Pełny tekst orzeczenia

POSTANOWIENIE

Dnia 31 stycznia 2023 r.

Sąd Okręgowy w Poznaniu Wydział II Cywilny Odwoławczy

w składzie:

Przewodniczący: sędzia Alina Szymanowska

po rozpoznaniu w dniu 31 stycznia 2023 r. w Poznaniu

na posiedzeniu niejawnym

sprawy z wniosku R. K., J. K. (1)

przy udziale J. H., Z. H.

o zasiedzenie

na skutek apelacji wnioskodawców

od postanowienia Sądu Rejonowego Poznań – Grunwald i Jeżyce w Poznaniu

z dnia 10 czerwca 2022 r.

sygn. akt IX Ns 726/20

p o s t a n a w i a:

1.  oddalić apelację;

2.  zasądzić od wnioskodawców na rzecz uczestników postępowania kwotę 450 zł tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego w instancji odwoławczej wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie płatnymi za czas po upływie tygodnia od dnia doręczenia niniejszego orzeczenia do dnia zapłaty.

Alina Szymanowska

UZASADNIENIE

Wnioskiem z 23 lipca 2020 r. (k.2-16 w zw. z k.207-213) R. K. i J. K. (1), w sprawie przy udziale J. H. i Z. H. wnieśli o stwierdzenie, iż nabyli z dniem 01 października 2005 r. przez zasiedzenie, nieruchomość gruntową położoną w P., gm. P., powiat (...), przy ulicy (...), działka numer (...), o pow. 0,0043 ha, dla której Sąd Rejonowy (...) w P., (...) prowadzi Księgę Wieczystą o numerze (...) do współwłasności, w następujących częściach: J. K. (1) - w 3/4 części oraz R. K. — w 1/4 części.

Uczestnicy postępowania J. H. i Z. H., reprezentowani przez adwokata, wnieśli o oddalenie wniosku oraz zasądzenie od wnioskodawców kosztów postępowania.

Postanowieniem z dnia 10 czerwca 2022 r., sygn. akt IX Ns 726/20, Sąd Rejonowy Poznań – Grunwald i Jeżyce w Poznaniu, w sprawie z wniosku R. K., J. K. (1), przy udziale J. H. i Z. H., o zasiedzenie w punkcie 1. oddalił wniosek, a w punkcie 2. zasądził od wnioskodawców na rzecz uczestników kwotę 934 zł tytułem zwrotu kosztów postępowania wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia uprawomocnienia się orzeczenia do dnia zapłaty.

Z powyższym rozstrzygnięciem nie zgodzili się wnioskodawcy, którzy wywiedli apelację, zaskarżając postanowienie w całości.

Zaskarżonemu orzeczeniu zarzucili:

I.  sprzeczność dokonanych przez Sad ustaleń faktycznych z zebranym w sprawie materiałem dowodowym, a polegające w szczególności na tym, że:

a)  Sąd I Instancji, w sposób nieprawidłowy ustalił, iż sporna w niniejszym postępowaniu nieruchomość została objęta przez wnioskodawców w posiadanie dopiero w 2014 roku, a wcześniej znajdowała się ona w posiadaniu poprzedników prawnych uczestników postępowania, a nie poprzedników prawnych wnioskodawców, a w konsekwencji, wobec braku upływu jeszcze, przy założeniu złej wiary wnioskodawców, 30 lat od dnia wejścia w posiadanie przez nich spornej na ten moment nieruchomości, brak zaistnienia przesłanek uzasadniających stwierdzenie nabycia przez R. K. i J. K. (1) nieruchomości poprzez zasiedzenie zgodnie z wnioskiem, w sytuacji gdy, a co wynika wprost z wydaje się, całkowicie zignorowanego przez Sąd I Instancji i niedostatecznie uwzględnionego materiału dowodowego w sprawie, w tym, zeznań świadków G. C., Z. S., oświadczenia J. K. (2) z dnia 02 marca 2015 roku (załączone do akt poprzednich postępowań w sprawie o zasiedzenie dotyczących sąsiednich działek), jak również samej treści wyroku Sądu Rejonowego Poznań - Grunwald i Jeżyce w Poznaniu, I Wydział Cywilny z dnia 10 października 2016 roku, wydanego w sprawie prowadzonej pod sygnaturą akt I Ns 632/16 wynika, wnioskodawcy posiadali w sposób samoistny przedmiotową nieruchomość wykonując związane z nią uprawnienia właścicielskie, co najmniej od 1989 roku, a przed nimi, co najmniej od 1965 roku, działka numer (...) (jak sąsiadujące z nią) znajdowała się w posiadaniu Państwa J. - poprzedników prawnych wnioskodawców, a w konsekwencji wobec ewidentnego upływu już 30 lat okresu posiadania, po stronie wnioskodawców zaistniały wszystkie przesłanki uzasadniające zasiedzenie przez nich nieruchomości będącej przedmiotem niniejszego postępowania;

b)  błędne i sprzeczne z zebranym w sprawie materiałem dowodowym ustalenie przez Sąd I Instancji stanu, okresu powstania i przebiegu ogrodzenia obejmującego działkę numer (...), będącej przedmiotem niniejszego postępowania oraz działek sąsiednich, poprzez uznanie, iż ogrodzenie obejmujące w/w działkę zostało wybudowane w 2014 roku, jeszcze za życia J. K. (2), a jego zmiana została dokonana dopiero w czerwcu 2020 roku, kiedy to ogrodzenie objęło w całości działkę numer (...), i poczynienie w tym zakresie, w konsekwencji, przez Sąd ustaleń dotyczących momentu wejścia w posiadanie spornej działki przez wnioskodawców, w sytuacji gdy, a co koresponduje i znajduje swoje odzwierciedlenie w zeznaniach świadków (G. C. (2)), J. K. (3) oraz wnioskodawcy R. K., cała działka oznaczona numerem (...) działki (...), od 2014 roku znajdowała się za zgodą Pana J. D. K. i jego rodziny na ogrodzonym terenie wnioskodawców;

