Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

16 grudnia 2022 r.

Sąd Okręgowy Warszawa-Praga w Warszawie VII Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w następującym składzie:

Przewodniczący SSO Małgorzata Kosicka

po rozpoznaniu 16 grudnia 2022 r. na posiedzeniu niejawnym w Warszawie

odwołania I. W.

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddziału w W.

z 29 kwietnia 2022 r., znak (...)

o rentę z tytułu niezdolności do pracy

zmienia zaskarżoną decyzję w ten sposób, że przyznaje I. W. prawo do renty z tytułu częściowej niezdolności do pracy od lutego 2022 r. do 31 października 2024 r.

Sygn. akt VII U 610/22

UZASADNIENIE

30 maja 2022 r. I. W. złożył odwołanie od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddziału w W. z 29 kwietnia 2022 r., znak (...) i wniósł o jej zmianę poprzez orzeczenie o całkowitej niezdolności do pracy odwołującego i zmianę daty powstania niezdolności do pracy powstałej po operacji 6 czerwca 2016 r. Jako zarzut do powyższej decyzji ubezpieczony podniósł błędne ustalenie stanu faktycznego polegającego na nieprawidłowym stwierdzeniu jego aktualnego stanu zdrowia oraz daty powstania niezdolności do pracy. Zdaniem odwołującego, wbrew orzeczeniu Lekarza ZUS, wystąpiła u niego całkowita niezdolność do pracy, która powstała 6 czerwca 2016 r. po operacji usunięcia oponiaka. Odwołujący wskazał, że miesiąc po operacji pojawiły się u niego ataki epilepsji i została stwierdzona padaczka pooperacyjna. Ataki padaczki wpłynęły negatywnie na stan zdrowia ubezpieczonego, a ponadto z uwagi na problemy z kręgosłupem po wypadku 27 maja 2016 r. nie mógł on wykonywać codziennych czynności. W następstwie tego pojawił się u ubezpieczonego stan depresyjny. Padaczka, brak snu, bóle kręgosłupa oraz drętwienie nóg i rąk spowodowały u ubezpieczonego załamanie nerwowe, które rozpoczęło się w listopadzie 2021r. i spowodowało konieczność pobytu na oddziale Psychiatrycznym w Szpitalu (...) w W.. Ubezpieczony ponadto wskazał, że od 1983 r. do maja 2016 r. pracował w zawodzie elektryka i odprowadzał składki ZUS. Podniósł także, że nie jest w stanie przekwalifikować się, ponieważ nie posiada żadnych innych kwalifikacji oraz zdolności. Ubezpieczony podkreślił, że od 2017 r. nie pracuje w zawodzie elektryka i jest obciążeniem dla rodziny. Stwierdził, że nie może sam w pełni funkcjonować, w życiu codziennym pomaga mu żona, która również go utrzymuje. Ubezpieczony bierze leki przeciwdepresyjne, na sen i epilepsję. Zdaniem odwołującego, jego stan od operacji nie uległ poprawie, wręcz pogorszył się, wobec czego nie jest on obecnie zdolny do wykonywania pracy w zawodzie. Wobec powyższego ubezpieczony uznał, że decyzja ZUS jest błędna i wniósł o jej zmianę. (odwołanie z 30 maja 2022 r., k. 3-5 a.s.).

