Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 21 kwietnia 2022 roku

Sąd Rejonowy w Gdyni I Wydział Cywilny w składzie:

Przewodniczący: Sędzia Małgorzata Żelewska

po rozpoznaniu w dniu 21 kwietnia 2022 roku w Gdyni

na posiedzeniu niejawnym

sprawy z powództwa (...) S.A. z siedzibą w B.

przeciwko K. O.

o zapłatę

I.  oddala powództwo,

II.  kosztami procesu obciąża powódkę, uznając je za uiszczone.

UZASADNIENIE

STANOWISKA STRON

Powódka (...) S.A. w B. (...) pozew przeciwko K. O. o zap ³atê kwoty 45.406,26 z ³ z umownymi odsetkami za opóŸnienie w wysokoœci dwukrotnoœci wysokoœci odsetek ustawowych za opóŸnienie od dnia 3 marca 2020 roku do dnia zap ³aty.

W pozwie powódka wywodzi ³a swoj ¹ wierzytelnoœæ z weksla, w którym pozwana zobowi ¹za ³a siê do zap ³aty w dniu 2 maja 2020 roku kwoty wskazanej na wekslu, to jest kwoty w wysokoœci 45.406,26 z ³, który wystawiony zosta ³ na zabezpieczenie zwrotu ca ³ego zad ³u¿enia z tytu ³u po¿yczki nr (...) z dnia 23 marca 2019 roku.

Powódka wezwa ³a pozwan ¹ do wykupu weksla dnia 2 kwietnia 2020 roku.

(pozew – k. 3-3v.)

W piœmie z dnia 22 kwietnia 2021 roku powódka oœwiadczy ³a, ¿e cofa powództwo ze zrzeczeniem siê roszczenia co do kwoty 7.944,00 z ³ z uwagi na dokonane przez pozwan ¹ wp ³aty. Postanowieniem z dnia 2 wrzeœnia 2021 roku umorzono postêpowanie w tej czêœci.

(pismo – k. 43-46, postanowienie – k. 74)

W piœmie z dnia 22 listopada 2021 roku powódka oœwiadczy ³a, ¿e cofa powództwo ze zrzeczeniem siê roszczenia co do kwoty 6.696,00 z ³ z uwagi na dokonanie przez pozwan ¹ od dnia wniesienia pozwu kwoty 15.756,00 z ³. Postanowieniem z dnia 7 grudnia 2021 roku umorzono postêpowanie w ww. czêœci.

(pismo – k. 82, postanowienie – k. 90)

W piœmie z dnia 12 kwietnia 2022 roku powódka oœwiadczy ³a, ¿e cofa powództwo ze zrzeczeniem siê roszczenia co do kwoty 4.464,00 z ³ z uwagi na dokonane przez pozwan ¹ wp ³aty. Postanowieniem z dnia 21 kwietnia 2022 roku umorzono postêpowanie równie¿ w tej czêœci.

(pismo – k. 102, postanowienie – k. 107)

STAN FAKTYCZNY

Dnia 10 lipca 2018 roku pomiêdzy (...) S.A. w B.- (...) K. O. dosz ³o do zawarcia umowy po¿yczki gotówkowej nr (...), na podstawie której pozwanej udzielono po¿yczki w kwocie 8.000,00 z ³ (ca ³kowita kwota po¿yczki), przy jednoczesnym kredytowaniu po¿yczkobiorcy kosztów udzielonej po¿yczki w kwocie 8.000,00 z ³, które mia ³y zostaæ potr ¹cone w momencie ich wyp ³aty.

Na wymienione powy¿ej koszty sk ³ada ³y siê: prowizja – w kwocie 6.771,00 z ³, op ³ata przygotowawcza w kwocie 129,00 z ³ oraz wynagrodzenie z tytu ³u przyznania pozwanej us ³ugi „Twój Pakiet” w kwocie 1.100,00 z ³.

Po¿yczka zosta ³a udzielona na okres 36 miesiêcy. Rata po¿yczki wynios ³a 516,00 z ³. Po¿yczka zosta ³a oprocentowana wed ³ug sta ³ej stopy procentowej wynosz ¹cej 9,91% w skali roku.

W przypadku braku p ³atnoœci w terminie po¿yczkodawca mia ³ prawo do naliczania odsetek za opóŸnienie równych stopie odsetek maksymalnych za opóŸnienie (punkt 4.1).

(...) „Twój Pakiet” polega ³a na tym, i¿ po¿yczkobiorcy przys ³ugiwa ³y dodatkowe uprawnienia w ramach umowy po¿yczki polegaj ¹ce na:

- prawie do odroczenia maksymalnie dwóch kolejnych rat albo obni¿enia o 50% maksymalnie czterech kolejnych rat po¿yczki, po z ³o¿eniu uprzedniej pisemnej dyspozycji i pod warunkiem uprzedniego braku opóŸnienia w p ³atnoœci dotychczasowych rat,

- przyspieszenie wyp ³aty po¿yczki z czternastu do dziesiêciu dni roboczych,

- pakiet powiadomieñ sms o przelewie po¿yczki na konto po¿yczkobiorcy, o terminie p ³atnoœci raty i zaksiêgowaniu p ³atnoœci raty.

(dowód: umowa po¿yczki – k. 84-86, harmonogram – k. 87)

P.¿sza umowa (...) skompensowana kolejn ¹ umow ¹ po¿yczki gotówkowej nr (...) zawart ¹ dnia 21 marca 2019 roku pomiêdzy (...) S.A. w B.- (...) K. O., na podstawie której pozwanej udzielono po¿yczki w kwocie 22.000,00 z ³ (ca ³kowita kwota po¿yczki), przy jednoczesnym kredytowaniu po¿yczkobiorcy kosztów udzielonej po¿yczki w kwocie 22.000,00 z ³, które mia ³y zostaæ potr ¹cone w momencie ich wyp ³aty.