c)  całkowitym pominięciu przez Sąd I Instancji, iż J. K. (2), ojciec poprzedników prawnych uczestników postępowania, a co wynika wprost ze sporządzonego przez niego i dołączonego do akt niniejszej sprawy oświadczenia z dnia 02 marca 2015 roku (sporządzonego na potrzeby postępowania sądowego w sprawie o zasiedzenie prowadzonego przez Sąd Rejonowy Poznań- Grunwald i Jeżyce w Poznaniu, I Wydział Cywilny, sygn. akt I Ns 2144/13), gdzie nie wymienia działki oznaczonej numerem (...), jako swojej własności, nie korzystał nigdy z działki numer (...), a w konsekwencji nie wykonywał wobec spornej nieruchomości jakichkolwiek uprawnień właścicielskich, pozostawiając i akceptując posiadanie rzeczowej nieruchomości przez wnioskodawców oraz wcześniej, ich poprzedników prawnych (Państwa J.);

d)  nieprawidłowym ustaleniu przez Sąd I Instancji, iż po 2014 roku, J. K. (3) wykonywał swoje uprawnienia właścicielskie wobec spornej nieruchomości, a polegające między innymi na zawiadomieniu organów ścigania oraz administracyjnych o postawieniu muru, uzyskaniu zgody na wycinkę krzewów na działce numer (...), w sytuacji gdy brak jakichkolwiek dowodów, dokumentów, potwierdzających te okoliczności, w tym decyzji zezwalającej na powoływane usunięcie krzewów (na nieruchomości przy tym rosną krzewy owocowe, na których usunięcie nie jest wymagane zezwolenie oraz tuje i 20-letnie drzewo, ozdobny wiąz, połowa działki zajęta jest przez kilkudziesięcioletnią morelę);

e)  chybionym uznaniu przez Sąd I Instancji, iż wnioskodawcy sami, a co potwierdzić mieli w treści kierowanej przez siebie do J. K. (3) korespondencji e- mailowej z dnia 18 czerwca 2020 roku załączonej do akt niniejszej sprawy, przyznali, potwierdzili, iż działka numer (...) objęta niniejszym wnioskiem o zasiedzenie, w całości była zawsze użytkowana przez rodzinę K., w sytuacji gdy, a co wskazane wprost w treści powoływanej korespondencji (stąd dziwi zupełnie odmienne ustalenie okoliczności faktycznych przez Sąd w tym zakresie), działka (...) była użytkowana w dobrej wierze od ponad 30 lat przez rodzinę J. i K., a wskazanie na własność Państwa K. dotyczących tej działki, odnosi się wyłącznie do jej stanu prawnego, a więc właścicieli wynikających z księgi wieczystej prowadzonej dla nieruchomości;

f)  całkowitym pominięciu przez Sąd I Instancji okoliczności, iż działka numer (...) będąca przedmiotem niniejszego postępowania była de facto funkcjonalną częścią z działką numer (...) i pozostałymi sąsiadującymi, znajdującymi się w posiadaniu i stanowiącymi własność wnioskodawców poprzez zasiedzenie działkami, i także nigdy, a co wynika wprost i jednoznacznie z zeznań wszystkich przesłuchanych w toku niniejszego postępowania osób (zarówno stron, jak i świadków wnioskodawców i uczestników) nie była odgrodzona od sąsiadujących, należących do wnioskodawców i przez nich używanych, działek, w sytuacji gdy powyższa okoliczność, jako bezsprzecznie istotna z punktu widzenia oceny spełnienia przez wnioskodawców przesłanek umożliwiających zasiedzenie, winna zostać przez Sąd ponad wszelką wątpliwość uwzględniona (skoro bowiem działki stanowią funkcjonalna całość, nigdy nie były od siebie odgrodzone, a pozostałe zostały nabyte przez wnioskodawców w drodze zasiedzenia, to ewidentnym i bezsprzecznym winno być, iż co do działki numer (...) będącej przedmiotem niniejszego postępowania również zaistniały wszystkie przesłanki uzasadniające jej zasiedzenie);

g)  błędnym stwierdzeniu przez Sąd I Instancji, iż prawo własności spornej nieruchomości było faktycznie wykonywane przez jej właścicieli, w sytuacji gdy z zeznań świadków przesłuchanych w sprawie, w szczególności zeznań sąsiadów posiadających bezpośrednią wiedzę o sposobie korzystania z działki, z uwagi na długoletnie zamieszkiwanie w sąsiedztwie, w sposób jednoznaczny wynika, iż to wnioskodawcy i ich poprzednicy prawni wykonywali uprawnienia właścicielskie względem działki oznaczonej numerem (...); samo opłacanie podatku od nieruchomości oraz zgłaszanie roszczeń o usunięcie ogrodzenia nie może przesądzać o posiadaniu nieruchomości przez przeciwników i ich poprzedników prawnych - cała przedłożona dokumentacja bowiem dotyczy okresu sprzed kilku lat wstecz, po wskazywanej przez wnioskodawców dacie z jaką miało dojść do zasiedzenia nieruchomości;

II.  naruszenie przepisów postępowania, które mogło mieć istotny wpływ na ostateczny wynik sprawy, a mianowicie:

a)  naruszenie art. 233 § 1 k.p.c. - poprzez dowolną, a nie swobodną ocenę dowodów, sprzeczną z zasadami logiki, wskazań wiedzy i doświadczenia życiowego, polegające, w szczególności, na:



