Pełny tekst orzeczenia

Formularz UK 2

Sygnatura akt

II AKa 462/21

Załącznik dołącza się w każdym przypadku. Podać liczbę załączników:

I

1.  CZĘŚĆ WSTĘPNA

1.1. Oznaczenie wyroku sądu pierwszej instancji

wyrok Sądu Okręgowego w Warszawie z dnia 23 września 2021 r.,

sygn. akt XVIII Ko 38/21

1.2. Podmiot wnoszący apelację

☐ oskarżyciel publiczny albo prokurator w sprawie o wydanie wyroku łącznego

☐ oskarżyciel posiłkowy

☐ oskarżyciel prywatny

☐ obrońca

☐ oskarżony albo skazany w sprawie o wydanie wyroku łącznego

☒ inny: pełnomocnik reprezentanta Skarbu Państwa

1.3. Granice zaskarżenia

1.3.1. Kierunek i zakres zaskarżenia

☐ na korzyść

☒ na niekorzyść

☐ w całości

☒ w części

☐

co do winy

☐

co do kary

☒

co do środka karnego lub innego rozstrzygnięcia albo ustalenia

1.3.2. Podniesione zarzuty

Zaznaczyć zarzuty wskazane przez strony w apelacji

☐

art. 438 pkt 1 k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w zakresie kwalifikacji prawnej czynu przypisanego oskarżonemu

☐

art. 438 pkt 1a k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w innym wypadku niż wskazany
w art. 438 pkt 1 k.p.k., chyba że pomimo błędnej podstawy prawnej orzeczenie odpowiada prawu

☐

art. 438 pkt 2 k.p.k. – obraza przepisów postępowania, jeżeli mogła ona mieć wpływ na treść orzeczenia

☒

art. 438 pkt 3 k.p.k. – błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia,
jeżeli mógł on mieć wpływ na treść tego orzeczenia

☐

art. 438 pkt 4 k.p.k. – rażąca niewspółmierność kary, środka karnego, nawiązki lub niesłusznego zastosowania albo niezastosowania środka zabezpieczającego, przepadku lub innego środka

☐

art. 439 k.p.k.

☐

brak zarzutów

1.4. Wnioski

☐

uchylenie

☒

zmiana

2.  Ustalenie faktów w związku z dowodami przeprowadzonymi przez sąd odwoławczy

Sąd Apelacyjny nie przeprowadzał postępowania dowodowego

2.1. Ustalenie faktów

2.1.1. Fakty uznane za udowodnione

Lp.

Oskarżony

Fakt oraz czyn, do którego fakt się odnosi

Dowód

Numer karty

2.1.2. Fakty uznane za nieudowodnione

Lp.

Oskarżony

Fakt oraz czyn, do którego fakt się odnosi

Dowód

Numer karty

2.2. Ocena dowodów

2.2.1. Dowody będące podstawą ustalenia faktów

Lp. faktu z pkt 2.1.1

Dowód

Zwięźle o powodach uznania dowodu

2.2.2. Dowody nieuwzględnione przy ustaleniu faktów
(dowody, które sąd uznał za niewiarygodne oraz niemające znaczenia dla ustalenia faktów)

Lp. faktu z pkt 2.1.1 albo 2.1.2

Dowód

Zwięźle o powodach nieuwzględnienia dowodu

3.  STANOWISKO SĄDU ODWOŁAWCZEGO WOBEC ZGŁOSZONYCH ZARZUTÓW i wniosków

Lp.

Zarzut

I.

błąd w ustaleniach faktycznych mający wpływ na treść zaskarżonego wyroku polegający na niesłusznym przyjęciu, że zasądzona tytułem zadośćuczynienia kwota 576.000 zł na rzecz wnioskodawcy za okres 4 lat pozbawienia wolności jego ojca jest odpowiednia i adekwatna do rozmiarów krzywdy doznanej przez H. R., podczas gdy prawidłowa analiza zebranego materiału dowodowego, uwzględniająca ustalenia w zakresie rodzaju działalności niepodległościowej ojca wnioskodawcy na rzecz niepodległego bytu Państwa Polskiego prowadzi do wniosku, że sąd ustalił nadmiernie wygórowana wartość rekompensacyjną.

