Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 23 lutego 2023 r.

Sąd Apelacyjny w Poznaniu III Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

Przewodniczący: sędzia Wiesława Stachowiak

Protokolant: Beata Tonak

po rozpoznaniu w dniu 23 lutego 2023 r. w Poznaniu na posiedzeniu niejawnym

sprawy J. G.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych II Oddział w P.

o dodatek pielęgnacyjny

na skutek apelacji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych II Oddział w P.

od wyroku Sądu Okręgowego w Poznaniu

z dnia 29 stycznia 2021 r. sygn. akt VIII U 310/20

oddala apelację.

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 2 stycznia 2020 r., znak (...), Zakład Ubezpieczeń Społecznych II Oddział w P., po rozpoznaniu wniosku z dnia 21 października 2019 r., odmówił J. G. prawa do dodatku pielęgnacyjnego. W uzasadnieniu decyzji organ rentowy powołał się na orzeczenie Komisji Lekarskiej ZUS z dnia 19 grudnia 2019r., która nie stwierdziła u wnioskodawczyni niezdolności do samodzielnej egzystencji.

J. G. odwołała się od powyższej decyzji, argumentując, że przeszła operację z powodu raka piersi, a następnie ich korekty, w tym korekty węzłów chłonnych. Ponadto przeszła operację kręgosłupa. Obecnie potrzebuje pomocy przy wykonywaniu podstawowych czynności dnia codziennego.

Wyrokiem z dnia 29 stycznia 2021r. w sprawie o sygn. akt VIII U 310/20, Sąd Okręgowy w Poznaniu:

1. Zmienił zaskarżoną decyzję i przyznał odwołującej J. G. prawo do dodatku pielęgnacyjnego od 1 listopada 2019 r. do 31 października 2021 r.

2. Stwierdził odpowiedzialność organu rentowego za nieustalenie ostatniej okoliczności niezbędnej do wydania decyzji.

U podstaw powołanego rozstrzygnięcia legły następujące ustalenia faktyczne i rozważania prawne:

J. G. urodziła się (...) Posiada wykształcenie w zawodzie krawcowej.

Odwołująca od 4 czerwca 2007 r. ma prawo do emerytury, a od 1 lipca 2012 r. jest uprawiona do renty rodzinnej po zmarłym mężu, na stałe.

Ponadto od 1 września 2016 r. do 31 października 2018 r. otrzymywała dodatek pielęgnacyjny.

Wyrokiem z dnia 12 czerwca 2019 r. Sąd Okręgowy w Poznaniu przyznał odwołującej dodatek pielęgnacyjny na dalszy okres, tj. od 1 listopada 2018 r. do 31 października 2019 r.

U J. G. rozpoznano stan po przebytym, oszczędzającym pierś, skojarzonym leczeniu inwazyjnego raka NST piersi lewej, z kilkuletnim przebiegiem bez nawrotu choroby nowotworowej i obecnością odległych objawów ubocznych leczenia onkologicznego.

Z w/w przyczyn odwołująca jest nadal osobą niezdolną do samodzielnej egzystencji w okresie od 1 listopada 2019 r. do 31 października 2021 r.

Biegły onkolog wskazał, iż u odwołującej przed ponad 2 laty zakończono długotrwałe, skojarzone leczenie onkologiczne inwazyjnego raka NST piersi lewej. Odwołująca znajduje się w okresie zwiększonego ryzyka wznowy leczonej choroby nowotworowej. Wymaga w dalszym ciągu wzmożonego nadzoru onkologicznego. U odwołującej nadal występują odległe objawy uboczne zastosowanego leczenia przeciwnowotworowego, w tym immunoterapii, które w istotnym stopniu obniżają komfort życia i ograniczają wydolność czynnościową i sprawność ruchową organizmu. Niekorzystne objawy uboczne po leczeniu onkologicznym nasilają objawy niesprawności ruchowej wynikające z przebytej operacyjnej korekcji wrodzonej skoliozy odcinka piersiowego kręgosłupa. U odwołującej nie doszło jeszcze do poprawy wydolności czynnościowej i sprawności ruchowej pozwalającej na samodzielne wykonywanie niezbędnych czynności życiowych.

Biegły wskazał także, iż zebrany materiał dowodowy do dnia 19 grudnia 2019r. pozwalał na uznanie odwołującej za osobę niezdolną do samodzielnej egzystencji.