Na wymienione powy¿ej koszty sk ³ada ³y siê: prowizja – w kwocie 19.271,00 z ³, op ³ata przygotowawcza w kwocie 129,00 z ³ oraz wynagrodzenie z tytu ³u przyznania pozwanej us ³ugi „Twój Pakiet” w kwocie 2.600,00 z ³.

Po¿yczka zosta ³a udzielona na okres 48 miesiêcy. Rata po¿yczki wynios ³a 1.116,00 z ³. Po¿yczka zosta ³a oprocentowana wed ³ug sta ³ej stopy procentowej wynosz ¹cej 9,94% w skali roku.

W przypadku braku p ³atnoœci w terminie po¿yczkodawca mia ³ prawo do naliczania odsetek za opóŸnienie równych stopie odsetek maksymalnych za opóŸnienie (punkt 4.1).

(...) „Twój Pakiet” polega ³a na tym, i¿ po¿yczkobiorcy przys ³ugiwa ³y dodatkowe uprawnienia w ramach umowy po¿yczki zbie¿ne z uprawnieniami jak w poprzedniej umowie.

Przed zawarciem tej umowy powódka nie dokona ³a zbadania oceny zdolnoœci kredytowej pozwanej.

(dowód: umowa po¿yczki – k. 47-49, harmonogram – k. 50)

Pozwana wype ³ni ³a deklaracjê wekslow ¹, w której stwierdzono, i¿ zabezpiecza on powódkê z tytu ³u zad ³u¿enia wynikaj ¹cego z przedmiotowej umowy, które wynosi 53.568,00 z ³ oraz nale¿ne odsetki maksymalne za opóŸnienie. Mo¿liwoœæ wype ³nienia weksla przewidziano w sytuacji, gdy opóŸnienie w p ³atnoœci kwoty równej jednej pe ³nej raty przekroczy trzydzieœci dni, po uprzednim wezwaniu po¿yczkobiorcy do zap ³aty w terminie siedmiu dni od daty powstania zaleg ³oœci. (...) to podstawê do wype ³nienia weksla na sumê odpowiadaj ¹ca zad ³u¿eniu po¿yczkobiorcy wynikaj ¹cemu z umowy po¿yczki.

(dowód: deklaracja wekslowa – k. 6)

Weksel zosta ³ wype ³niony na kwotê 45.406,26 z ³ z dat ¹ p ³atnoœci 2 maja 2020 roku.

(dowód: weksel – k. 4)

Pismem z dnia 4 marca 2020 roku powódka wezwa ³a pozwan ¹ do zap ³aty 2 zaleg ³ych rat po¿yczki wymagalnych z dniach 1 lutego 2020 roku oraz 1 marca 2020 roku w ³¹cznej wysokoœci 1.842,00 z ³ w terminie 7 dni pod rygorem wypowiedzenia umowy.

(wezwanie z dnia 04.03.2020r. – k. 53 wraz z potwierdzeniem nadania – k. 54)

Pismem z dnia 3 kwietnia 2020 roku powódka wypowiedzia ³a pozwanej umowê po¿yczki nr (...) z zachowaniem trzydziestodniowego terminu wypowiedzenia. J.œnie poinformowano pozwan ¹ o wype ³nieniu weksla na kwotê 45.406,26 z ³, na które sk ³ada ³y siê: kwota niesp ³aconej po¿yczki – 45.327,00 z ³ oraz kwota odsetek umownych z tytu ³u braku sp ³aty rat w terminie w kwocie 79,26 z ³.

(dowód: wypowiedzenie umowy – k. 5 wraz z wydrukiem z systemu œledzenia przesy ³ek – k. 56)

Na poczet umowy pozwana dokona ³a wp ³at w ³¹cznej kwocie 28.422,00 z ³, przy czym do dnia wypowiedzenia wp ³aci ³a kwotê 8.202,00 z ³.

(dowód: zestawienie p ³atnoœci pozwanej – k. 103)

OCENA DOWODÓW

P.¿szy stan faktyczny (...) w ca ³oœci ustali ³ na podstawie dowodów z dokumentów prywatnych przed ³o¿onych przez powoda. (...) zebrany w niniejszej sprawie materia ³ dowodowy (...) nie dopatrzy ³ siê ¿adnych podstaw do kwestionowania wiarygodnoœci i mocy dowodowej przedstawionych dokumentów w postaci: weksla, deklaracji wekslowej, umowy po¿yczki, wypowiedzenia umowy oraz zestawienia wp ³at. P.œliæ nale¿y, i¿ weksel wystawiony przez pozwan ¹ zosta ³ przed ³o¿ony w oryginale, a jego forma nie budzi ³a ¿adnych zastrze¿eñ. (...) stron do z ³o¿enia dokumentu umowy po¿yczki by ³a znana s ¹dowi z urzêdu okolicznoœæ pos ³ugiwania siê przez pozwan ¹ wzorcami umownymi obarczonymi niedozwolonymi postanowieniami umownymi. Podobnie rzecz ma siê do wp ³at pozwanych w podobnych sprawach, gdzie pozwana dopiero w odpowiedzi na zobowi ¹zanie s ¹du informuje o wp ³atach dokonanych przez pozwanych po wniesieniu pozwu (por. art. 3 k.p.c.). W tym samym tonie wypowiedzia ³ siê S. O. w G. w uzasadnieniu wyroku z dnia 14 paŸdziernika 2021 roku w sprawie XVI Ca 975/20 (niepubl.): „W sytuacji, gdy (...) podejmuje w ¹tpliwoœæ czy postanowienie umowy z której wynikaj ¹ca wierzytelnoœci zabezpieczone wekslem in blanco maj ¹ charakter nieuczciwy, winien z urzêdu przeprowadziæ postêpowanie dowodowe w tym zakresie /art. 232 zd. 2 kpc / i w tym celu w sposób wyraŸny wezwaæ powoda do przed ³o¿enia tej umowy (...)”. W przeciwnym razie – jak dalej argumentuje s ¹d – nie dosz ³oby do rozpoznania istoty sprawy.

