Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 11 października 2022 roku

Sąd Okręgowy w Sieradzu - Wydział I Cywilny

w składzie następującym:

Przewodniczący: sędzia Joanna Składowska

po rozpoznaniu w dniu 11 października 2022 roku w Sieradzu

na posiedzeniu niejawnym

sprawy z powództwa O. W.

przeciwko P. N. prowadzącemu działalność gospodarczą pod firmą (...) z siedzibą w G.

o zapłatę

na skutek apelacji powódki

od wyroku Sądu Rejonowego w Łasku z dnia 22 kwietnia 2022 roku, sygn. akt I C 369/21

uchyla zaskarżony wyrok i sprawę przekazuje Sądowi Rejonowemu w Łasku do ponownego rozpoznania, pozostawiając temu Sądowi rozstrzygnięcie o kosztach postępowania apelacyjnego.

Sygn. akt I Ca 431/22

UZASADNIENIE

W pozwie z 7 czerwca 2021 r. O. W. wniosła o zasądzenie od P. N. prowadzącego działalność gospodarczą pod firmą (...) P. N. z siedzibą w G.:

- kwoty 21 000 złotych z tytułu zwrotu ceny samochodu H. (...),

- kwoty 2 019 złotych z tytułu zwrotu kosztów ubezpieczenia OC i AC,

- kwoty 500 złotych z tytułu zwrotu kosztów gwarancji (...),

- kwoty 550 złotych z tytułu zwrotu kosztów diagnostyki komputerowej, kasowania błędów

i przeglądu okresowego,

- kwoty 285 złotych z tytułu zwrotu kosztów rejestracji pojazdu

z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od 28 kwietnia 2021 r. do dnia zapłaty oraz kosztami procesu według złożonego zestawienia.

W odpowiedzi na pozew pozwany wniósł o oddalenie powództwa i zasądzenie od powódki na rzecz pozwanego kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

Zaskarżonym wyrokiem z 22 kwietnia 2022 r., wydanym pod sygn. akt.
I C 369/21, Sąd Rejonowy w Łasku oddalił powództwo, zasądzając od O. W. na rzecz P. N. prowadzącego działalność gospodarczą pod firmą (...) z siedzibą w G. 3 617 złotych z tytułu zwrotu kosztów procesu z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia uprawomocnienia się wyroku do dnia zapłaty.

Rozstrzygnięcie zapadło przy następujących ustaleniach i wnioskach:

W dniu 11 marca 2021 r. powódka O. W. zawarła z P. N. prowadzącym działalność gospodarczą pod firmą (...) umowę kupna sprzedaży używanego samochodu osobowego marki H. (...).

O ofercie sprzedaży wyżej wymienionego samochodu powódka dowiedziała się
z ogłoszenia internetowego. W ofercie zamieszczonej przez pozwanego prócz ceny, danych technicznych oraz wyposażenia auta znajdowała się informacja, iż będący przedmiotem późniejszej umowy samochód nie posiada żadnych wad, a także jest bezwypadkowy.

Ostateczna cena auta została w drodze negocjacji obniżona z 22 100 na
21 000 złotych.

Po zawarciu umowy powódka poniosła wydatki związane z ubezpieczeniem OC i AC, gwarancją (...), diagnostyką komputerową, kasowaniem błędów i przeglądem okresowym, a także rejestracją pojazdu.

Po zakupie samochodu okazało się, że należy wymienić w nim rozrząd. Pozwany nie zgodził się na poniesienie kosztów tej wymiany.

Pełnomocnik powódki wystosował do pozwanego oświadczenie o odstąpieniu od umowy kupna - sprzedaży przedmiotowego samochodu z powodu wady fizycznej, a także żądanie zapłaty kwoty dochodzonej pozwem.

Pismem z 10 maja 2021 r. pozwany odmówił uznania roszczeń.

Dokonując ustaleń faktycznych w sprawie, Sąd Rejonowy - na podstawie art. 235 ² § 1 k.p.c. - pominął wnioski dowodowe pełnomocników stron o wydanie opinii biegłego z zakresu techniki samochodowej, gdyż zdaniem Sądu opinia ta była zbędna.

Rozważając odpowiedzialność pozwanego Sąd pierwszej instancji uznał, że powódka znała stan samochodu, który kupowała z tego względu, iż go dokładnie obejrzała, w związku
z czym nie ma mowy o niezgodności rzeczy z umową i nie zachodzi odpowiedzialność z tytułu rękojmi. Faktycznym powodem, dla którego powódka zdecydowała się na złożenie oświadczenia o odstąpieniu od umowy była konieczność wymiany rozrządu. W ocenie Sądu, zużycie rozrządu w samochodzie osobowym mającym 10 lat i przebieg około 90 000 km jest zjawiskiem normalnym, nie stanowiącym jego wady.

