Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 10 listopada 2021 r.

Sąd Okręgowy Warszawa – Praga w Warszawie I Wydział Cywilny

w składzie:

Przewodniczący SSO Katarzyna Wilczyńska

Protokolant Aleksander Kondej

po rozpoznaniu w dniu 14 października 2021 r. w Warszawie

na rozprawie

sprawy z powództwa J. J.

przeciwko Skarbowi Państwa – Prezesowi Sądu Okręgowego w Katowicach

o zapłatę

1.  oddala powództwo;

2.  zasądza od J. J. na rzecz Skarbu Państwa – Prokuratorii Generalnej Skarbu Państwa kwotę 5 400 zł (pięć tysięcy czterysta złotych) tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego;

3.  przyznaje adwokatowi A. N. kwotę 5 400 zł (pięć tysięcy czterysta złotych) tytułem wynagrodzenia za pomoc prawną udzieloną powodowi z urzędu.

Sygn. akt I C 986/18

UZASADNIENIE

Po ostatecznym sprecyzowaniu pozwu, powód J. J. wniósł
o zasądzenie od pozwanego Skarbu Państwa – Prezesa Sądu Okręgowego
w K. kwoty 80.000 zł wraz odsetkami ustawowymi od dnia wniesienia pozwu do dnia zapłaty z tytułu naruszenia dóbr osobistych powoda.

W uzasadnieniu pozwu powód wskazał, że był powodem w sprawie II C 587/12 toczącej się przez Sądem Okręgowym w Katowicach. Przedmiotowa sprawa była prowadzona opieszale w związku z czym sytuacja ta oddziaływała na niego bardzo stresująco i doznał on rozstroju zdrowia, odczuwał długotrwałe bóle głowy i cierpiał na bezsenność. W tej sytuacji powód uważa, że pozwany naruszył jego godność osobistą oraz zdrowie (k. 93-97).

W odpowiedzi na pozew pozwany Skarb Państwa – Prezes Sądu Okręgowego w Katowicach wniósł o oddalenie powództwa w całości oraz o zasądzenie od powoda na rzecz pozwanego kosztów postępowania, w tym kosztów zastępstwa procesowego.

W uzasadnieniu pozwany w pierwszej kolejności na podstawie art. 442 ¹ k.c. podniósł zarzut przedawnienia, wskazując, iż powód, wytaczając powództwo w 2017 roku, uczynił to po upływie 3-letniego terminu przedawnienia roszczeń związanych
z postępowaniem, które przed Sądem Okręgowym w Katowicach toczyło się do 2013 r., Zdaniem pozwanego, powód nie doznał jakiegokolwiek uszczerbku w związku
z postępowaniem II C 587/12 (k. 145-149).

Na rozprawie w dniu 9 stycznia 2020 r. pełnomocnik powoda oświadczył, że nie podważa zarzutu przedawnienia ale wniósł o jego nieuwzględnienie na podstawie art. 5 k.c. (protokół rozprawy k. 175 – 176).

W piśmie z dnia 20 stycznia 2020 r., pozwany Skarb Państwa - Prezes Sądu Okręgowego w Katowicach reprezentowany przez Prokuratorię Generalną Rzeczypospolitej Polskiej podtrzymał zarzut przedawnienia oraz wniósł o zasądzenie na rzecz Skarbu Państwa kosztów procesu, w tym na rzecz Skarbu Państwa - Prokuratorii Generalnej Rzeczypospolitej Polskiej kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych na podstawie art. 32 ust 3 ustawy z dnia 15 grudnia 2016 r. o Prokuratorii Generalnej Rzeczypospolitej Polskiej (k.181-184).

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

Powód J. J. w dniu 9 sierpnia 2012 r., wniósł do Sądu Okręgowego w Katowicach pozew przeciwko Prezesowi Sądu Rejonowego Gdańsk – Północ w Gdańsku o zapłatę kwoty 13.000 zł tytułem zadośćuczynienia wraz
z wnioskiem o zwolnienie od kosztów sądowych oraz przyznanie pomocy prawnej
z urzędu. Postanowieniem z dnia 20 sierpnia 2012 r. Sąd ten stwierdził swoją niewłaściwość i sprawę, z uwagi na wartość przedmiotu sporu, przekazał do rozpoznania Sądowi Rejonowemu Gdańsk - Północ w Gdańsku. We wniesionym w dniu 13 września 2012 r. zażaleniu powód wskazał, że pozwem dochodzi zapłaty 93.000 zł. Postanowieniem z dnia 1 marca 2013 r. referendarz sądowy zwolnił powoda od kosztów sądowych, natomiast wniosek o ustanowienie pełnomocnika oddalił. Postanowienie tej treści zostało przesłane do jednostki penitencjarnej, w której przebywał powód, w dniu 13 marca 2013 r. Postanowieniem z dnia 13 maja 2013 r. Sąd Okręgowy w Katowicach uwzględnił zażalenie powoda i uchylił postanowienie z dnia 20 sierpnia 2012 r. (k. 2-2v, k. 4, k. 11, k. 45, k. 48, k. 59 akt dołączonych sygn. akt II C 587/12).