Zakład Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w W. wniósł o odrzucenie odwołania na podstawie art. 477 ⁹ § 3 ¹ k.p.c. ewentualnie o oddalenie odwołania na podstawie art. 477 ¹⁴ § 1 k.p.c. W uzasadnieniu odpowiedzi na odwołanie organ rentowy wskazał, że lekarz orzecznik ZUS orzeczeniem z 5 kwietnia 2022 r. uznał, że odwołujący jest częściowo niezdolny do pracy do 30 kwietnia 2023 r., a wskazana niezdolność do pracy powstała w styczniu 2022 r. W ocenie organu rentowego, odwołujący jednak nie spełnił wszystkich warunków do uzyskania renty z tytułu niezdolności do pracy, gdyż jego niezdolność do pracy nie powstała w czasie zatrudnienia (ubezpieczenia) jak również w ciągu 18 miesięcy od ustania ubezpieczenia. Organ rentowy zwrócił uwagę, że niezdolność ubezpieczonego do pracy powstała w styczniu 2022 r. a ubezpieczenie przed powstaniem tej niezdolności ustało 20 listopada 2018 r. (pobieranie zasiłku dla bezrobotnych). W oparciu o powyższe organ zaskarżoną decyzją z 29 kwietnia 2022 r. odmówił ubezpieczonemu prawa do roszczonego świadczenia. Ponadto, organ wskazał, że niezależnie od powyższego, ubezpieczony nie złożył sprzeciwu od orzeczenia lekarza orzecznika ZUS, wobec czego zdaniem organu w niniejszej sprawie zastosowanie znajdzie art. 477 ⁹ § 3 ¹ k.p.c. (odpowiedź na odwołanie z 8 czerwca 2022 r., k. 6 a.s.).

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

Odwołujący I. W., urodzony (...), posiada średnie wykształcenie technicznym. Od 1983 do 2001 r. zatrudniony był nieprzerwanie jako elektromechanik, elektryk, ślusarz lub kierownik warsztatu elektrycznego i konserwator instalacji elektrycznych. Od 2001 r. do 26 maja 2016 r. prowadził pozarolniczą działalność gospodarczą. 26 maja 2016 r. w czasie pracy doznał urazu głowy i klatki piersiowej wskutek upadku z drabiny, co doprowadziło u niego do wystąpieniem pierwszego ataku padaczki miesiąc po wypadku. W trakcie diagnostyki powypadkowej stwierdzono u niego guza zlokalizowanego u podstawy prawego płata czołowego, którego rozpoznano jako oponiaka. Wobec powyższego 31 maja 2016 r. odwołujący był operowany w Klinice (...) w W.. Dokonano resekcji guza. Od 27 maja 2016 r. do 24 listopada 2016 r. otrzymywał zasiłek chorobowy. Następnie odwołujący był poddany badaniom przez lekarza orzecznika ZUS i został uznany za niezdolnego do pracy, jednakże z możliwością przywrócenia niezbędnej sprawności. Ubezpieczony od 25 listopada 2016 r. do 19 listopada 2017 r. miał przyznane prawo do świadczenia rehabilitacyjnego. Po leczeniu operacyjnym oponiaka odwołujący nie przyjmował leków przeciwpadaczkowych. Jednakże, kolejne epizody zaburzeń świadomości wystąpiły ponownie w styczniu 2019 r., a przeprowadzona w październiku i listopadzie 2019 r. diagnostyka pozwoliła na rozpoznanie padaczki, co spowodowało wdrożenie leczenia farmakologicznego od listopada 2019 r. Ubezpieczony w 2017 i 2020 r. złożył wniosek o rentę z tytułu niezdolności do pracy, która zgodnie z decyzjami ZUS nie została mu przyznana. Od 21 listopada 2017 r. do dnia wystawienia zaświadczenia - 25 stycznia 2022 r. odwołujący jest zarejestrowany jako bezrobotny w Urzędzie Pracy, a zasiłek dla bezrobotnych pobierał do 20 listopada 2018 r. ( zaświadczenia o zatrudnieniu i świadectwo pracy k. 3-16 tom I a.r., potwierdzenie ubezpieczenia osób opłacających składki na własne ubezpieczenia k. 25 tom III a.r,, dokumentacja lekarska – w aktach rentowych, decyzje o świadczeniu rehabilitacyjnym k. 6, k.10, k.14 tom II a.r., wnioski o rentę z tytułu niezdolności do pracy k. 1 tom III a.r., k. 1 tom IV, zaświadczenie z 25.01.2022 z Urzędu Pracy w N. k. 6, tom V a.r.).

