Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 3 listopada 2022 r.

Sąd Okręgowy w P.XII Wydział Cywilny w składzie:

Przewodniczący:sędzia Krzysztof Baranowski

Protokolant:protokolant sądowy Julia Gajewska

po rozpoznaniu w dniu 19 października 2022 r. wP. na rozprawie

sprawy z powództwa A. P.

przeciwko U. G.

o rentę

1.  zasądza od pozwanego na rzecz powoda kwotę 66.783,60 zł (sześćdziesiąt sześć tysięcy siedemset osiemdziesiąt trzy złote i sześćdziesiąt groszy) tytułem renty za okres od 1 października 2019 r. do 30 września 2021 r. wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie co do kwot:

a.  2.782,65 zł od dnia 16 października 2019 r. do dnia zapłaty,

b.  2.782,65 zł od dnia 16 listopada 2019 r. do dnia zapłaty,

c.  2.782,65 zł od dnia 16 grudnia 2019 r. do dnia zapłaty,

d.  2.782,65 zł od dnia 16 stycznia 2020 r. do dnia zapłaty,

e.  2.782,65 zł od dnia 16 lutego 2020 r. do dnia zapłaty,

f.  2.782,65 zł od dnia 16 marca 2020 r. do dnia zapłaty,

g.  2.782,65 zł od dnia 16 kwietnia 2020 r. do dnia zapłaty,

h.  2.782,65 zł od dnia 16 maja 2020 r. do dnia zapłaty,

i.  2.782,65 zł od dnia 16 czerwca 2020 r. do dnia zapłaty,

j.  2.782,65 zł od dnia 16 lipca 2020 r. do dnia zapłaty,

k.  2.782,65 zł od dnia 16 sierpnia 2020 r. do dnia zapłaty,

l.  2.782,65 zł od dnia 16 września 2020 r. do dnia zapłaty,

m.  2.782,65 zł od dnia 16 października 2020 r. do dnia zapłaty,

n.  2.782,65 zł od dnia 16 listopada 2020 r. do dnia zapłaty,

o.  2.782,65 zł od dnia 16 grudnia 2020 r. do dnia zapłaty,

p.  2.782,65 zł od dnia 16 stycznia 2021 r. do dnia zapłaty,

q.  2.782,65 zł od dnia 16 lutego 2021 r. do dnia zapłaty,

r.  2.782,65 zł od dnia 16 marca 2021 r. do dnia zapłaty,

s.  2.782,65 zł od dnia 16 kwietnia 2021 r. do dnia zapłaty,

t.  2.782,65 zł od dnia 16 maja 2021 r. do dnia zapłaty,

u.  2.782,65 zł od dnia 16 czerwca 2021 r. do dnia zapłaty,

v.  2.782,65 zł od dnia 16 lipca 2021 r. do dnia zapłaty,

w.  2.782,65 zł od dnia 16 sierpnia 2021 r. do dnia zapłaty,

x.  2.782,65 zł od dnia 16 września 2021 r. do dnia zapłaty;

2.  zasądza od pozwanego na rzecz powoda kwotę 2.782,65 zł (dwa tysiące siedemset osiemdziesiąt dwa złote i sześćdziesiąt pięć groszy) tytułem miesięcznej renty za okres od 1 października 2021 r., płatnej do 15. dnia każdego miesiąca wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie w przypadku opóźnienia w płatności;

3.  pozwanego obciąża kosztami procesu w całości i z tego tytułu zasądza od pozwanego na rzecz powoda kwotę 5.417 zł wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia uprawomocnienia się wyroku do dnia zapłaty;

4.  obciąża pozwanego nieuiszczonymi kosztami sądowymi - opłatą sądową w całości i z tego tytułu zasądza od pozwanego na rzecz Skarbu Państwa-Sądu Okręgowego w P. kwotę 5.009 zł.

sędzia Krzysztof Baranowski

Sygn. akt XII C 2358/21

UZASADNIENIE

Pozwem z dnia 27 września 2021 r. A. P. wniósł o zasądzenie od pozwanego kwoty 66.783,60 zł tytułem skapitalizowanej renty wyrównawczej za okres od 1 października 2019 r. do 30 września 2021 r. wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie co do kwot po 2.782,65 zł od 16. dnia każdego miesiąca (począwszy od 16 października 2019 r. do 16 września 2021 r.) do dnia zapłaty. Ponadto wniósł o zasądzenie począwszy od 1 października 2021 r. renty wyrównawczej w kwocie 2.782,65 zł płatnej z góry do 15. dnia każdego miesiąca z ustawowymi odsetkami za opóźnienie w razie zwłoki w płatności do dnia zapłaty, a także o zasądzenie kosztów procesu.