Pismem z dnia 21 marca 2013 r. powód wniósł o stwierdzenie przewlekłości postępowania w sprawie II C 587/12 i przyznanie mu od Skarbu Państwa kwoty 20.000 zł. Z uwagi na - zdaniem skarżącego „opieszałe rozpoznanie” pisma powoda oraz wydanie postanowienia z dnia 1 marca 2013 r. - domagał się stwierdzenia przewlekłości postępowania w okresie od 15 października 2012 r. do dnia 21 marca 2013 r. Postanowieniem z dnia 22 kwietnia 2013 r. w sprawie o sygn. akt I S 41/13 Sąd Apelacyjny w Katowicach oddalił skargę powoda (k.53-55 akt dołączonych sygn. akt II C 587/12).

Postanowieniem z dnia 3 czerwca 2013 r. Sąd Okręgowy w Katowicach stwierdził są niewłaściwość miejscową i przekazał sprawę do rozpoznania Sądowi Okręgowemu w Gdańsku (k. 83 akt dołączonych sygn. akt II C 587/12).

Powyższy stan faktyczny w zakresie niezbędnym do rozstrzygnięcia sprawy był pomiędzy stronami niesporny.

Sąd pominął wnioski dowodowe zgłoszone przez powoda jako nieprzydatne w sprawie. Dowód z przesłuchania stron zgodnie z systematyką przepisów formalnoprawnych ma charakter subsydiarny (art. 299 k.p.c.), co do zasady
w sprawach o naruszenie dóbr osobistych istotnie jest on przeprowadzany, natomiast
w żadnym wypadku nie może stanowić środka w drodze, którego powód będzie dopiero poszukiwał twierdzeń stanowiących podstawę faktyczną formułowanych roszczeń – podstawa faktyczna roszczeń winna wskazana być w sposób stanowczy, jasny
i precyzyjny już w pozwie, bądź też sprecyzowana przez pełnomocnika w formie pisma procesowego lub stanowiska zajętego w toku rozprawy. W świetle treści załączonych do akt niniejszej sprawy dokumentów oraz twierdzeń powoda zdaniem Sądu uznać należało, iż przesłuchanie powoda jest środkiem dowodowym zbędnym dla właściwego rozstrzygnięcia sprawy.

Zbędne było także zdaniem Sądu dopuszczenie dowodu z opinii biegłego lekarza psychiatry, skoro powód nie udowodnił podstawowej przesłanki uzasadniającej odpowiedzialność odszkodowawczą strony pozwanej.

Sąd zważył, co następuje:

Powództwo jako całkowicie bezzasadne nie zasługiwało na uwzględnienie.

Na wstępie wskazać należy, że powód nie łączył odpowiedzialności pozwanego z treścią orzeczeń, co mogłoby być podstawą oceny roszczenia powoda
w kontekście art. 417 ¹ § 2 k.c. Źródłem roszczenia powoda było twierdzenie o naruszeniu jego dobra osobistego w postaci godności i zdrowia z powodu opieszałego, zdaniem powoda, rozpoznania sprawy przez Sąd Okręgowy w Katowicach. Podstawa tak sformułowanego roszczenia o zadośćuczynienie może być oparta na przepisach art. 417 k.c., art. 417 ² k.c., art. 15 ustawy z dnia 17 czerwca 2004 r. o skardze na naruszenie prawa strony do rozpoznania sprawy w postępowaniu przygotowawczym prowadzonym lub nadzorowanym przez prokuratora i w postępowaniu sądowym bez nieuzasadnionej zwłoki, art. 23 i art. 24 § 1 k.c. oraz art. 448 k.c.

