłącznie polemiczny i są jedynie wyrazem niezadowolenia z rozstrzygnięcia Sądu I instancji.

Prawidłowość zastosowania lub wykładnia prawa materialnego może być właściwie oceniona jedynie na gruncie niewadliwie ustalonej podstawy faktycznej wyroku. Skuteczne zatem zgłoszenie zarzutu dotyczącego naruszenia prawa materialnego wchodzi zasadniczo w rachubę tylko wówczas, gdy ustalony przez sąd pierwszej instancji stan faktyczny, będący podstawą zaskarżonego wyroku, nie budzi zastrzeżeń (por. wyrok SN z 26 marca 1997 r. , II CKN 60/97, OSNC 1997/9/128). W niniejszej sprawie dokonane przez Sąd Rejonowy ustalenia faktyczne dotyczące okoliczności istotnych dla rozstrzygnięcia sprawy znajdują odzwierciedlenie w przytoczonych na ich poparcie dowodach. Stąd ustalenia te oraz wyprowadzone na ich podstawie wnioski prawne Sąd Okręgowy podziela i przyjmuje za własne w myśl art. 387 § 2 ¹ pkt 1 i 2 k.p.c.

Odnosząc się do sformułowanego zarzutu naruszenia art. 233 § 1 k.p.c. wskazać należy, że zarzut ten jest całkowicie bezzasadny. W orzecznictwie Sądu Najwyższego wskazuje się, że dla skuteczności zarzutu naruszenia art. 233 § 1 k.p.c. nie wystarcza stwierdzenie o wadliwości dokonanych ustaleń faktycznych, odwołujące się do stanu faktycznego, który w przekonaniu skarżącego odpowiada rzeczywistości. Konieczne jest tu wskazanie przyczyn dyskwalifikujących postępowanie Sądu w tym zakresie. W szczególności skarżący powinien wskazać, jakie kryteria oceny naruszył Sąd przy ocenie konkretnych dowodów, uznając brak ich wiarygodności i mocy dowodowej lub niesłusznie im je przyznając (porównaj – postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 23 stycznia 2001 roku, sygn. akt IV CKN 970/00, opublikowane w zbiorze orzecznictwa LEX nr 52753). Zarzut ten nie może polegać jedynie na zaprezentowaniu własnych, korzystnych dla skarżącego ustaleń stanu faktycznego, dokonanych na podstawie własnej, korzystnej dla skarżącego oceny materiału dowodowego (patrz – postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 10 stycznia 2002 roku, sygn. akt II CKN 572/99, opublikowane w zbiorze orzecznictwa LEX nr 53136).

W ocenie Sądu Okręgowego, Sąd Rejonowy w sposób prawidłowy dokonał ustaleń stanu faktycznego znajdujących oparcie w zebranym materiale dowodowym, ocenionym bez przekroczenia granic swobodnej oceny dowodów zakreślonej przepisem art. 233 § 1 k.p.c. Ocena wiarygodności mocy dowodów przeprowadzonych w danej sprawie powinna odpowiadać regułom logicznego rozumowania wyrażającym formalne schematy powiązań między podstawami wnioskowania i wnioskami oraz uwzględniać zasady doświadczenia życiowego wyznaczające granice dopuszczalnych wniosków i stopień prawdopodobieństwa ich występowania w danej sytuacji. W ocenie materiału dowodowego sądowi przysługuje swoboda zastrzeżona przepisem art. 233 § 1 k.p.c. Skuteczne kwestionowanie tej swobody może mieć miejsce tylko w szczególnych okolicznościach. Dzieje się tak w razie pogwałcenia reguł logicznego rozumowania bądź sprzeniewierzenia się zasadom doświadczenia życiowego. Okoliczności takie w niniejszej sprawie nie miały miejsca. Sąd Rejonowy w sposób przekonujący dokonał oceny zebranego w sprawie materiału dowodowego, prawidłowo kładąc nacisk przede wszystkim na dowody z dokumentów, których moc dowodowa w realiach niniejszej sprawy jest tak silna, że kwestia własnościowa spornych rzeczy jest właściwie bezsporna. Bezsporność ta wynika również z faktu, że przez ostatnie kilkanaście lat zarówno wnioskodawca, jak i uczestnicy postępowania kontaktowali się wzajemnie, czyniąc przygotowania do uregulowania stanu prawnego stacji transformatorowej. Nie ulega wątpliwości, że wnioskodawca miał świadomość faktu, że nie jest właścicielem, ale nadto – próbował doprowadzić do wykupu tej nieruchomości, co samo w sobie nie oznacza negacji samoistności posiadania takiego przedmiotu, o ile ubiegający się posiadacz zdołałby wykazać fakt wejścia w stan samoistnego posiadania i bieg terminu w tej mierze. Tymczasem w przedmiotowej sprawie nie może być mowy o samoistności posiadania przez wnioskodawcę urządzeń przesyłowych, do których, jak słusznie zauważył sąd pierwszej instancji, wnioskodawca miał dostęp jedynie poprzez fakt wykonywania profesjonalnej obsługi stacji transformatorowej i linii przesyłowej.