22 lutego 2022 r. ubezpieczony złożył kolejny wniosek o ustalenie prawa do renty z tytułu niezdolności do pracy. W toku postępowania wyjaśniającego, odwołujący został skierowany na badanie lekarskie przez Lekarza Orzecznika ZUS, który orzeczeniem wydanym 5 kwietnia 2022 r. uznał badanego za częściowo niezdolnego do pracy, a jako datę powstanie częściowej niezdolności do pracy wskazał styczeń 2022 r. ( wniosek z 22 lutego 2022 r., k. 1-3 a.r. tom V, orzeczenie Lekarza Orzecznika ZUS z 5 kwietnia 2022 r., k. 10 a.r., tom V).

Decyzją z 29 kwietnia 2022 r., znak: (...), Zakład Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w W. odmówił ubezpieczonemu prawa do renty z tytułu niezdolności do pracy. W uzasadnieniu decyzji organ rentowy wskazał, że Lekarz Orzecznik ZUS orzeczeniem z 5 kwietnia 2022 r. uznał, że ubezpieczony jest częściowo niezdolny do pracy do 30 kwietnia 2022 r., ze wskazaniem jako daty powstania tej niezdolności - stycznia 2022 r. Tymczasem ostatni okres ubezpieczenia I. W. zakończył się 20 listopada 2018 r., wobec czego niezdolność do pracy powstała później niż 18 miesięcy od ustania ostatniego ubezpieczenia. (decyzja Zakładu Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w W. z 29 kwietnia 2022 r., znak: (...) k. 11, tom V a.r.).

Od ww. decyzji organu rentowego, ubezpieczony I. W. złożył odwołanie do tut. sądu, inicjując tym samym niniejsze postępowanie (odwołanie z 30 maja 2022 r. k. 3-5 a.s.).

W toku postępowania sąd dopuścił dowód z opinii biegłego sądowego z zakresu neurologii i psychiatrii celem ustalenia daty powstania niezdolności do pracy odwołującego, a w szczególności czy powstała przed 20 maja 2020 r. (postanowienie sądu z 14 czerwca 2022 r., k. 8 a.s.).

W opinii z 14 listopada 2022 r. biegły sądowy z zakresu neurologii W. G. wskazał, że odwołujący pierwszego w życiu napadu padaczkowego uogólnionego doznał w następstwie urazu głowy i klatki piersiowej powstałych wskutek upadku z drabiny 26 maja 2016 r. Następnie w trakcie leczenie powypadkowego stwierdzono u niego guza zlokalizowanego u podstawy prawego płata czołowego, wobec czego odwołujący był operowany 31 maja 2016 r. Nastąpiła totalna resekcja guza, którego rozpoznano jako oponiaka. Po operacji nie podejmowano leczenia przeciwpadaczkowego ubezpieczonego. Kolejne epizody zaburzeń świadomości wystąpiły w styczniu 2019 r., a przeprowadzona w październiku i listopadzie 2019 r. diagnostyka pozwoliła na rozpoznanie padaczki, co spowodowało wdrożenie leczenia farmakologicznego i od tego momentu – listopada 2019 r. należałoby zdaniem biegłego neurologa ustalić częściową niezdolność do pracy odwołującego. Biegły podniósł, że rozpoznanie padaczki jest przeciwskazaniem do wykonywania pewnych prac, np. prowadzenia pojazdów mechanicznych, obsługi maszyn w ruchu, pracy na wysokości, w godzinach nocnych. W opinii podkreślono wystąpienie wielochorobowości odwołującego poprzez wystąpienie u niego schorzeń kręgosłupa, astmy oskrzelowej czy zaburzeń lekowych. Biegły wskazał, że wystąpienie u odwołującego napadów padaczkowych z zaburzeniami świadomości wraz ze współistniejącymi schorzeniami powodowało u niego częściową niezdolność do pracy przynajmniej od czasu pełnej diagnozy i włączenia leczenia farmakologicznego tj. od listopad 2019 r. ( opinia biegłego z zakresu neurologii, k. 21-27 a.s.).