nieuwzględnieniu, w najmniejszym nawet stopniu przez Sąd I Instancji i przy tym całkowitym pominięciu złożonego do akt niniejszego postępowania dokumentu (mimo formalnie zaliczenia go w poczet materiału dowodowego) w postaci oświadczenia J. K. (2) z dnia 02 marca 2016 roku, sporządzonego na potrzeby postępowania w sprawie o zasiedzenie prowadzonego przez Sąd Rejonowy Poznań- Stare Miasto w Poznaniu, I Ns 2144/13, w sytuacji gdy treść tego dokumentu, pochodzącego bezpośrednio od poprzedniego właściciela spornej nieruchomości, jak i również dokumentu, w oparciu o który tut. Sąd w tamtejszym postępowaniu orzekł o zasiedzeniu nieruchomości jednoznacznie wskazująca na fakt braku użytkowania działki oznaczonej numerem (...) przez J. K. (2) (teren rekreacyjny dla mojej działki znajduje się na południe od domu na działkach nr (...)), winna zostać przez Sąd w sposób bezwzględny uwzględniona w toku ustalania okoliczności stanu faktycznego sprawy, a dotyczących, w szczególności, daty wejścia posiadanie wnioskodawców (i ich poprzedników prawnych), i dalej, rozpoczęcia biegu zasiedzenia nieruchomości;



całkowitym i nieuzasadnionym pominięciu przez Sąd I Instancji treści prawomocnego postanowienia Sądu Rejonowego Poznań-Stare Miasto w Poznaniu, I Wydział Cywilny z dnia 10 października 2016 roku, wydanego w sprawie prowadzonej pod sygnaturą akt I Ns 632/16, a także treści uzasadnienia rzeczowego uzasadnienia, w sytuacji gdyż poczynionych tam przez Sąd ustaleń wskazanych w uzasadnieniu jednoznacznie wynika, iż sporna na ten moment działka stanowi funkcjonalną całość z nieruchomościami co do których dotychczasowo stwierdzono już zasiedzenie, i znajdujących się w posiadaniu wnioskodawców, nieogrodzona od działki numer (...), a w konsekwencji była w posiadaniu wnioskodawców w tym samym okresie, co winno przesądzać już spełnieniu wszystkich przesłanek uzasadniających uwzględnienie wniosku j/w;



całkowitym pominięciu przez Sąd I Instancji przedłożonego przez wnioskodawców wraz z pismem inicjującym postępowanie w niniejszej sprawie dokumentu w postaci opinii biegłego sądowego z dziedziny szacowania nieruchomości, geodezji i kartografii mgr inż. J. M. z dnia 04 listopada 2014 roku, i w najmniejszym nawet stopniu się do niej nie odniesienie, w sytuacji gdy rzeczowy dokument, przedstawiający, prezentujący de facto przebieg, położenie obmurowania spornych i sąsiednich nieruchomości, jak również stan zagospodarowania działki będącej przedmiotem niniejszego postępowania (co umożliwiłoby Sądowi weryfikację tak zeznań świadków, jak i stanu posiadania spornej na ten moment działki), winien zostać przez Sąd w sposób ewidentny i bezsprzeczny uwzględniony w toku wydawania rozstrzygnięcia w niniejszej sprawie;



chybionym przez Sąd przyjęciu, iż przedłożona przez uczestników dokumentacja, w tym potwierdzenia uiszczania podatku od nieruchomości, przesądza o faktycznym posiadaniu spornej nieruchomości przez uczestników postępowania, a nie wnioskodawców, w sytuacji gdy cała wszystkie przedłożone tak dokumenty datowane są na ostatnich kilka lat wstecz, a w konsekwencji nie mogą, jakkolwiek przesądzać, jak to się wydaje poczynił Sąd, o posiadaniu spornej nieruchomości przez poprzedników uczestników przez okres, wskazywany przez wnioskodawców, jako czas, kiedy oni korzystali z rzeczowej nieruchomości;



chybionym przez Sąd uznaniu zeznań wnioskodawcy R. K. za wiarygodne jedynie w części, a to z uwagi na, jak podał Sąd, przyznanie przez wnioskodawcę, iż w 2013 roku dowiedział się, iż właścicielem tej działki jest J. K. (2), a ponadto w okresie poprzedzającym podejrzewał, że właścicielem działki jest Miasto P., w sytuacji gdy powyższe przywołane przez Sąd okoliczności nie mogą wpływać jakkolwiek na ocenę wiarygodności zeznań wnioskodawcy, a po stronie Sądu brak przywołania jakichkolwiek innych okoliczności mogących jakkolwiek podważać ich treść;



wadliwym przyjęciu przez Sąd I Instancji, iż zeznania poprzednich właścicieli nieruchomości (jak ich określił Sąd), uznać należałoby za wiarygodne i mogące stanowić podstawę ustaleń stanu faktycznego sprawy, w szczególności co do historii posiadania spornej na ten moment nieruchomości, w sytuacji gdy zeznania wyżej wskazanych, jako wewnętrznie sprzeczne, niespójne i odmienne od okoliczności wynikających z pozostałego w sprawie materiału dowodowego, jak naj przykład zeznania A. S., uznać należy za niewiarygodne i niemogące stanowić podstawy rozstrzygnięcia w rzeczowej sprawie;



chybionym przez Sąd I Instancji uznaniu zeznań świadka G. C. (2) za niewiarygodne, i nie mogące stanowić podstawy ustalenia początkowej daty posiadania przez wnioskodawców i ich poprzedników prawnych spornej nieruchomości, tj. działki numer (...), w sytuacji gdy świadek G. C., jako bezpośredni i długoletni sąsiad wnioskodawców, posiadający w konsekwencji bezpośrednią i szczegółową wiedzę co do sposobu zagospodarowania i wykonywania prawa własności w zakresie działki oznaczonej numerem (...), winna zostać przez Sąd w sposób kompletny, jako wiarygodna, uwzględniona w toku wydawania rozstrzygnięcia w sprawie; (samo zaś pomylenie, jak uznał Sąd, adresu nieruchomości nie wystąpiło po stronie i z inicjatywy świadka, i nie może przesądzać o braku wiarygodności świadka - adres S. 1, o jaki zapytywał Sąd świadka znajduje się de facto kilkaset metrów od działki będącej przedmiotem niniejszego postępowania, a w konsekwencji świadek mógł nie mieć wiedzy o rzeczowej działce, co nie może przesądzać o jego wiarygodności, interwencja pełnomocnika wnoszącego o okazanie świadkowi mapy w trakcie przesłuchania pozwoliła dopiero na zweryfikowanie pojawiającego się nieporozumienia w trakcie zeznań; Błąd pojawił się w pytaniu do świadka i stąd pierwsza część wypowiedzi dotyczyła innej, nieznanej mu nieruchomości, zgodnej z pytaniem - świadek bowiem ściśle odpowiadał na pytania Sądu.);