☐ zasadny

☐ częściowo zasadny

☒ niezasadny

Zwięźle o powodach uznania zarzutu za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny

Zarzut sformułowany w apelacji przez pełnomocnika reprezentanta Skarbu Państwa jest bezzasadny.

W pierwszym rzędzie wskazać należy, że w postępowaniu o zadośćuczynienie i odszkodowanie dochodzonymi w trybie przepisów ustawy z dnia 23 lutego 1991 r. o uznaniu za nieważne orzeczeń wydanych wobec osób represjonowanych za działalność na rzecz niepodległego bytu Państwa Polskiego (Dz.U. z 2021 r., poz. 1693) orzekanymi mimo, iż jest to roszczenie cywilnoprawne i znajdujące pełne osadzenie w przepisach prawa cywilnego – to rozstrzyganie w zakresie złożonego wniosku respektować musi normy przepisów Kodeksu postępowania karnego. Zgodnie zatem z normami gwarancyjnymi przewidzianymi w art. 434 § 1 k.p.k., który statuuje zakaz „reformationis in peius” warunkiem orzekania na niekorzyść jest nie tylko wniesienie na niekorzyść środka odwoławczego, ale przede wszystkim stwierdzenie uchybień podniesionych w środku odwoławczym. Podnosząc z kolei zarzut obrazy prawa procesowego czy błędu w ustaleniach faktycznych, aby był on skuteczny konieczne jest wykazanie przez skarżącego jakich konkretnie uchybień w procesie oceny poszczególnych dowodów dopuścił się Sąd meriti, oraz wpływu tego uchybienia na treść zapadłego wyroku.

W niniejszej sprawie powyższy warunek nie został spełniony. Tym samym zarzut sformułowany w apelacji ma wyłącznie charakter polemiczny, bo sprowadza się do zakwestionowania stanowiska zaskarżonego wyroku przez lansowanie własnego poglądu na ocenę zebranego materiału dowodowego i ustaleń Sądu meriti co do wysokości należnego zadośćuczynienia.

Twierdzenia zatem zawarte w apelacji pełnomocnika reprezentanta Skarbu Państwa, że wysokość kwoty zasądzonej z tytułu zadośćuczynienia jest primo: nieadekwatna do doznanej krzywdy, a w efekcie secundo: zasądzona kwota z tytułu zadośćuczynienia jest wygórowana – nie idą w parze z przedstawieniem rzeczowych argumentów, dlaczego ta kwota, przyznana za 4 lata pozbawienia wolności, w okolicznościach precyzyjnie odtworzonych przez Sąd Okręgowy, w ocenie apelującego, jest zawyżona i jakie fakty miałyby znacząco wpływać na obniżenie zadośćuczynienia do kwoty 150.000 uważanej przez skarżącego za sprawiedliwą.

Nie odmawiając skarżącemu prawa do własnej oceny znaczenia okoliczności branych pod uwagę przy orzekaniu o zadośćuczynieniu, zaznaczyć należy, że dopóki nie wykaże on wadliwości skarżonego rozstrzygnięcia, także w sferze motywacyjnej – jego zapatrywania na kwestię wysokości oczekiwanego przez wnioskodawcę zadośćuczynienia nie stanowią argumentu pozwalającego na skuteczne zwalczanie stanowiska Sądu meriti.

Pojęcie "sumy odpowiedniej" użyte w art. 445 § 1 k.c. w istocie ma charakter nieokreślony; niemniej jednak w judykaturze wskazane są kryteria, którymi należy się kierować przy ustalaniu wysokości zadośćuczynienia. Zadośćuczynienie ma mieć przede wszystkim charakter kompensacyjny, wobec czego jego wysokość nie może stanowić zapłaty symbolicznej, lecz musi przedstawiać jakąś ekonomicznie odczuwalną wartość. Jednocześnie wysokość ta nie może być nadmierną w stosunku do doznanej krzywdy, ale musi być "odpowiednia" w tym znaczeniu, że powinna być - przy uwzględnieniu krzywdy poszkodowanego, utrzymana w rozsądnych granicach, odpowiadających aktualnym warunkom i przeciętnej stopie życiowej społeczeństwa; nie może prowadzić do nadmiernego bogacenia się (por. wyrok SN z dnia 22.04.1985, II CR 94/85, wyrok SN z dnia 10 czerwca 1999 r., II UKN 681/98, OSNAP 2000/16/626, wyrok SN z 14.02.2008r, II CSK 536/07, A. Szpunar: Glosa do orzeczenia SN, II CR 201/65, PiP 1967, nr 8 - 9, s. 419, Kodeks cywilny, komentarz, praca zbiorowa, Warszawa 1972, t. II, s. 1103 - 1109).