W opinii z 20 października 2022 r. biegły sądowy z zakresu psychiatrii J. U. uznał I. W. jako niezdolnego do pracy z przyczyn psychiatrycznych. Biegły ustalił jako datę powstania niezdolności do pracy 5 lutego 2022 r. tj. początek pierwszej hospitalizacji psychiatrycznej do końca października 2024 r. W opinii podniesiono, że w okresie od 5 lutego 2022 r. do 4 marca 2022 r. odwołujący odbył jedyną hospitalizację psychiatryczną z diagnozą po kuracji „organiczne zaburzenia lękowe i padaczka nieokreślona”. Natomiast 20 października 2022 r. podczas przeprowadzanego przez biegłego J. U. badania odwołującego, nie ujawnił objawów psychotycznych wytwórczych, a jedynie nieznaczne osłabienie pamięci nie wpływające istotnie na jego codzienne funkcjonowanie. Zdaniem biegłego, odwołujący funkcjonuje intelektualnie w granicach normy i nie ujawnia objawów otępienia. Jest natomiast od wielu lat uzależniony od alkoholu, a także od leków nasennych. W związku z ta zależnością doznawał stanów depresyjnych i lękowych, które wymagały leczenia ambulatoryjnego, a od 2022 r. szpitalnego. W ocenie biegłego, stan zdrowia psychicznego odwołującego się wymaga dalszego systematycznego leczenia psychiatrycznego ambulatoryjnego oraz utrzymywania abstynencji alkoholowej. W związku z wyuczonym zawodem elektro-mechanika schorzenia sfery psychicznej naruszają sprawność jego organizmu w stopniu sprowadzającym częściową niezdolność do pracy zawodowej od daty pierwszej hospitalizacji psychiatrycznej, tj. od 5 lutego 2022 r. ( opinia biegłego z zakresu psychiatrii, k. 32 a.s.).

Stan faktyczny sąd ustalił w oparciu o dokumentację medyczną zawartą w aktach sądowych, dokumentację znajdującą się w aktach rentowych ubezpieczonego oraz w oparciu o dowód z opinii biegłych sądowych z zakresu neurologii i psychiatrii. Autentyczność zgromadzonych dokumentów i ich zgodność z rzeczywistym stanem rzeczy nie budziła zastrzeżeń, w związku z tym sąd uznał dokumenty za pełnowartościowy i bezsporny materiał dowodowy.

Sąd zważył co następuje:

Odwołanie I. W. było uzasadnione.

W ocenie sądu, zgromadzony materiał dowodowy był wystarczający do wydania orzeczenia na posiedzeniu niejawnym, na podstawie art. 148 ¹§ 1 k.p.c., albowiem sąd uznał - mając na względzie całokształt przytoczonych twierdzeń i zgłoszonych wniosków dowodowych - że przeprowadzenie rozprawy nie jest konieczne.

W niniejszej sprawie, sąd badał prawo I. W. do świadczenia rentowego, o które się ubiegał, w oparciu o przepisy ustawy z 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. z 2021 r., poz. 291 ze zm.), zwanej dalej ustawą emerytalną. Przepis art. 57 ust. 1 tej ustawy wskazuje, że renta z tytułu niezdolności do pracy przysługuje ubezpieczonemu, który spełnił łącznie następujące warunki: jest niezdolny do pracy, ma wymagany okres składkowy i nieskładkowy, niezdolność do pracy powstała w okresach składkowych wymienionych w ustawie, albo nie później niż w ciągu 18 miesięcy od ustania tych okresów.