W odpowiedzi na pozew pozwany wniósł o oddalenie powództwa w całości i zasądzenie kosztów od powoda na rzecz pozwanego. Podał, że okoliczności faktyczne stanowiące podstawę powództwa pozostają bezsporne między stronami. Zakwestionował wysokość roszczenia oraz zaprzeczył podstawom odpowiedzialności U. G. (dalej: (...)). Zdaniem pozwanego, skoro powód złożył pozew przeciwko ubezpieczycielowi o ukształtowanie na podstawie art. 357 ^{( 1)} k.c. stosunku prawnego, a sąd zwaloryzował sumę gwarancyjną, to odpowiedzialność (...) nie powstała. Zdaniem pozwanego, nie ma znaczenia wysokość nowo ukształtowanej sumy gwarancyjnej, a jedynie fakt, że sąd takiego ukształtowania dokonał. Powód mógłby jedynie w dalszym ciągu żądać waloryzacji sumy gwarancyjnej w kolejnym powództwie przeciwko ubezpieczycielowi.

Na rozprawie w dniu 19 października 2022 r. pozwany oświadczył, że wysokości roszczenia nie kwestionuje. Podtrzymał jednak zaprzeczenie podstawom odpowiedzialności (...).

Sąd ustalił następujący stan faktyczny w zakresie istotnym dla rozstrzygnięcia sporu.

Pomiędzy stronami niesporne były poniżej ustalone okoliczności faktyczne.

A. P. został poszkodowany w wypadku samochodowym, do którego doszło w dniu 8 kwietnia 1991 r. z winy innego kierowcy. W wyniku wypadku powód doznał trwałego uszczerbku na zdrowiu w 100% oraz stał się trwale niezdolny do pracy w zawodzie stolarza.

Powód uzyskał odszkodowanie i zadośćuczynienie na drodze sądowej wyrokiem Sądu Wojewódzkiego w P.z dnia 19 stycznia 1994 r. (sygn. akt I C 772/92), który stał się prawomocny w dniu 8 grudnia 1994 r. po oddaleniu rewizji w części wyrokiem Sądu Apelacyjnego w P. w sprawie o sygn. akt I ACr 428/94.

Pozwany - (...) SA w pkt. VI. wyroku Sądu Wojewódzkiego w P. został zobowiązany do zapłaty renty wyrównawczej na podstawie art. 444 §2 k.c. w kwocie 5.115.600 (...) miesięcznie od 15 marca 1993 r. do dnia 15-ego każdego miesiąca. W pkt. VII. wyroku ustalono odpowiedzialność pozwanego (...) SA za ewentualne dalsze następstwa wypadku, jaki miał miejsce w dniu 8 kwietnia 1991 r., które ujawnią się w przyszłości.

(...) SA wypłacał powodowi rentę jak w pkt VI. wyroku, kilkukrotnie dokonując jej waloryzacji. Do dnia 1 grudnia 2018 r. powód otrzymał 720.859,18 zł tytułem renty wyrównawczej i jednorazowego odszkodowania. Od tego dnia zakład ubezpieczeń zaprzestał wypłacania renty. Wcześniej – pismem z dnia 11 marca 2016 r., a następnie pismem z dnia 28 listopada 2016 r. – (...) SA poinformował powoda, że suma gwarancyjna ulegnie wyczerpaniu w II kwartale 2018 r., a wówczas (...) SA wystąpi z pozwem o zwolnienie z obowiązku wypłacania renty wyrównawczej.

Wyrokiem z dnia 28 października 2019 r. Sąd Rejonowy P. J. w P. (sygn. akt IX C 53/19) ustalił nieistnienie obowiązku świadczenia na rzecz powoda renty wyrównawczej, albowiem 1 grudnia 2018 r. przekroczona została suma gwarancyjna ustalona w umowie ubezpieczenia OC sprawcy wypadku (720.000 zł), a nadto – z powództwa wzajemnego A. P. przeciwko (...) S.A. – ukształtował stosunek prawny między powodem wzajemnym a zakładem ubezpieczeń przez zobowiązanie do wypłacania miesięcznej renty wyrównawczej w kwocie 2.782,65 zł w okresie od stycznia 2019 r. do 27 września 2019 r. Sąd oznaczył górną granicę odpowiedzialności ubezpieczyciela do wygaśnięcia zobowiązania na kwotę 745.903,03 zł.

