Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 20 maja 2016 r.

Sąd Apelacyjny w Katowicach

Wydział III Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

po rozpoznaniu w dniu 20 maja 2016r. w Katowicach

sprawy z odwołania J. M. (J. M. )

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w R.

o prawo do emerytury pomostowej

na skutek apelacji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w R.

od wyroku Sądu Okręgowego - Sądu Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Gliwicach Ośrodka Zamiejscowego w Rybniku

z dnia 7 grudnia 2015r. sygn. akt IX U 409/15

oddala apelację.

/-/ SSA E.Kocurek-Grabowska /-/ SSA A.Grymel /-/ SSO del. M.Sidełko

Sędzia Przewodniczący Sędzia

Sygn. akt III AUa 225/16

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 13.03.2015r. organ rentowy Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w R. odmówił ubezpieczonemu J. M. prawa do emerytury z art. 4 ustawy z dnia 19.12.2008r.
o emeryturach pomostowych, ponieważ ubezpieczony nie udokumentował wymaganych 15 lat pracy w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze oraz nie rozwiązał stosunku pracy.

Ubezpieczony w odwołaniu od niniejszej decyzji domagał się jej zmiany przez przyznanie prawa do emerytury pomostowej po uprzednim zaliczeniu do pracy w szczególnych warunkach okresów zatrudnienia w PGR K. ZR S. od dnia 15.07.1971r. do dnia 20.12.1975r.w charakterze traktorzysty oraz w Przedsiębiorstwie (...)
w K. Zakład w R. Filia w Ż. od 1.11.1979r. do 8.08.1989r. na stanowisku kierowcy samochodu ciężarowego o dopuszczalnym ciężarze całkowitym powyżej 2,5 tony.

Organ rentowy w odpowiedzi na odwołanie wniósł o jego oddalenie
z przyczyn jak w zaskarżonej decyzji.

Sąd Okręgowy w Gliwicach Ośrodek Zamiejscowy w Rybniku wyrokiem z dnia 7 grudnia 2015r., sygn. akt IX U 409/15 zmienił zaskarżoną decyzję
w ten sposób, iż przyznał ubezpieczonemu prawo do emerytury pomostowej począwszy od 1 lipca 2015r.

Sąd Rejonowy ustalił, że ubezpieczony J. M. urodził się w dniu (...) W dniu 23.02.2015r. złożył wniosek o ustalenie uprawnień do emerytury pomostowej.

Oddział ZUS uwzględnił ubezpieczonemu okres zatrudnienia wynoszący łącznie 38 lat, 6 miesięcy i 28 dni okresów składkowych i nieskładkowych -
w tym 3 lata i 5 miesięcy pracy wykonywanej stale i w pełnym wymiarze czasu pracy w szczególnych warunkach.

Ubezpieczony po ukończeniu Zasadniczej Szkoły Zawodowej (...), zatrudnił się od 15.07.1971r. w PGR K. D. ZR w S.. Od 1.08.1972r. pracował tam na stanowisku traktorzysty. Prawo jazdy upoważniające do prowadzenia ciągników rolniczych ubezpieczony uzyskał jeszcze w szkole zawodowej. Jeździł traktorami (...), (...) oraz (...). Przy pomocy tych ciągników w okresie od wiosny do jesieni wykonywał wszystkie prace polowe oraz transportowe. Natomiast w okresie zimowym woził węgiel, nawozy, paszę dla zwierząt. Była to praca wykonywana bez względu na warunki atmosferyczne (ciągnik (...) nie miał kabiny). Ubezpieczony był tam zatrudniony w pełnym wymiarze czasu pracy do 20.12.1975r. W okresie od 26.10.1973r. do 28.10.1975r. odbywał zasadniczą służbę wojskową. Na rozprawie w dniu 30.11.2015r. przedłożył świadectwo wykonywania pracy w szczególnych warunkach z dnia 5.11.2015r. potwierdzające okres pracy w szczególnych warunkach j.w.