Wskazane warunki muszą być spełnione łącznie. Pierwszy z nich, tj. niezdolność do pracy, jest kategorią ubezpieczenia społecznego łączącą się z całkowitą lub częściową utratą zdolności do pracy zarobkowej z powodu naruszenia sprawności organizmu bez rokowania odzyskania tej sprawności po przekwalifikowaniu. Przy ocenie stopnia i trwałości tej niezdolności oraz rokowania, co do jej odzyskania uwzględnia się zarówno stopień naruszenia sprawności organizmu, możliwość przywrócenia niezbędnej sprawności w drodze leczenia i rehabilitacji, jak i możliwość wykonywania pracy dotychczasowej lub podjęcia innej oraz celowość przekwalifikowania zawodowego, biorąc pod uwagę rodzaj i charakter dotychczas wykonywanej pracy, poziom wykształcenia, wiek i predyspozycje psychofizyczne ubezpieczonego (art. 13 ust. 1 ustawy) (por. wyrok Sądu Najwyższego - Izba Administracyjna, Pracy i Ubezpieczeń Społecznych z 28 stycznia 2004 r., II UK 222/03). Przepis art. 12 ustawy emerytalnej rozróżnia dwa stopnie niezdolności do pracy - całkowitą i częściową. Zgodnie z ust. 3 ww. przepisu, częściowo niezdolną do pracy jest osoba, która w znacznym stopniu utraciła zdolność do pracy zgodnej z poziomem posiadanych kwalifikacji. Z kolei całkowita niezdolność do pracy polega na utracie zdolności do wykonywania jakiejkolwiek pracy.

Kolejna przesłanka, o której mowa w art. 57 ust. 1 pkt 2 ustawy emerytalnej, wiąże się z treścią art. 58. Wskazany przepis określa w ust. 1, że warunek posiadania wymaganego okresu składkowego i nieskładkowego, w myśl art. 57 ust. 1 pkt 2, uważa się za spełniony, gdy ubezpieczony osiągnął okres składkowy i nieskładkowy wynoszący łącznie co najmniej: 1 rok - jeżeli niezdolność do pracy powstała przed ukończeniem 20 lat, 2 lata - jeżeli niezdolność do pracy powstała w wieku powyżej 20 do 22 lat, 3 lata - jeżeli niezdolność do pracy powstała w wieku powyżej 22 do 25 lat, 4 lata - jeżeli niezdolność do pracy powstała w wieku powyżej 25 do 30 lat, 5 lat - jeżeli niezdolność do pracy powstała w wieku powyżej 30 lat. Okres, o którym mowa w ust. 1 pkt 5, powinien przypadać w ciągu ostatniego dziesięciolecia przed zgłoszeniem wniosku o rentę lub przed dniem powstania niezdolności do pracy, do tego dziesięcioletniego okresu nie wlicza się okresów pobierania renty z tytułu niezdolności do pracy, renty szkoleniowej lub renty rodzinnej. Jeżeli chodzi zaś o trzeci z warunków z art. 57 ust. 1 pkt 3 ustawy emerytalnej, to wiąże się on z okresami, w czasie których powinna powstać niezdolność do pracy (bądź w ciągu 18 miesięcy od ich ustania), aby ubezpieczony mógł skorzystać z prawa do renty. Przepisu ust. 2 nie stosuje się do ubezpieczonego, który udowodnił okres składkowy, o którym mowa w art. 6, wynoszący co najmniej 25 lat dla kobiety i 30 dla mężczyzny oraz jest całkowicie niezdolny do pracy.