całkowitym w zasadzie pominięciu przez Sąd I Instancji i nieuwzględnieniu w zasadzie w najmniejszym nawet stopniu przy dokonywaniu ustaleń okoliczności stanu faktycznego rzeczowej sprawy treści zeznań świadków I. W. i Z. S. i to mimo uznania zeznań wyżej wskazanych za wiarygodne, w sytuacji gdy z treści zeznań wskazanych świadków, będących bezpośrednimi świadkami zdarzenia - tj. długoletnimi sąsiadami posiadającymi bieżącą i szczegółową wiedzę co do sposobu gospodarowania sporną nieruchomością, i przy tym bezinteresownych, niezainteresowanych jakkolwiek wynikiem toczącego się postępowania, w sposób jednoznaczny i ewidentny wynika, iż działka numer (...) znajdowała się w posiadaniu najpierw Państwa J., a kolejno Państwa K., a nie poprzedników uczestników postępowania, i to przez okres ponad 30 lat, a w konsekwencji po stronie wnioskodawców zaistniały przesłanki uzasadniające zasiedzenie;

b)  naruszenie przepisów art. 327 ¹ §1 k.p.c. konstytuujących elementy konieczne sporządzanych przez Sąd uzasadnień wydawanych orzeczeń, poprzez w szczególności, lakoniczne, fragmentaryczne i znacznie ograniczone ustalenie stanu faktycznego sprawy, wyciąganie sprzecznych i niespójnych jednocześnie wniosków oraz twierdzeń przez Sąd, niewskazanie przyczyn odmowy wiarygodności i mocy dowodowej pr2ywołanym w toku procesu faktom, nieprzywołanie dowodów, na jakich Sąd oparł się wydając rozstrzygnięcie w sprawie oraz przyczyn, dla których pozostałym dowodom odmówił wiarygodności, jak również niewyjaśnienie w sposób dostateczny podstawy prawnej wyroku.

Podnosząc powyższe zarzuty, apelujący wnieśli o zmianę zaskarżonego niniejszym pismem postanowienia Sądu Rejonowego Poznań- Grunwald i Jeżyce w Poznaniu, IX Wydział Cywilny z dnia 10 czerwca 2022 roku, wydanego w sprawie prowadzonej pod sygnaturą akt IX Ns 726/20, w całości poprzez:

a)  stwierdzenie, iż wnioskodawcy J. K. (1) i R. K. nabyli z dniem 01 października 2005 roku przez zasiedzenie, prawo własności nieruchomości gruntowej położonej w P. przy ulicy (...), działka numer (...), o powierzchni 0,0043 ha, dla której Sąd Rejonowy (...) w P., (...) prowadzi Księgę Wieczystą o numerze (...), do współwłasności, w następujących częściach:



J. K. (1) – w ¾ części;



R. K. - w ¼ części;

Nadto, wnieśli o zasądzenie od uczestników postępowania na rzecz każdego z wnioskodawców kosztów postępowania sądowego, w tym, kosztów zastępstwa procesowego, według norm przepisanych, za obie instancje, w całości, wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia uprawomocnienia się orzeczenia w niniejszej sprawie, ewentualnie w razie nieuwzględnienia wniosku pełnomocnika wnioskodawców określonego w punkcie 1. i zaistnienia przesłanek ustawowych, wnieśli o uchylenie zaskarżonego niniejszym pismem postanowienia Sądu Rejonowego Poznań- Grunwald i Jeżyce w Poznaniu, IX Wydział Cywilny z dnia 10 czerwca 2022 roku, wydanego w sprawie prowadzonej pod sygnaturą akt IX Ns 720/20, w całości, i przekazanie sprawy w tym zakresie do ponownego rozpoznania Sądowi I Instancji.

Jednocześnie apelujący na podstawie art. 368 § 1 pkt. 4 k.p.c. w zw. z art. 278 § 1 k.p.c., wnieśli o dopuszczenie i przeprowadzenie dowodu z akt sprawy prowadzonej przez Sąd Rejonowy Poznań - Grunwald i Jeżyce w Poznaniu, I Wydział Cywilny, sygnatura akt I Ns 2144/13-w tym, w szczególności protokołu z rozprawy przeprowadzonej w dniu 25 marca 2014 roku (którego kopie przedkładam w załączeniu) - na okoliczności wskazane w treści rzeczowego dokumentu, w tym w szczególności na fakt braku użytkowania działki numer (...) przez J. K. (2).

W odpowiedzi na apelację, uczestnicy postępowania wnieśli o jej oddalenie w całości, oraz o zasądzenie od wnioskodawców na rzecz każdego z uczestników kosztów postępowania apelacyjnego, w tym kosztów zastępstwa procesowego, wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia uprawomocnienia się wyroku. Jednocześnie wnieśli o pominięcie zgłoszonego przez wnioskodawców wniosku o przeprowadzenie dowodu zawnioskowanego w ich apelacji., a to z uwagi, że skarżący mogli złożyć wniosek o dopuszczenie i przeprowadzenie tego dowodu już przed Sądem I instancji, a nie wykazali w sposób dostateczny, że potrzeba powołania tego dowodu powstała na późniejszym etapie.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja wnioskodawców okazała się bezzasadna.

Sąd Rejonowy przeprowadził należycie postępowanie dowodowe i dokonał prawidłowe ustalenia faktyczne. Sąd Okręgowy w całości akceptuje te ustalenia i przyjmuje za własne. Dokonana przez Sąd Rejonowy ocena prawna, także zasługuje na aprobatę. W ocenie Sądu odwoławczego orzeczenie Sądu Rejonowego, oddalające wniosek o zasiedzenie nieruchomości gruntowej położonej w P., gm. P., powiat (...), przy ulicy (...), oznaczonej jako działka nr (...), dla której Sąd Rejonowy (...)w P., (...) prowadzi Księgę Wieczystą o nr (...) do współwłasności – J. K. (1) w ¾ części oraz R. K. w ¼ części, odpowiada prawu .