Dlatego powództwo zostało oddalone jako bezzasadne.

O kosztach postępowania orzeczono na podstawie art. 98 § 1 k.p.c.

Pełnomocnik powódki wniósł apelację od wyroku Sądu Rejonowego, zaskarżając orzeczenie w całości i podnosząc następujące zarzuty:

1. mającą wpływ na treść wyroku obrazę przepisów postępowania - art. 316 k.p.c.
w zw. z art. 328 § 2 k.p.c. oraz 235 ² § 1 pkt 3 i 4 k.p.c., poprzez nierozpoznanie istoty sprawy w zakresie podstawowej przesłanki reżimu rękojmi, tj. wadliwości rzeczy i jej zakresu
i konieczności przeprowadzenia w znacznym zakresie postępowania dowodowego, tj. dowodu z opinii biegłego sądowego, który to dowód został przez Sąd bezzasadnie pominięty jako zbędny oraz brak wskazania, które fakty Sąd uznał za udowodnione, a którym odmówił wiarygodności i z jakich przyczyn;

2. mającą wpływ na treść wyroku obrazę przepisów postępowania - art. 227 k.p.c.
w zw. z art. 235 ¹ i 235 ² k.p.c., poprzez niewyjaśnienie wszystkich istotnych okoliczności niezbędnych dla rozstrzygnięcia sprawy - poprzez pominięcie dowodu z opinii biegłego sądowego a więc poprzez naruszenie zasady, że przedmiotem dowodu są fakty mające dla rozstrzygnięcia sprawy istotne znaczenie;

3. powstałą w konsekwencji powyższych naruszeń przepisów postępowania obrazę prawa materialnego - art. 556 ¹ § 1 pkt 2 k.c. oraz 557 k.c., poprzez ich błędne zastosowanie - uznanie, że powódka znała stan techniczny kupowanego pojazdu w szczególności posiadając wiedzę, że samochód ten miał uszkodzone nadwozie - był powypadkowy, którego to wniosku nie da się w żaden sposób wyciągnąć z materiału dowodowego;

4. mającą wpływ na treść orzeczenia obrazę przepisów postępowania - art. 233 § 1 k.p.c. oraz sprzeczność istotnych ustaleń Sądu z treścią zebranego w sprawie materiału wskutek naruszenia przepisów postępowania poprzez dokonanie oceny dowodów:

- w sposób nasuwający zastrzeżenia z punktu widzenia zasad logicznego rozumowania.
W świetle tych zasad nie można uznać, że powódka znała stan techniczny kupowanego pojazdu, w szczególności fakt, że jest to pojazd powypadkowy tylko i wyłącznie na tej podstawie, że nastąpiła konieczność wymiany rozrządu w pojeździe;

- poprzez całkowity brak oceny dowodów w postaci zeznań stron oraz świadków K. W. i T. W., co miało istotny wpływ na wynik sprawy w szczególności w zakresie daty w której powódka dowiedziała się, że kupowany przez nią pojazd jest samochodem powypadkowym.

W oparciu o wskazane zarzuty pełnomocnik skarżącej wniósł o:

I.  uchylenie zaskarżonego wyroku w całości i przekazanie sprawy Sądowi pierwszej instancji do ponownego rozpatrzenia wobec nierozpoznania istoty sprawy oraz nieprzeprowadzenia postępowania dowodowego w całości;

ewentualnie o:

II.  zmianę zaskarżonego wyroku w pkt. 1 i 2, poprzez zasądzenie od pozwanego na rzecz powódki zapłaconej ceny za samochód marki H. (...), tj. 21 000 złotych oraz zapłaconych przez powódkę kosztów obowiązkowego ubezpieczenia OC i AC za kwotę 2 019 złotych, związanych z wykupieniem dodatkowej gwarancji (...) w wysokości 500 złotych oraz diagnostyki komputerowej, kasowania błędów oraz przeglądu okresowego - 550 złotych
i kosztów rejestracji pojazdu na kwotę 285 złotych z ustawowymi odsetkami za opóźnienie
w zapłacie od 28 kwietnia 2021 r. do dnia zapłaty, za zwrotem przez powódkę wadliwego pojazdu o numerze VIN (...) w terminie 14 dni od wpłacenia powyższej należności tytułem odstąpienia od umowy kupna- sprzedaży oraz tytułem naprawienia szkody, którą powódka poniosła przez to, że zawarła umowę nie wiedząc o istnieniu wady oraz zasądzenie od pozwanego zwrotu kosztów procesu za drugą instancję obejmujących opłatę sądową od apelacji oraz koszty zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

Pełnomocnik pozwanego domagał się oddalenia apelacji na koszt powódki.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja zasługiwała na uwzględnienie, choć nie znajduje podstaw zarzut nierozpoznania istoty sprawy.