Powódka nie wywi ¹za ³a siê z ca ³oœci na ³o¿onych na ni ¹ zobowi ¹zañ, w tym wyjaœnienia, czy powódka refinansuj ¹c umowê nr (...) umow ¹ objêt ¹ pozwem dokona ³a ponownej oceny zdolnoœci kredytowej pozwanej, ewentualnie do wskazania na czym polega ³a. Wobec biernoœci powódki (...), ¿e ocena taka nie zosta ³a dokonana, a wobec treœci umowy objêtej pozwem uzna ³, ¿e kompensowa ³a poprzedni ¹.

PODSTAWA PRAWNA POWÓDZTWA

Swoje roszczenia powódka wywodzi ³a z weksla gwarancyjnego in blanco wystawionego przez pozwan ¹ w celu zabezpieczenia roszczeñ powódki wynikaj ¹cych z umowy po¿yczki gotówkowej (kredytu konsumenckiego) zawartej dnia 31 marca 2019 roku, nastêpnie wype ³nionego przez powódkê na kwotê 45.406,26 z ³ i opatrzonego dat ¹ p ³atnoœci na dzieñ 2 maja 2020 roku.

W zwi ¹zku z powy¿szym podstawê prawn ¹ powództwa stanowi ³y przepisy ustawy z dnia 28 kwietnia 1936 roku – Prawo wekslowe (tekst jednolity Dz.U. z 2016 r. poz. 160). Zgodnie z art. 104 Prawa wekslowego odpowiedzialnoœæ wystawcy weksla w ³asnego jest taka sama, jak akceptanta weksla trasowanego. Natomiast w myœl art. 28 prawa wekslowego przez przyjêcie trasat zobowi ¹zuje siê do zap ³acenia weksla w terminie p ³atnoœci.

(...)Π(...) NA (...)

(...) ze stosunku z weksla przeszed ³ na stosunek podstawowy, badaj ¹c z urzêdu niedozwolone zapisy umowne.

W przypadku oparcia roszczenia na wekslu gwarancyjnym, nale¿y wyjaœniæ, ¿e zgodnie ze stanowiskiem (...) art. 7 ust. 1 dyrektywy Rady 93/13/EWG z dnia 5 kwietnia 1993 roku w sprawie nieuczciwych warunków w umowach konsumenckich nale¿y interpretowaæ w ten sposób, i¿ sprzeciwia siê on przepisom, pozwalaj ¹cym na wydanie nakazu zap ³aty opartego na wekslu w ³asnym, który stanowi gwarancjê wierzytelnoœci powsta ³ej z umowy kredytu konsumenckiego, w sytuacji gdy s ¹d rozpoznaj ¹cy pozew o wydanie nakazu zap ³aty nie jest uprawniony do zbadania potencjalnie nieuczciwego charakteru warunków tej umowy, je¿eli sposób wykonania prawa do wniesienia zarzutów od takiego nakazu nie pozwala na zapewnienie przestrzegania praw, które konsument opiera na tej dyrektywie (por. wyrok Trybuna ³u S.œci UE z dnia 13 wrzeœnia 2018 roku w sprawie C 176-17, publ. (...):EU:C:2018:711).

Ocena zasadnoœci powództwa w œwietle przepisów prawa materialnego, jak ju¿ wspomniano, jest uprawnieniem i jednoczeœnie obowi ¹zkiem s ¹du niezale¿nie od postawy procesowej strony pozwanej. Nie mo¿na przy tym zapominaæ, ¿e przepisy o niedozwolonych postanowieniach umownych zosta ³y wprowadzone do kodeksu cywilnego w ramach implementacji dyrektywy 93/13/EWG w sprawie nieuczciwych warunków w umowach konsumenckich. Kompetencja s ¹du do zbadania z urzêdu tego, czy klauzula w umowie jest postanowieniem nieuczciwym, stanowi w tej sytuacji zarówno œrodek do realizacji celu okreœlonego w art. 6 dyrektywy 93/13/EWG, to znaczy uniemo¿liwienia zwi ¹zania konsumenta nieuczciwym postanowieniem, jak i do przyczynienia siê do osi ¹gniêcia celu art. 7 tej dyrektywy, poniewa¿ przeprowadzenie przez s ¹d z urzêdu takiej oceny mo¿e dzia ³aæ jako czynnik odstraszaj ¹cy oraz przyczyniæ siê do zapobiegania nieuczciwym warunkom w umowach zawieranych pomiêdzy konsumentami a sprzedawcami lub dostawcami (por. m.in. wyrok Trybuna ³u S.œci z dnia 21 listopada 2002 roku, C-473/00; wyrok Trybuna ³u S.œci z dnia 27 czerwca 2000 r, C-240/98).

(...)¯ (...) PRAWA PROCESOWEGO

N.¿a ³o wzi ¹æ pod uwagê, ¿e powódka jest stron ¹ wielu procesów, w których pos ³uguje siê wzorcami umownymi i w sposób oczywisty dopuszcza siê nadu¿ycia prawa procesowego, o którym mowa w art. 41 k.p.c., zgodnie z którym z uprawnienia przewidzianego w przepisach postêpowania stronom i uczestnikom postêpowania nie wolno czyniæ u¿ytku niezgodnego z celem, dla którego je ustanowiono. Taktyka procesowa powódki sprowadza siê do przedstawienia wraz z pozwem jedynie wype ³nionego weksla in blanco, wypowiedzenia umowy wraz z wezwaniem do wykupu weksla oraz deklaracji wekslowej wystawcy weksla. (...) przedstawia sprawa z odes ³ania prejudycjalnego przed T. S.œci Unii Europejskiej o sygn. C-176/17 (wymienione wy¿ej). (...) stanowczo sprzeciwi ³ siê przepisom krajowym, pozwalaj ¹cym na wydanie nakazu zap ³aty opartego na wekslu w ³asnym, który stanowi gwarancjê wierzytelnoœci powsta ³ej z umowy kredytu konsumenckiego, w sytuacji gdy s ¹d rozpoznaj ¹cy pozew o wydanie nakazu zap ³aty nie jest uprawniony do zbadania potencjalnie nieuczciwego charakteru warunków tej umowy, je¿eli sposób wykonania prawa do wniesienia zarzutów od takiego nakazu nie pozwala na zapewnienie przestrzegania praw, które konsument opiera na tej dyrektywie. Poza tym warto zwróciæ uwagê, ¿e powódka – jak w innych analogicznych sprawach – dopiero na (...) przedstawia informacje o wp ³atach dokonanych przez pozwan ¹ po wniesieniu pozwu, po czym cofa powództwo.