Na wstępie należy wskazać, że Sąd Okręgowy pominął wniosek dowodowy zgłoszony w apelacji wnioskodawców jako spóźniony, albowiem skarżący mogli złożyć wniosek o przeprowadzenie tego dowodu już przed Sądem I instancji (podstawa art. 381 k.p.c.).

Zarzuty sformułowane w apelacji wnioskodawców nie mogły doprowadzić do zmiany zaskarżonego rozstrzygnięcia. Wnioskodawcy, pomimo spoczywającego na nich w tym zakresie ciężaru, nie wykazali zasadności wniosku o stwierdzenie nabycia własności nieruchomości przez zasiedzenie.

Nieuzasadniony jest zarzut dotyczący sprzeczności dokonanych przez Sąd Rejonowy ustaleń faktycznych z zebranym w sprawie materiale dowodowym.

Błąd lub sprzeczność istotnych ustaleń Sądu z treścią zebranego materiału dowodowego zachodzi wówczas, gdy z materiału zgromadzonego przez Sąd w toku postępowania nie da się dojść w sposób logiczny do wyprowadzonej przez Sąd konkluzji. Błąd lub sprzeczność musi dotyczyć ustaleń istotnych, mogących mieć wpływ na wynik sprawy. Strona powołująca się na błąd lub sprzeczność istotnych ustaleń z zebranym materiałem dowodowym w sprawie, musi wykazać przy tym, w czym się tych uchybień dopatruje i dlaczego mogły one mieć wpływ na wynik sprawy. Nie zachodzi natomiast błąd lub sprzeczność jeżeli ustalenia faktyczne są identyczne z częścią zebranego materiału dowodowego, a Sąd w sposób prawidłowy wyjaśnił dlaczego ustalenia te oparł tylko na części materiału.

Sąd Okręgowy nie dopatruje się błędu ani sprzeczności ustaleń Sądu I instancji z zebranym materiałem dowodowym, a zarzut ten ma charakter polemiczny z wywodami Sądu I instancji.

Poczynione przez Sąd Rejonowy ustalenia faktyczne korespondują ze zgromadzonym w sprawie materiałem dowodowym i jednocześnie nie przekraczają wyznaczonych normą art. 233 § 1 k.p.c. granic swobodnej oceny dowodów. Zgodnie bowiem z zasadą swobodnej oceny dowodów wyrażoną w art. 233 § 1 k.p.c. Sąd ocenia wiarygodność i moc dowodów według własnego przekonania, na podstawie wszechstronnego rozważenia materiału dowodowego, a zatem jak podkreśla się w orzecznictwie z uwzględnieniem wszystkich dowodów przeprowadzonych w postępowaniu, jak również wszystkich okoliczności towarzyszących przeprowadzeniu poszczególnych dowodów mających znaczenie dla oceny ich mocy i wiarygodności. Fakt, że przedstawione przez skarżącego dowody zostały cenione niezgodnie z jego intencją, nie oznacza naruszenia art. 233 § 1 k.p.c..

Sąd Okręgowy nie podzielił zatem podniesionego w apelacji zarzutu dotyczącego naruszenia art. 233 § 1 k.p.c., które miałoby skutkować wadliwością wydanego postanowienia. Sąd Rejonowy ocenił zgromadzony materiał dowodowy, wskazując, które dowody stanowiły podstawę wydanego rozstrzygnięcia, a wywód przedstawiony w tym zakresie jest przekonywujący i nie można tu mówić o dowolnym czy wybiórczym traktowaniu dowodów. W ramach tego zarzutu apelujący powoływali się w pierwszej kolejności na nieuwzględnienie przez Sąd Rejonowy znaczenia treści oświadczenia J. K. (2) z dnia 2 marca 2015 r. sporządzonego na potrzeby postępowania w sprawie o zasiedzenie prowadzonego przez Sąd Rejonowy Poznań – Stare Miasto w Poznaniu, I Ns 2144/13, a w którym to J. K. (2) wskazując działki, na których znajduje się jego teren rekreacyjny pominął działkę o nr (...), co świadczyć miało zdaniem apelujących w szczególności o tym, iż wnioskodawcy weszli w posiadanie spornej działki znaczniej wcześniej, niż ustalił to Sąd I instancji. Następnie, apelujący zarzucili nieuwzględnienie przy dokonywaniu ustaleń faktycznych zeznań świadków G. C. (2), I. W. i Z. S. w zakresie dotyczącym posiadania przez poprzedników prawnych wnioskodawców przedmiotowej nieruchomości przez okres ponad 30 lat, a także niewłaściwą ocenę zeznań wnioskodawcy i poprzednich właścicieli nieruchomości.

Trzeba wskazać, że Sąd Rejonowy dokonał należyta ocenę zgromadzonego materiału dowodowego, nie tylko w zakresie dowodów z zeznań wskazanych świadków ale też w zakresie dowodów w postaci zeznań wnioskodawców i uczestników postępowania. Zastrzeżeń nie budzi dokonana przez Sąd Rejonowy ocena zeznań wnioskodawcy R. K..

Nadto, w ocenie Sądu Okręgowego, istotnego znaczenia dla rozstrzygnięcia niniejszej sprawy nie może mieć treść orzeczenia Sądu Rejonowego Poznań - Stare Miasto w Poznaniu wydanego w sprawie I Ns 632/16, a tym bardziej treść uzasadnienia tego orzeczenia. Przedmiotowe postanowienie dotyczyło stwierdzenia nabycia przez zasiedzenie prawa własności innych nieruchomości. Podobnie należy ocenić treść powołanego w apelacji dokumentu w postaci opinii biegłego, sporządzonej na potrzeby innego postępowania i odnoszącej się do stanu nieruchomości istniejącego w chwili sporządzania opinii.