Nierozpoznanie istoty sprawy ma miejsce wówczas, gdy sąd pierwszej instancji nie orzekł merytorycznie o żądaniu strony, zaniechał zbadania materialnej podstawy żądania albo pominął merytoryczne zarzuty pozwanego i w swoim rozstrzygnięciu w istocie nie odniósł się do tego co było przedmiotem sprawy. Stosownej oceny dokonuje się po przeanalizowaniu żądań pozwu i przepisów prawa materialnego stanowiących podstawę rozstrzygnięcia, nie zaś ewentualnych uchybień w postępowaniu, w szczególności wad polegających na poczynieniu błędnych lub niekompletnych ustaleń faktycznych. Niewyjaśnienie okoliczności faktycznych nie może być utożsamiane z nierozpoznaniem istoty sprawy w rozumieniu art. 386 § 4 k.p.c. (zob. postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 15 lutego 2017 r., II CZ 148/16, nie publ., postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 11 maja 2022 r., III CZ 148/22 LEX nr 3416020). Także zakwestionowanie przez sąd odwoławczy poglądu prawnego sądu pierwszej instancji co do zasadności rozpoznawanego żądania nie oznacza, że sąd ten nie rozpoznał istoty sprawy (zob. wyrok Sądu Najwyższego z 22 kwietnia 1999 r., II UKN 589/98, OSNP 2000, Nr 12, poz. 483).

Tym niemniej, zdaniem Sądu Okręgowego, doszło do sytuacji bardzo zbliżonej,
a w sprawie należy w zasadzie przeprowadzić postepowanie dowodowe w całości,
w szczególności zaś kluczowy dowód w postaci opinii biegłego z zakresu techniki i eksploatacji pojazdów mechanicznych.

Warto z całą mocą podkreślić, że odpowiedzialność z tytułu rękojmi przewidziana
w art. 556 k.c. i następnych, jest obiektywna, zależy w zasadzie tylko od wystąpienia wady i jest niezależna od wiedzy sprzedającego co do występowania wady ani też jego winy - odpowiada on z tytułu rękojmi także wtedy, gdy świadczenie rzeczy wadliwej nie jest następstwem okoliczności objętych jego odpowiedzialnością, zwłaszcza następstwem niedołożenia należytej staranności, (patrz: wyrok Sądu Najwyższego z dnia 20 maja 1997 r., II CKN 115/97, LEX nr 81134). Oczywiście przy kupnie rzeczy używanych kujący jest zazwyczaj przygotowany na to, że normalne zużycie rzeczy zawsze zmniejsza jej wartość, a przeważnie
i użyteczność w stopniu zależnym od rodzaju rzeczy i celu, któremu ona służy. Dotyczy to zwłaszcza rzeczy, których używanie polega na eksploatacji mechanicznej, w takich wypadkach bowiem techniczne zużycie materiałów lub poszczególnych zespołów powoduje wcześniejsze awarie, nie zawsze możliwe do przewidzenia, a będące normalnym następstwem prawidłowego używania. Takie wady objęte są świadomością kupującego, znajdują ekwiwalent w niższej (od rzeczy nie używanej) cenie kupna i mieszczą się w granicach podjętego przez kupującego ryzyka. Inaczej jednak przedstawia się sprawa, gdy jedna z wad określonych w art. 556 ¹ § 1 k.c. nie jest normalnym następstwem zmniejszonej wskutek używania wartości lub użyteczności (trwałości) rzeczy. Tego rodzaju wady objęte są rękojmią sprzedawcy.

Rozstrzygnięcie Sądu Rejonowego opierało się na przyjęciu, że powódka znała stan samochodu - jego wiek, przebieg oraz fakt, że posiadał on uszkodzenia nadwozia, co w ocenie Sądu sprawia, iż nie istnieje niezgodność rzeczy sprzedanej z umową. Ponadto, wedle oceny Sądu, zużycie rozrządu nie stanowi jego wady. Tymczasem nie na tym koncentrował się spór między stronami. W pozwie powódka wyraźnie wskazała, że nabyty przez nią pojazd nie posiadał właściwości, o których zapewniano ją przed sprzedażą. W ogłoszeniu o sprzedaży pozwany umieścił informację, że samochód jest bezwypadkowy. Zdaniem powódki, o tej cesze pojazdu zapewniana była również podczas transakcji. Także pozwany, podczas swoich informacyjnych wyjaśnień (k 69 verte), podał, że wg niego był to samochód bezwypadkowy
i takie stanowisko zajął w odpowiedzi na pozew. Zdanie powódki było przeciwne. W pozwie powódka wskazała, że samochód przed nabyciem przez od pozwanego brał udział
w wypadkach. Na okoliczność poddawania pojazdu naprawom blacharsko - lakierniczym został zgłoszony dowód z opinii biegłego z zakresu techniki i eksploatacji pojazdów mechanicznych.
Z tej też przyczyny, a nie z uwagi na konieczność wymiany rozrządu, powódka złożyła oświadczenie o odstąpieniu od umowy. W stosownym piśmie kierowanym do pozwanego podała, że pojazd przechodził nieudolną naprawę blacharsko - lakierniczą i nie posiada cechy, o której zapewniał sprzedawca - wg jego oświadczenia samochód miał być bezwypadkowy (k. 9).