NIEDOZWOLONE KLAUZULE UMOWNE

Zgodnie z treœci ¹ art. 3851 § 1 k.c. postanowienia umowy zawieranej z konsumentem nieuzgodnione indywidualnie nie wi ¹¿ ¹ go, je¿eli kszta ³tuj ¹ jego prawa i obowi ¹zki w sposób sprzeczny z dobrymi obyczajami, ra¿ ¹co naruszaj ¹c jego interesy (niedozwolone postanowienia umowne). Nie dotyczy to postanowieñ okreœlaj ¹cych g ³ówne œwiadczenia stron, w tym cenê lub wynagrodzenie, je¿eli zosta ³y sformu ³owane w sposób jednoznaczny. W myœl art. 3851 § 3 k.c. nieuzgodnione indywidualnie s ¹ te postanowienia umowy, na których treœæ konsument nie mia ³ rzeczywistego wp ³ywu. W szczególnoœci odnosi siê to do postanowieñ umowy przejêtych z wzorca umowy zaproponowanego konsumentowi przez kontrahenta. Z kolei wedle art. 3852 k.c. oceny zgodnoœci postanowienia umowy z dobrymi obyczajami dokonuje siê wed ³ug stanu z chwili zawarcia umowy, bior ¹c pod uwagê jej treœæ, okolicznoœci zawarcia oraz uwzglêdniaj ¹c umowy (...) w zwi ¹zku z umow ¹ obejmuj ¹c ¹ postanowienie bêd ¹ce przedmiotem oceny.

W myœl art. 3851 § 3 k.c. nieuzgodnione indywidualnie s ¹ te postanowienia umowy, na których treœæ konsument nie mia ³ rzeczywistego wp ³ywu. W szczególnoœci odnosi siê to do postanowieñ umowy przejêtych z wzorca umowy zaproponowanego konsumentowi przez kontrahenta. P.œliæ przy tym nale¿y, ¿e zgodnie z treœci ¹ art. 3851 § 4 k.c. ciê¿ar dowodu, ¿e postanowienie zosta ³o uzgodnione indywidualnie, spoczywa na tym, kto siê na to powo ³uje, a wiêc w niniejszej sprawie na stronie pozwanej.

W tym miejscu warto mieæ na uwadze, ¿e w uzasadnieniu wyroku nie ma potrzeby ani obowi ¹zku wyra¿ania szczegó ³owego stanowiska do wszystkich pogl ¹dów prezentowanych przez strony, o ile nie mia ³y one istotnego znaczenia dla rozstrzygniêcia sprawy (por. wyrok S ¹du N.¿szego z dnia 29 paŸdziernika 1998 r. w sprawie II UKN 282/98, Legalis 44600). Dopuszczalne – a w œwietle brzmienia art. 3271 § 2 k.p.c. wrêcz konieczne – jest rozprawienie siê z poszczególnymi zarzutami niejako en bloc, poprzez zaprezentowanie odmiennego zapatrywania w kwestii faktów lub prawa nie pozostawiaj ¹ce przestrzeni dla racjonalnej obrony pozosta ³ych zarzutów, które – przy uwzglêdnieniu koncepcji s ¹du – staj ¹ siê wówczas bezprzedmiotowe (por. wyrok S ¹du Apelacyjnego w W. z dnia 20 grudnia 2017 r. w sprawie VI ACa 1651/15, Legalis 1733044).

(...) „Twój Pakiet”

(...) w pierwszej kolejnoœci do postanowienia zastrzegaj ¹cego obowi ¹zek zap ³aty kwoty 2.600,00 z ³ tytu ³em wynagrodzenia za us ³ugê „Twój pakiet”, (...) do przekonania, ¿e przedmiotowa us ³uga stanowi ³a niczym nieuzasadniony koszt, nie maj ¹cy ¿adnego zwi ¹zku z faktycznymi, dodatkowymi czynnoœciami powódki, a tak¿e szczególnymi uprawnieniami konsumenta. N.¿y zauwa¿yæ, ¿e zgodnie z pkt 15. umowy w przypadku nieskorzystania przez po¿yczkobiorcê z czêœci lub wszystkich dodatkowych uprawnieñ w ramach „Twojego pakietu” w ca ³ym okresie kredytowania nie ma wp ³ywu na cenê tej us ³ugi. Zatem, nawet gdyby konsument w ogóle nie korzysta ³ z tego pakietu, a powódka nie by ³aby obci ¹¿ona ¿adnymi dodatkowymi czynnoœciami zwi ¹zanymi z obs ³ug ¹ pozwanej, to konsument i tak musia ³by ponieœæ koszty tej us ³ugi.

W przedmiotowej sprawie nie wykazano, ¿e pozwana korzysta ³a z uprawnieñ wynikaj ¹cych z tego pakietu. Nadto, w treœci umowy wskazano, ¿e skorzystanie z tej us ³ugi umo¿liwia ³o konsumentowi otrzymanie œrodków w przyspieszonym o 10 dni roboczych terminie. Na podstawie zasad doœwiadczenia ¿yciowego i logicznego rozumowania mo¿na jednak stwierdziæ, i¿ w ramach oferowanych na rynku produktów finansowych wyp ³ata po¿yczki zazwyczaj nastêpuje szybciej, ni¿ w terminie 14 dni (pkt 1.6), a zatem powy¿sza us ³uga nie jest dla konsumenta ¿adnym przywilejem czy korzyœci ¹ w stosunku do innych produktów.