Wnioskodawcy dążyli do wykazania, że nieruchomość gruntowa zapisana w KW (...) w skład której wchodzi działka oznaczona numerem (...) była i jest użytkowana wyłącznie przez nich i przez ich poprzedników prawnych – rodzinę J. oraz K. i to nieprzerwanie od lat 60 – tych. W ocenie wnioskodawców sporna nieruchomość stanowiła integralną i funkcjonalną użytkowanego przez nich ogrodu, związanego z prawem własności nieruchomości położonej przy ulicy (...). Zarazem wnioskodawcy wskazali, że ogrodzenia działek przebiegały w różny sposób na przestrzeni lat, jednak nigdy nie oddzielały działki (...) od ogrodu rodziny J. i K..

Należy wskazać, że do nabycia własności nieruchomości przez zasiedzenie może prowadzić wyłącznie posiadanie samoistne, które zasadza się na faktycznej możliwości władania rzeczą w taki sposób i w takim zakresie, w jakim uprawniony jest do tego właściciel. Z posiadaniem związane są trzy domniemania: posiadania samoistnego (art. 339 k.c.), ciągłości (art. 340 k.c.) i zgodności posiadania z prawem (art. 341 k.c.). Konsekwencją domniemania wynikającego z art. 339 k.c. jest to, że władającego rzeczą, który z faktu tego wyprowadza określone skutki prawne (np. wynikające z art. 172 k.c.) obciąża jedynie ciężar dowodu w zakresie faktu władania rzeczą. W razie wykazania tego faktu ma w stosunku do niego zastosowanie – wynikające z art. 339 k.c. – domniemanie samoistnego posiadania rzeczy, będącej przedmiotem faktycznego władztwa. W konsekwencji w postępowaniu dotyczącym stwierdzenia nabycia własności rzeczy przez zasiedzenie na podstawie art. 172 k.c. nie musi on wykazywać innych faktów potwierdzających wolę posiadania rzeczy jak właściciel (animus rem sibi habendi) jako elementu świadczącego o samoistnym charakterze posiadania rzeczy w rozumieniu art. 336 k.c. W rezultacie dochodzi do odwrócenia ciężaru dowodu w ten sposób, że to osoba kwestionująca samoistny charakter posiadania rzeczy przez osobę, która nią włada musi wykazać okoliczności podważające taki charakter posiadania przez nią rzeczy (postanowienia Sądu Najwyższego: z 29 maja 2014 roku V CSK 386/13 nie publ.: LEX nr 1491140 i z 8 maja 2015 roku III CSK 323/14 nie publ.: LEX nr 1730705).

Przenosząc powyższe uwagi na grunt rozpoznawanej sprawy należy stwierdzić, że uczestnicy postępowania zdołali podważyć, zakwestionować twierdzenia wnioskodawców dotyczące nieprzerwanego długoletniego władania – samoistnego posiadania spornej nieruchomości, mającego prowadzić do nabycia prawa własności na skutek zasiedzenia przez wnioskodawców bądź ich poprzedników prawnych. Niewątpliwie doszło do obalenia domniemania samoistności posiadania spornej nieruchomości przed 2014 r. Uprawnionym było zatem twierdzenie Sądu Rejonowego, że przedmiotowa nieruchomość przed 2014 r. nie była w samoistnym posiadaniu wnioskodawców. Dowody zaoferowane przez uczestników postępowania doprowadziły do obalenia domniemania związanego z posiadaniem nieruchomości w spornym okresie mogącym prowadzić do zasiedzenia.

Jednym z takich dowodów był niewątpliwie dokument prywatny w postaci pisma z dnia 4 maja 2005 r., zawierającego zlecenie wykonania betonowych fundamentów zaprojektowanej wiaty ogrodowej, wycięcia krzewów owocowych, i wyrównania terenu na nieruchomości będącej przedmiotem niniejszego postępowania. Zlecenie zostało złożone przez ówczesnego właściciela przedmiotowej nieruchomości J. K. (2) i przyjęte do realizacji przez inż. H. R.. Miało to związek z powziętym przez J. K. (2) zamiarem posadowienia na nieruchomości stanowiącej działkę nr (...) wiaty (dokumenty na k. 322-326 akt). Ponadto z dokumentu z dnia 26 listopada 1999 r. w postaci decyzji Dyrektora Zarządu (...) (...) w P. (k. 163 akt) wynika, że J. i J. K. (4) złożyli w dniu 5 stycznia 1999 r. wniosek dotyczący przekształcenia prawa użytkowania wieczystego ustanowionego na nieruchomości stanowiącej własność Miasta P., oznaczonej geodezyjnie jako działka nr (...) w prawo własności. Z treści decyzji wynika, że prawo użytkowania wieczystego omawianej nieruchomości zostało ustanowione w dniu 13 czerwca 1986 r. na rzecz J. i J. K. (4). Uczestnicy wykazali również, że ich poprzednicy prawni uiszczali podatek od przedmiotowej nieruchomości (decyzje dotyczące wymiaru podatku od nieruchomości w latach 2010 – 2018 k. 155 – 162; upomnienie nr (...) i potwierdzenie przelewu na kwotę 150,40 zł - k. 178 i 179). Nie sposób zatem zgodzić się z twierdzeniem apelujących, że J. K. (2) nie korzystał nigdy z przedmiotowej nieruchomości. Wprawdzie w przywołanej w apelacji treści wiadomości e-mail z 18 czerwca 2020 r. A. i R. K. stwierdzili, że działka (...) była użytkowana przez rodzinę J. i K. w dobrej wierze, nie może to jednak, zważywszy na całokształt zgromadzonego materiału dowodowego stanowić dowodu pozwalającego na ustalenie, że nieruchomość pozostawała przez 30 lat w samoistnym posiadaniu wyłącznie rodziny J. i K..