Powód w dniu 30 września 2019 r. wystąpił do pozwanego U. G. o wypłatę renty wyrównawczej od 1 października 2019 r. na podstawie art. 2 ustawy z dnia 19 lipca 2019 r. o szczególnych uprawnieniach osób poszkodowanych w przypadku wyczerpania sumy gwarancyjnej ustalonej na podstawie przepisów obowiązujących przed dniem 1 stycznia 2006 r. (Dz. U. z 2019 r. poz. 1631; dalej zw. „u.s.u.o.p.”). W postępowaniu przedsądowym pozwany nie uwzględnił roszczeń powoda w piśmie z dnia 4 sierpnia 2020 r. , a następnie w piśmie z 16 września 2020 r. (odpowiedź na reklamację powoda z 17 sierpnia 2020 r.).

Na wniosek powoda interwencję w sprawie podjął R. F. pismem z dnia 23 listopada 2020 r. W odpowiedzi z 21 grudnia 2020 r. pozwany wyjaśnił, że wyraża pogląd prawny, iż dokonane przez sąd ustalenie nowej sumy gwarancyjnej uniemożliwia dochodzenie roszczeń o rentę szczególną od pozwanego, a otwiera powodowi drogę do kolejnego powództwa o waloryzację sumy gwarancyjnej.

Stan zdrowia powoda nie uległ poprawie, a powód zmaga się z wieloma schorzeniami stanowiącymi powikłania powypadkowe. Nadal jest inwalidą, ma protezy w obu kolanach, cierpi na choroby nowotworowe. Utrzymuje się ze świadczeń z F. (...)

Powyższy stan faktyczny sąd ustalił na podstawie dokumentów zgromadzonych w aktach sprawy niniejszej oraz w aktach sprawy Sądu Rejonowego P. J. w P., sygn. akt I C 53/19. Ich rzetelność i prawdziwość nie budziła wątpliwości, w związku z czym żadnemu z dokumentów zgromadzonych w aktach obu spraw sąd nie odmówił wiarygodności ani też mocy dowodowej. Sąd uznał przy tym, że dokumenty złożone w kserokopiach pozwalają czynić ustalenia faktyczne na podstawie odzwierciedlonej w nich treści - stanowią one dowód istnienia dokumentu o treści odwzorowanej w kserokopii. Nie były kwestionowane przez żadną ze stron. Są to: kopia wyroku Sądu Wojewódzkiego w P., sygn. akt I C 772/92 (k 19 – 22), wyroku Sądu Apelacyjnego w P. z 8 grudnia 1994 r., sygn. akt I ACr 428/94 (k 23-27), wyroku Sądu Rejonowego P. J. w P. z dnia 28 października 2019 r. wraz z uzasadnieniem (k 91, 96-110 akt dołączonych o sygn. I C 53/19 oraz w kserokopii na k 28-44 akt), korespondencja (...) SA do powoda z 11.3.2016 i 28.11.2016 r. (k 21-23 akt dołączonych I C 53/19), wniosek o wypłatę renty wyrównawczej z dnia 30.09.2019 r. (k 45), odpowiedź (...) z 4.8.2020 r. (k 46), reklamacja powoda z 17.8.2020 r. (k 47-48), odpowiedź (...) z 16.9.2020 r. (k 49), interwencja R. F. wraz z wnioskiem powoda i odpowiedzią pozwanego (k 50-54), dokumentacja medyczna powoda (k 112- 125). Sąd dopuścił również dowód z przesłuchania stron z ograniczeniem do przesłuchania powoda, który potwierdził źródło aktualnego utrzymania. Sąd uznał te zeznania co do niespornych okoliczności za w pełni wiarygodne.

Sąd zważył, co następuje:

Spór między stronami wymagał rozstrzygnięcia co do wykładni prawa - norm ustawy z dnia 19 lipca 2019 r. o szczególnych uprawnieniach osób poszkodowanych w przypadku wyczerpania sumy gwarancyjnej ustalonej na podstawie przepisów obowiązujących przed dniem 1 stycznia 2006 r. (Dz. U. z 2019 r. poz. 1631, dalej jako: „u.s.u.o.p.”).

Ta ustawa określa szczególne uprawnienia osób poszkodowanych z tytułu szkód powstałych na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej w przypadku wyczerpania sumy gwarancyjnej ustalonej w umowach ubezpieczenia szczegółowo określonych w art. 1 ust. 1 tej ustawy, zawartych przed dniem 1 stycznia 2006 r. Powód – co jest niesporne – jest poszkodowanym w rozumieniu tejże ustawy.

Roszczenie o wypłatę renty przysługuje za okresy przypadające po dniu wejścia w życie ustawy (art. 3 u.s.u.o.p.).