(...) ta mia ³a uprawniaæ po¿yczkobiorcê do obni¿enia maksymalnie czterech kolejnych rat o 50 % lub odroczenia maksymalnie dwóch kolejnych terminów p ³atnoœci. Przy czym wymaga ³o to z ³o¿enia dodatkowej deklaracji. Nie by ³o to szczególnie korzystne uprawnienie konsumenta zestawiaj ¹c ze sob ¹ wysokoœæ op ³aty za us ³ugê (2.600,00 z ³) z wysokoœci ¹ miesiêcznej raty (zw ³aszcza po wyeleminowany abuzywnych zapisów umownych). O wiele korzystniejsze by ³oby dla konsumenta uiszczenie pe ³nej raty za œrodki przeznaczone docelowo na zap ³atê tej us ³ugi, tym bardziej, ¿e odroczone raty lub czêœci mia ³y zostaæ sp ³acone w dodatkowym okresie kredytowania. W œwietle powy¿szego nale¿a ³o uznaæ, ¿e powy¿szy pakiet w ¿adnym stopniu nie wprowadzi ³ udogodnieñ dla pozwanej, a stanowi ³ jedynie podstêpne zawy¿enie kosztów po¿yczki i wygenerowa ³ dodatkowe wynagrodzenie dla powódki. Z. nale¿a ³o uwagê, ¿e kwota obci ¹¿enia powinna odpowiadaæ okresowi korzystania z us ³ugi, a nie ca ³emu okresowi trwania stosunku po¿yczki. Tymczasem w niniejszym przypadku czas korzystania z us ³ugi nie mia ³ ¿adnego znaczenia dla wysokoœci wynagrodzenia. Zaoferowanie pozwanej us ³ugi „Twój Pakiet” w ocenie s ¹du wype ³nia ³o znamiona tzw. misselingu. W kontekœcie niniejszej sprawy produkt ten by ³ nieodpowiedni dla konsumenta, gdy¿ poza dodatkowym kosztem obiektywnie nie przedstawia ³ odpowiedniego ekwiwalentu poniesionej ceny. Na marginesie warto zauwa¿yæ, ¿e to¿sama us ³uga zosta ³a zawarta w poprzedniej kompensowanej umowie, przy czym wartoœæ tej us ³ugi wynosi ³a 1.100,00 z ³. Oznacza to, ¿e wysokoœæ tego kosztu powi ¹zana by ³a z wysokoœci ¹ po¿yczki, nie zaœ z konkretnymi czynnoœciami, o których mowa w pkt 15 umowy.

Prowizja

Natomiast, odnoœnie wynagrodzenia prowizyjnego w kwocie 19.271,00 z ³, powódka nie wskaza ³a w przekonuj ¹cy sposób, z czego wynika tak znaczny koszt prowizji.

Na podstawie zaoferowanych dowodów nie mo¿na w ¿aden sposób ustaliæ, za jakie szczególne czynnoœci powódka zastrzeg ³a dla siebie tak znaczne wynagrodzenie odpowiadaj ¹ce niemal¿e kwocie kapita ³u po¿yczki. Twierdzenia powódki w tym zakresie nie zosta ³y poparte ¿adnymi wiarygodnymi dowodami, które pozwala ³aby ustaliæ sens przyznania profesjonalnej instytucji finansowej wynagrodzenia w tak znacznej wysokoœci. Z pewnoœci ¹ za ustalenie tak wysokiej prowizji nie przemawia wynagrodzenie poœrednika finansowego. W obrocie konsumenckim istniej ¹ liczne podmioty oferuj ¹ce po¿yczki gotówkowe, w tym banki, przy czym wyj ¹tkowo – jak w przypadku powódki, choæ nie tylko – zdarza siê postanowienie umowne zobowi ¹zuj ¹ce konsumenta do zap ³aty tak znacz ¹cej kwoty po¿yczki. Oznacza to, ¿e model biznesowy tego typu dzia ³alnoœci, nawet uwzglêdniaj ¹c ryzyko w zwi ¹zku z brakiem sp ³aty, nadal mo¿e byæ op ³acalny przy stosowaniu uczciwych klauzul umownych. Poza tym zgodnie z art. 9 ust. 1 ustawy o kredycie konsumenckim kredytodawca przed zawarciem umowy o kredyt konsumencki jest zobowi ¹zany do dokonania oceny zdolnoœci kredytowej konsumenta. Przy czym ocena ta dokonywana jest nie tylko na podstawie informacji uzyskanych od konsumenta, ale tak¿e na podstawie informacji pozyskanych z odpowiednich baz danych lub zbiorów danych kredytodawcy (ust. 2). W okolicznoœciach niniejszej sprawy nale¿a ³o uznaæ, ¿e ocena taka nie zosta ³a dokonana. Powódka udzieli ³a pozwanej nowej po¿yczki, mimo ¿e poprzednia o mniejszej wartoœci nie zosta ³a jeszcze sp ³acona.

Z.¿enie tak wysokiego wynagrodzenia bez odniesienia do konkretnych, faktycznie poniesionych kosztów (takim nie jest wynagrodzenie poœrednika) nie mo¿e zostaæ uznane za postêpowanie uczciwe i zgodne z dobrymi obyczajami.

Powódka powo ³a ³a siê na maksymaln ¹ wysokoœæ pozaodsetkowych kosztów kredytu, które mog ¹ byæ pobierane od konsumentów (art. 36a ustawy o kredycie konsumenckim).

Niemniej wysokoœæ tych kosztów nie mo¿e byæ kszta ³towana dowolnie i w oderwaniu od kosztów faktycznie ponoszonych w zwi ¹zku z realizacj ¹ konkretnej umowy. Niedopuszczalnym jest, aby firma zajmuj ¹ca siê udzielaniem po¿yczek, wykorzystywa ³a niekorzystne po ³o¿enie po¿yczkobiorcy, generuj ¹c niezwykle zawy¿one koszty.