Pracę w Przedsiębiorstwie (...)
w K. zakład w R. filia w Ż. ubezpieczony podjął 20.01.1976r. jako kierowca. Początkowo jeździł małymi samochodami takimi jak Ż., a następnie został skierowany przez zakład pracy na kurs prawa jazdy kat. C i po jego ukończeniu od 1.11.1979r. obsługiwał już wyłącznie samochody ciężarowe o całkowitym ciężarze dopuszczalnym powyżej 3,5 tony.
Był to początkowo samochód marki R., którym woził pieczywo oraz artykuły spożywcze do sklepów, a następnie przydzielono mu nowo zakupioną przez przedsiębiorstwo (...). Był to samochód przeznaczony do dalekich kursów na terenie całej Polski. Ubezpieczony samochodem tym jeździł po towar do W., K., do S. itp. Były to zarówno towary spożywcze jak np. słodycze z fabryki z W., jak również przemysłowe takie jak dywany, lodówki i inne. Ubezpieczony wykonywał pracę kierowcy stale i w pełnym wymiarze czasu pracy, często również w godzinach nadliczbowych. Wyjazdy
w trasy były najczęściej 1-2 dniowe. Samochodem tym przejeżdżał około
100000 km rocznie. W razie awarii samochodu otrzymywał auto zastępcze
S. (...). Nie otrzymywał dodatku z tytułu wykonywania pracy w szczególnych warunkach.

Ubezpieczony z dniem 30.06.2015r. rozwiązał stosunek pracy z (...)
Sp. z o.o.

Sąd Rejonowy zważył:

Zgodnie z art. 4 ustawy z dnia 19.12.2008r. o emeryturach pomostowych (Dz.U. z 2008r., Nr 237, poz.1656), która weszła w życie w dniu 1.01.2009r. prawo do emerytury pomostowej przysługuje pracownikowi, który spełnia łącznie następujące warunki:

1.  urodził się po dniu 31.12.1948r.,

1.  ma okres pracy w szczególnych warunkach lub
w szczególnym charakterze wynoszący co najmniej 15 lat,

2.  osiągnął wiek wynoszący co najmniej 60 lat dla mężczyzn,

3.  ma okres składkowy i nieskładkowy, ustalony na zasadach określonych w art.5 - 9 i art.11 ustawy o emeryturach i rentach (…) wynoszący co najmniej 25 lat dla mężczyzn,

4.  przed dniem 1.01.1999r. wykonywał prace w szczególnych warunkach lub prace w szczególnym charakterze w rozumieniu art. 3 ust.1 i 3 ustawy lub art. 32 i art. 33 ustawy o emeryturach i rentach
z FUS,

5.  po dniu 31.12.2008r. wykonywał pracę w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze, w rozumieniu art. 3 ust. 1
i 3 (wykaz tych prac określa załącznik nr 1 do ustawy ).

6.  nastąpiło z nim rozwiązanie stosunku pracy.

Bezspornym w sprawie jest, że ubezpieczony urodził się po dniu 31.12.1948r. i osiągnął wiek 60 lat w dniu (...), posiada wymagany
25-letni okres składkowy i nieskładkowy, a także ostatecznie, że rozwiązał
z dniem 30.06.2015r. stosunek pracy.

Ponadto zebrane w sprawie dowody pozwalają przyjąć, że w okresie
od 1.08.1972r. do 20.12.1975r. ubezpieczony będąc zatrudniony w PGR K. D. ZR S. stale i w pełnym wymiarze czasu pracy wykonywał pracę w szczególnych warunkach jako kierowca ciągnika,
tj. wykonywał pracę jak w wykazie A, dziale VIII poz. 3 stanowiącym załącznik do rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7.02.1983r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub
w szczególnym charakterze (Dz.U Nr 8, poz. 43 ze zm.), zaś w okresie
od 1.11.1979r. do 8.08.1989r. w trakcie zatrudnienia w Przedsiębiorstwie (...) w K. zakład w R. wykonywał pracę w szczególnych warunkach jako kierowca samochodów ciężarowych o dopuszczalnym ciężarze całkowitym pow. 3,5 tony - dział VIII poz. 2 powołanego powyżej wykazu, czyli wykonywał prace w szczególnych warunkach w rozumieniu art. 32 ustawy o emeryturach i rentach z FUS.