Kluczowe jest brzmienie art. 2 u.s.u.o.p., który stanowi, że poszkodowanemu przysługuje roszczenie o wypłatę renty do U. G., określonej w art. 444 § 2 k.c., ograniczone do wysokości sumy gwarancyjnej, o której mowa w art. 36 ust. 1 albo art. 52 ustawy z dnia 22 maja 2003 r. o ubezpieczeniach obowiązkowych, U. G. i P. K., ustalonej na dzień zgłoszenia roszczenia, o którym mowa w art. 4, jeżeli zakład ubezpieczeń nie jest zobowiązany do jej wypłaty na podstawie orzeczenia sądu ustalającego inną wysokość sumy gwarancyjnej niż ustalona w umowie ubezpieczenia, o której mowa w art. 1 ust. 1 u.s.u.o.p.

Podkreślić należy, że ustawa z dnia 19 lipca 2019 r. wprowadza szczególny, ustawowy rodzaj odpowiedzialności pozwanego (...). Jest realizacją postulatów zgłaszanych już od końca pierwszej dekady XXI w. oraz podlegających dyskusji w doktrynie (zob. w szczególności M. O., Propozycja rozwiązania problemu wyczerpywania sumy gwarancyjnej w przypadku szkód na osobie wynikających z wypadków komunikacyjnych, [w:] Rozprawy Ubezpieczeniowe nr 10 (1/2011), ss. 182-189). Sąd Najwyższy już w uchwale z dnia 6 września 1994 r., sygn. akt III CZP 104/94, wskazał, że (...) jest „instytucją uzupełniającą ubezpieczenie odpowiedzialności cywilnej”.

M. O. (op. cit.) wskazuje, że uzupełnienie systemu ubezpieczenia OC posiadaczy pojazdów mechanicznych nie jest przy tym konstrukcją gospodarczą (to znaczy służącą zwiększeniu dochodów ubezpieczycieli), lecz narzuconą rynkowi przez państwo konstrukcją społeczną. (...) to emanacja rynku ubezpieczeń komunikacyjnych, a zarazem instrument prawny służący wspólnemu finansowaniu zaspokajania roszczeń poszkodowanych w wypadkach komunikacyjnych, którzy nie mogą skorzystać z systemu obowiązkowego ubezpieczenia OC. Ustawodawca statuując (...) i narzucając mu określone funkcje społeczne narzuca ubezpieczycielom solidarne zachowania względem poszkodowanych, w zakresie wykraczającym poza obowiązki wynikające z przepisów prawa cywilnego, a zakres obowiązków odszkodowawczych wypełnianych przez (...) ustawicznie się rozszerza. Dążeniem ustawodawcy jest więc to, by (...) uzupełniał obowiązkowe ubezpieczenie OC posiadaczy pojazdów w sposób coraz doskonalszy. Ważnym etapem tego procesu może być przejęcie przez (...) funkcji wypłaty odszkodowań poszkodowanych po wyczerpaniu sumy gwarancyjnej.

W związku z brzmieniem ustawy podnoszono na etapie prac legislacyjnych (np. w opinii SN do projektu) zarzuty co do naruszenia zakazu retroaktywności ustawy z uwagi na objęcie jej skutkami dla (...) zdarzeń przeszłych, bez wskazania zasad (dóbr prawnie chronionych), które podlegałyby ochronie. Odstępstwo od zakazu retroaktywności prawa (wywodzonego z art. 2 Konstytucji RP) jest bowiem dozwolone tylko wtedy, gdy jest to konieczne do realizacji wartości konstytucyjnej, uznanej w danym wypadku za ważniejszą od wartości chronionej zakazem retroakcji, a także wówczas, gdy przemawia za tym konieczność realizacji innej zasady konstytucyjnej, przy czym realizacja tych wartości lub zasad nie jest możliwa bez wstecznego działania prawa (zob. wyroki TK: z dnia 10 grudnia 2007 r., P 43/07, OTK-A 2007, Nr 11, poz. 155; z dnia 19 marca 2007 r., K 47/05, OTK-A 2007, Nr 7, poz. 27; z dnia 18 października 2006 r., P 27/05, OTK-A 2006, Nr 9, poz. 124).

