Pełny tekst orzeczenia

POSTANOWIENIE

Dnia 15 lutego 2023 r.

Sąd Apelacyjny w Poznaniu III Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

Przewodniczący: sędzia Marta Sawińska

Protokolant: Emilia Wielgus

po rozpoznaniu w dniu 15 lutego 2023 r. na posiedzeniu niejawnym

sprawy I. K.

przeciwko Prezesowi Kasy Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego Oddział (...)

w P.

o prawo do okresowej renty rolniczej z tytułu niezdolności do pracy

na skutek zażalenia I. K.

na postanowienie Sądu Okręgowego w Poznaniu

z dnia 10 listopada 2022 r. sygn. akt VII U 1503/21

postanawia:

uchylić zaskarżone postanowienie i sprawę przekazać Sądowi Okręgowemu w Poznaniu do dalszego prowadzenia.

UZASADNIENIE

Decyzją z 9 czerwca 2021 r. Prezesa Kasy Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego przyznano odwołującej I. K. rentę rolniczą z tytułu niezdolności do pracy od dnia 1 lutego 2021 r. bezterminowo.

Odwołanie od powyższej decyzji złożyła I. K. wskazując, że wnosi o przyznanie jej renty rolniczej na czas określony.

Postanowieniem z 28 września 2021 r. Sąd Okręgowy w Poznaniu postanowił przeprowadzić dowód z opinii biegłych sądowych lekarzy pulmonologa i kardiologa na okoliczność czy odwołująca jest trwale lub okresowo całkowicie niezdolna do pracy w gospodarstwie rolnym, a jeśli tak, to od kiedy oraz na jaki okres.

W opinii biegli uznali, że odwołująca jest okresowo tj. od 31 stycznia 2021 r. do końca maja 2023 r. niezdolna do pracy w gospodarstwie rolnym.

Postanowieniem z dnia 10 listopada 2022 r. Sąd Okręgowy w Poznaniu odrzucił odwołanie I. K..

W uzasadnieniu wskazał, że odwołująca nie wniosła sprzeciwu do Komisji Lekarskiej Kasy.

Sąd Okręgowy wskazał na konieczność wykorzystania drogi postępowania administracyjnego przed wniesieniem odwołania i badaniem legalności wydanej decyzji w postępowaniu sądowym. Sąd Okręgowy zacytował fragment uchwały Sądu Najwyższego z dnia 15 marca 2006 r., sygn. II UZP 17/05, gdzie stwierdzono, że na podstawie art. 477 ⁹ § 3 ¹ k.p.c. Sąd odrzuca odwołanie, w którym ubezpieczony podnosi wyłącznie zarzuty przeciwko orzeczeniu lekarza orzecznika ZUS w kwestiach określonych w art. 14 ust. 1 pkt 1-5 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (tekst jedn.: Dz. U. z 2004 r. Nr 39, poz. 353 z późn. zm.). Sąd Okręgowy podał, że w pełni zgadza się z orzeczeniem, dlatego też odwołanie I. K. należało odrzucić.

Zażalenie na postanowienie z 10 listopada 2022 r. złożyła odwołująca I. K. wskazując, że nie otrzymała od organu rentowego opinii Lekarza Rzeczoznawcy Kasy z pouczeniem, a o tym że uznano ją za osobę całkowicie niezdolną do pracy w gospodarstwie rolnym dowiedziała się z decyzji przyznającej jej rentę. Podniosła, że pomimo, iż biegli sądowi w opinii uznali, że jest ona niezdolna do pracy w gospodarstwie rolnym okresowo tj. od 31 stycznia 2021 r. do końca maja 2023 r., i ani odwołująca ani organ rentowy nie kwestionowali opinii, Sąd Okręgowy nie rozpoznał sprawy merytorycznie, tylko odrzucił odwołanie z przyczyn formalnych.

Wskazując na powyższe odwołująca wniosła o rozpoznanie istoty sprawy i przyznanie odwołującej renty na czas określony (na czas niezdolności do pracy wskazany przez ww. biegłych sądowych).

Organ rentowy nie złożył odpowiedzi na zażalenie odwołującej.

Sąd Apelacyjny zważył co następuje:

Zażalenie odwołującej okazało się zasadne i zasługiwało na uwzględnienie.

Zgodnie z treścią art. 477 ⁹ § 1 k.p.c. odwołania od decyzji organów rentowych wnosi się na piśmie do organu, który wydał decyzję lub do protokołu sporządzonego przez ten organ, w terminie miesiąca od dnia doręczenia odpisu decyzji.

Zgodnie z art. 477 ⁹ § 3 ¹ k.p.c. sąd odrzuci odwołanie w sprawie o świadczenie z ubezpieczeń społecznych, do którego prawo jest uzależnione od stwierdzenia niezdolności do pracy lub niezdolności do samodzielnej egzystencji, a podstawę do wydania decyzji stanowi orzeczenie lekarza orzecznika Zakładu Ubezpieczeń Społecznych, jeżeli osoba zainteresowana nie wniosła sprzeciwu od tego orzeczenia do komisji lekarskiej Zakładu Ubezpieczeń Społecznych i odwołanie jest oparte wyłącznie na zarzutach dotyczących tego orzeczenia. Przepis stosuje się odpowiednio do rent rolniczych.