W pisemnej opinii uzupełniającej z dnia 15 października 2020 r. biegły onkolog podtrzymał zasadnicze wnioski wynikające z opinii z dnia 25 sierpnia 2020 r. Ponadto podkreślił, iż u odwołującej prowadzono długotrwałe leczenie uzupełniające (chemioterapia, radioterapia i immunoterapia), mające wpływ na wystąpienie niepożądanych odległych objawów ubocznych, ograniczających zdolność do samodzielnej egzystencji. Wzmożony nadzór onkologiczny oznacza częstszą kontrolę w Poradni Onkologicznej z oceną stanu morfologicznego operowanej piersi, z wykonywaniem badań obrazowych pozwalających rozpoznać ewentualną wznowę leczonej choroby nowotworowej.

W oparciu o wyżej ustalony stan faktyczny Sąd Okręgowy wskazał, że odwołanie J. G. było w pełni zasadne.

Sąd Okręgowy wydał wyrok na posiedzeniu niejawnym na podstawie art. 148 ¹ k.p.c.

Sąd I instancji przytoczył podstawę prawną rozstrzygnięcia, tj. art. 12, 13 ust. 1 i 75 ust. 1 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. z 2020 r., poz. 53), wskazując, że przedmiotem sporu w niniejszej sprawie pozostawało czy J. G. jest osobą niezdolną do samodzielnej egzystencji i czy zasadne jest przyznanie jej prawa do dodatku pielęgnacyjnego. Poza sporem pozostawało natomiast, iż odwołująca spełniła pozostałe warunki do otrzymania ww. świadczenia.

Zdaniem Sądu Okręgowego jak wynika ze zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego, w tym całkowicie wiarygodnej opinii biegłego lekarza onkologa, odwołująca jest niezdolna do samodzielnej egzystencji od 1 listopada 2019 r. do 31 października 2021 r., co oznacza, że spełniła przesłanki przyznania prawa do dodatku pielęgnacyjnego.

Mając powyższe na względzie, Sąd I instancji na podstawie art. 477 ¹⁴ § 2 k.p.c. w punkcie 1 wyroku zmienił zaskarżoną decyzję, przyznając odwołującej prawo do dodatku pielęgnacyjnego na okres od dnia 1 listopada 2019 r. do 31 października 2021 r.

Sąd Okręgowy uznał, że organ rentowy ponosi odpowiedzialność za nieustalenie ostatniej okoliczności niezbędnej do wydania decyzji, o której mowa w art. 118 ust. 1a ustawy emerytalnej. Organ rentowy wiedział o tym, że przedmiotem wniosku odwołującej i rozpoznawanej sprawy było przyznanie prawa do dodatku pielęgnacyjnego i że ocenie podlegało jedynie to, czy odwołująca jest niezdolna do samodzielnej egzystencji. Materiał dowodowy, którym dysponował organ rentowy w toku postępowania prowadzonego przed tym organem, był wystarczający do przyznania odwołującej prawa do świadczenia pielęgnacyjnego. Biegł w swojej opinii podkreślił to, że zebrany materiał dowodowy do dnia 19 grudnia 2019r. pozwalał na uznanie odwołującej za osobę niezdolną do samodzielnej egzystencji. Zdaniem Sądu I instancji należało zatem przypisać organowi rentowemu odpowiedzialności za nieprzyznanie odwołującej prawa do dodatku pielęgnacyjnego na etapie postępowania prowadzonego przed tym organem, o czym orzeczono w pkt 2 wyroku.

Apelację od powyższego wyroku złożył organ rentowy, zarzucając naruszenie art. 224 § 1 k.p.c. i art. 233 § 1 k.p.c. poprzez przekroczenie granic swobodnej oceny dowodów w zakresie stanu zdrowia odwołującej, co w konsekwencji doprowadziło do naruszenia art. 75 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych przez przyjęcie, że odwołującej przysługuje prawo do dodatku pielęgnacyjnego na okres od dnia 1 listopada 2019r. do 31 października 2021r., a także naruszenie art. 217 k.p.c., art. 227 k.p.c. i art. 286 k.p.c. poprzez niedopuszczenie dowodu z opinii innego biegłego onkologa.