Zdaniem Sądu I Instancji nie ulega wątpliwości, że ubezpieczony spełnił wszystkie wymienione powyżej warunki do nabycia uprawnień do emerytury pomostowej - w tym udowodnił również wymagany co najmniej 15-letni okres pracy w szczególnych warunkach lub szczególnym charakterze oraz rozwiązał stosunek pracy.

Sąd Okręgowy zatem kierując się powołanymi na wstępie przepisami,
z mocy art. 477 ¹⁴ § 2 k.p.c. zmienił zaskarżoną decyzję przyznając ubezpieczonemu prawo do emerytury pomostowej od 1.07.2015r., tj. od daty rozwiązania stosunku pracy.

Apelację od wyroku wniósł organ rentowy i skarżąc orzeczenie w całości zarzucił naruszenie art. 4 pkt 2 ustawy z dnia 19 grudnia 2008r. o emeryturach pomostowych w związku z § 2 i § 4 rozporządzenia Rady Ministrów z 7 lutego 1983r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych
w szczególnych warunkach lub szczególnym charakterze poprzez niewłaściwe zastosowanie prowadzące do przyjęcia, że ubezpieczony legitymuje się wymaganym, co najmniej 15-letnim stażem pracy w szczególnych warunkach wykonywanej stale i w pełnym wymiarze czasu pracy.

Skarżący wniósł o zmianę zaskarżonego wyroku i oddalenie odwołania ewentualnie o uchylenie orzeczenia Sądu pierwszej instancji i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania.

W uzasadnieniu organ rentowy podniósł, że w okolicznościach sprawy uwzględnienie do stażu ubezpieczonego, pracy w szczególnych warunkach na stanowisku traktorzysty w okresie od 1 sierpnia 1972r. do 20 grudnia 1975r.
Sąd pierwszej instancji poprzedził ustaleniem, iż ubezpieczony w okresie
od wiosny do jesieni wykonywał wszystkie prace polowe oraz transportowe. Tymczasem określone w pozycji 3 (wykazu) prace traktorzysty zgodnie z nazwą działu miały być pracami w transporcie. Ubezpieczony będąc zatrudnionym na stanowisku traktorzysty wykonywał nie tylko prace transportowe ujęte w dziale VIII poz. 3 wykazu A, ale także prace polowe, które nie są ujęte w wykazie.

Nie można przyjąć, że praca kierującego ciągnikiem jest zawsze pracą
w transporcie, nawet jeżeli kierujący niczego nie transportuje też wykonuje przy pomocy ciągnika prace polowe. Stwierdzić należy, że praca ubezpieczonego
w PGR K. D. ZR S. nie była pracą w szczególnych warunkach skoro obok czynności transportowych wykonywał on typowe prace rolnicze
na polach uprawnych.

W odpowiedzi na odwołanie ubezpieczony wniósł o oddalenie apelacji
i orzeczenie co do istoty sprawy przyznania prawa do emerytury pomostowej.
W uzasadnieniu wskazał, iż skoro prawo do emerytury w wieku niższym od powszechnego z tytułu wykonywania pracy w szczególnych warunkach lub szczególnym charakterze ściśle związane jest z szybszą utratą zdolności zarobkowania z uwagi na szczególne warunki lub szczególny charakter pracy,
to decydujące znaczenie w przedmiotowej sprawie winny mieć narażające
na szkodliwe dla zdrowia warunki pracy ubezpieczonego przez ten okres, nie zaś dział gospodarki, do którego należy jego pracodawca. W ocenie ubezpieczonego nie należy odmiennie traktować zatrudnienia ubezpieczonego
w spornym okresie powołując się jedynie na branżowy charakter poszczególnych prac.

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje:

Apelacja nie zasługuje na uwzględnienie.