Warunkiem odpowiedzialności odszkodowawczej Skarbu Państwa zgodnie
z art. 417 § 1 k.c. jest spełnienie trzech przesłanek:

1) bezprawności zachowania (niezgodności z prawem działania lub zaniechania) przy wykonywaniu władzy publicznej,

2) wystąpienia szkody (krzywdy) i

3) wystąpienia adekwatnego związku przyczynowego pomiędzy szkodą (krzywdą)
a bezprawnym zachowaniem, z którego szkoda (krzywda) ta wynikła.

Powód, jako wywodzący żądanie zapłaty z powyższych przesłanek, był obowiązany wszystkie je udowodnić, w myśl art. 6 k.c. Konkretyzując ten obowiązek: powód powinien wykazać, że postępowanie II C 587/12 – na skutek bezczynności bądź określonych zbędnych działań sądu – trwało ponad czas niezbędny do wyjaśnienia okoliczności faktycznych i prawnych potrzebnych do wydania rozstrzygnięć, albo że kwestionowane przez niego czynności miały charakter bezprawny. Obowiązkowi temu powód nie sprostał. Powód nie przytoczył jakichkolwiek okoliczności faktycznych,
z których wywodził swoje roszczenie, tj. które konkretnie czynności sądu w wymienionej sprawie były podejmowane z nieuzasadnioną zwłoką na uzasadnienie przedstawionego stanowiska i nie przedstawił na to żadnych dowodów.

Ponieważ nie została udowodniona przesłanka bezprawności zachowania organu państwowego przy wykonywaniu władzy publicznej, wymieniona w cytowanym art. 417 § 1 k.c., bezcelowe było badanie dwóch kolejnych, w szczególności
związku przyczynowego.

Brak było również podstaw do uwzględnienia roszczenia powoda na zasadach ogólnych odpowiedzialności deliktowej Skarbu Państwa, opartych na art. 417 ² k.c., który stanowi, że jeżeli przez zgodne z prawem wykonywanie władzy publicznej została wyrządzona szkoda na osobie, poszkodowany może żądać całkowitego lub częściowego jej naprawienia oraz zadośćuczynienia pieniężnego za doznaną krzywdę, gdy okoliczności wskazują, że wymagają tego względy słuszności. Należy bowiem zważyć, że dla bytu owej szczególnej, płynącej z zasad słuszności
odpowiedzialności podmiotu wykonującego władzę publiczną niezbędne jest zaistnienie związku przyczynowego między działaniem władzy publicznej a szkodą na osobie. Dla bytu odpowiedzialności pozwanego Skarbu Państwa konieczne jest więc wykazanie, że powód doznał jakiegoś uszczerbku na osobie i że uszczerbek ten jest normalnym, w rozumieniu art. 361 § 1 k.c., następstwem działania lub zaniechania organu władzy publicznej.

W świetle powyższego i okolicznościach niniejszej sprawy brak jest jednak podstaw do przyjęcia odpowiedzialności pozwanego Skarbu Państwa wynikających
z art. 417 ² k.c., albowiem powód nie wykazał adekwatnego związku przyczynowego pomiędzy faktami opisanymi przez niego a działaniem pozwanego. Ewentualny rozstrój zdrowia powoda, jeśli nawet wystąpił, nie może być uznany za normalne następstwo oczekiwania przez powoda na prawomocne rozpoznanie przez sądy jego sprawy i wniosków składanych w toku danego postępowania, ponieważ nie jest to typowy skutek występujący w zwykłym porządku rzeczy, a każda osoba wytaczając powództwo musi się liczyć z pewnymi ograniczeniami i niedogodnościami związanymi choćby z przestrzeganiem procedury określonej przepisami prawa. Sądowi z urzędu jest wiadomym, że powód inicjuje setki postępowań sądowych na terenie całego kraju, w których pozywa przede wszystkim Skarb Państwa, tj. poszczególne sądy powszechne, sędziów, referendarzy, jak i Sąd Najwyższy, komorników sądowych oraz inne osoby fizyczne, w tym pełnomocników ustanowionych dla powoda z urzędu w sprawach
o zapłatę odszkodowania bądź zadośćuczynienia za naruszenie jego dóbr osobistych. Wnosi również liczne skargi na przewlekłość postępowań sądowych, toczących się
z jego udziałem. Duża ilość procesów wytaczanych przez powoda różnym podmiotem, prowadzi do wniosku, że powód jest osobą doświadczoną w uczestnictwie
w postępowaniach przed sądem i to go nadmiernie nie stresuje.