Badając w przedmiotowej sprawie kwestionowane przez organ rentowy przesłanki warunkujące przyznanie prawa do renty z tytułu niezdolności do pracy, sąd dopuścił dowód z opinii biegłych sądowych lekarza neurologa i psychiatry, na okoliczność ustalenia niezdolności do pracy ubezpieczonego oraz daty powstania niezdolności do pracy. Z opinii biegłego neurologa wynika, że odwołujący z przyczyn neurologicznych jest częściowo niezdolny do pracy od listopada 2019 r. Natomiast biegły sądowy z zakresu psychiatrii za datę powstania częściowej niezdolności do pracy wskazał dzień rozpoczęcia hospitalizacji w Instytucie (...) w W., tj. 5 lutego 2022 r. W tym zakresie, sąd przyjął datę powstania częściowej niezdolności do pracy wskazaną przez biegłego sądowego z zakresu neurologii. W zakresie daty powstania prawa do renty, sąd brał pod uwagę, że możliwe jest przyznanie prawa do świadczenia od miesiąca złożenia wniosku o to świadczenie. Wynika to z art. 129 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, zgodnie z którym świadczenia wypłaca się poczynając od dnia powstania prawa do tych świadczeń, nie wcześniej jednak niż od miesiąca, w którym zgłoszono wniosek lub wydano decyzję z urzędu. Z uwagi na fakt, że obaj biegli byli zgodni, że w dacie złożenia wniosku, tj. 22 lutego 2022 r. I. W. był niezdolny do pracy, to sąd tę okoliczność uwzględnił i świadczenie przyznał od lutego 2022 r., a więc od miesiąca, w którym ubezpieczony złożył wniosek o przyznanie renty z tytułu niezdolności do pracy.

Skoro częściowa niezdolność do pracy ubezpieczonego powstała od listopada 2019 r., to do jej powstania nie doszło po upływie 18 miesięcy od ustania ubezpieczenia (20 listopada 2018 r.). W związku z powyższym, odwołujący spełnił wszystkie przesłanki niezbędne do przyznania na jego rzecz prawa do wnioskowanego świadczenia. W zakresie czasu trwania tej niezdolności sąd przyjął zgodnie z opinią biegłego sądowego z zakresu psychiatrii, że odwołujący jest częściowo niezdolny do pracy na okres do 31 października 2024 r.

Organ rentowy podniósł również, że niezależnie od spełnienia warunków do przyznania renty, ubezpieczony nie złożył sprzeciwu od orzeczenia lekarza orzecznika ZUS, wobec czego zdaniem organu w niniejszej sprawie zastosowanie znajdzie art. 477 ⁹ § 3 ¹ k.p.c. Ze stanowiskiem organu rentowego w tym zakresie również nie można się zgodzić. Wprawdzie odwołujący nie wniósł zarzutów od orzeczenia lekarza orzecznika ZUS, Jednakże zgodnie z treścią art. 477 ⁹ § 3 ¹ k.p.c. sąd odrzuci odwołanie w sprawie o świadczenie z ubezpieczeń społecznych, do którego prawo jest uzależnione od stwierdzenia niezdolności do pracy lub niezdolności do samodzielnej egzystencji albo stwierdzenia stałego lub długotrwałego uszczerbku na zdrowiu, jeżeli podstawę do wydania decyzji stanowi orzeczenie lekarza orzecznika Zakładu Ubezpieczeń Społecznych, a osoba zainteresowana nie wniosła sprzeciwu od tego orzeczenia do komisji lekarskiej Zakładu Ubezpieczeń Społecznych i odwołanie jest oparte wyłącznie na zarzutach dotyczących tego orzeczenia. Organ rentowy zaskarżoną decyzję oparł na błędnym wniosku, że od niezdolność do pracy, którą stwierdził lekarz orzecznik ZUS powstała w okresie dłuższym niż 18 miesięcy od ustania ostatniego okresu składkowego. Orzeczenie lekarza orzecznika nie było więc jedyną podstawą do wydania tej decyzji – doszło bowiem do nieprawidłowego ustalenia daty powstania niezdolności do pracy, a nadto do błędnego uznania, że wystąpiła ona po upływie 18 miesięcy od zakończenia okresu składkowego. Sąd uznał zatem, że odwołanie nie mogło podlegać odrzuceniu na podstawie art. 477 ⁹ § 3 ¹ k.p.c.

Mając powyższe na uwadze, sąd na podstawie art. 477 ¹⁴ § 2 k.p.c. zmienił zaskarżoną decyzję Zakładu Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w W. z 29 kwietnia 2022 r., znak (...) w ten sposób, że przyznał odwołującemu I. W. prawo do renty z tytułu częściowej niezdolności do pracy od lutego 2022 r. do 31 października 2024 r.