Nadto prawidłowe jest ustalenie, poczynione na podstawie w pełni wiarygodnych zeznań A. S., J. K. (3) i M. K. co do tego, że przedmiotowa nieruchomość przez wiele lat podobnie jak nieruchomości sąsiednie nie była ogrodzona i stanowiła wspólną przestrzeń ogrodu. Wobec treści sformułowanych w apelacji zarzutów naruszenia prawa procesowego należy podkreślić, że Sąd Rejonowy dokonał należytą ocenę dowodów w postaci zeznań wskazanych świadków. Jak słusznie zauważył Sąd Rejonowy, przywołani świadkowie złożyli zeznania, które korespondowały z pozostałym materiałem dowodowym, nadto cechowały się dużą szczegółowością, spójnością i pozwalały w pełni odtworzyć stan faktyczny sprawy. Świadkowie byli wprawdzie spokrewnieni z poprzednikami prawnymi, albowiem A. S. i J. K. (3) byli dziećmi J. K. (2), z kolei M. K. jest żoną J. K. (3), nie może to jednak przyczyniać się do negatywnej ocenę tych zeznań. Wobec nabycia własności przedmiotowej nieruchomości przez uczestników postępowania nie można twierdzić, że wskazani świadkowie są zainteresowani wynikiem postępowania.

Sąd Rejonowy nie uchybił przepisom postępowania odmawiając w części wiarygodności zaoferowanym przez wnioskodawców dowodom z zeznań świadków Z. S., I. W., czy też G. C. (2). Po pierwsze, przywołani świadkowie byli jedynie właścicielami sąsiadujących nieruchomości i rzeczywiście z treści ich zeznań wynikało, że nie mieli pełnej wiedzy na temat użytkowania i posiadania nieruchomości obejmującej działkę nr (...) przez poprzedników prawnych wnioskodawców. Zważywszy na to, że poszczególne, sąsiadujące ze sobą wyodrębnione geodezyjnie działki (np. działki nr (...)) przez wiele lat nie były ogrodzone, stanowiły wspólną przestrzeń ogrodu, trudno uznać, że świadkowie ci mieli szczegółową wiedzę co do tego, jaką konkretnie działkę użytkowali poprzednicy prawni wnioskodawców. Dodatkowo, co słusznie zauważył Sąd Rejonowy, świadkowie I. W. i Z. S., którzy swoje zeznania złożyli na piśmie wprost przyznali, że prowadzili z wnioskodawcą rozmowy na temat przedmiotowej sprawy, choćby z tego powodu ich zeznania należało potraktować z dużą dozą ostrożności.

O ile więc, przedmiotowa nieruchomość nie była w szczególny sposób wyodrębniona/ odgrodzona od pozostałych sąsiadujących z nią działek ewidencyjnych i przez wiele stanowiła funkcjonalną całość z sąsiadującymi nieruchomościami składającymi się z działek o numerach geodezyjnych (...), których to prawo własności wnioskodawcy nabyli przez zasiedzenie na mocy postanowienia Sądu Rejonowego Poznań – Grunwald i Jeżyce w Poznaniu z dnia 10 października 2019 r., sygn. akt I Ns 632/19, to nie może to prowadzić do samoistnego wniosku, że wnioskodawcy nabyli przez zasiedzenie również prawo własności tej nieruchomości. Zaoferowany przez uczestników postępowania materiał dowodowy dał podstawy do ustalenia, że ich poprzednik prawny J. K. (2) wraz z żoną a później samodzielnie wykonywał uprawnienia związane z przysługującym mu prawem własności. Wprawdzie wnioskodawcy i ich poprzednicy prawni, choćby z racji braku ogrodzenia i dobrych relacji sąsiedzkich również mogli korzystać z przedmiotowej nieruchomości jednak czynili to za zgodą tabularnego właściciela nieruchomości. Jak słusznie ustalił Sąd Rejonowy, w oparciu o zaoferowany przez zainteresowanych materiał dowodowy, przedmiotowe posiadanie mogło przekształcić się w posiadanie samoistne dopiero po wykonaniu ogrodzenia co miało miejsce po 2010 roku. Powyższej oceny nie może zmienić treść dokumentu w postaci oświadczenia J. K. (2) z dnia 2 marca 2016 r. sporządzonego na potrzeby postępowania w sprawie o zasiedzenie prowadzonego przez Sąd Rejonowy Poznań – Stare Miasto w Poznaniu, I Ns 2144/13 w treści którego nie wymieniono działki nr (...) jako wchodzącej w skład tzw. terenu rekreacyjnego związanego z posiadaną nieruchomością. Zważywszy na całokształt zgromadzonego materiału dowodowego nie można wyprowadzić oczekiwanego przez apelujących wniosku, że J. K. (2) w ogóle nie korzystał z przedmiotowej nieruchomości a tym bardziej, że nie korzystał z niej w okresie niezbędnym do nabycia przez wnioskodawców własności tej nieruchomości przez zasiedzenie. Należy jeszcze raz przypomnieć, że wnioskodawca uiszczał podatki od nieruchomości, doprowadził do przekształcenia prawa użytkowania wieczystego we własność, a w 2005 r. podjął starania w celu wzniesienie na przedmiotowej nieruchomości altany.