Bezsporny był więc zakres korzystania z urządzeń przez wnioskodawcę – to (...) dokonywało przeglądu stacji, posiadało klucze do stacji, a także dokonywało koniecznych czynności po pożarze, który wybuchł w stacji. Wnioskodawca ostatecznie dochodził jednak w sprawie stwierdzenia nabycia przez zasiedzenie służebności przesyłu, a to zmienia charakter przesłanek podlegających ocenie. Warto bowiem zwrócić uwagę, że – jak zauważył Sąd Rejonowy – sporne urządzenia nie zostały naniesione na nieruchomość przez wnioskodawcę, lecz przez podmiot trzeci, który następnie przeniósł ich własność na (...). Zgodzić się również należy z Sądem Rejonowym, iż wnioskodawca nie manifestował wystarczająco swojego samoistnego posiadania w myśl art. 292 k.c., które miałoby prowadzić do zasiedzenia służebności przesyłu.

Niezależnie od powyższego, Sąd Okręgowy pragnie zasygnalizować jeszcze jedną kwestię, która przesądzać musi o niezasadności wniosku o stwierdzenie zasiedzenia. Zgodnie z art. 305 ¹ k.c., nieruchomość można obciążyć na rzecz przedsiębiorcy, który zamierza wybudować lub którego własność stanowią urządzenia, o których mowa w art. 49 § 1, prawem polegającym na tym, że przedsiębiorca może korzystać w oznaczonym zakresie z nieruchomości obciążonej, zgodnie z przeznaczeniem tych urządzeń (służebność przesyłu). Powyższe prowadzi do wniosku, że zasiedzenie służebności przesyłu w niniejszym stanie faktycznym w ogóle nie może mieć zastosowania. Nie mamy bowiem do czynienia z sytuacją, w której to wnioskodawca (przedsiębiorca przesyłowy) jest właścicielem urządzeń o których mowa w art. 49 § 1 k.c., ani też nie zamierza takich urządzeń wybudować. Właścicielem tychże urządzeń jest bowiem (...) w S.. Stosownie zaś do treści art. 305 ⁴ k.c. do służebności przesyłu stosuje się odpowiednio przepisy o służebnościach gruntowych. Reasumując, dyspozycja art. 305 ¹ k.c. w ogóle nie ma zastosowania w niniejszej sprawie, przez co niemożliwe jest zasiedzenie służebności przesyłu. Nie mamy bowiem do czynienia z sytuacją, iż właścicielem urządzeń przesyłowych jest wnioskodawca, albowiem właścicielem tychże jest uczestnik postępowania ad 1. Wobec powyższego, w niniejszej sprawie brak jest podstaw do stwierdzenia zasiedzenia na rzecz wnioskodawcy, albowiem nie zostały wypełnione żadne z wymaganych prawem przesłanek. Z tych względów, orzeczono jak w punkcie 1. postanowienia Sądu Okręgowego. Jednocześnie, w punkcie 2. postanowienia ustalono, że każde z zainteresowanych ponosi we własnym zakresie koszty związane z jego udziałem w postępowaniu apelacyjnym – w myśl zasady wyrażonej w treści art. 520 § 1 k.p.c.