Zgodnie z art. 4 ustawy z dnia 19.12.2008r. o emeryturach pomostowych prawo do emerytury pomostowej przysługuje pracownikowi, który spełnia łącznie następujące warunki:

1.  urodził się po dniu 31.12.1948r.,

2.  ma okres pracy w szczególnych warunkach lub
w szczególnym charakterze wynoszący co najmniej 15 lat,

3.  osiągnął wiek wynoszący co najmniej 60 lat dla mężczyzn,

4.  ma okres składkowy i nieskładkowy, ustalony na zasadach określonych w art. 5 - 9 i art. 11 ustawy o emeryturach i rentach (…) wynoszący co najmniej 25 lat dla mężczyzn,

5.  przed dniem 1.01.1999r. wykonywał prace w szczególnych warunkach lub prace w szczególnym charakterze w rozumieniu art. 3 ust. 1 i 3 ustawy lub art. 32 i art. 33 ustawy o emeryturach i rentach
z FUS,

6.  po dniu 31.12.2008r. wykonywał pracę w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze, w rozumieniu art. 3 ust. 1
i 3 (wykaz tych prac określa załącznik nr 1 do ustawy ).

7.  nastąpiło z nim rozwiązanie stosunku pracy.

Kwestionowany przez organ rentowy jest okres pracy od 15.07.1971r.
do 20.12.1975r. w PGR K. D. ZR w S.. Jak ustalił Sąd I Instancji w tym okresie czasu ubezpieczony pracował na stanowisku traktorzysty. W okresie od wiosny do jesieni wykonywał wszystkie prace polowe oraz transportowe, natomiast w okresie zimowym woził węgiel, nawozy, paszę dla zwierząt. Ubezpieczony był tam zatrudniony w pełnym wymiarze czasu pracy, w tym w okresie od 26.10.1973r. do 28.10.1975r. odbywał zasadniczą służbę wojskową. Ubezpieczony przedłożył świadectwo wykonywania pracy w szczególnych warunkach z dnia 5.11.2015r. potwierdzające wskazany okres pracy jako okres pracy w szczególnych warunkach.

Przywołać należy wyrok Sądu Najwyższego z dnia 25 lutego 2010r.
sygn. akt II UK 219/09, w którym okres zasadniczej służby wojskowej odbytej w czasie trwania stosunku pracy w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze zalicza się do stażu pracy wymaganego do nabycia prawa
do emerytury w niższym wieku emerytalnym (art. 32 ust. 1 ustawy z 1998r.
o emeryturach i rentach z FUS) jeżeli pracownik w ustawowym terminie zgłosił swój powrót do tego zatrudnienia. Zawarte w art. 32 ust. 4 ustawy z 1998r.
o emeryturach i rentach z FUS odesłanie do przepisów dotychczasowych, sankcjonujących obowiązywanie rozporządzenia Rady Ministrów z dnia
7 lutego 1983r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych
w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz. U. Nr 8,
poz. 43 ze zm.), można odnosić tylko do tych przepisów rozporządzenia, które regulują materię określoną w przepisie ustawy, a więc wiek emerytalny, rodzaje prac lub stanowisk, oraz warunki, na jakich osobom wykonującym te prace przysługuje prawo do emerytury. Zachowały zatem moc przepisy § 4 - 8a określające wiek emerytalny i okres wykonywania pracy w szczególnych warunkach pracowników wykonujących prace wyszczególnione w wykazach stanowiących załącznik do rozporządzenia, przepisy § 9 - 15 określające wiek emerytalny i warunki przechodzenia na emeryturę osób zatrudnionych
w szczególnym charakterze, a ponadto przepis § 3 określający ogólny wymagany okres zatrudnienia oraz przepis § 2 ust. 1 stanowiący, że okresami pracy uzasadniającymi prawo do świadczeń na zasadach określonych
w rozporządzeniu są okresy, w których praca w szczególnych warunkach lub
w szczególnym charakterze jest wykonywana stale i w pełnym wymiarze czasu pracy obowiązującym na danym stanowisku pracy. Nie sposób uznać,
że wykluczono obowiązywanie § 19 ust. 2 cytowanego rozporządzenia.