W oparciu o tak sprecyzowane zarzuty apelujący wnosił o zmianę zaskarżonego wyroku i oddalenie odwołania, ewentualnie jego uchylenie i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania Sądowi I instancji.

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje:

Apelacja nie jest zasadna.

Wbrew zarzutom apelującego Sąd Okręgowy wydał trafne rozstrzygnięcie, które znajduje uzasadnienie w całokształcie okoliczności faktycznych sprawy oraz w treści obowiązujących przepisów prawnych. W ocenie Sądu Apelacyjnego Sąd pierwszej instancji prawidłowo przeprowadził postępowanie dowodowe, zgodnie z art. 233 § 1 k.p.c. w żaden sposób nie uchybiając przepisom prawa procesowego oraz dokonał wszechstronnej oceny całokształtu zebranego w sprawie materiału dowodowego, w konsekwencji prawidłowo ustalając stan faktyczny sprawy. W pisemnych motywach zaskarżonego wyroku Sąd Okręgowy wskazał, jaki stan faktyczny stał się jego podstawą oraz podał na jakich dowodach oparł się przy jego ustalaniu. Sąd Apelacyjny ustalenia Sądu I instancji w całości uznał i przyjął jako własne, rezygnując jednocześnie z ich ponownego szczegółowego przytaczania (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 5 listopada 1998 r., I PKN 339/98, OSNAP 1999/24/776 oraz z dnia 22 lutego 2010 r., I UK 233/09 i z dnia 24 września 2009r., II PK 58/09). Również rozważania prawne, które skłoniły Sąd pierwszej instancji do uwzględnienia odwołania od zaskarżonej decyzji są trafne i Sąd Odwoławczy podziela je także w całości.

Kwestią sporną w niniejszej sprawie było ustalenie czy odwołująca w dalszym ciągu spełnia przesłanki do przyznania prawa do dodatku pielęgnacyjnego, wskazane w art. 75 ust. 1 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, tj. czy jest osobą niezdolną do samodzielnej egzystencji. Całkowita niezdolność do pracy odwołującej nie była bowiem kwestionowana. Odwołująca miała prawo do dodatku pielęgnacyjnego przyznane na dalszy okres, tj. od 1 listopada 2018r. do 31 października 2019r. wyrokiem Sądu Okręgowego w Poznaniu z dnia 12 czerwca 2019r.

W ocenie Sądu Apelacyjnego argumentacja przedstawiona przez apelującego nie wskazuje na żadne okoliczności, które mogłyby podważyć prawidłowość wyroku Sądu Okręgowego, w szczególności pozwany nie zakwestionował skutecznie ustalenia przez Sąd I instancji istnienia dalszej niezdolności do samodzielnej egzystencji odwołującej, poczynionego w oparciu o prawidłowo ocenioną opinię biegłego onkologa.

Organ rentowy podważał opinię biegłego onkologa, z której wynikało, że odwołująca jest w dalszym ciągu niezdolna do samodzielnej egzystencji, argumentując, że opinia jest ogólnikowa i zawiera wiele niejasności, a uzasadnienie opinii jest nieprzekonywujące. Zdaniem pozwanego istniała konieczność wypowiedzenia się co do stanu zdrowia odwołującej przez innego biegłego onkologa pod kątem oceny uznania odwołującej za osobę niezdolną do samodzielnej egzystencji.

Zdaniem Sądu Apelacyjnego, powyższy zarzut nie jest zasadny, a biegły onkolog w sposób właściwy i kompleksowy dokonał oceny schorzeń odwołującej z punktu widzenia przesłanek niezdolności do samodzielnej egzystencji. Sąd Apelacyjny w pełni podziela ocenę dokonaną w tym zakresie przez Sąd Okręgowy, wskazując także, że nie było podstaw do dopuszczenia dowodu z opinii kolejnego biegłego z zakresu onkologii, gdyż istota sprawy została w sposób wyczerpujący wyjaśniona. Sąd nie ma zaś obowiązku dopuszczania kolejnych wniosków dowodowych strony, tak długo aż udowodni ona korzystną dla siebie tezę. Podkreślić jedynie należy, że w niniejszej sprawie biegły onkolog wydał opinię główną wraz z opinią uzupełniającą, a opinie biegłego nie zawierały zarzucanych przez pozwanego niejasności, sprzeczności czy luk, zaś wnioski opinii co do istnienia dalszej niezdolności do samodzielnej egzystencji od 1 listopada 2019 r. do 31 października 2021 r. były konkretne i przekonujące oraz poparte dokumentacją medyczną i wynikami badania odwołującej.