W kontekście powyższych rozważań wskazać należy, że wyniki przeprowadzonego przez Sąd I instancji postępowania dowodowego świadczą o tym, że domniemanie samoistnego posiadania przez wnioskodawców i ich poprzedników prawnych nieruchomości oznaczonej jako działka nr (...) to zostało obalone. Posiadanie samoistne to władztwo nad rzeczą z wyłączeniem innych osób i niezależne od wyraźnej lub dorozumianej zgody innej osoby, w tym w szczególności niezależne od zgody i woli właściciela. Każdy posiadacz samoistny obejmuje rzecz w posiadanie dlatego, że z przyczyn usprawiedliwionych, uważa się za właściciela albo dlatego, że chce rzeczą władać dla siebie, jak właściciel, chociaż wie, że nie jest właścicielem (m.in. orzeczenie Sądu Najwyższego z dnia 5 grudnia 2007 r. I CSK 300/07, OSNC -ZD 2008/3/91). Z materiału dowodowego wynika, że posiadanie nieruchomości objętej wnioskiem przynajmniej do 2014 r. było posiadaniem zależnym, albo co najwyżej współposiadaniem, które nie mogło doprowadzić do nabycia prawa własności nieruchomości przez zasiedzenie w sposób i w zakresie wskazanym we wniosku. W orzecznictwie wskazuje się (postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 4 kwietnia 2012 r., I CSK 360/11 LEX nr 1164722), że dla oceny rodzaju posiadania ma znaczenie, czy posiadacz objął rzecz w posiadanie z woli właściciela i na zasadach przez niego określonych, czy też niezależnie od woli właściciela, lub nawet wbrew jego woli czy świadomości. Objęcie rzeczy w posiadanie za zgodą właściciela, nawet tylko dorozumianą, i posiadanie jej w zakresie przez właściciela określonym lub tolerowanym, świadczy z reguły o posiadaniu zależnym, choćby posiadacza z właścicielem nie łączył żaden stosunek prawny. Posiadacz włada wtedy rzeczą „jak" osoba mająca prawo, z którym łączy się określone władztwo nad rzeczą i zgodnie z art. 336 k.c. jest posiadaczem zależnym. Posiadanie samoistne to władztwo nad rzeczą z wyłączeniem innych osób i niezależnie od wyraźnej lub dorozumianej zgody innej osoby, w szczególności niezależne od zgody i woli właścicieli. W przypadku opierania swojego posiadania na zgodzie innego podmiotu – właściciela - brak jest elementu subiektywnego, tj. woli wykonywania władztwa nad rzeczą zbieżnego z tą cechą u właściciela. W niniejszej sprawie wnioskodawcy, jak i ich poprzednicy prawni nawet jeśli korzystali z działki o nr (...) to niewątpliwie wiedzieli, że działka ta nie stanowi ich własności. Z zeznań wnioskodawcy R. K. wynika, że do 2013 r. był przekonany, że przedmiotowa nieruchomość stanowi własność Miasta P., wówczas dowiedział się, że prawo własności przysługuje J. K. (2). Nadto należy przyjąć, że wnioskodawcy korzystali ze spornej nieruchomości za zgodą jej właściciela. W punkcie Ic apelacji wnioskodawcy zdają się to potwierdzać, wskazując, że działka (...) oraz ¾ działki (...) znajdowała się za zgodą J. K. (2) i jego rodziny na ogrodzonym terenie wnioskodawców. Uznając, za dopuszczalne ustalenie, że posiadanie zależne przekształciło się w samoistne, nie mógł jeszcze upłynąć okres 30 lat potrzebny do zasiedzenia własności spornej nieruchomości.

Nadto nie można podzielić argumentacji apelującego, że skoro działka (...) stanowiła funkcjonalną całość z działkami (...) i nie były one przez wiele lat odgrodzone, a pozostałe zostały nabyte przez wnioskodawców w drodze zasiedzenia, to ewidentnym i bezsprzecznym winno być, iż co do działki numer (...) będącej przedmiotem niniejszego postępowania również zaistniały wszystkie przesłanki uzasadniające jej zasiedzenie.

Nietrafny okazał się również zarzut naruszenia art. 327 ¹ § 1 k.p.c. Konstruowanie zarzutów związanych z wadliwością uzasadnienia nie jest właściwą płaszczyzną do podważania ustaleń faktycznych i ocen prawnych, które legły u podstaw rozstrzygnięcia, zaś sam zarzut naruszenia art. 327 ¹ § 1 k.p.c. może być uzasadniony tylko wówczas, gdy kwestionowane uzasadnienie wyroku nie zawiera wszystkich elementów określonych w tym przepisie, a braki w tym zakresie są tak istotne, że zaskarżone orzeczenie nie poddaje się kontroli apelacyjnej co do przyczyn faktycznych i prawnych, które legły u jego podstaw. W przedmiotowej sprawie w żadnym przypadku nie jest możliwe uznanie, że Sąd Rejonowy sporządził uzasadnienie wyroku w sposób nieodpowiadający wymogom omawianej regulacji. Sąd ten, wbrew twierdzeniom apelujących, dokonał oceny zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego w sposób szczegółowy wskazując, z jakich przyczyn określonym dowodom dał wiarę, a z jakich wiary tej odmówił. W dalszej kolejności w uzasadnieniu wyroku zaprezentowane zostały ustalenia faktyczne z odwołaniem się do treści dowodów stanowiących ich podstawę. Wreszcie Sąd Rejonowy w sposób precyzyjny wskazał na normy prawa materialnego znajdujące zastosowanie w niniejszej sprawie, przedstawił wypracowaną w orzecznictwie ich interpretację i w końcu przeprowadził proces subsumcji, dając mu wyraz w pisemnych motywach. Uzasadnienie zawiera więc wszystkie elementy konstrukcyjne wskazane art. 327 ¹ § 1 k.p.c. Pozwala ono w pełni poznać motywy, którymi kierował się Sąd wydając rozstrzygnięcie, tym samym zarzut naruszenia prawa procesowego okazał się chybiony.

Uznając zatem zarzuty naruszenia prawa procesowego za nieuzasadnione, wobec braku podstaw do stwierdzenia naruszenia prawa materialnego, Sąd Okręgowy na podstawie art. 385 k.p.c. w zw. z art. 13 § 2 k.p.c. oddalił wniesioną apelację.

O kosztach postępowania apelacyjnego rozstrzygnięto w myśl przepisu art. 520 § 3 k.p.c. Sprawy o stwierdzenie zasiedzenia należą to tych, w których interesy uczestników postępowania są sprzeczne (postanowienie Sądu Najwyższego z 10 października 2012 roku I CZ 65/12 nie publ.: LEX nr 1232748). Wobec powyższego uczestnikom postępowania należał się zwrot wszystkich poniesionych przed Sądem odwoławczym kosztów, obejmujących wynagrodzenie reprezentującego ich adwokata (450 zł - § 2 ust. 4 w zw. z § 5 ust. 1 i § 10 ust. 2 pkt 1 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 22 października 2015 roku w sprawie opłat za czynności adwokacie (Dz.U.2015.1800 z późn. zm.).

Alina Szymanowska