Sąd Okręgowy tych wątpliwości nie podziela, nie podnosi ich też pozwany w toku rozpoznawania sprawy. Należy przyjąć, że można wywieść podstawę normatywną uchylenia zakazu retroaktywności prawa z konstytucyjnej zasady równości wobec prawa i równej ochrony prawnej (art. 32 ust. 1 i 2 i art. 64 ust. 2 Konstytucji RP). Zważyć też należy na zasady współżycia społecznego oraz funkcję ochronną instytucji państwa oraz celowość regulacji prawa ubezpieczeniowego normami ustaw. Jeżeli wysokość sumy gwarancyjnej z chwili zdarzenia (w niniejszej sprawie z 1991 r.) nie zapewnia realizacji funkcji odszkodowawczej normy z art. 444 §2 k.c. zastosowanej w odniesieniu do powoda, to powód jako poszkodowany w wypadku komunikacyjnym jest traktowany odmiennie niż inni poszkodowani w wypadkach komunikacyjnych w okresie późniejszym, korzystający ze znacznie wyższych sum gwarancyjnych zapewnionych ustawą. Ta odmienność traktowania ma charakter dyskryminujący, bowiem data wypadku nie jest wystarczającym kryterium różnicującym sytuację poszkodowanych.

Wykładnia przeciwna byłaby też w ocenie sądu sprzeczna z wykładnią zgodną z normami dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady 2009/103/WE z dnia 16 września 2009 r. w sprawie ubezpieczenia od odpowiedzialności cywilnej za szkody powstałe w związku z ruchem pojazdów mechanicznych i obowiązku egzekwowania obowiązku ubezpieczania od takiej odpowiedzialności (Dz. Urz. UE L263/11). W pkt. 12 preambuły dyrektywy wskazano, że „minimalna suma gwarancyjna za szkody na osobie powinna zostać obliczona w taki sposób, aby stanowiła pełne i sprawiedliwe odszkodowanie dla wszystkich poszkodowanych, którzy odnieśli bardzo ciężkie obrażenia”. Trybunał Sprawiedliwości UE wielokrotnie orzekał, że przepisy prawa Unii dotyczące obowiązkowego ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej za szkody powstałe w związku z ruchem pojazdów mechanicznych należy interpretować w ten sposób, że stoją one na przeszkodzie uregulowaniom krajowym, które naruszają skuteczność tych przepisów, wyłączając z urzędu lub ograniczając w nieproporcjonalny sposób prawo poszkodowanego do uzyskania odszkodowania z tytułu obowiązkowego ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej za szkody powstałe w związku z ruchem pojazdów mechanicznych, gdyż zagrażają osiągnięciu celu ochrony poszkodowanych w wypadkach drogowych, stale realizowanego i wzmacnianego przez prawodawcę Unii (zob. wyrok z dnia 10 czerwca 2021 r., V. A. E., C-923/19, EU:C:2021:475, pkt 44, podobnie wyrok z dnia 14 września 2017 r., D. M., C-503/16, EU:C:2017:681, pkt 38, 49 i przytoczone tam orzecznictwo). Zwiększenie gwarancji ochrony osób poszkodowanych oraz zapewnienie pełnego i sprawiedliwego odszkodowania dla wszystkich jest obowiązkiem państwa. Zadanie to realizują normy ustawy z dnia 19 lipca 2019 r., a zawarte w niej rozwiązanie prawne stanowi podstawę ustawową szczególnej odpowiedzialności pozwanego (...). Odpowiedzialność ta jest odpowiedzialnością gwarancyjną dla wszystkich poszkodowanych w zdarzeniach objętych ochroną ubezpieczeniową z umów zawieranych przed 1 stycznia 2006 r. Jej treść i podstawa wynika z art. 1 i 2 u.s.u.o.p.

Poszkodowanemu, spełniającemu kryterium podmiotowe i przedmiotowe wyrażone w art. 1 u.s.u.o.p. przysługuje roszczenie o wypłatę renty z art. 444 §2 k.c. do U. G.. Roszczenie to jest ograniczone do wysokości sumy gwarancyjnej (o której mowa w art. 36 ust. 1 albo art. 52 ustawy z dnia 22 maja 2003 r. o ubezpieczeniach obowiązkowych, U. G. iP. K.), ustalonej na dzień zgłoszenia roszczenia wynikającego z niniejszej ustawy. Tę część przepisu należy traktować jako normę-zasadę tej szczególnej odpowiedzialności.

Ustawa przewiduje w końcowej części przepisu wyjątek od tej zasady. Roszczenie przysługuje takiemu poszkodowanemu tylko, jeśli zakład ubezpieczeń nie jest zobowiązany do wypłaty tej renty na podstawie orzeczenia sądu ustalającego inną wysokość sumy gwarancyjnej niż ustalona w umowie ubezpieczenia, o której mowa w art. 1 ust. 1 u.s.u.o.p.

Wyjątek ten należy interpretować ściśle i zgodnie z jego brzmieniem oraz celem.