Wbrew zarzutom apelującego o dalszej niezdolności do samodzielnej egzystencji u odwołującej nie przesądziło samo tylko zwiększone ryzyko wznowy leczonej choroby nowotworowej, lecz całość okoliczności związanych z przebytym leczeniem inwazyjnego raka piersi z kilkuletnim przebiegiem, w tym fakt, że nadal występują u wnioskodawczyni objawy uboczne zastosowanego leczenia przeciwnowotworowego oraz immunoterapii, które w istotnym stopniu obniżają komfort życia i ograniczają wydolność czynnościową i sprawność ruchową organizmu. Na podstawie opinii biegłego onkologa Sąd Okręgowy trafnie ustalił, że niekorzystne objawy uboczne po leczeniu onkologicznym nasilają objawy niesprawności ruchowej wynikające z przebytej operacyjnej korekcji wrodzonej skoliozy odcinka piersiowego kręgosłupa. U odwołującej nie doszło jeszcze do poprawy wydolności czynnościowej i sprawności ruchowej pozwalającej na samodzielne wykonywanie niezbędnych czynności życiowych. Dodać należy, że w opinii uzupełniającej biegły onkolog odniósł się do zarzutów Przewodniczącego Komisji Lekarskich ZUS, wskazując, że podtrzymuje zasadnicze wnioski wynikające z opinii głównej z dnia 25 sierpnia 2020 r., zwracając uwagę na fakt, że u odwołującej prowadzono długotrwałe leczenie uzupełniające (chemioterapia, radioterapia i immunoterapia), mające wpływ na wystąpienie niepożądanych odległych objawów ubocznych, ograniczających zdolność do samodzielnej egzystencji.

Wskazać należy, że w postępowaniu sądowym ocena niezdolności do pracy i niezdolności do samodzielnej egzystencji, w zakresie dotyczącym naruszenia sprawności organizmu i wynikających stąd ograniczeń, wymaga wiadomości specjalnych, a zatem dopuszczenia dowodu z opinii biegłego sądowego. W takiej sytuacji, sąd nie może orzekać wbrew opinii biegłych sądowych. Jednak w sprawach o świadczenie z tytułu niezdolności do pracy (niezdolności do samodzielnej egzystencji) ostatecznie zawsze decyduje sąd, gdyż niezdolność ta, jako przesłanka świadczenia, ma tu znaczenie prawne (Sąd Najwyższy w wyroku z 3 września 2009 r. , sygn. III UK 30/09).

Zgodnie zaś z art. 13 ust. 5 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych w przypadku stwierdzenia naruszenia sprawności organizmu w stopniu powodującym konieczność stałej lub długotrwałej opieki i pomocy innej osoby w zaspokajaniu podstawowych potrzeb życiowych orzeka się niezdolność do samodzielnej egzystencji.

W niniejszej sprawie Sąd Okręgowy przeprowadził wyczerpujące postępowanie dowodowe, dopuszczając dowód z opinii biegłego onkologa. W wydanej opinii biegły konsekwentnie stwierdził, że odwołująca jest niezdolna do samodzielnej egzystencji i wymaga stałej lub długotrwałej opieki i pomocy innej osoby w zaspokajaniu podstawowych potrzeb życiowych.

Uwzględniając powyższe wyniki postępowania dowodowego przeprowadzonego przed Sądem Okręgowym, Sąd Apelacyjny uznał, że odwołująca jest osobą niezdolną do samodzielnej egzystencji w rozumieniu powołanego wyżej art. 13 ust. 5 ustawy emerytalnej, a tym samym przysługuje jej prawo do dodatku pielęgnacyjnego.

Wobec powyższego, zdaniem Sądu Apelacyjnego, zarzuty apelującego nie mogły zasługiwać na uwzględnienie.

Konkludując, Sąd Apelacyjny na mocy art. 385 k.p.c. apelację oddalił, nie znajdując podstaw do jej uwzględnienia.

Sędzia Wiesława Stachowiak