Wysokość zadośćuczynienia wobec niewymierności szkody niemajątkowej nie jest możliwa do precyzyjnego ustalenia. Przyznając odpowiednią kwotę z tego tytułu Sąd winien opierać się na rzetelnych i zindywidualizowanych kryteriach mających oparcie w przeprowadzonych dowodach. Wysokość zadośćuczynienia zależy w szczególności od długości okresu, w ciągu którego osoba represjonowana wobec której następnie stwierdzono nieważność orzeczenia w trybie ustawy z dnia 23 lutego 1991 r. o uznaniu za nieważne była niesłusznie pozbawiona wolności, warunków pobytu w trakcie odbywania kary pozbawienia wolności, stosowanej wobec osoby pozbawionej wolności w sposób bezprawny przemocy, a także wpływu stosowanych represji na życie i zdrowie osoby bezprawnie pozbawionej wolności.

Sąd okręgowy bardzo dokładnie przeanalizował materiał dowodowy zgromadzony w niniejszej sprawie i uwzględnił wszystkie elementy istotne przy ustalaniu wysokości zadośćuczynienia. W sposób precyzyjny wykazał również motywy z jakich uznał, że kwotą rekompensującą niesłuszne pozbawienie wolności H. R. jest kwota 576.000 zł. Mając na względzie, że z uzasadnienia wyroku wynika, że wzięte zostały pod uwagę wszystkie istotne elementy składające się na zasadność zasądzenia przedmiotowej kwoty – a Sąd Apelacyjny w pełnej rozciągłości podziela powyższy pogląd – zbędne jest ponowne przytaczanie tych argumentów i w celu uniknięcia zbędnych powtórzeń słuszne jest odesłanie do uzasadnienia wyroku Sądu Okręgowego.

Nie można zgodzić się przy tym z wywodem skarżącego pełnomocnika reprezentanta Skarbu Państwa, że „ustalenia Sądu I instancji dotyczące rzeczywistej działalności H. R. na rzecz niepodległego bytu Państwa Polskiego i stopnia jego zaangażowania oraz charakteru działań i częstotliwości – pozostają ogólnikowe” oraz, że wnioskodawca nie wykazał, „by działalność niepodległościowa ojca wykraczała poza przystąpienie do AK, złożenie przysięgi, a następnie dołączenie – poprzez zwerbowanie – do Narodowego Zjednoczenia Wojskowego”. W tej kwestii dość odesłać skarżącego do treści postanowienia Sądu Okręgowego w Białymstoku z dnia 13 maja 2020 r. w sprawie sygn. akt III Ko 109/20, którym uznano za nieważny wydany wobec H. R. wyrok Wojskowego Sądu Rejonowego w Białymstoku z dnia 23 maja 1947 r. o sygn. akt Sr 383/47. Aktualnie ustalone fakty przez Sąd Okręgowy w Warszawie w pełni korespondują z ww. orzeczeniem i są bezsporne (vide punkt 3uzasadnienia skarżonego wyroku).

Wniosek

o zmianę zaskarżonego wyroku w punkcie I poprzez obniżenie kwoty zasądzonego na rzecz wnioskodawcy zadośćuczynienia do kwoty 150.000 zł

☐ zasadny

☐ częściowo zasadny

☒ niezasadny

Zwięźle o powodach uznania wniosku za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny.

Brak podstaw do uwzględnienia wniosku o zamianę wyroku – w kierunku postulowanym przez pełnomocnika reprezentanta Skarbu Państwa – z przyczyn omówionych przy odniesieniu się do sformułowanych zarzutów.