W toku niniejszego postêpowania powódka nie potrafi ³a w sposób logiczny wyjaœniæ jakie konkretne czynnoœci zwi ¹zane z obs ³ug ¹ przedmiotowej umowy (...) siê z tak znacznymi kosztami. W tym stanie rzeczy nale¿a ³o uznaæ, ¿e skoro powódka nie udowodni ³a, ¿e tak znaczne koszty faktycznie zosta ³y przez ni ¹ poniesione w zwi ¹zku z wykonaniem umowy czy za konkretne œwiadczenia dodatkowe spe ³nione na rzecz konsumenta, to brak podstaw do uwzglêdnienia wynagrodzenia prowizyjnego.

Z.¿enie przez ustawodawcê pozaodsetkowych kosztów kredytu nie oznacza, ¿e powódce przys ³ugiwa ³o w ka¿dym przypadku uprawnienie do naliczania kosztów maksymalnych i stosowania przy umowach wzorców umownych kszta ³tuj ¹cych wzajemne prawa i obowi ¹zki stron w sposób niezgodny z zasadami wspó ³¿ycia spo ³ecznego. Zamieszczony w ustawie matematyczny wzór nie mo¿e stanowiæ podstawy i sposobu obejœcia przepisów o odsetkach maksymalnych przez dodawanie do kwot nieuzasadnionych kosztów i nie mo¿e korzystaæ z ochrony prawnej. Z.¿ywszy na znaczn ¹ wysokoœæ obu kosztów w stosunku do kapita ³u po¿yczki, nie budzi w ¹tpliwoœci, ¿e postanowienia umowne przewiduj ¹ce obowi ¹zek poniesienia tych kosztów ra¿ ¹co naruszaj ¹ interesy konsumenta. Wynagrodzenie prowizyjne by ³o œwiadczeniem ubocznym.

(...) podstawowa

Wysokoœæ op ³aty podstawowej wynosi ³a jedynie 129,00 z ³, a zatem nie mo¿na uznaæ, aby by ³a to kwota wygórowana w kontekœcie czynnoœci zwi ¹zanych z udzieleniem po¿yczki.

ODSETKI UMOWNE OD SKREDYTOWANYCH KOSZTÓW

Nie sposób by ³o uznaæ, ¿e powódce nale¿ ¹ siê odsetki umowne za opóŸnienie od nienale¿nie pobranych kosztów (op ³aty przygotowawczej oraz us ³ugi „Twój Pakiet”).

Poza tym powódce nie przys ³ugiwa ³o uprawnienie do pobierania odsetek od skredytowanych kosztów kredytu, a zatem równie¿ od kwoty op ³aty podstawowej. W wyroku Trybuna ³u S.œci Unii Europejskiej w sprawie C 377-14 ( (...):EU:C:2016:283), wyjaœniono: „Jako ¿e pojêcie "ca ³kowitej kwoty do zap ³aty przez konsumenta" zosta ³o zdefiniowane w art. 3 lit. h dyrektywy 2008/48/WE jako "suma ca ³kowitej kwoty kredytu i ca ³kowitego kosztu kredytu ponoszonego przez konsumenta", wynika z tego, ¿e ca ³kowita kwota kredytu i ca ³kowity koszt kredytu ponoszony przez konsumenta s ¹ pojêciami odrêbnymi i, ¿e w zwi ¹zku z tym ca ³kowita kwota kredytu nie mo¿e obejmowaæ ¿adnych kwot nale¿ ¹cych do ca ³kowitego kosztu kredytu ponoszonego przez konsumenta. (...)art. 3 lit. I i art. 10 ust. 2 dyrektywy 2008/48/WE, a tak¿e pkt I za ³¹cznika I do rzeczonej dyrektywy nale¿y interpretowaæ w ten sposób, ¿e ca ³kowita kwota kredytu i kwota wyp ³at okreœlaj ¹ ca ³oœæ kwot udostêpnianych konsumentowi, co wyklucza kwoty powi ¹zane przez kredytodawcê z pokryciem kosztów zwi ¹zanych przez kredytodawcê z udzieleniem odnoœnego kredytu, które to kwoty nie s ¹ w rzeczywistoœci wyp ³acane konsumentowi”. Na tak ¹ wyk ³adniê powo ³a ³ siê tak¿ (...) N.¿szy w uzasadnieniu wyroku z dnia 30 stycznia 2019 roku, w sprawie o sygn. akt I NSK 9/18 (LEX nr 2643248). Z kolei w wyroku S ¹du Apelacyjnego w W. z dnia 15 lutego 2017 roku w sprawie o sygn. akt VI ACa 560/16 (LEX nr 2279527) wskazano wprost, ¿e „na tle art. 5 pkt 7 u.k.k. „ca ³kowita kwota kredytu” oznacza œrodki faktycznie udostêpnione konsumentowi”, a to oznacza, ¿e w konsekwencji „konsument jest zobowi ¹zany do uiszczenia odsetek naliczanych tylko od œrodków faktycznie udostêpnionych konsumentowi, a wiêc od „ca ³kowitej kwoty kredytu”. Brak wiêc podstaw do obci ¹¿ania konsumenta odsetkami od kosztów kredytu, nawet w wypadku udzielenia kredytu w celu sfinansowania tych kosztów”.

Przy czym powy¿sze judykaty zachowuj ¹ aktualnoœæ równie¿ wobec zmian definicji ustawowych stopy oprocentowania, która pierwotnie odnosi ³a siê do „ca ³kowitego kwoty kredytu”, a obecnie odwo ³uje do „kwoty wyp ³aconej”, a tak¿e definicji ca ³kowitej kwoty kredytu. (...) w orzecznictwie (...) oraz s ¹dów krajowych ugruntowany jest pogl ¹d, ¿e ca ³kowita kwota kredytu stanowi wy ³¹cznie œrodki wyp ³acone do swobodnej dyspozycji konsumenta („na rêkê”), a wiêc tylko od tej kwoty (o ile wskazana jest w sposób prawid ³owy) mog ¹ byæ naliczane odsetki.