Spór miedzy stronami dotyczył definicji „bezwypadkowości” oraz tego, czy takie określenie było adekwatne do zakupionego pojazdu. Powódka powoływała się na definicję wady z art. 556 ¹ § 1 pkt 2 k.c., wskakując, że samochód nie miał właśnie tej właściwości.

Spór ten nie został rozstrzygnięty. W ocenie Sądu drugiej instancji, niezbędnych dla tego ustaleń Sąd nie mógł poczynić, pomijając wnioski pełnomocników stron o dopuszczenie dowodu z opinii biegłego z zakresu techniki samochodowej, a tym samym, uznając, że jest ona zbędna - na podstawie art. 235 ² § 1 k.p.c. - Sąd Rejonowy dopuścił się naruszenia tego przepisu oraz art. 227 k.p.c., skoro jest to okoliczność istotna dla rozstrzygnięcia, a wymagająca wiadomości specjalnych.

Twierdzenie, że faktycznym powodem, dla którego powódka zdecydowała się na złożenie oświadczenia o odstąpieniu od umowy jest konieczność wymiany rozrządu nie znajduje podstaw w ustaleniach faktycznych. Sąd nie odniósł się zatem do wadliwości, na którą powódka powoływała się w pozwie oraz wcześniejszym oświadczeniu o odstąpieniu od umowy.

Ponadto, Sąd pierwszej instancji nie wyjaśnił, co oznacza w tym kontekście ustalenie, że powódka miała możliwość sprawdzenia grubości lakieru na karoserii. Twierdzenia stron
w tym zakresie oraz zeznania świadków były zaś sprzeczne, bowiem powódka zaprzeczała, że takie sprawdzenie miało miejsce. Zgodnie z art. 557 § 1 k.c., sprzedawca jest zwolniony od odpowiedzialności z tytułu rękojmi, jeżeli kupujący wiedział o wadzie w chwili zawarcia umowy. Jeżeli wadą tą jest „wypadkowość”, jako odwrotność „bezwypadkowości”, wyjaśnienia wymaga dokładnie jako wiedzę o pojeździe powódka uzyskała, nie zaś jaką mogła uzyskać. Zresztą, czym innym jest brak wady, a czym innym wiedza kupującego o niej.

Podsumowując, o zakresie rozstrzygnięcia decyduje przedmiot sprawy wyznaczony przez żądanie pozwu, fakty przytoczone jako jego podstawa, zarzuty pozwanego służące jego obronie oraz treść przepisów prawa materialnego decydujących o zasadności lub bezzasadności żądania pozwu. Z tej też przyczyny, przepis art. 327 ¹ § 1 k.p.c., stanowiący o wymogach, jakim musi odpowiadać uzasadnienie wyroku, nakazuje wskazanie w nim podstawy faktycznej rozstrzygnięcia, przyczyn, dla których określonym dowodom sąd odmówił wiarygodności oraz wyjaśnienie podstawy prawnej wyroku. Tymczasem uzasadnienie sporządzone przez Sąd Rejonowy istotnych elementów wskazanych w tym przepisie nie zawiera, a tym samym wyrok usuwa się spod kontroli instancyjnej.

W związku z powyższym, Sąd Okręgowy uchylił zaskarżone orzeczenie i przekazał sprawę Sądowi Rejonowemu w Łasku sprawę do ponownego rozpoznania na podstawie art. 386 § 4 k.p.c.

Rozpoznając sprawę po raz kolejny Sąd pierwszej instancji winien, wykorzystując inicjatywę dowodową stron i przeprowadzając w tym zakresie postepowanie dowodowe,
w szczególności zaś dowód z opinii biegłego, poczynić stanowcze ustalenia, co do tego czy pojazd posiadał wadę fizyczną w rozumieniu art. 556 ¹ § 1 pkt 2 k.c., czyli nie miał właściwości, o której istnieniu sprzedawca zapewnił kupującego w postaci przymiotu bezwypadkowości. Dopiero wówczas możliwe będzie prawidłowe rozstrzygnięcie o zasadności roszczenia powódki w oparciu o przepisy o rękojmi.

O kosztach postępowania orzeczono na podstawie art. 108 § 2 k.p.c.