4.  OKOLICZNOŚCI PODLEGAJĄCE UWZGLĘDNIENIU Z URZĘDU

.

Brak okoliczności podlegających uwzględnieniu z urzędu.

Zwięźle o powodach uwzględnienia okoliczności

5.  ROZSTRZYGNIĘCIE SĄDU ODWOŁAWCZEGO

5.1. Utrzymanie w mocy wyroku sądu pierwszej instancji

1.

Przedmiot utrzymania w mocy

utrzymano w mocy wyrok w zaskarżonej części

Zwięźle o powodach utrzymania w mocy

orzeczenie Sądu I instancji jest prawidłowe, ustalenia faktyczne bezsprzeczne. Kontrola odwoławcza dokonana w sprawie nie potwierdziła zasadności zarzutów przedstawionych w apelacji pełnomocnika reprezentanta Skarbu Państwa.

5.2. Zmiana wyroku sądu pierwszej instancji

1.

Przedmiot i zakres zmiany

Nie dotyczy

Zwięźle o powodach zmiany

5.3. Uchylenie wyroku sądu pierwszej instancji

Nie dotyczy

5.3.1. Przyczyna, zakres i podstawa prawna uchylenia

1.1.

☐ art. 439 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia

2.1.

Konieczność przeprowadzenia na nowo przewodu w całości

☐ art. 437 § 2 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia

3.1.

Konieczność umorzenia postępowania

☐ art. 437 § 2 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia i umorzenia ze wskazaniem szczególnej podstawy prawnej umorzenia

4.1.

☐ art. 454 § 1 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia

5.3.2. Zapatrywania prawne i wskazania co do dalszego postępowania

Nie dotyczy

5.4. Inne rozstrzygnięcia zawarte w wyroku

Punkt rozstrzygnięcia z wyroku

Przytoczyć okoliczności

Brak innych rozstrzygnięć

6.  Koszty Procesu

Punkt rozstrzygnięcia z wyroku

Przytoczyć okoliczności

II.

kosztami postępowania odwoławczego obciążono Skarb Państwa – na podstawie art. 13 ustawy z dnia 23 lutego 1991 r. o uznaniu za nieważne orzeczeń wydanych wobec osób represjonowanych za działalność na rzecz niepodległego bytu Państwa Polskiego (Dz.U. z 2021 r., poz. 1693)

7.  PODPIS

Małgorzata Janicz Dorota Tyrała Anna Zdziarska

1.3. Granice zaskarżenia

Kolejny numer załącznika

I

Podmiot wnoszący apelację

pełnomocnik reprezentanta Skarbu Państwa

Rozstrzygnięcie, brak rozstrzygnięcia albo ustalenie, którego dotyczy apelacja

wyrok Sądu Okręgowego w Warszawie z dnia 23 września 2021 r.,

sygn. akt XVIII Ko 38/21

1.3.1. Kierunek i zakres zaskarżenia

☐ na korzyść

☒ na niekorzyść

☐ w całości

☒ w części

☐

co do winy

☐

co do kary

☒

co do środka karnego lub innego rozstrzygnięcia albo ustalenia

1.3.2. Podniesione zarzuty

Zaznaczyć zarzuty wskazane przez strony w apelacji

☐

art. 438 pkt 1 k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w zakresie kwalifikacji prawnej czynu przypisanego oskarżonemu

☐

art. 438 pkt 1a k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w innym wypadku niż wskazany
w art. 438 pkt 1 k.p.k., chyba że pomimo błędnej podstawy prawnej orzeczenie odpowiada prawu

☐

art. 438 pkt 2 k.p.k. – obraza przepisów postępowania, jeżeli mogła ona mieć wpływ na treść orzeczenia

☒

art. 438 pkt 3 k.p.k. – błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia,
jeżeli mógł on mieć wpływ na treść tego orzeczenia

☐

art. 438 pkt 4 k.p.k. – rażąca niewspółmierność kary, środka karnego, nawiązki lub niesłusznego zastosowania albo niezastosowania środka zabezpieczającego, przepadku lub innego środka

☐

art. 439 k.p.k.

☐

brak zarzutów

1.4. Wnioski

☐

uchylenie

☒

zmiana