Pamiętać trzeba, że roszczenie poszkodowanego przysługuje tylko za okresy przypadające po wejściu w życie ustawy (po 28 września 2019 r. – art. 3 ustawy), a przedawnienie roszczenia przerywa się także przez zgłoszenie tego roszczenia do (...) (art. 4 ust. 6 ustawy).

Wyjątek dotyczy tylko takich przypadków, gdy w chwili zgłoszenia roszczenia o wypłatę renty ograniczonej do wysokości sumy gwarancyjnej w aktualnie obowiązującej wysokości, zakład ubezpieczeń jest już – równocześnie – zobowiązany do „jej zapłaty” na podstawie orzeczenia sądu ustalającego inną wysokość sumy gwarancyjnej niż ustalona w umowie ubezpieczenia służącej za podstawę odpowiedzialności zakładu ubezpieczeń (obowiązującej w chwili zdarzenia). Ma to z oczywistych względów zapobiegać sytuacji zgłaszania podwójnie tych samych roszczeń – wobec zakładów ubezpieczeń i dodatkowo wobec (...).

Innymi słowy, (...) może uwolnić się od odpowiedzialności z ustawy z dnia 19 lipca 2019 r. jeżeli wykaże, że:

1)  zakład ubezpieczeń jest nadal zobowiązany do wypłaty renty z art. 444 §2 k.c., choć suma gwarancyjna z umowy ubezpieczenia uległa wyczerpaniu, a nadto

2)  zobowiązanie to wynika z orzeczenia sądu ustalającego inną wysokość sumy gwarancyjnej niż wynikająca z umowy ubezpieczenia.

Możliwe są zatem dwie hipotetyczne sytuacje, a w każdej z nich poszkodowany uzyskuje ochronę prawną: albo istnieje zobowiązanie zakładu ubezpieczeń do wypłaty renty na podstawie orzeczenia sądu ustalającego inną wysokość sumy gwarancyjnej (nie uległa ona wyczerpaniu w granicach kwotowych na podstawie aktualnie obowiązujących norm), albo istnieje zobowiązanie (...) do wypłaty renty na podstawie ustawy z dnia 19 lipca 2019 r. do wysokości aktualnie obowiązującej sumy gwarancyjnej. Poszkodowany może zatem zgłosić roszczenie do (...) w każdym przypadku, gdy zobowiązanie zakładu ubezpieczeń do wypłaty renty do wysokości sumy gwarancyjnej wygasło z upływem czasu, nie było dochodzone lub uległo wyczerpaniu według stanu z chwili zgłoszenia roszczenia. Nie powinien budzić wątpliwości gwarancyjny charakter normy z art. 2 u.s.u.o.p. Zasadą i celem ustawy jest zapewnienie poszkodowanym świadczenia rentowego pomimo wyczerpania sumy gwarancyjnej, jeśli poszkodowani swe uprawnienia do renty wywodzą z ustalenia odpowiedzialności zakładu ubezpieczeń opartego na brzmieniu umowy ubezpieczenia zawartej przed 1 stycznia 2006 r.

Wykładnia prawa proponowana przez pozwany (...) zmierza do rezultatów sprzecznych z celem ustawy. Według pozwanego wystarczy bowiem - dla uwolnienia się od tej ustawowej odpowiedzialności - że poszkodowany uzyska (np. w drodze powództwa na podstawie art. 357 ^{( 1)} k.c.) waloryzację sumy ubezpieczenia do kwoty wyższej niż obowiązująca w umowie z chwili zdarzenia wywołującego szkodę, ale jednocześnie niższej niż wysokość sumy gwarancyjnej o której mowa w art. 36 ust. 1 albo art. 52 ustawy z dnia 22 maja 2003 r. o ubezpieczeniach obowiązkowych, U. G. i P. K., ustalonej na dzień zgłoszenia roszczenia do (...), i to nawet gdy w chwili zgłoszenia roszczenia do (...) tak ustalona przez sąd kwota uległa już wyczerpaniu, a obowiązek zakładu ubezpieczeń wygasł.

