Pełny tekst orzeczenia

1.Przewodnicząca:

1.SSO Agnieszka Połyniak

1.Protokolant:

1. Ewa Ślemp

Formularz UK 2

Sygnatura akt

IV Ka 911/22

Załącznik dołącza się w każdym przypadku. Podać liczbę załączników:

1

1.  CZĘŚĆ WSTĘPNA

1.1.  Oznaczenie wyroku sądu pierwszej instancji

wyrok Sądu Rejonowego w Kłodzku z 27 czerwca 2022r., sygn. akt II K 104/22

1.2.  Podmiot wnoszący apelację

☒ oskarżyciel publiczny albo prokurator w sprawie o wydanie wyroku łącznego

☐ oskarżyciel posiłkowy

☐ oskarżyciel prywatny

☐ obrońca

☐ oskarżony albo skazany w sprawie o wydanie wyroku łącznego

☐ inny

1.3.  Granice zaskarżenia

1.1.1.  Kierunek i zakres zaskarżenia

☐ na korzyść

☒ na niekorzyść

☐ w całości

☒ w części

☐

co do winy

☒

co do kary

☐

co do środka karnego lub innego rozstrzygnięcia albo ustalenia

1.1.2.  Podniesione zarzuty

Zaznaczyć zarzuty wskazane przez strony w apelacji

☐

art. 438 pkt 1 k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w zakresie kwalifikacji prawnej czynu przypisanego oskarżonemu

☒

art. 438 pkt 1a k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w innym wypadku niż wskazany
w art. 438 pkt 1 k.p.k., chyba że pomimo błędnej podstawy prawnej orzeczenie odpowiada prawu

☐

art. 438 pkt 2 k.p.k. – obraza przepisów postępowania, jeżeli mogła ona mieć wpływ na treść orzeczenia

☒

art. 438 pkt 3 k.p.k. – błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia,
jeżeli mógł on mieć wpływ na treść tego orzeczenia

☒

art. 438 pkt 4 k.p.k. – rażąca niewspółmierność kary, środka karnego, nawiązki lub niesłusznego zastosowania albo niezastosowania środka zabezpieczającego, przepadku lub innego środka

☐

art. 439 k.p.k.

☐

brak zarzutów

1.4.  Wnioski

☐

uchylenie

☒

zmiana

2.  Ustalenie faktów w związku z dowodami
przeprowadzonymi przez sąd odwoławczy

1.5.  Ustalenie faktów

1.1.3.  Fakty uznane za udowodnione

Lp.

Oskarżony

Fakt oraz czyn, do którego fakt się odnosi

Dowód

Numer karty

2.1.1.1.

1.1.4.  Fakty uznane za nieudowodnione

Lp.

Oskarżony

Fakt oraz czyn, do którego fakt się odnosi

Dowód

Numer karty

2.1.2.1.

1.6.  Ocena dowodów

1.1.5.  Dowody będące podstawą ustalenia faktów

Lp. faktu z pkt 2.1.1

Dowód

Zwięźle o powodach uznania dowodu

1.1.6.  Dowody nieuwzględnione przy ustaleniu faktów
(dowody, które sąd uznał za niewiarygodne oraz niemające znaczenia dla ustalenia faktów)

Lp. faktu z pkt 2.1.1 albo 2.1.2

Dowód

Zwięźle o powodach nieuwzględnienia dowodu

3.  STANOWISKO SĄDU ODWOŁAWCZEGO WOBEC ZGŁOSZONYCH ZARZUTÓW i wniosków

Lp.

Zarzut

3.1.

Prokuratora zarzucił:

1. obrazę przepisów prawa materialnego, tj. art. 70§2 k.k. poprzez jego niezastosowanie i orzeczenie wobec oskarżonego R. A. środka probacyjnego na podstawie art. 70§1 k.k. w postaci zawieszenia wykonania kary pozbawienia wolności na okres próby 1 (jednego) roku, podczas gdy ustawodawca dla sprawców przestępstw z użyciem przemocy na szkodę wspólnie zamieszkującej przewidział w tym przepisie okres zawieszenia kary w granicach od 2 (dwóch) lat do 5 (pięciu) lat;