W uzasadnieniu Sąd Najwyższy wskazał, że praca ubezpieczonego
(w rozpatrywanej przez Sąd Najwyższy sprawie) - przed powołaniem do odbycia zasadniczej służby wojskowej i po jej zakończeniu - stanowiła pracę zaliczoną do pierwszej kategorii zatrudnienia według załącznika
do rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 10 września 1956r. w sprawie zaliczania pracowników do kategorii zatrudnienia dział XIX, poz. 2 - Przemysł okrętowy. W myśl § 5 zdanie drugie rozporządzenia Rady Ministrów z dnia
10 września 1956r., jeżeli pracownik bezpośrednio przed okresami wymienionymi w art. 8 dekretu wykonywał zatrudnienie w I kategorii, okresy te zalicza się tak jak zatrudnienie w I kategorii zatrudnienia. Jednym z okresów wymienionych w art. 8 ust. 1 dekretu z dnia 25 czerwca 1954r. była służba
w Wojsku Polskim po dniu 1 listopada 1918r. (pkt 4). Zatem stosownie do tych przepisów, okres zasadniczej służby wojskowej ubezpieczonego zaliczał się do pracy w pierwszej kategorii zatrudnienia. W dniu 1 stycznia 1980r. weszło
w życie rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 4 maja 1979r. w sprawie pierwszej kategorii zatrudnienia (Dz. U. Nr 13, poz. 86 ze zm.), a jego
§ 9 stanowił, że pracownicy, którzy z tytułu zaliczenia ich pracy do pierwszej kategorii zatrudnienia nabyli uprawnienia na podstawie przepisów obowiązujących przed dniem wejścia w życie rozporządzenia, zachowują te uprawnienia. Kolejne rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983r.
w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz. U. Nr 8, poz. 43 ze zm.) zasadę tę powtórzyło w § 19 ust. 2. Zgodnie z nim prace dotychczas zaliczone
do I kategorii zatrudnienia w rozporządzeniu Rady Ministrów z dnia 4 maja 1979r. w sprawie pierwszej kategorii zatrudnienia (Dz. U. z 1979 r. Nr 13,
poz. 86 i z 1981r. Nr 32, poz. 186) uważa się za prace wykonywane
w szczególnych warunkach, o których mowa w § 4.

Nietrudno zauważyć analogicznych odniesień do niniejszej sprawy.

Praca bowiem ubezpieczonego przed powołaniem do odbycia zasadniczej służby wojskowej i po jej zakończeniu - stanowiła pracę zaliczoną do I kategorii zatrudnienia według załącznika do rozporządzenia Rady Ministrów z dnia
10 września 1956r. w sprawie zaliczania pracowników do kategorii zatrudnienia dział XVII – Rolnictwo i leśnictwo poz. 1 traktorzyści.

Skoro zatem ubezpieczony pracę traktorzysty wykonywał w okresie obowiązywania cytowanego rozporządzenia, to podlegała ona zaliczeniu
do I kategorii zatrudnienia, w tym również obejmowała okres służby wojskowej.

Stosownie zaś do § 9 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 4 maja 1979r. w sprawie I kategorii zatrudnienia pracownicy, którzy z tytułu zaliczenia ich pracy do I kategorii zatrudnienia nabyli uprawnienia na podstawie przepisów obowiązujących przed dniem wejścia w życie rozporządzenia, zachowują te uprawnienia. W dalszym okresie zgodnie z § 19 ust. 2 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze, prace dotychczas zaliczone do I kategorii zatrudnienia uważa się za prace wykonywane w szczególnych warunkach.

Wobec powyższego, oraz przy przyjęciu już niekwestionowanego
na etapie apelacji okresu pracy od 1.11.1979r. do 8.08.1989r.
w Przedsiębiorstwie (...) w K. zakład w R. w charakterze kierowcy samochodów ciężarowych
o dopuszczalnym ciężarze całkowitym pow. 3,5 tony - wykaz A dział VIII
poz. 2 załącznika do rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983r.
w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze zasadnym było przyjęcie przez Sąd Okręgowy, iż ubezpieczony spełnił wszystkie wymienione warunki do nabycia uprawnień do emerytury pomostowej - w tym udowodnił również wymagany
co najmniej 15-letni okres pracy w szczególnych warunkach lub szczególnym charakterze oraz rozwiązał stosunek pracy.

Z uwagi na powyższe Sąd Apelacyjny orzekł zgodnie z art. 385 k.p.c.

/-/ SSA E.Kocurek-Grabowska /-/ SSA A.Grymel /-/ SSO del. M.Sidełko

Sędzia Przewodniczący Sędzia

ek