Jest to rezultat wykładni nie do pogodzenia też z literalnym brzmieniem normy z art. 2 u.s.u.o.p. Ustawodawca użył bowiem formy gramatycznej „nie jest” wskazującej na czas teraźniejszy stanu zobowiązania zakładu ubezpieczeń wobec poszkodowanego w chwili ustalenia, czy poszkodowanemu „przysługuje” roszczenie wobec (...). Jest to forma gramatyczna użyta celowo spośród alternatywnych, spełniających funkcję pozwalającą na umiejscowienie w czasie czynności lub stanów w zdaniach podrzędnie złożonych okolicznikowych warunku. Jeśliby ustawodawca zamierzał wykluczyć możliwość dochodzenia na podstawie tej ustawy roszczeń przez poszkodowanych, dookreślonych w art. 1 ustawy, którzy w przeszłości uzyskali w sprawie przeciwko zakładowi ubezpieczeń sądową waloryzację przysługującej im renty, wówczas – w świetle reguł gramatyki – w ustawie zamiast formy „nie jest” użyto by formy „został zobowiązany” lub „był zobowiązany”. Jeśli językowe brzmienie art. 2 u.s.u.o.p. miałoby nadawać pierwszorzędne znaczenie – jak twierdzi pozwany – samej okoliczności uzyskania przez poszkodowanego w przeszłości wyroku zobowiązującego zakład ubezpieczeń do wypłaty renty do wysokości zwaloryzowanej sumy ubezpieczenia bez konieczności badania, czy jest to aktualne, wiążące zakład ubezpieczeń zobowiązanie, redakcja tego przepisu wymagałaby użycia w zdaniu podrzędnym (po słowie „jeżeli”) formy czasu przeszłego czasownika opisującego ów stan zobowiązania. Użycie czasu teraźniejszego („nie jest”) oznacza, że ustawodawca przydał istotne znaczenie nie tylko okoliczności uzyskania takiego zobowiązania w treści wyroku w przeszłości, ale też istnienia takiego zobowiązania w chwili ustalania, czy poszkodowanemu przysługuje roszczenie wobec (...). Zdania w ustawie redaguje się zgodnie z powszechnie przyjętymi regułami składni języka polskiego, unikając zdań wielokrotnie złożonych (tak §7 Rozporządzenia Prezesa Rady Ministrów w sprawie „Zasad techniki prawodawczej” z dnia 20 czerwca 2002 r. Dz.U. 2002 Nr 100, poz. 908, t.j. Dz.U. z 2016 r. poz. 283).

Zasady logiki w świetle powyższego znaczenia językowego i reguł składni wskazują, że roszczenie poszkodowanego o wypłatę renty wobec (...) na podstawie ustawy z 19 lipca 2019 r. przysługuje, jeśli zakład ubezpieczeń nie jest już zobowiązany albo – przeciwnie – nie przysługuje, jeśli zakład ubezpieczeń jest nadal zobowiązany do jej wypłaty na podstawie orzeczenia sądu ustalającego inną wysokość sumy gwarancyjnej niż ustalona w umowie ubezpieczenia. Jeśliby użyć formy czasu przeszłego w zdaniu podrzędnym warunkowym, wówczas poprzednie zdanie pozostanie logicznie poprawne, lecz taki wynik wykładni byłby nie do pogodzenia z literalnym brzmieniem przepisu, znaczeniem językowym wywodzonej z niego treści normy prawnej oraz z opisanym wyżej celem regulacji.

Skoro zatem w niniejszej sprawie sąd ustalił, że zakład ubezpieczeń w chwili zgłoszenia roszczenia przez powoda za okres od dnia wejścia w życie ustawy (od 28 września 2019 r.) nie był już zobowiązany do wypłaty na rzecz powoda renty w wysokości powyżej ustalonej umową sumy ubezpieczenia (i to pomimo że orzeczenie sądu ustaliło wyższą sumę ubezpieczenia, ale bez przekroczenia sumy gwarancyjnej), to tym samym roszczenie wobec pozwanego powodowi przysługiwało w świetle art. 2 u.s.u.o.p. Co więcej, wykładnia powyższa nie jest sprzeczna z powoływanym przez pozwanego poglądem zawartym w opinii M. O. (k 54 akt), iż „poszkodowany nie może żądać zapłaty renty szczególnej, jeśli ubezpieczyciel OC jest zobowiązany do wypłaty renty na podstawie orzeczenia sądu ustalającego inną wysokość sumy gwarancyjnej niż ustalona umową ubezpieczenia. (…) Dokonana przez sąd waloryzacja blokuje możliwość dochodzenia roszczenia o rentę szczególną, a dostępne jest kolejne powództwo o waloryzację sumy gwarancyjnej.” W ocenie sądu, dopóki bowiem trwa stan zobowiązania ubezpieczyciela, dopóty poszkodowany otrzymuje rentę, a nadto może wytaczać kolejne powództwa o waloryzację sumy gwarancyjnej aż do wysokości jej granicy ustawowej, o ile stan zobowiązania ubezpieczyciela trwa. Jeśli stan ten wygaśnie, aktualizuje się roszczenie o rentę szczególną od (...).