2. obrazę przepisów praw materialnego, tj. art. 73§ 2 k.k. poprzez jego niezastosowanie i niepoddanie oskarżonego dozorowi kuratora w okresie próby, podczas gdy ustawodawca dla sprawców przestępstw z użyciem przemocy na szkodę osoby wspólnie zamieszkującej przewidział w tym przepisie obligatoryjny dozór;

3. rażącą niewspółmierność wymierzonej oskarżonemu R. A. kary za czyn kwalifikowany z art. 207§1 k.k. w wymiarze 6 miesięcy pozbawienia wolności wskutek niedostatecznego uwzględnienia okoliczności obciążających, a w szczególności stopnia winy i społecznej szkodliwości czynu zarzuconego oskarżonemu, jak również celów zapobiegawczych i wychowawczych, a także potrzeb w zakresie kształtowania świadomości prawnej społeczeństwa i w konsekwencji wymierzenia oskarżonemu kary rażąco niskiej;

4. błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia, które miało wpływ na jego treść, a podlegające na wskazaniu że sytuacja materialna oskarżonego uzasadnia zwolnienie R. A. od ponoszenia kosztów sądowych, podczas gdy analiza jego sytuacji rodzinnej, majątkowej i wysokości dochodów, jak również względy słuszności przemawiają za zasądzeniem od oskarżonego kosztów sądowych

☐ zasadny

☒ częściowo zasadny

☐ niezasadny

Zwięźle o powodach uznania zarzutu za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny

Choć z niektórymi zarzutami apelacji prokuratora można zgodzić się (tymi dotyczącymi obrazy prawa materialnego z uwagi na pominięcie przez Sąd orzekający faktu, iż K. A. zamieszkiwała wspólnie z oskarżonym), to jednakże apelację tę uznać należy za co najmniej przedwczesną. Sąd I instancji procedując dopuścił się bowiem uchybień tego rodzaju, że Sąd odwoławczy zobligowany był uchylić zaskarżone orzeczenie, Nie można bowiem nie dostrzec, że zaskarżony wyrok wydany został z naruszeniem art. 440 k.p.k. wynikającym z rażącej obrazy przepisów postępowania - art. 182§1 k.p.k., co rzutowało na treść wyroku.

Przepis art. 440 k.p.k. z uwagi na swój wyjątkowy charakter, ma zastosowanie tylko wtedy, gdy popełnione przez sąd pierwszej instancji uchybienia procesowe są rażące i ponadto miały - nie tylko potencjalny, ale realny, rzeczywisty wpływ na treść wyroku. Ta "rażąca niesprawiedliwość" w rozumieniu art. 440 k.p.k. musi być nie tylko "oczywistą" - a więc "widoczną na pierwszy rzut oka", "niewątpliwą" - ale też ma wyrażać poważny "ciężar gatunkowy" uchybienia, które legło u podstaw wydania orzeczenia dotkniętego "rażącą niesprawiedliwością". Rzecz więc dotyczy nie każdej "niesprawiedliwości" wydanego orzeczenia, a jedynie takiej, której nie można pogodzić chociażby z zasadą rzetelnego procesu wiążącą się nie tylko z łatwością stwierdzenia jej zaistnienia (a więc nie tylko z niesprawiedliwością oczywistą), ale i stopniem natężenia owej niesprawiedliwości, która właśnie musi mieć charakter rażący, czyli bardzo duży (tak Sąd Najwyższy m.in. w postanowieniu z 25 maja 2021 r. , sygn. II KK 138/21, Lex nr 3245229 oraz w postanowieniu z 24 marca 2022r., sygn. I KK 13/22, Lex r 3418003).