Podobnie ocenić należało żądanie zapłaty zadośćuczynienia za naruszenie dóbr osobistych na podstawie art. 23 k.c., 24 k.c. i 448 k.c. Powód nie udowodnił bezprawnego działania czy zaniechania pozwanego. Powód nie udowodnił też, aby
w związku z toczącą się sprawą II C 587/12 doznał jakiejkolwiek krzywdy (w tym jej rozmiaru), która stałaby się podstawą ustalenia wysokości zadośćuczynienia dla powoda. Brak było tu ataku na jakiekolwiek dobro osobiste powoda chronione prawnie w rozumieniu art. 24 k.c., jak również brak adekwatnego związku przyczynowo - skutkowego między ewentualnym poniesionym uszczerbkiem a czynnościami lub zaniechaniami dokonanymi przez pozwanego. Nie wykazał powód również żadnych ujemnych skutków dla swojego zdrowia, które miałaby spowodować pozwany Skarb Państwa działaniem poszczególnych statio fisci. Poczucie krzywdy powoda stanowiło jedynie nieusprawiedliwione i niczym niepoparte subiektywne odczucie.

Dodatkową przesłanką odpowiedzialności na podstawie art. 448 k.c. jest nie tylko bezprawne, ale również zawinione działanie sprawcy naruszenia dobra osobistego. Na tle powyższych rozważań należy stwierdzić, że powód nie wykazał zawinionego działania czy zaniechania pozwanego Skarbu Państwa.

Z kolei zgodnie z art. 15 ustawy z dnia 17 czerwca 2004 r. o skardze na naruszenie prawa strony do rozpoznania sprawy w postępowaniu przygotowawczym prowadzonym lub nadzorowanym przez prokuratora i postępowaniu sądowym bez nieuzasadnionej zwłoki, strona, której skargę uwzględniono, może w odrębnym postępowaniu dochodzić naprawienia szkody wynikłej ze stwierdzonej przewlekłości od Skarbu Państwa albo solidarnie od Skarbu Państwa i komornika. Aby domagać się odszkodowania bądź zadośćuczynienia z powodu przewlekłości postępowania sądowego powód musiałby wykazać istnienie podstawowej przesłanki odpowiedzialności Skarbu Państwa, tj. wystąpienia takiej przewlekłości. Należy wskazać, iż jest to przepis szczególny w stosunku do ogólnych zasad odpowiedzialności Skarbu Państwa wynikających z art. 417 i art. 417 ¹ k.c. za szkody wyrządzone za niezgodne z prawem działanie lub zaniechanie przy wykonywaniu władzy publicznej, bowiem wprowadza dodatkową przesłankę tej odpowiedzialności, tj. stwierdzenie we właściwym trybie przewlekłości postępowania toczącego się przed organami wymienionymi w ustawie. Jednocześnie ustęp 2 art. 15 tej ustawy przewiduje,
iż postanowienie uwzględniające skargę wiąże sąd w postępowaniu cywilnym
o odszkodowanie lub zadośćuczynienie, co do stwierdzenia przewlekłości postępowania.

Skarga powoda o stwierdzenie przewlekłości postępowania w sprawie o sygn. akt I C 587/12 została oddalona. Skoro zatem nie stwierdzono we właściwym trybie istnienia przewlekłości postępowania, to nie została spełniona fundamentalna przesłanka odpowiedzialności odszkodowawczej Skarbu Państwa, na którą to odpowiedzialność powoływał się powód dochodząc swoich roszczeń. Badanie pozostałych przesłanek takiej odpowiedzialności było zatem bezprzedmiotowe.

Z uwagi na nieudowodnienie roszczenia co do zasady zbędne jest w tym zakresie odniesienie się do zarzutu jego przedawnienia

Mając powyższe na uwadze, Sąd nie dopatrzył się podstaw do zasądzenia jakichkolwiek świadczeń od pozwanego.

O kosztach procesu Sąd orzekł w punkcie 2. wyroku na podstawie art. 98 § 1 k.p.c. oraz art. 32 ust.3 ustawy z dnia 15 grudnia 2016 roku o Prokuratorii Generalnej Rzeczypospolitej Polskiej, a wysokość tych kosztów ustalono na podstawie § 2 pkt 6 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 roku w sprawie opłat za czynności adwokackie.

O kosztach pomocy prawnej udzielonej powodowi z urzędu orzeczono w punkcie 3. na podstawie rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 3 października 2016 roku w sprawie ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej przez adwokata z urzędu.

SSO Katarzyna Wilczyńska

Zarządzenie: odpis wyroku wraz z uzasadnieniem doręczyć pełnomocnikowi powoda.

SSO Katarzyna Wilczyńska