W niniejszej sprawie, w świetle wyroku Sądu Rejonowego P. J. w P., sygn. akt I C 53/19, nie budzi wątpliwości, że zobowiązanie ubezpieczyciela OC wygasło i nie istniało w chwili zgłoszenia roszczenia o rentę szczególną przez powoda wobec pozwanego. Wysokość roszczenia nie była sporna między stronami. Wobec ustalenia, że powodowi przysługuje ochrona prawna zgłoszonego roszczenia co do zasady, a wysokość roszczenia nie jest sporna, sąd uwzględnił powództwo w całości i w punkcie 1. wyroku zasądził od pozwanego na rzecz powoda kwotę 66.783,60 zł (sześćdziesiąt sześć tysięcy siedemset osiemdziesiąt trzy złote i sześćdziesiąt groszy) tytułem renty za okres od 1 października 2019 r. do 30 września 2021 r. wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie co do kwot:

a. 2.782,65 zł od dnia 16 października 2019 r. do dnia zapłaty,

b. 2.782,65 zł od dnia 16 listopada 2019 r. do dnia zapłaty,

c. 2.782,65 zł od dnia 16 grudnia 2019 r. do dnia zapłaty,

d. 2.782,65 zł od dnia 16 stycznia 2020 r. do dnia zapłaty,

e. 2.782,65 zł od dnia 16 lutego 2020 r. do dnia zapłaty,

f. 2.782,65 zł od dnia 16 marca 2020 r. do dnia zapłaty,

g. 2.782,65 zł od dnia 16 kwietnia 2020 r. do dnia zapłaty,

h. 2.782,65 zł od dnia 16 maja 2020 r. do dnia zapłaty,

i. 2.782,65 zł od dnia 16 czerwca 2020 r. do dnia zapłaty,

j. 2.782,65 zł od dnia 16 lipca 2020 r. do dnia zapłaty,

k. 2.782,65 zł od dnia 16 sierpnia 2020 r. do dnia zapłaty,

l. 2.782,65 zł od dnia 16 września 2020 r. do dnia zapłaty,

m. 2.782,65 zł od dnia 16 października 2020 r. do dnia zapłaty,

n. 2.782,65 zł od dnia 16 listopada 2020 r. do dnia zapłaty,

o. 2.782,65 zł od dnia 16 grudnia 2020 r. do dnia zapłaty,

p. 2.782,65 zł od dnia 16 stycznia 2021 r. do dnia zapłaty,

q. 2.782,65 zł od dnia 16 lutego 2021 r. do dnia zapłaty,

r. 2.782,65 zł od dnia 16 marca 2021 r. do dnia zapłaty,

s. 2.782,65 zł od dnia 16 kwietnia 2021 r. do dnia zapłaty,

t. 2.782,65 zł od dnia 16 maja 2021 r. do dnia zapłaty,

u. 2.782,65 zł od dnia 16 czerwca 2021 r. do dnia zapłaty,

v. 2.782,65 zł od dnia 16 lipca 2021 r. do dnia zapłaty,

w. 2.782,65 zł od dnia 16 sierpnia 2021 r. do dnia zapłaty,

x. 2.782,65 zł od dnia 16 września 2021 r. do dnia zapłaty;

W punkcie 2. wyroku Sąd uwzględnił roszczenie o zasądzenie od pozwanego na rzecz powoda kwoty 2.782,65 zł (dwa tysiące siedemset osiemdziesiąt dwa złote i sześćdziesiąt pięć groszy) tytułem miesięcznej renty za okres od 1 października 2021 r., płatnej do 15. dnia każdego miesiąca wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie w przypadku opóźnienia w płatności.

O kosztach procesu sąd orzekł na podstawie art. 98 k.c. w związku z wygraną procesu w całości przez powoda i zgodnie z zasadą odpowiedzialności strony przegrywającej proces za koszty poniesione przez strony. Wartość przedmiotu sporu wynosiła 100.175,40 zł, a tym samym podlegały uwzględnieniu w ramach kosztów procesu koszty zastępstwa procesowego powoda w kwocie 5.417 zł według norm §2 ust. 6 i §15 ust. 1 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości w sprawie opłat za czynności adwokackie z dnia 22.10.2015 r. (Dz.U. z 2015 r. poz. 1800).

Powód jest zwolniony od obowiązku ponoszenia kosztów sądowych, a zatem na podstawie art. 113 ust. 1 uksc w zw. z art. 98 §1 k.p.c., pozwany został obciążony obowiązkiem zwrotu na rzecz Skarbu Państwa-Sądu Okręgowego w P. nieuiszczonych kosztów sądowych - opłaty sądowej w kwocie 5.009 zł.

sędzia Krzysztof Baranowski