W przedmiotowej sprawie kluczowych ustaleń dokonał Sąd meriti w oparciu o zeznania pokrzywdzonej K. A. - żony oskarżonego, córki - J. A., jak też brata żony - S. G.. Osoby te nie uczestniczyły w rozprawie, a ich zeznania zostały odczytane (k. 152v), mimo iż jako osobom najbliższym dla oskarżonego R. A. przysługiwało im prawo do odmowy złożenia zeznań (art. 182§1 k.p.k.). Kiedy nadto uwzględni się treść pism K. A., którymi Sąd I instancji dysponował przed rozprawą (k. 136, 143), w których to stwierdziła m.in., iż wnosiła "o wycofanie wszelkich oskarżeń i zaniechanie prowadzenia sprawy", to nie sposób kategorycznie ustalić, iż ani ona, ani też nikt z pozostałych osób, którym prawo do odmowy złożenia zeznań przysługiwało, z uprawnienia tego nie zamierzali skorzystać. Wszak z treści art. 186 § 1 k.p.k. jednoznacznie wynika, że jeżeli osoba uprawniona do odmowy złożenia zeznania na podstawie art. 182 § 1 k.p.k., odmówi zeznań najpóźniej przed rozpoczęciem pierwszego zeznania w postępowaniu sądowym, to wówczas niedopuszczalne jest przyjęcie w poczet materiału dowodowego poprzednio złożonych zeznań, które świadek składał bez korzystania z uprawnienia wymienionego w art. 182 § 1 k.p.k.

Sąd meriti oświadczeń od osób uprawnionych do odmowy złożenia zeznań w zakresie tego, czy z tego uprawniania korzystają, czy też nie, nie odebrał, a mimo tego, konstruując stan faktycznych, wykorzystał ich depozycje i na tej podstawie stwierdził sprawstwo R. A. oraz uznał jego winę. W sytuacji, kiedy są to nader istotne dowody, takiego sposobu procedowania Sądu a quo zaaprobować nie może. Sąd ten nie tylko naruszył zasadę bezpośredniości, ale przede wszystkim prawo oskarżonego do rzetelnego procesu, w trakcie którego respektowane będą zarówno jego prawa, jak też i świadków, zaś ustalenia faktyczne czynione będą na podstawie dowodów, które w sposób prawidłowy i legalny wprowadzone zostaną do procesu.

Skoro zastosowanie art. 440 k.p.k. może mieć miejsce w wypadku każdego z uchybień wymienionych w art. 438 k.p.k., które mają wpływ na treść wyroku, to obowiązkiem sądu odwoławczego jest orzec poza zakresem zaskarżenia i podniesionych zarzutów, gdy zaistniało uchybienie rangi względnej przyczyny odwoławczej, które przybrało formę skrajnie wadliwą, niedającą się zaakceptować w takim stopniu, że konieczne jest wyeliminowanie orzeczenia z obrotu prawnego. Taka też sytuacja ma miejsce w omawianej sprawie.

Wniosek

o zmianę wyroku w pkt I poprzez orzeczenia wobec oskarżonego na podstawie art. 207§1 k.k. kary 1 roku pozbawienia wolności, na podstawie art. 69§1 i 2 k.k. i art. 70§2 k.k. określenie okresu próby na okres 5 (pięciu) lat i na podstawie art. 73§2 k.k. oddanie oskarżonego w okresie próby pod dozór kuratora sądowego, jak również zasądzenie kosztów sądowych w tym opłaty.

☐ zasadny

☐ częściowo zasadny

☒ niezasadny

Zwięźle o powodach uznania wniosku za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny.

Z powodów wskazanych powyżej wniosek apelującego o zmianę zaskarżonego wyroku na niekorzyść R. A. nie mógł być uwzględniony. Kwestie ewentualnej kary, środków probacji, jak też ponoszenia kosztów sądowych będą mogły stanowić przedmiot uwagi sądu orzekającego jedynie wówczas, kiedy po prawidłowo przeprowadzonym postępowaniu dowodowym sąd ten dojdzie do przekonania, iż dysponuje dowodami, które wskazują na sprawstwo oskarżonego, a jego wina i stopień społecznej szkodliwości czynu, którego miałby się dopuścić będą ku temu uprawniały. Obecnie jedynie dopuszczalnym rozstrzygnięciem jest wyeliminowanie z obrotu prawnego zaskarżonego wyroku poprzez jego uchylenie.

4.  OKOLICZNOŚCI PODLEGAJĄCE UWZGLĘDNIENIU Z URZĘDU

4.1.

Zwięźle o powodach uwzględnienia okoliczności

5.  ROZSTRZYGNIĘCIE SĄDU ODWOŁAWCZEGO

1.7.  Utrzymanie w mocy wyroku sądu pierwszej instancji

5.1.1.

Przedmiot utrzymania w mocy

Zwięźle o powodach utrzymania w mocy

1.8.  Zmiana wyroku sądu pierwszej instancji

5.2.1.