Istotą omawianego postępowania w zakresie przyznania prawa do renty, jest ustalenie faktów związanych z niezdolnością do pracy. Jeśli więc wnioskodawca, wobec którego wydano orzeczenie lekarskie, nie wnosi sprzeciwu, to nie sposób przyjąć, że dopuszczalne jest jej kwestionowanie dopiero w późniejszym postępowaniu odwoławczym przed Sądem. Niewniesienie sprzeciwu od orzeczenia lekarza orzecznika oznacza bowiem, że wnioskodawca zgadza się, iż wszystkie stwierdzenia w nim zawarte są prawdziwe. Tym samym proces ustalania okoliczności faktycznych, mających znaczenie dla nabycia prawa do renty zostaje zakończony.

Sąd Apelacyjny wskazuje w tym miejscu, że przedmiotowy przepis usankcjonował konieczność wykorzystania drogi postępowania administracyjnego, przed wniesieniem odwołania i badaniem legalności wydanej decyzji w postępowaniu sądowym. Sąd Apelacyjny wskazuje w tym miejscu na uchwałę Sądu Najwyższego z dnia 15 marca 2006 r., sygn. II UZP 17/05, gdzie stwierdzono, że na podstawie art. 477 ⁹ § 3 ¹ k.p.c. Sąd odrzuca odwołanie, w którym ubezpieczony podnosi wyłącznie zarzuty przeciwko orzeczeniu lekarza orzecznika ZUS w kwestiach określonych w art. 14 ust. 1 pkt 1-5 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (tekst jedn.: Dz. U. z 2004 r. Nr 39, poz. 353 z późn. zm.). Sąd Apelacyjny w pełni zgadza się z orzeczeniem, natomiast w okolicznościach niniejszej sprawy należało wydać rozstrzygnięcie merytoryczne.

Bezspornym jest, że odwołująca w ogóle nie złożyła sprzeciwu od orzeczenia Lekarza Rzeczoznawcy Kasy, z kolei jak podniosła w toku postępowania, nie otrzymała od organu rentowego tej opinii ani też pouczenia, a o treści opinii dowiedziała się dopiero w momencie otrzymania decyzji przyznającej jej prawo do renty (uznano za niezdolną do pracy w gospodarstwie rolnym bezterminowo). Organ rentowy w postępowaniu przez Sądem I instancji nie zdołał wykazać, że opinia Lekarza Rzeczoznawcy Kasy wraz z pouczeniem (m.in. o możliwości wniesienia sprzeciwu) została odwołującej faktycznie dostarczona - brak jest na to dowodów. Zatem Sąd Okręgowy winien był po otrzymaniu odwołania niezwłocznie zwrócić akta sprawy do Kasy Rolniczej, by organ rentowy dalej toczył postępowanie tj. by dostarczył odwołującej opinię Lekarza Rzeczoznawcy z pouczeniem. Sąd Okręgowy w niniejszej sprawie natomiast przeprowadził dowód z opinii biegłych sądowych - lekarzy pulmonologa i kardiologa na okoliczność czy odwołująca jest trwale lub okresowo całkowicie niezdolna do pracy w gospodarstwie rolnym, a jeśli tak, to od kiedy oraz na jaki okres, a biegli w opinii uznali, że odwołująca jest okresowo tj. od 31 stycznia 2021 r. do końca maja 2023 r. niezdolna do pracy w gospodarstwie rolnym. Powyższa opinia nie została zakwestionowana ani przez odwołującą ani przez organ rentowy. Niezrozumiałym jest zachowanie Sądu Okręgowego, który mimo przeprowadzenia postępowania dowodowego (niekwestionowanej opinii biegłych) i ustalenia wszystkich niezbędnych okoliczności (w tym ustalenia okresowej niezdolności do pracy w gospodarstwie rolnym przez odwołującą – zgodnie z jej odwołaniem) ostatecznie odrzucił odwołanie ze względów formalnych (bowiem odwołująca nie odwołała się od orzeczenia Lekarza Rzeczoznawcy). W uzasadnieniu zaskarżonego postanowienia Sąd Okręgowy całkowicie pominął opinię biegłych. Takie zachowanie kłóci się z zasadą ekonomiki procesowej.

Sąd Apelacyjny podaje, że zasadą jest, iż odwołanie do sądu wnosi się dopiero po wyczerpaniu całej drogi postępowania administracyjnego, natomiast w okolicznościach niniejszej sprawy zachodziła nietypowa, wyjątkowa sytuacja. Sąd Odwoławczy zaznacza, że niewyczerpanie ww. trybu tj. drogi postępowania administracyjnego nie narusza ani interesu prawnego odwołującej (gdyż chciała przyznania niezdolności do pracy w gospodarstwie rolnym na czas określony) ani interesu organu rentowego (gdyż przyznał rentę bezterminowo, a odwołująca domagała się przyznania renty na czas określony). Opinie biegłych sądowych pulmonologa i kardiologa nie kwestionowali ani odwołująca ani organ rentowy. Biegli uznali, że odwołująca jest okresowo tj. od 31 stycznia 2021 r. do końca maja 2023 r. niezdolna do pracy w gospodarstwie rolnym.

W okolicznościach powyższej sprawy Sąd Okręgowy winien był merytorycznie rozpoznać sprawę, bowiem dysponował wystarczającym materiałem dowodowym (opinią biegłego pulmonologa i kardiologa), a mimo to po przeprowadzeniu całego niezbędnego postępowania dowodowego odrzucił odwołanie ze względów formalnych.

Mając na uwadze powyższe, uznając zażalenie odwołującej za zasadne, na podstawie art. 386 § 4 k.p.c. w zw. z art. 397 § 2 k.p.c., należało uchylić zaskarżone rozstrzygnięcie i przekazać sprawę Sądowi I instancji do dalszego prowadzenia i rozpoznania.

sędzia Marta Sawińska