Wynika to wprost z legalnej definicji stopy oprocentowania wyra¿onej w art. 5 pkt 10 ustawy o kredycie konsumenckim: stopa oprocentowania wyra¿ona jako sta ³e lub zmienne oprocentowanie stosowane do wyp ³aconej kwoty na podstawie umowy o kredyt w stosunku rocznym. Bez znaczenia pozostaje powszechnoœæ stosowania tej praktyki na rynku finansowym przy znacznej niewiedzy konsumentów o niedozwolonym charakterze pobierania odsetek umownych tak¿e od skredytowanych kosztów kredytu/po¿yczki.

W tym miejscu warto wskazaæ na mechanizm oceniony przez (...) Apelacyjny w W. w wyroku z dnia 30 paŸdziernika 2017 roku w sprawie o sygn. akt VII ACa 879/17 (LEX nr 2471048), gdzie w uzasadnieniu stwierdzono za stron ¹, ¿e „dopóki konsument nie uiœci kwot nale¿nych kontrahentowi z tytu ³u op ³at i prowizji lub te¿ nie zostan ¹ one potr ¹cone, nie mo¿e dojœæ do udostêpnienia konsumentowi œrodków pieniê¿nych”. W tej¿e sprawie (...), ¿e s ³usznoœci tego twierdzenia nie sprzeciwia siê treœæ umowy po¿yczki, gdzie ustalono, ¿e „po¿yczka jest wyp ³acana w dniu podpisania umowy, w sposób okreœlony przez po¿yczkobiorcê”. W sprawie tej konsument sk ³ada ³ dyspozycjê potr ¹cenia kwot stanowi ¹cych koszty po¿yczki. Wówczas (...), ¿e „nie wynika ³o z tych dokumentów, ¿e chocia¿ konsument sk ³ada ³ dyspozycjê przelania œrodków w dniu udzielenia kredytu (wyp ³aty kredytu), to oznacza ³o to, i¿ czyni ³ to w momencie dysponowania ju¿ œrodkami przyznanej kwoty kredytu.” Za „co najmniej nieuprawnione” uznano twierdzenie strony, ¿e „nietrudno wyobraziæ sobie, ¿e konsument sk ³ada dyspozycjê w dniu udzielenia kredytu, a wiêc w dniu, w którym zyskuje pozytywn ¹ decyzjê o przyznaniu kredytu oraz ¿e dyspozycja ta mo¿e zostaæ z ³o¿ona tak¿e po zawarciu umowy, to jednak musi poprzedziæ wyp ³atê œrodków, czyli de facto udostêpnienie ich konsumentowi.” Dalej powo ³ano siê na przyk ³ad sytuacji podawanej przez K. E. w odniesieniu do jej Wytycznych w sprawie stosowania przepisów dyrektywy o kredycie konsumenckim dotycz ¹cych rzeczywistej rocznej stopy oprocentowania, wydanych w celu ujednolicenia interpretacji przepisów dyrektywy we wszystkich pañstwach cz ³onkowskich: „Jako przyk ³ad Komisja podaje sytuacjê, w której udzielono konsumentowi po¿yczki w kwocie 5.000 euro, przy czym koszt udzielenia konsumentowi kredytu w wysokoœci 100 euro jest wliczony w pulê udostêpnion ¹ konsumentowi i nastêpnie potr ¹cany jest w momencie wyp ³aty œrodków. Faktycznie wiêc konsument mo¿e rozporz ¹dzaæ jedynie kwot ¹ 4.900 euro i to w ³aœnie ta kwota powinna stanowiæ ca ³kowit ¹ kwotê kredytu.”

W umowie wskazano, ¿e koszty po¿yczki s ¹ potr ¹cane w momencie wyp ³aty. Innymi s ³owy kwota stanowi ¹ca koszty po¿yczki nie zosta ³a wyp ³acona konsumentowi i pozostawiona do jego swobodnej dyspozycji.

WYSOKOŒÆ ZAD£U¯ (...)

Po ponownym przeliczeniu wartoœci nale¿nej powódce nale¿a ³o uznaæ, ¿e powódka – w czasie trwania umowy – posiada ³a uprawnienie domagania siê zap ³aty od pozwanej sp ³aty kapita ³u (22.000,00 z ³), op ³aty podstawowej (129,00 z ³) oraz odsetek umownych liczonych od kwoty faktycznie wyp ³aconej – kapita ³u 22.000,00 z ³. Zaktualizowany harmonogram sp ³aty przy za ³o¿eniu nominalnego oprocentowania w wysokoœci 9,94 %, 48-miesiêcznego okresu sp ³aty, równych rat kapita ³owo-odsetkowych sp ³acanych w systemie rat annuitetowych ustalony zosta ³ wed ³ug nastêpuj ¹cej metodologii. Wysokoœæ poszczególnej raty obliczono z rachunku równania zmiennej wartoœci pieni ¹dza w czasie, która po przekszta ³ceniu przedstawia siê nastêpuj ¹co: R = [S * l ] / [1-(1+l)-n], gdzie R – wysokoœæ raty, S – suma kredytu do sp ³aty, l – stopa procentowa w skali roku, n – liczba rat. Zatem podstawiaj ¹c: R = [22.000,00 z ³ * ((0, (...))/12)] / [1-(1+((0, (...))/12)-48] = 557,34 z ³. Z kolei wysokoœæ czêœci odsetkowej wynika z iloczynu sumy kredytu do sp ³aty oraz oprocentowania w skali roku, czyli stanowi licznik pierwszego wzoru: czêœæ odsetkowa = [S * l ]. (...) w przypadku pierwszej raty: czêœæ odsetkowa = [22.000,00 z ³ * ((0, (...))/12] = 182,23 z ³. W przypadku kolejnej raty zmianie ulegnie kwota kapita ³u pozosta ³a do sp ³aty. N.¿a ³o tak¿e uwzglêdniæ op ³atê przygotowawcz ¹ w ³¹cznej kwocie 129,00 z ³. M. z tego tytu ³u do nale¿nej raty nale¿a ³o doliczyæ 2,68 z ³ (129 z ³ / 48), przy czym w ostatniej racie w kwocie 3,04 z ³. Tak ustalony harmonogram przedstawia siê nastêpuj ¹co:

Zatem suma rat do wypowiedzenia umowy (kwietnia 2021 roku, tj. raty od nr 1-12) wynios ³a 6.720,24 z ³. Z kolei do tego czasu pozwana wp ³aci ³a z tytu ³u umowy na rzecz powódki kwotê 8.202,00 z ³. Oznacza to, ¿e w momencie wypowiedzenia pozwana nie pozostawa ³a w zw ³oce z zap ³at ¹, a zatem by ³o ono przedwczesne.

(...)¯ (...) (ART. 5 K.C.)

Powództwo zas ³ugiwa ³o na oddalenie w ca ³oœci równie¿ z uwagi na nadu¿ycie przez powódkê prawa. Zgodnie z treœci ¹ art. 5 k.c. nie mo¿na czyniæ ze swego prawa u¿ytku, który by by ³ sprzeczny ze spo ³eczno-gospodarczym przeznaczeniem tego prawa lub z zasadami wspó ³¿ycia spo ³ecznego. Takie dzia ³anie lub zaniechanie uprawnionego nie jest uwa¿ane za wykonywanie prawa i nie korzysta z ochrony.

Stan nadu¿ycia prawa s ¹d bierze pod uwagê z urzêdu, a nie na zarzut (E. Gniewek, P. Machnikowski (red.), Kodeks cywilny. Komentarz. Wyd. 10, Warszawa 2021).

W niniejszej sprawie pozwana zawar ³a z powódk ¹ umowê po¿yczki, któr ¹ skompensowa ³a poprzedni ¹ umowê po¿yczki. Na podstawie pierwszej z tych umów powódka wyp ³aci ³a pozwanej kwotê 8.000,00 z ³, przy czym pozwana zobowi ¹zana zosta ³a do zap ³aty kosztów po¿yczki w tej samej kwocie. Umowa ta zawiera ³a równie abuzywne postanowienia umowne, jak umowa objêta sporem, co dotyczy wynagrodzenia prowizyjnego w kwocie 6.771,00 z ³, us ³ugi „Twój Pakiet” za kwotê 1.100,00 z ³, a tak¿e odsetek od skredytowanych kosztów kredytu, a wiêc liczonych od dwukrotnie wy¿szej kwoty ni¿ pozwana otrzyma ³a. (...) kwota do zap ³aty przez pozwan ¹ mia ³a wynieœæ 18.576,00 z ³. Umowa (...) zawarta na okres 36 miesiêcy, a zatem do dnia 20 lipca 2021 roku. Natomiast dnia 21 marca 2019 roku powódka udzieli ³a pozwanej nowej po¿yczki (objêtej pozwem), któr ¹ skompensowano pierwsz ¹ z umów w kwocie 15.480,60 z ³. Innymi s ³owy umow ¹ objêt ¹ pozwem pozwana zobowi ¹zana zosta ³a do sp ³aty m.in. kosztów poprzedniej po¿yczki (w dacie zawarcia nowej umowy pozwana zobowi ¹zana by ³a do zap ³aty dopiero 7 rat). (...) w tej sytuacji do zjawiska tzw. „zrolowania zad ³u¿enia pozwanej”. Dla pozwanej korzystniejsze by ³oby dalsze sp ³acanie poprzedniej po¿yczki, albowiem w efekcie koszty pierwszej po¿yczki zosta ³y podwojone (ostatecznie wynosi ³y prawie 4-krotnoœæ udzielonej kwoty). Po przeprowadzeniu postêpowania dowodowego z uwagi na w ¹tpliwoœci, co do faktów, na moment zamkniêcia rozprawy na poczet spornej umowy powódka uiœci ³a kwotê 28.422,00 z ³. Z kolei zgodnie z ustalonym przez (...) harmonogramem w ca ³ym okresie umownym powódka powinna zap ³aciæ kwotê 31.633,94 z ³. Do zap ³aty pozosta ³a zatem powódce ³¹cznie kwota 3.211,94 z ³, przy za ³o¿eniu, ¿e nie dojdzie do wczeœniejszej sp ³aty po¿yczki. Skoro umow ¹ objêt ¹ pozwem pozwana zosta ³a zobowi ¹zana do zap ³aty kosztów po¿yczki zawy¿onych kompensowan ¹ umow ¹ w wysokoœci znacznie przekraczaj ¹cej kwotê pozosta ³¹ do sp ³aty, uznaæ nale¿a ³o, ¿e dalsze domaganie siê od pozwanej zap ³aty stanowi ³o nadu¿ycie prawa i nie podlega ³o ochronie.

(...)

W zwi ¹zku z powy¿ (...) do przekonania, ¿e powództwo nie zas ³ugiwa ³o na uwzglêdnienie i dlatego orzeczono jak w punkcie I. wyroku na podstawie na podstawie art. 3 ust. 1 i ust. 2 pkt 1 ustawy z dnia 12 maja 2011 roku o kredycie konsumenckim (Dz.U. Nr 126, poz. 715 ze zm.) w zw. z art. 720 k.c. oraz (...)-3 k.c., a tak¿e na podstawie art. 5 k.c.

KOSZTY PROCESU

O kosztach procesu (...) w punkcie II. wyroku na podstawie art. 98 k.p.c., obci ¹¿aj ¹c nimi powódkê jako przegrywaj ¹c ¹ proces w ca ³oœci.