Przedmiot i zakres zmiany

Zwięźle o powodach zmiany

1.9.  Uchylenie wyroku sądu pierwszej instancji

1.1.7.  Przyczyna, zakres i podstawa prawna uchylenia

5.3.1.1.1.

☐ art. 439 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia

5.3.1.2.1.

Konieczność przeprowadzenia na nowo przewodu w całości

☒ art. 437 § 2 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia

wobec stwierdzenia, iż utrzymanie wyroku skazującego w tym przypadku byłoby rażąco niesprawiedliwie, a zmiana na korzyść oskarżonego - na obecnym etapie rozpoznania sprawy, w sytuacji, kiedy nie przeprowadzono przed sądem żadnego dowodu, poprzestając jedynie na ich odczytaniu w trybie art. 392§1 k.p.k., w tym także z naruszeniem art. 182§1 k.p.k. - także nie jest możliwa, jedynie dopuszczalnym rozstrzygnięciem było uchylenie zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania, by sąd I instancji przeprowadził na nowo całe postępowanie, respektując nie tylko prawa oskarżonego, ale i świadków i dopiero na tej podstawie dokonał ustaleń w zakresie odpowiedzialności karnej R. A. za czyn z art. 207§1 k.k.

5.3.1.3.1.

Konieczność umorzenia postępowania

☐ art. 437 § 2 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia i umorzenia ze wskazaniem szczególnej podstawy prawnej umorzenia

5.3.1.4.1.

☐ art. 454 § 1 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia

1.1.8.  Zapatrywania prawne i wskazania co do dalszego postępowania

Przy ponowny rozpoznaniu sprawy Sąd Rejonowy winien uzyskać oświadczenia od osób, którym przysługuje prawo do odmowy złożenia zeznań, przeprowadzić następnie te dowody, którymi będzie dysponował i na tej podstawie ustalić czy R. A. jest sprawcą czynu z art. 207§1 k.k. (a wydaje się, że jest) oraz ocenić stopień jego winy oraz społecznej szkodliwości jego występku oraz rozważyć czy i na jaką karę zasługuje oraz jakie ewentualne środki probacji winny mieć zastosowanie.

1.10.  Inne rozstrzygnięcia zawarte w wyroku

Punkt rozstrzygnięcia z wyroku

Przytoczyć okoliczności

6.  Koszty Procesu

Punkt rozstrzygnięcia z wyroku

Przytoczyć okoliczności

7.  PODPIS

SSO Agnieszka Połyniak

1.11.  Granice zaskarżenia

Kolejny numer załącznika

1

Podmiot wnoszący apelację

Prokurator Prokuratury Rejonowej w Strzelinie

Rozstrzygnięcie, brak rozstrzygnięcia albo ustalenie, którego dotyczy apelacja

wyrok Sądu Rejonowego w Kłodzku z 27.06.2022r. w zakresie kary na niekorzyść oskarżonego R. A.

0.1.1.3.1. Kierunek i zakres zaskarżenia

☐ na korzyść

☒ na niekorzyść

☐ w całości

☒ w części

☐

co do winy

☒

co do kary

☐

co do środka karnego lub innego rozstrzygnięcia albo ustalenia

0.1.1.3.2. Podniesione zarzuty

Zaznaczyć zarzuty wskazane przez strony w apelacji

☐

art. 438 pkt 1 k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w zakresie kwalifikacji prawnej czynu przypisanego oskarżonemu

☒

art. 438 pkt 1a k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w innym wypadku niż wskazany
w art. 438 pkt 1 k.p.k., chyba że pomimo błędnej podstawy prawnej orzeczenie odpowiada prawu

☐

art. 438 pkt 2 k.p.k. – obraza przepisów postępowania, jeżeli mogła ona mieć wpływ na treść orzeczenia

☒

art. 438 pkt 3 k.p.k. – błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia,
jeżeli mógł on mieć wpływ na treść tego orzeczenia

☒

art. 438 pkt 4 k.p.k. – rażąca niewspółmierność kary, środka karnego, nawiązki lub niesłusznego zastosowania albo niezastosowania środka zabezpieczającego, przepadku lub innego środka

☐

art. 439 k.p.k.

☐

brak zarzutów

0.1.1.4. Wnioski

☐

uchylenie

☒

zmiana